53 loài thú rừng phân bố ở đăk lăk

1

K LK
& PTNT


––






53 LOÀI THÚ RNG PHÂN B  K LK
(Kt qu iu tra lp bn  và c s d! li"u ng vt r#ng
$k L$k)









Nhóm t vn
B môn Qun lý tài nguyên rng và môi trng
Trng  i h!c Tây Nguyên

"k L"k, tháng 01 n"m 2011

i

M#c l#c

1

Voi: Elephas maximus 1

2

Chn di: Galeopterus variegatus 2

3

Cu ly l%n: Nycticebus bengalensis 3

4

Cu ly nh&: Nycticebus pygmaeus 4

5

Kh' m(t &: Macaca arctoides 5


6

Kh' uôi dài: Macaca fascicularis 6

7

Kh' uôi l)n: Macaca nemestrina 7

8

Chà vá chân nâu: Pygathrix nemaeus 8

9

Chà vá chân en: Pygathrix nigripes 9

10

Vo*c bc: Trachypithecus germaini 10

11

V+)n en má vàng (V+)n en má hung): Hylobates gabriella 11

12

Th& r#ng: Lepus peguensis 12

13


Trút (Tê tê Java): Manis javanica 13

14

Beo l,a (Báo l,a): Catopuma temminckii 14

15

Mèo r#ng: Prionailurus bengalensis 15

16

Mèo cá: Prionailurus viverrinus 16

17

Báo g-m: Neofelis nebulosa 17

18

Báo hoa mai: Panthera pardus 18

19

H.: Panthera tigris 19

20

C/y mc: Arctictis binturong 20


21

C/y vòi h+ng (C/y vòi 0m): Paradoxurus hemaphroditus 21

22

C/y g-m: Prionodon pardicolor 22

23

C/y giông: Viverra zibetha 23

24

C/y h+ng: Viverricula indica 24

25

C/y móc cua: Herpestes urva 25

26

Chó r#ng: Canis aureus 26

27

Sói l,a: Cuon alpinus 27

28


L,ng chó: Nyctereutes procyonoides 28

29

Cáo: Vulpes vulpes 29

30

G-u chó: Helarctos malayanus 30

31

G-u nga: Ursus thibetanus 31

32

Rái cá vu0t bé (Rái cá nh&): Aonyx cinerea 32

33

Rái cá th+1ng: Lutra lutra 33

34

L,ng l)n: Arctonyx collaris 34

35

Chn vàng: Martes flavicula 35


36

Chn bc má nam: Melogale personata 36

37

Heo r#ng: Sus scrofa 37

38

Cheo cheo (Cheo cheo Nam D+ng): Tragulus kanchil 38

39

H+u vàng: Axis porcinus 39

40

Mang (Ho2ng): Muntiacus muntjak 40

41

Mang l%n: Muntiacus vuquangensis 41

ii

42

Nai cà tông: Rucervus eldii 42


43

Nai (Nai trâu, Nai ng s3c): Cervus unicolor 43

44

Bò tót: Bos frontalis (Bos gaurus) 44

45

Bò r#ng: Bos javanicus 45

46

Sn d+ng: Capricornis sumatraensis 46

47

Sóc bay bé (Sóc bay nh&): Hylopetes spadiceus 47

48

Sóc bay trâu: Petaurista philippensis 48

49

Sóc en: Ratufa bicolor 49

50


Các loài sóc cây: Callosciurus sp/ Dremomys sp/ Tamiops sp 50

51

Dúi m0c l%n: Rhizomys pruinosus 51

52

Don: Atherurus macrourus 52

53

Nhím: Hystrix brachyura 53



1

1 Voi: Elephas maximus
Tên ph. thông: Voi
Tên 4a ph+ng: R’que (M’nông)
Tên khoa h*c: Elephas maximus
H* Voi: Elephantidae
B Có vòi: Proboscidae
L%p Thú: Mammalia
M$c % %e d!a:
- Sách & VN: CR
- Ngh4 4nh 32: IB
Hình nh voi:

Ngun: B môn QLTNR&MT-
HTN
Du chân voi & rng VQG
Yok ôn (Buôn ôn)

Ngun: B môn QLTNR&MT-
i hc Tây Nguyên, 2009
Du v't chân sau


Mô t %(c %i)m hình thái Sinh h!c, t*p tính N+i s,ng, sinh thái
Loài thú có kích th+%c c5 l%n nh-t
trên cn. Dài thân 4000 - 6000mm,
dài uôi 1000 - 1500mm, dài bàn
chân sau: 400 - 500mm, chiu cao
2500 - 3000mm, tr*ng l+)ng 3500
- 5000kg. Môi trên và m6i phát tri7n
thành vòi dài ch-m -t. Con c
có hai r$ng c,a hàm trên phát tri7n
thành ngà dài t%i 1500mm. Có 12
r$ng hàm, m8i bên 3 cái m*c sát
nhau. Da r-t dày, lông th+a, dài,
c9ng, màu nâu xám (ôi khi trng).
Trung bình mt ngày m8i cá
th7 voi $n khong 150 – 300
kg th9c $n. $k L$k ã phát
hi"n khong trên 70 loài thc
vt là th9c $n c:a voi
Th1i gian mang thai 21 - 22

tháng, chu k; sinh sn 4 - 5
n$m mt l9a. M8i l9a < 1 con.
Voi s sinh n(ng 90 – 100 kg
cao t%i 1m. Tu.i sinh < t# 15 -
50 tu.i, m8i 1i voi < 7 - 8
l9a. Tu.i th* 80 - 90 n$m ho(c
hn. Voi s0ng thành t#ng àn
t# 3 – 20 con; kim $n theo
nhóm voi cái và voi con, voi
c già th+1ng i riêng. Vùng
hot ng và kim $n rng
(50km
2
/ngày).
S0ng r#ng khp, r#ng bán
th+1ng xanh, r#ng g8 xen tre
le; +u h)p chính là các loài
cây h* D/u, B=ng l$ng, C$m
xe, Gáo,… k7 c r#ng khp
nghèo;  tàn che t# 0,3 –
0,6, tre le t# 0 – 60%; t.ng G:
t# 9 – 20m
2
; thm thc bì che
ph: t# 20 – 90% ch: yu là
c& le, c& ba cnh, các loài c&
trng, Voi th+1ng tp trung
các thung l6ng, các bàu
trng c& trong r#ng hay
vùng i núi th-p  cao

phân b0 c:a voi $k L$k
khong t# 125 - 500m so v%i
m(t bi7n.
Th+1ng g(p Bò tót (Min)
trong vùng có voi phân b0

Phân b, Nguy c+, %e d!a Qun lý, bo t-n
Th gi%i: >n , Srilanka, Mianma,
Thái Lan, Lào, Campuchia,
Inônêxia.

Vi"t Nam: Lai Châu, Sn La, Ngh"
An, Hà T?nh, Qung Nam, Qung
Tr
4, Qung Nam, Gia Lai, $k L$k,
ng Nai.

$k L$k: Hi"n còn phân b0 các
huy"n Buôn ôn, Ea Soup, Ea
H’leo


Dân bn 4a Buôn ôn, Ea
Soup mu0n s$n b3t voi thu/n
d+5ng
S$n b3n trm 7 l-y ngà và
các sn ph@m khác c:a voi
Ea Soup
Chuy7n .i mAc ích s, dAng
r#ng Ea Soup, Ea H’leo

sang trng cao su, làm nông
nghi"p,… thu hBp vùng hot
ng, hành lang di chuy7n c:a
voi
Hi"n s0 l+)ng voi $k L$k
còn ít, vùng phân b0 b4 tác
ng và thu hBp
Duy trì, bo tn sinh cnh và
ni s0ng c:a loài
Bo tn và phát tri7n s0
l+)ng qu/n th7
Tuyên truyn, nâng cao nhn
th9c bo v" loài ng th1i v%i
bo v" v$n hóa truyn th0ng
4a ph+ng
250 mm
350 mm

2

2 Ch-n d+i: Galeopterus variegatus

Tên ph. thông: Ch-n d+i, Ch-n
bay, C.y bay
Tên 4a ph+ng: M’za phiêk (Ê ê)
Tên khoa h*c: Galeopterus
variegatus
H* C/y bay: Cynocephalidae
B Cánh da: Dermoptera
L%p Thú: Mammalia

M$c % %e d!a
- Sách & VN, 2007: EN
- Ngh4 4nh 32: IB
Hình nh:


Ngun: Tilo Nadler
Hình v/ t th' l0n c1a ch-n
d+i

Ngun:Bài ging ng vt rng
– Phm Nht, 1992
M2u khô lu tr3 t i Vi4n Sinh
thái và tài nguyên sinh v*t
Vi4t Nam

Ngun: Cao Th Lý


Mô t %(c %i)m hình thái Sinh h!c, t*p tính N+i s,ng, sinh thái
/u rng, tai ng3n tròn ho(c tù. M3t
to, màu nâu & hay nâu lAc nht.
Màng cánh da n0i t# c. n chi
tr+%c, chi sau t%i ht các ngón chân
và ph: t%i /u mút uôi.
Lông trên l+ng và m(t màng da màu
xám tro v%i nhiu 0m tr3ng nht.
Lông bAng và m(t d+%i màng da
hung & ho(c nht hn, không có
0m. Con cái có màu xám, con c

có màu sáng hn chuy7n d/n sang
màu nâu, thm chí hi &.
Chiu dài chi tr+%c và chi sau g/n
nh+ b=ng nhau, có 5 ngón. Các
ngón chân n0i nhau b=ng màng da
t%i tn g0c vu0t chân. uôi dài ch'
b=ng 1/3 chiu dài thân
Hot ng vào ban êm Th9c
$n là qu cây r#ng, tr9ng chim
và chim non.
Mang thai khong 8 tu/n. <
m8i l9a 1 con. Sinh sn t#
tháng 6 n tháng 9.
Con s sinh yu +)c nuôi
trong túi màng da do màng da
ph/n uôi to thành. Túi da
mm và -m, con non s0ng
trong túi n khi t lp. Con
ch+a cai s!a, mB ã ch,a l9a
tip theo.
Chn bay nuôi trong chung
b=ng các qu mm nh+: Chu0i,
u :, cam, xoài và rau dip.

S0ng trong r#ng th+1ng xanh
có nhiu cây g8 l%n trên núi
cao, ít b4 tác ng, xa khu dân
c+.
Làm t. trong các b*ng cây to,
hoàn toàn s0ng trên cây, trên

cành cây hot ng chm
chp. Di chuy7n t# cây này
sang cây khác b=ng cách l+)n.
.

Phân b, Nguy c+, %e d!a Qun lý, bo t-n
Th gi%i: Tennasserim, Thái Lan,
Bocnêo, Xumatra, Giava.

Vi"t Nam: Hà T?nh, Qung Bình,
Th#a Thiên – Hu, Qung Nam,
Kontum (Sa Th/y), Bình 4nh, Gia
Lai (Kon Hà N#ng), $k L$k, $k
Nông, Tây Ninh (Núi Bà en).

$k L$k: Thông tin ph&ng v-n cho
bit có phân b0 Ea H’leo, L$k
(KBTTN Nam Ka); kh n$ng có th7
có phân b0 Krông Bông


S$n b3n 7 $n th4t, l-y da, bán
nguyên con
ây là loài nguy c-p, r-t him
g(p các 4a ph+ng
Tuy"t 0i c-m s$n b3n.
Tuyên truyn, nâng cao nhn
th9c bo v" loài.
Nghiên c9u, iu tra phát hi"n
và giám sát bo tn loài các

khu r#ng (c dAng

3


3 Cu ly l5n: Nycticebus bengalensis
Tên ph. thông:

Cu li l
5n
, Kh
6 gió
, Cù l
.n

Tên 4a ph+ng: Cra lê (Ê ê)
Tên khoa h*c: Nycticebus bengalensis
H* Culi:

Lori
dae

B Linh tr+ ng: Primates
L%p Thú: Mammalia
M$c % %e d!a:
- Sách & VN: VU
- Ngh4 4nh 32: IB
Hình nh:

Ngun: Nguyn V Khôi

Ngun: Tilo Nadler & Nguyn Xuân ng



Mô t %(c %i)m hình thái

Sinh h!c, t*p tính

N+i s,ng, sinh thái
Dài thân: 260 - 310mm, dài uôi: 19 - 40mm,
dài bàn chân sau: 55 - 75mm.
/u tròn trên 'nh /u có s*c màu nâu sCm.
M3t tr0 to. Xung quanh hai m3t có vòng lông
màu nâu &. T# trên 'nh /u có s*c nh& màu
nâu nht chy xu0ng d+%i m3t. T# hai g0c tai
có v"t lông màu nâu nht chy lên 'nh /u
và liên kt v%i nhau. Di lông màu nâu sCm
chy d*c t# trên 'nh /u theo s0ng l+ng
xu0ng phía d+%i.
Lông m4n, có màu vàng &, c6ng có th7 có
màu vàng nht ho(c màu xám. Ngc th+1ng
có màu xám tro. BAng màu hi vàng nht.
Hông và chân sau có màu & hoe. Kích th+%c
c nh&. Ngón tay tr& nh&, ngón chân th9 hai
có vu0t, các ngón khác co móng. R$ng hàm
th9 nh-t l%n hn r$ng hàm th9 hai. (Sách 
Vit Nam 2007)
Cu li l%n kim $n trên

cây, th9c $n ch: yu là
qu cây, lá, ng*n non c:a
cây, m$ng le, côn trùng,
tr9ng chim và chim non
trong t Con c và con
cái tr+ ng thành sau 21
tháng. Mùa sinh sn
th+1ng t# tháng 10 n
tháng 12. Chu k; ng dAc
37 - 54 ngày. Th1i gian
mang thai 180 - 193 ngày.
Th1i gian nuôi con 6 - 9
tháng. M8i l9a < 1 - 2
con. Khong cách gi!a các
l/n sinh t# 12 – 18 tháng.
Tu.i th*: khong 20 n$m.
Cu li l%n s0ng trong t-t c
các sinh cnh r#ng. D
$k L$k th+1ng g(p trong
r#ng tre le, i cây bAi.
S0ng n c ho(c nhóm
3 - 4 cá th7 gm b0 mB và
con. Hot ng ban êm,
ban ngày ng: trên cây
cun tròn cúi m(t vào
trong lòng. Th+1ng làm t.
trong các h0c cây.
Phân b
,

Nguy c+, %e d
!
a

Qu

n lý, b

o t
-
n

Th gi%i: Hymalaya, Mianma, Thái Lan, Lào,
C$mphuchia, Bôcnêo, Xumatra, Giava,
Trung Qu0c.

Vi"t Nam: Lào Cai, Tuyên Quang, B3c Cn,
yên Bái, Sn La, Phú Th*, Thái Nguyên Lng
Sn, Hòa Bình, Qung Tr4 (Lao Bo), Th#a
Thiên Hu, Gia Lai, Kon Tum.

$k L$k: Thông tin ph&ng v-n cho bit có
phân b0 Ea Kar (KBTTN Ea Sô), Krông
Bông (VQG ch+ Yang Sin)
Ng+1i dân bn 4a $k
L$k ít b3t Cu li l%n và kiêng
khi g(p loài (s) xui x<o)
Dân di c+ t do g(p vCn
s$n b3t
ây là loài linh tr+ ng c.,

quý, xp tình trng sE
nguy c-p trong sách &
C-m s$n b3n
Tuyên truyn, nâng cao
nhn th9c bo v" loài.
Nghiên c9u, iu tra phát
hi"n và giám sát bo tn
loài các khu r#ng (c
dAng

4

4 Cu ly nh7: Nycticebus pygmaeus

Tên ph. thông:

Cu li nh
7
, Kh
6 gió, C
ù
l.n
Tên 4a ph+ng: Cra lê (Ê ê)
Tên khoa h*c: Nycticebus pygmaeus
H* Cu li
: Lori
dae

B: Linh tr+ ng: Primates
L%p Thú: Mammalia

M$c % %e d!a
- Sách & VN: VU
- Ngh4 4nh 32: IB
Hình nh:

Ngun: Phùng M Trung

Ngun: Phùng M Trung

Ngun: Tilo Nadler & Nguyn
Xuân ng

Mô t %(c %i)m hình thái Sinh h!c, t*p tính N+i s,ng, sinh thái
C5 nh& hn cu li l%n, gi0ng cu li l%n
nh+ng màu lông l+ng vàng hn.
Tr*ng l+)ng 350 – 400g. Xung quanh
hai m3t có vòng tròn lông màu nâu
vàng. Có hai di lông màu nâu sCm
chy dài t# 'nh /u xu0ng trên hai
m3t. T# hai g0c tai có hai v"t rng màu
nâu & chy d*c t# trên 'nh /u và n0i
v%i nhau.
Lông mm, màu hung nâu xen k< ít
lông tr3ng bc. D*c s0ng m6i có v"t
tr3ng. D*c s0ng l+ng không có s*c
ho(c r-t m1, bAng tr3ng vàng ánh bc.
R$ng hàm th9 hai l%n hn r$ng hàm
th9 nh-t. Ngón chân th9 2 có vu0t, các
ngón chân khác có móng. (Sách  Vit
Nam 2007)

Kim $n trên cây. Th9c
$n là qu, lá lá, ng*n non
c:a cây, m$ng tre le, côn
trùng, tr9ng chim, chim non
trong t Chúng th+1ng $n
nha cây (Tan, 1994). Mùa
sinh sn vào tháng 10, 11,
12. M8i l9a < 1 - 2 con.
Con cái tr+ ng thành sau 9
tháng, con c tr+ ng
thành sau 17 – 20 tháng,
th1i gian mang thai kéo dài
khong 188 ngày
(Weisenseel, 1995). Tu.i
th* kéo dài 20 n$m
(Kappeler, 1991)

S0ng trong nhiu sinh cnh
r#ng khác nhau. Hot ng
kim $n ban êm r#ng
th+a quang thoáng, trên các
g0c cây, bAi rm ven r#ng,
trên n+ng rCy. S0ng n
c, l(ng lE, ho(c thành
nhóm 3 - 4 con, di chuy7n
nhB nhàng chm chp
chuyn t# cành này sang
cành khác. Ban ngày cun
tròn mình li ng: trong lùm
cây.

Phân b, Nguy c+, %e d!a Qun lý, bo t-n
Th gi%i: Lào, Campuchia

Vi"t Nam: Có nhiu ni: Hà Giang,
Tuyên Quang, Lai Châu, Sn La, Hòa
Bình, Hà Tây, Ninh Bình, Qung Tr4,
Phú Yên, Gia Lai, Kontum, $k L$k,
Lâm ng, ng Nai, TP H Chí Minh.

$k L$k: Thông tin ph&ng v-n cho bit
có Buôn ôn (VQG Yok ôn), Ea
Soup, Ea H’Leo, Ea Kar (KBTTN Ea
Sô), Krông Bông (VQG Ch+ Yang Sin),
L$k (KBTTN Nam Ka), M’Dr$k
Ng+1i dân bn 4a $k
L$k ít b3t Cu li l%n và kiêng
khi g(p loài (s) xui x<o)
Dân di c+ t do g(p vCn
s$n b3t
ây là loài linh tr+ ng c.,
quý, xp tình trng sE nguy
c-p trong sách &
C-m s$n b3n
Tuyên truyn, nâng cao nhn
th9c bo v" loài.
Nghiên c9u, iu tra phát
hi"n và giám sát bo tn loài
các khu r#ng (c dAng

5

5 Kh6 m(t %7: Macaca arctoides

Tên ph. thông:

Kh
6 m(t %7
, Kh
6 cc

Tên 4a ph+ng: Tu Lok (M’Nông), Kra
kr$m, Kra t (Ê ê)
Tên khoa h*c: Macaca arctoides
Phân h* Kh':
Cercopithecinae

H* Kh': Cercopithecidae

B Linh tr+ ng: Primates
L%p Thú: Mammalia
M
$
c %


%e d
!
a:

- Sách & VN: VU
- Ngh4 4nh 32: IIB
Hình nh:

Ngun: Nguyn Thanh Bình
Hình kh6 m(t %7 ch#p %0c qua b2y nh & ti)u khu 1238,
VQG Ch Yang Sin, "k L"k

Ngun: Vn quc gia Ch Yang Sin, k Lk

Mô t %(c %i)m hình thái Sinh h!c, t*p tính N+i s,ng, sinh thái
Thân to kho<. Dài thân: 485 - 700mm, dài
uôi: 30 - 35mm, dài bàn chân sau: 145 -
177. Tr*ng l+)ng 8 - 16kg (Tr/n Qu0c
Ton, 2009). Màu lông th+1ng là màu
nâu sCm, nh+ng c6ng có tr+1ng h)p
bin .i t# en sang &. Ph/n d+%i c:a
bAng bao gi1 c6ng nht hn phía trên.
L+ng màu nâu & t%i nâu sCm. M(t ph/n
l%n có màu &. Lông trên 'nh /u
th+1ng t&a ra các phía xung quanh. Lông
hai bên má t&a ra phía sau. Kh' m(t &
có uôi to, ng3n, không quá 1/3 dài bàn
chân sau. D+ng vt c:a con c tr+ ng
thành dài khác th+1ng. i7m n.i bt là
chai mông to, không có lông. Chân và
uôi có màu gi0ng thân.
Th9c $n là lá, qu cây và c côn
trùng, 0c sên giun -t, cá, cua,

0c Mt s0 loài cây kh' m(t &
$n nh+ lá dong, sa nhân, qu
nho r#ng, hoa và lõi chu.i r#ng,
c: mài, m$ng tre n9a. Khi kim
$n àn r-t n ào, có 1 con cnh
gi%i. Kim $n m(t -t nhiu
hn trên cây (Tr/n Qu0c Ton,
2009). Kim $n vào ban ngày
Sinh sn g/n nh+ quanh n$m,
nh+ng th+1ng t# tháng 2 n
tháng 10. Th1i gian mang thai
178 ngày (Ross, 1992), khong
cách gi!a các k; sinh 19 tháng,
th1i gian s0ng khong 30 n$m
(Ross, 1991). M8i l9a < 1 con,
con s sinh n(ng 320 - 410g.
Kh' m(t & ã +)c nuôi mt
s0 vùng c6ng sinh sn t0t.


Phân b0 rng các ki7u
r#ng, trên núi cao, ven
su0i, r#ng tre xen, có th7
g(p kim $n bìa r#ng,
rCy, th'nh thong có g(p
r#ng khp. D VQG
Ch+ Yang Sin (Krông
Bông) g(p loài này s0ng
thành àn t# 4 – 12 cá
th7, con c to kh&e làm

/u àn. Ban êm trú @n
ngh' ngi trong hang á,
h0c -t ho(c trên các cây
l%n trong r#ng.
Phân b, Nguy c+, %e d!a
Qu

n lý, b

o t
-
n

Th gi%i: Nam và ông Nam Á
Vi"t Nam: Hà Giang, Cao B=ng, Lai
Châu, Lào Cai, Tuyên Quang, B3c Cn,
Lng Sn, Sn La, Phú Th*, Thái
Nguyên, V?nh Phúc, Hòa Bình, Thanh
Hóa, Ngh" An, Hà T?nh, Qung Bình,
Qung Tr4, Th#a Thiên Hu, Qung Nam,
Kontum, Bình 4nh, Gia Lai, $kL$k, $k
Nông, Lâm ng, Bình D+ng, ng
Nai, Bình Thun, Bà R4a-V6ng Tàu, Kiên
Giang.

$k L$k: Có phân b0 Buôn ôn (VQG
Yok ôn, Ea Kar (KBTTN Ea Sô), Krông
Bông (VQG Ch+ Yang Sin), L$k (KBTTN
Nam Ka), M’Dr$k
Khi di chuy7n d+%i -t, kh' m(t

& c6ng dF b4 các loài thú $n th4t
c5 l%n t-n công gây hi.
Dân di c+ t do s$n b3n 7 n-u
cao, bán nguyên con
Nuôi nh0t trái phép, vn chuy7n,
buôn bán trái phép loài trong và
ngoài t'nh
R#ng b4 tác ng, m-t sinh cnh
phân b0
Hi"n s0 l+)ng loài còn ít,
xp m9c sE nguy c-p
trong sách &
C-m s$n b3n, nuôi nh0t,
mua bán, vn chuy7n
Tuyên truyn, nâng cao
nhn th9c bo v" loài.
Nghiên c9u, iu tra phát
hi"n và giám sát bo tn
loài các khu r#ng (c
dAng

6

6 Kh6 %uôi dài: Macaca fascicularis
Tên ph. thông:

Kh
6 %uôi d
ài
, Kh

6
n5c
Tên 4a ph+ng: Tu tát (M’Nông),
Cra ea (Ê ê)
Tên khoa h*c: Macaca fascicularis
Phân h* Kh':
Cercopithecinae
H* Kh': Cercopithecidae

B Linh tr+ ng: Primates
L%p Thú: Mammalia
M$c % %e d!a:
- Sách & VN: LR
- Ngh4 4nh 32: IIB
Hình nh
Ngun: Nguyn Phúc Bo Hòa



Du v't chi tr5c và sau








Ngun:
WWF (Gii thiu mt s

loài thú ông Dng và Thái
Lan)


Du chân kh6 %uôi dài & d!c su,i
Ea Puich, KBTTN Ea Sô, "k L"k

Ngun:Bo Huy, B môn Qun lý
tài nguyên rng và môi trng, i
hc Tây Nguyên

Mô t %(c %i)m hình thái Sinh h!c, t*p tính N+i s,ng, sinh thái
Tr*ng l+)ng c th7 3 - 5 kg, dài thân
500 - 850mm, dài bàn chân sau 110
– 145mm, dài uôi 440 – 550mm
(Tr/n Qu0c Ton, 2009).
Màu s3c lông có th7 bn .i theo
tu.i, theo mùa và có th7 theo ni sinh
s0ng nh+ng c bn là nâu xám hay
nâu ph%t &. M(t bAng xám tr3ng.
M(t có màu hng /u có mào lông,
lông trên /u m*c h+%ng v phía
sau. Con c th+1ng có 2 ch&m lông
tr3ng trên mi"ng 2 bên nh+ ria.
Con non có màu en. uôi tròn, to
kh&e, mp g0c. Chiu dài uôi
th+1ng t ¾ ho(c dài hn chiu dài
thân

Kim $n ban ngày. Leo trèo

hái qu và thò tay vào hang
b3t cua, tôm ven các khe á
ngp n+%c. Kh' uôi dài thích
$n các loi qu cây r#ng, cá,
thân mm (0c, hn, sò) giáp
xác (tôm, cua) và các loi côn
trùng.
Các con nh& th+1ng ùa
ngh4ch v%i nhau trong àn r-t
náo nhi"t, n ào. Kh' c /u
àn ch4u trách nhi"m v th1i
gian, h+%ng di chuy7n, bo
v" àn khi kim $n (Tr/n
Qu0c Ton, 2009).
Sinh sn quanh n$m, th1i
gian mang thai 160 – 170
ngày, m8i l9a < 1 con.
Kh' uôi dài thích s0ng r#ng
ngp m(n, r#ng trên o, trên
-t lin. r#ng ngp m(n
chúng ng: trên cây có tán l%n.
Trên o chúng ng: hang.
S0ng àn 40 - 50 con. Leo trèo
gi&i. R-t thích n+%c và t3m
n+%c. Không nh!ng bi t0t mà
còn l(n gi&i, có th7 l(n xa 50m
(B. Lekagul, 1977).
D $k L$k, th+1ng g(p kh' uôi
dài trong các ki7u r#ng th+1ng
xanh, bán th+1ng xanh ven

sông su0i, các khe cn, các
cAm cây g8 xen ng c& trong
các thung l6ng, th'nh thong
g(p bìa r#ng, ven su0i.
Phân b, Nguy c+, %e d!a
Qu

n lý, b

o t
-
n

Th gi%i: Nam và ông Nam Á
Vi"t Nam: Loài này phân b0 t# Qung
Nam - à N2ng tr vào các t'nh phía
Nam.
$k L$k: Có t-t c các 4a ph+ng,
tr# Buôn Ma Thut, C+ M’Gar, Krông
P3c, Krông Ana. Tp trung các khu
r#ng (c dAng
Kh' uôi dài lanh l)i và nhanh
tuy nhiên dF phát hi"n do hot
ng àn ông, náo nhi"t
Dân 4a ph+ng mt s0 ni
bCy b3t 7 nuôi, bán
Dân di c+ t do s$n b3n 7
n-u cao, bán nguyên con
Vn chuy7n, buôn bán trái
phép loài trong và ngoài t'nh

R#ng b4 tác ng, m-t sinh
cnh phân b0
Loài hi"n xp m9c nguy c-p
th-p trong sách &, tuy nhiên
nhiu ni kh' uôi dài vCn b4
s$n b3t nhiu
C-m s$n b3n, bCy b3t, mua
bán, vn chuy7n
Tuyên truyn, nâng cao nhn
th9c bo v" loài.
Nghiên c9u, iu tra phát hi"n
và giám sát bo tn loài các
khu r#ng (c dAng
Có th7 phát tri7n nuôi bán
hoang dã nh!ng ni có iu
ki"n thích h)p
7

7 Kh6 %uôi l0n: Macaca nemestrina
Tên ph. thông:

Kh
6 %uôi l0n

Tên 4a ph+ng
Tên khoa h*c: Macaca nemestrina
Phân h* Kh':
Cercopithecinae
H* Kh': Cercopithecidae

B Linh tr+ ng: Primates
L%p Thú: Mammalia
M9c  e d*a:
- Sách & VN: VU
- Ngh4 4nh 32: IIB
Hình nh:

Ngun: Phùng M Trung
Hình kh6 %uôi l0n ch#p %0c
qua b2y nh t i ti)u khu 1238
– VQG Ch Yang Sin, "k L"k


Ngun: VQG Ch Yang Sin

Du v't bàn chi tr5c và sau








Ngun: WWF

Mô t %(c %i)m hình thái Sinh h!c, t*p tính N+i s,ng, sinh thái
C5 l%n, tr*ng l+)ng t# 5 – 14 kg,
dài thân: 430 - 695mm, dài bàn
chân sau 143 – 175mm, dài uôi

113 – 253mm, cao tai 24 -40mm
(Tr/n Qu0c Ton, 2009). Lông
ph/n l+ng màu xám en, phía
bAng xám tr3ng. Con c có lông
hai bên má dài, rm màu hung
sáng ph: g/n kín tai to thành ?a
m(t, sau trán có mt mng lông
hình tam giác màu nâu m. D
'nh /u có lông màu hung sCm
ho(c xám en to thành xoáy t&a
ra xung quanh gân gi0ng cái m6.
Thân ph: lông màu xám. Lông uôi
r-t ng3n gi0ng uôi l)n. Má có túi,
chai mông l%n. uôi th+1ng mp
ph/n g0c, kém n!a chiu dài thân
nh+ng dài hn 10% chiu dài thân
và dài hn bàn chân sau.
Kh' uôi l)n kim $n ch: yu
trên m(t -t. Th9c $n là qu,
ht, chi cây và sâu b*, +a
thích các loi c& có v4 chua
chát. D Ch+ Yang Sin, Kh'
uôi l)n th+1ng $n nhiu
qu nho r#ng (Tr/n Qu0c
Ton, 2009). Sinh sn h/u
nh+ quanh n$m không tp
trung theo mùa. Thành thAc
sinh sn sau 35 tháng
(Caldecott, 1986). Th1i gian
có mang thai 162 - 186 ngày.

M8i l9a < mt con. Th1i
gian s0ng 26,3 n$m
(Melnick, 1994)
D $k L$k, kh' uôi l)n phân
b0 rng, th+1ng s0ng trên các
cây to ki7u r#ng th+1ng xanh,
r#ng bán th+1ng xanh ven su0i,
ven các vách á, trên núi cao,
r#ng quanh các rCy, n mùa
thu hoch hoa màu, th'nh
thong g(p r#ng ven rCy, có
khi xu0ng n khu canh tát g/n
các buôn, làng.
Hot ng theo àn vào ban
ngày, kim $n c trên cây lCn
d+%i -t, th1i gian trên cây
nhiu hn kh' m(t &, khi $n
các con non th+1ng nô ùa,
không quá /m ? nh+ng c6ng r-t
dF b4 phát hi"n (Tr/n Qu0c
Ton, 2009).
Mùa ông trú @n trong các h0c
á, mùa hè trú @n trên vách á
ho(c cành cây. S0ng àn 10 -
12 con, có àn 40 con. ôi khi
hot ng riêng rE ho(c nhóm 2
– 3 con.

Phân b, Nguy c+, %e d!a
Qu


n lý, b

o t
-
n

Th gi%i: Nam và ông Nam Á

Vi"t Nam: Hà Giang, Tuyên
Quang, Yên Bái, Lào Cai, B3c
Thái, Sn La, Hòa Bình, Hà Tây,
Ngh" An, Hà T?nh, Qung Bình,
Th#a Thên - Hu, Gia Lai, Kon
Tum, 3k L3k, Lâm ng, Ninh
Thun, ng Nai, Tây Ninh.
$k L$k: Có t-t c các 4a
ph+ng, tr# Buôn Ma Thut, C+
M’Gar, Krông P3c, Krông Ana. Tp
trung các khu r#ng (c dAng
Kh' uôi l)n tinh khôn tuy
nhiên th'nh thong xu0ng
g/n rCy nên dF b4 bCy b3t
Dân 4a ph+ng mt s0 ni
bCy b3t 7 nuôi, bán
Dân di c+ t do s$n b3n 7
n-u cao, bán nguyên con
Vn chuy7n, buôn bán trái
phép loài trong và ngoài t'nh
R#ng b4 tác ng, m-t sinh

cnh phân b0
Loài hi"n xp m9c sE nguy c-p
trong sách &, tuy nhiên th'nh
thong vCn b4 s$n b3t, nuôi nh0t
trái phép
C-m nuôi nh0t, s$n b3n, bCy
b3t, mua bán, vn chuy7n
Tuyên truyn, nâng cao nhn
th9c bo v" loài.
Nghiên c9u, iu tra phát hi"n
và giám sát bo tn loài các
khu r#ng (c dAng
8

8 Chà vá chân nâu: Pygathrix nemaeus

Tên ph. thông:

Chà vá chân
nâu

Tên 4a ph+ng: Hoa (Ê ê)
Tên khoa h*c: Pygathrix nemaeus
Phân h* Vo*c:
Colobinae

H*: Kh6 Cercopithecidae

B: Linh tr&ng Primates
L%p: Thú

M
$
c %


%e d
!
a:

- Sách & VN: EN
- Ngh4 4nh 32: IB
Hình nh:

Ngun: Lê Khc Quyt

Hình nh giúp so sánh nh*n
d ng gi3a 3 loài:
Chà vá chân nâu
Chà vá chân xám
Chà vá chân %en

Ngun: Tilo Nadler & Nguyn
Xuân ng

Mô t %(c %i)m hình thái Sinh h!c, t*p tính N+i s,ng, sinh thái
Thân hình thon mnh. B lông nhiu
màu. 'nh /u, trán màu en. M(t,
c=m tr3ng nht, lông d/y lên quanh
m(t to thành vòng m(t. Vùng d+%i
m3t, d+%i h*ng, c., ngc màu hung

& rc r5. L+ng màu xám nht, ho(c
l0m 0m tr3ng xám. Vai màu xám
en. Chân, tay r-t dài. Cánh tay, bàn
tay màu xám nht, các ngón tay màu
en. ùi màu en, 0ng chân màu nâu
& thCm. Mu bàn chân và các ngón
màu en. uôi r-t dài, lông màu tr3ng.
(Sách  Vit Nam – 2007)
Th9c $n ch: yu c:a vo*c
vá là qu cây r#ng, lá nõn
cây. Trong iu ki"n nuôi
$n ngô khoai, s3n và các
loi rau xanh.
M8i n$m < 1 con, vo*c
con xu-t hi"n trong àn vào
mùa xuân /u mùa h.
S0ng trong r#ng già, r#ng
nguyên sinh trên núi cao 500 -
1000 m so v%i m(t bi7n. Vùng
hot ông kim $n c r#ng
th9 sinh, r#ng th+a, r#ng h8n
giao trong thung l6ng trên núi
th-p, n+ng rCy. S0ng thành
àn 5 - 10 con, có àn ông
t%i 20 - 30 con. M8i àn có
vùng s0ng hot ng riêng
tách bi"t t+ng 0i v%i các
àn khác. Hot ông ban ngày
vào hai bu.i sáng và chiu t0i.
Bu.i tr+a và êm ngh' ngi,

trú @n trên cây cao, trên m&m
á, ho(c trong h0c á khi tr1i
lnh.

Phân b, Nguy c+, %e d!a Qun lý, bo t-n
Th gi%i: o Hi Nam, Lào,
C$mpuchia.
Vi"t Nam: T# Thanh Hóa (19
0
30  v?
b3c) d*c dãy Tr+1ng Sn t%i Gia Lai,
Kontum , 3c L3c, Lâm ng, ng
Nai, Sông Bé, Tây Ninh.
$k l$k: Thông tin ph&ng v-n có phân
b0 Krông Bông (VQG Ch+ Yang
Sin), M’Dr$k

Ch+a có /y : thông tin
v vùng phân b0 c:a loài
t'nh
Dân di c+ t do s$n b3n 7
n-u cao, s-y khô, bán
nguyên con
Vn chuy7n, buôn bán trái
phép loài trong và ngoài
t'nh
R#ng b4 tác ng, m-t sinh
cnh phân b0
Loài hi"n xp m9c nguy c-p
trong sách &, quý him

C-m nuôi nh0t, s$n b3n, bCy
b3t, mua bán, vn chuy7n
Tuyên truyn, nâng cao nhn
th9c bo v" loài.
Nghiên c9u, iu tra phát hi"n
và giám sát bo tn loài các
khu r#ng (c dAng
9

9 Chà vá chân %en: Pygathrix nigripes
Tên ph. thông:

Chà vá chân %en

Tên 4a ph+ng: R’Koong
(M’Nông), Hva, Hoa (Ê ê)
Tên khoa h*c: Pygathrix nigripes
Phân h* Vo*c:
Colobinae

H* Kh': Cercopithecidae

B Linh tr+ ng: Primates
L%p Thú: Mammalia
M$c % %e d!a:
- Sách & VN: EN
- Ngh4 4nh 32: IB
Hình nh:

Ngun: Phùng M Trung

Cá th) non c1a Chà vá chân %en
b8 th0 s"n ngi H’Mông b9t &
VQG Ch Yang Sin, "k L"k

Ngun: B môn Qun lý tài
nguyên rng và môi trng, i
hc Tây Nguyên

S

n ph
:
m s"n b
9
n
, v
*
n chuy
)
n

chà
vá chân %en, sy khô do l;c l0ng
ki)m lâm thu gi3 t i Ea Kar, "k L"k

Ngun: B môn Qun lý tài nguyên rng
& Môi trng
i hc Tây Nguyên

Mô t %(c %i)m hình thái Sinh h!c, t*p tính N+i s,ng, sinh thái
Thân hình thon nh&, b lông dày
nhiu màu và mm. l+ng màu xám
en. /u tr3ng xám. Hai bên thái
d+ng có vin lông màu nâu &.
M(t nhiu lông dài màu tr3ng xám
n xám, d/y to thành ?a m(t.
Da quanh m3t màu vàng cam. Trán
và quanh mi"ng màu xanh lam
nht. M6i xám nâu. M3t nâu. Vai
màu xám en. CGng tay xám tr3ng,
không có khúc tr3ng trên cGng tay.
T# móng n mu bàn chân en.
CGng chân xanh en n en.
Vùng bBn và uôi tr3ng Ac. uôi
nh& thon, dài hn thân, màu tr3ng
Ac. (Sách  Vit Nam – 2007)

Th9c $n là qu, ht, lá cây
r#ng, ngô khoai, s3n và rau
xanh trên n+ng rCy.
Sinh sn ri rác quanh n$m
nh+ng th+1ng vào mùa
xuân, m8i n$m < 1 l9a, m8i
l9a 1 con.(Sách &, 2007).
D Ch+ Yang Sin g(p mang
con non t# tháng 1 – 5 (Tr/n
Qu0c Ton, 2009).
Nhút nhát hn kh', kh n$ng
cnh gi%i và t. ch9c b/y àn

kém hn kh'
n u0ng r-t c@n thn, xem kH
lá, qu tr+%c khi $n. Các loài
th9c $n g(p Ch+ Yang Sin
gm: B9a, s-u, sn r#ng,
côm t/ng, de lá b1i l1i, kháo
vàng, chu0i r#ng, nh*c, trám
tr3ng, tai chua, dâu da -t
(Tr/n Qu0c Ton, 2009).
Chà vá chân en th+1ng s0ng
trong r#ng già trên núi cao t#
300m tr lên so v%i m(t bi7n.
Ni là nh!ng khu r#ng rm
trên 'nh núi ho(c bên s+1n núi
có  d0c l%n. S0ng thành t#ng
nhóm 3 - 5 cá th7. Hot ông
kim $n vào hai bu.i sáng và
chiu trên cây, ít khi xu0ng
m(t -t. Bu.i tr+a và ban êm
tr v ngh' ngi. Ch8 th+1ng
c0 4nh khá lâu. Di chuy7n
chm chp hn v+)n và gây ra
nhiu ting ng xào xc cành
cây.
D VQG Ch+ Yang Sin, th+1ng
g(p d-u vt loài nh!ng ni có
4a hình hi7m tr , có thác n+%c
và nhiu cây to có tán giao
nhau, cây cho qu
Phân b, Nguy c+, %e d!a Qun lý, bo t-n

Th gi%i: Thái Lan và ông D+ng
Vi"t Nam: Thanh Hóa, Ngh" An, hà
T?nh, Qung Bình, Th#a Thiên
Hu, Qung Nam, à N2ng,
Kontum, Gia Lai, $k L$k, Lâm
ng, Ninh Thun, ng Nai, Tây
Ninh.
$k L$k: Buôn ôn (VQG Yok
ôn), Ea Kar (KBTTN Ea Sô),
Krông Bông (VQG Ch+ Yang sin),
Krông N$ng, L$k (KBTTN Nam
Ka), M’Dr$k

Loài nhút nhát và chm
chm, ni c0 4nh lâu nên
dF b4 th) s$n phát hi"n
Dân di c+ t do thích s$n
b3n 7 n-u cao, s-y khô,
bán nguyên con
Vn chuy7n, buôn bán trái
phép loài trong và ngoài t'nh
R#ng b4 tác ng, m-t sinh
cnh phân b0
Loài hi"n xp m9c nguy c-p
trong sách &, quý him
C-m tuy"t 0i nuôi nh0t, s$n
b3n, bCy b3t, mua bán, vn
chuy7n
Tuyên truyn, nâng cao nhn
th9c bo v" loài.

Nghiên c9u, iu tra phát hi"n
và giám sát bo tn loài các
khu r#ng (c dAng
10

10 Vo!c b c: Trachypithecus germaini

Tên ph. thông: Vo!c b c
Tên 4a ph+ng:
Tên khoa h*c: Trachypithecus germaini
Phân h* Vo*c:
Colobinae

H* Kh': Cercopithecidae

B Linh tr+ ng: Primates
L%p Thú: Mammalia
M$c % %e d!a:
- Sách & VN: VU
- Ngh4 4nh 32: IB
Hình nh:

Ngun: Tilo Nadler

Cá th) cái và con non

Ngun:

M(t c1a Vo!c b c

Ngun:



Mô t %(c %i)m hình thái Sinh h!c N+i s,ng, sinh thái
Chiu dài /u - thân: 490 - 570mm.
Chiu dài uôi: 720 - 840mm. Tr*ng
l+)ng: khong 6 - 8kg
Ngoi hình có b lông màu sCm. Chân
lông màu tr3ng, trông gi0ng nh+ tóc bc
c:a ng+1i. Trên /u có lông m*c dài
thành chóp nh*n màu xám hay vàng nhB,
m(t màu en ho(c tr3ng nht, chi en.
Vo*c bc lúc m%i sinh có lông toàn thân
màu vàng, chuy7n sang màu xám khi 3 –
4 tháng tu0i.
Th9c $n ch: yu là lá 80%, chi
cây 10%, qu 10%
Ch+a có thông tin v sinh sn
S0ng trên cây cao, ôi
khi c6ng g(p r#ng sình
l/y. Th9c $n là lá non,
hoa, qu cây r#ng và sâu
b*. Kim $n ban ngày.
S0ng theo b/y àn,
khong 10 - 15 con.

D VQG Yok ôn, th'nh

thong th-y xu-t hi"n
r#ng th+1ng xanh trên
núi Yok ôn, nhiu cây
to, cao và kín tán
Phân b, Nguy c+, %e d!a Qun lý, bo t-n
Th gi%i: Loài này s0ng ch: yu phía
ông và min Tây Thái Lan, min Nam
Lào, Vi"t Nam, Campuchia, o
Xumatra, o Java, o Bocnêo.

Vi"t Nam: Kon Tum, Gia Lai, $k L$k,
Lâm ng, Tây Ninh, ng Nai
$k L$k: Thông tin ph&ng v-n có VQG
Yok ôn (Buôn ôn)
R-t him khi g(p
Nu th) s$n b3t g(p vCn s$n
b3t 7 n-u cao gi0ng các loài
linh tr+ ng khác
ây là loài còn thiu
thông tin v sinh h*c,
phân b0 4a ph+ng
Nghiên c9u, iu tra phát
hi"n và giám sát bo tn
loài Yok ôn và các
khu r#ng (c dAng khác
(nu có)
Tuyên truyn, nâng cao
nhn th9c bo v" loài.

11

11 V0n %en má vàng (V0n %en má hung): Hylobates gabriella
Tên ph. thông:

V
0n %en má hung/
v0n %en má vàng
Tên 4a ph+ng: Quanh (Ê ê)
Tên khoa h*c: Hylobates gabriellae

H* V+)n:

Hylobati
dae

B Linh tr+ ng: Primates
L%p Thú: Mammalia
M
$
c %


%e d
!
a:

- Sách & VN: EN
- Ngh4 4nh 32: IB

Màu lông khác nhau gi3a 2 cá th)
%;c và cái

Ngun: Cao Th Lý,
Cá th) %;c

Ngun: Nguyn V Khôi
Cá th) cái & con non

Ngun:

Wildlife at Risk
Mô t %(c %i)m hình thái Sinh h!c, t*p tính N+i s,ng, sinh thái
Tr*ng l+)ng t# 6 – 10 kg; dài thân
350 -500mm, dài bàn chân sau 120 –
150mm, cao tai 20 – 40mm.
Có b lông dày và mm. Con c có
màu lông en, trên hai má có hai
ám lông màu ph%t vàng hay hung
&. Trên 'nh /u có ám lông dng
9ng nh+ cái mào. ám lông tr+%c
ngc màu nâu en. Chi tr+%c dài
hn chi sau, không có uôi. Con cái
có màu lông vàng sCm, có mt túm
lông màu th@m thGng 9ng trên 'nh
/u. Lông quanh m(t th+1ng màu
vàng. Lông hai bên má th+1ng thGng
ra phía ngoài. Con non c c lCn cái
u có màu vàng nht (Sách  Vit
Nam).

Hot ng kim $n vào ban ngày,
tích cc vào sáng s%m và chiu t0i.
Th9c $n là lá cây, chi non, qu cây
và cô trùng, tr9ng chim và chin non
trong t V+)n th+1ng hót vào bu.i
sáng s%m. Ting hót th+1ng kéo dài
thành t#ng )t, to và gi0ng nhay.B3t
/u t# con c sau ó là các con cái
và các thành viên khác trong àn.
Mt s0 loài cây v+)n $n lá và qu
Ch+ Yang Sin nh+ Quéo, xoài r#ng,
ùng ình, trám, me, b9a, d*c, me
r#ng, dâu da -t, gi<, gi tr3ng, v
r#ng, nho r#ng (Tr/n Qu0c Ton,
2009).
B3t /u sinh sn t# n$m th9 7 – 8,
th1i gian mang thai t# 7 - 8 tháng.
< mt l9a/n$m, m8i l/n < mt con.

S0ng trên cây cao trong
các khu r#ng th+1ng
xanh, trên núi cao có
nhiu cây g8 l%n. Không
s0ng trong r#ng th+a,
r#ng tre n9a. Kim $n
ban ngày b=ng cách u
ho(c chuyn trên các
cành cây. Ch: yu hot
ng trên cây, ít khi

xu0ng -t.
V+)n s0ng thành t#ng
gia ình gm con c,
con cái và các con non
các tu.i khác nhau

Phân b, Nguy c+, %e d!a
Qu

n lý, b

o t
-
n

Th gi%i: Lào.
Vi"t Nam: Qung Tr4, Th#a Thiên
Hu, à N2ng, Qung Nam, Kon
Tum, Gia Lai, $k L$k, $k Nông,
Lâm ng, Khánh Hòa, Bình Thun,
ng Nai.
$k L$k: Có phân b0 Ea H’leo, Ea
Kar (KBTTN Ea Sô), Krông Bông
(VQG Ch+ Yang Sin), L$k (KBTTN
Nam Ka), M’Dr$k.
V+)n có tp tính hót vào bu.i sáng
nên dF phát hi"n
Dân di c+ t do s$n b3n 7 n-u cao,
bán nguyên con
Vn chuy7n, buôn bán, nuôi nh0t trái

phép loài trong và ngoài t'nh
R#ng b4 tác ng, m-t sinh cnh
phân b0 và tính an toàn c:a vùng
hot ng
Sách & xp m9c ang
nguy c-p, tuy nhiên vCn
g(p tr+1ng h)p s$n b3t
và mua bán, nuôi trái
phép các 4a ph+ng
Qun lý s$n b3t, mua
bán, vn chuy7n, nuôi
nh0t trái phép
Tuyên truyn, nâng cao
nhn th9c bo v" loài.
Nghiên c9u, iu tra phát
hi"n và giám sát bo tn
loài các khu r#ng (c
dAng

12

12 Th7 rng: Lepus peguensis
Tên ph. thông: Th7 rng, th7
nâu
Tên 4a ph+ng: Pai (Ê ê)
Tên khoa h*c: Lepus peguensis
H*Th&:
Lagomorpha

B G(m nh-m: Rodentia

L%p Thú: Mammalia
M$c % %e d!a:
- Sách & VN:
- Ngh4 4nh 32:
Hình nh:


Ngun: Phùng M Trung
Phân c1a Th7 & trng c7 trong
rng khp VQG Yok ôn

Ngun: B môn Qun lý tài nguyên
rng và môi trng, i hc Tây
Nguyên

Du v't bàn chi tr5c và sau

Ngun:



Mô t %(c %i)m hình thái Sinh h!c, t*p tính N+i s,ng, sinh thái
Th& r#ng n(ng khong 2 - 4 kg,
dài thân 380 - 500mm, dài uôi
65 - 80mm. B lông mm, m4n,
/u, m(t trên c., l+ng, hông,
mông trên màu m0c ho(c vàng
xám. BAng tr3ng Ac. Tai hi nâu,
uôi ng3n, lông uôi ph%t tr3ng.

Th& $n nhiu lá chi non c:a
nhiu loài thc vt r#ng (cây có
nha m: tr3ng, cây h* Cúc
Asteraceae) và nhiu loài cây
trng (u, Lc, Rau mu0ng ).

Th& r#ng < t# mùa xuân n
mùa thu, m8i n$m 3 - 4 l9a.
Mang thai 30 ngày, m8i l9a 2 - 4
con. Con non sau 6 tháng thì
tr+ ng thành sinh dAc. Vn
ng i li nhanh nhB. Chy
nhanh nh+ng chóng m-t s9c.

Th& r#ng s0ng r#ng th+a,
savan cây bAi ni có nhiu trng
c&, thích h)p nh-t là vùng giáp
ranh gi!a r#ng v%i bãi c& ven
n+ng bãi. S0ng thành ôi hay
àn nh&, kim $n trên m(t -t.
Ng: trong bAi cây. Không bit leo
trèo. Kim $n t# chp t0i n n,a
êm. Khi $n no chúng th+1ng tp
trung ùa gi5n trên bãi c&.
D VQG Yok ôn th+1ng g(p
phân c:a th& các trng c& xen
trong r#ng khp, bu.i t0i th+1ng
g(p ven +1ng i trong r#ng

Phân b, Nguy c+, %e d!a
Qu

n lý, b

o t
-
n

Th gi%i: Nam Trung Qu0c, >n
, Mã Lai, Thái Lan,
Campuchia, Lào.
Vi"t Nam: n+%c ta th& r#ng phân
b0 t# Qung Bình n Tây Ninh.
$k L$k: Có t-t c nh!ng 4a
ph+ng còn r#ng


B4 bCy b3t nhiu t-t c các 4a
ph+ng


ây là loài còn phân b0 nhiu
ni, kh n$ng phát tri7n t nhiên
c:a th& t0t.
Giám sát, bo tn các r#ng (c
dAng
Phát tri7n nuôi bán hoang dã và
h+%ng n s, dAng có qun lý 0i
v%i loài cho nhiu mAc ích (thc

ph@m, du l4ch,…)


13

13 Trút (Tê tê Java): Manis javanica
Tên ph. thông: Tê tê Java
Tên 4a ph+ng: Kôn (M’Nông),
Nhôn (Ê ê)
Tên khoa h*c: Manis javanica
H* Tê tê:
Manidae

B Có vy: Pholidota
L%p Thú: Mammalia
M$c % %e d!a:
- Sách & VN: EN
- Ngh4 4nh 32: IIB
Hình nh:

Ngun: Nguyn V Khôi
Du v't vu,t trút cào khi ki'm "n
ki'n quanh g,c cây & VQG Ch
Yang Sin, "k L"k


Ngun: B môn Qun lý tài nguyên
rng và môi trng, i hc Tây
Nguyên

Du v't bàn chi tr5c và
sau

Ngun:



Mô t %(c %i)m hình thái Sinh h!c, t*p tính N+i s,ng, sinh thái
Chiu dài /u thân: 425 - 550mm.
Chiu dài uôi: 340 - 470mm.
Chiu cao n b vai 75 - 90mm.

Tr*ng l+)ng: khong 5 - 7 kg.

Không có r$ng, l+5i dài, nhiu ch-t
dính. Toàn thân t# /u n cu0i
uôi ph: l%p vy s#ng, các vy
s#ng xp chng lên nhau nh+ mái
ngói. BAng không có vy s#ng, da
dày có l%p lông c9ng. Màu s3c c:a
vy th+1ng là màu nâu sCm, vàng
ho(c vàng nht, có nh!ng con
bch tng do nuôi con trong hang
lâu ngày. Có 17 hàng vy thân xp
theo chiu d*c, 11 – 13 hàng xp
theo chiu ngang; uôi có 25 hàng
vy xp theo chiu d*c, 8 hàng xp
theo chiu ngang (3 hàng m(t trên,
3 hàng m(t d+%i và 2 hàng mép
uôi). Vuôt chi tr+%c dài hn vu0t

chi sau, vu0t ngón gi!a phát tri7n
mnh.

Th9c $n ph/n l%n là côn trùng
nh+: kin và m0i. T/m nhìn
không t0t l3m. Nh!ng con tê tê
Java non th+1ng dùng các móng
chân bám vào g0c uôi con mB,
b& bú lúc khong 3 tháng tu.i.
Ban ngày @n n-p trong các hang,
b=ng cách l-y -t b4t xung quanh
mi"ng l8 li, hang sâu khong 3 -
4 m. Nh1 có ch-t dính l+5i nên
chúng có th7 b3t mi b=ng cách
dùng l+5i nh*n và dài qu-t vào
kin ho(c m0i. Khi b4 k< thù qu-y
r0i chúng thu /u vào trong,
trông gi0ng nh+ mt kh0i tròn,
ây là nh!ng (c i7m chính c:a
h* Manidae. Tê tê Java có uôi
r-t kh&e, dùng 7 cu0n bám vào
thân cây r-t t0t.

Hot ng kim $n ban êm,
ôi khi ban ngày trên m(t -t,
trên các g0c cây mAc.
S0ng trong nhiu ki7u r#ng:
Th+1ng xanh, bán th+1ng
xanh, g8 xen tre le; trong
hang d+%i các g0c cây to, cây

mAc ho(c vách -t, á.
D $k L$k: Các ni phát hi"n
d-u vt loài th+1ng là r#ng
trung bình, giàu, nhiu thm
mAc, kin, côn trùng.  tàn
che khong t# 0,6 – 0,7
Phân b
,

Nguy c+, %e d
!
a

Qu

n lý, b

o t
-
n

Th gi%i: Mianma, Thái Lan, Lào,
Vi"t Nam, Campuchia, Malaixia,
o Java, o Xumatra, o
Bocnêo, o Bali c:a Inônêxia và
Balvan c:a Philippin.
Vi"t Nam: Thanh Hóa, Ngh" An,
Hà T?nh tr vào các t'nh phía Nam
$k L$k: Buôn ôn (VQG Yok
ôn), Ea H’leo, Krông Bông (VQG

Ch+ Yang Sin),


Ng+1i dân s$n b3t Trút theo kinh
nghi"m và chó 7 $n th4t, l-y v@y
ho(c bán nguyên con
Vn chuy7n, buôn bán Trút trong
và ngoài t'nh
Trút là loài thú hi"n còn ít, là
loài thú có ích, góp ph/n tiêu
di"t m0i, kin và nhiu loài côn
trùng hi g8 và cây r#ng
Qun lý vi"c s$n b3t, buôn
bán, $n th4t Tê tê, vy Tê tê.
Tuyên truyn, nâng cao nhn
th9c bo v" loài.
Nghiên c9u, iu tra phát hi"n
và giám sát bo tn loài các
khu r#ng (c dAng

14

14 Beo l<a (Báo l<a): Catopuma temminckii

Tên ph. thông:

Báo l
<a,

beo l

<a

Tên 4a ph+ng: Ja rang (M’Nông),
Môn Huê (Ê ê)
Tên khoa h*c: Catopuma temminckii

Phân h* mèo:
Felinae

H* Mèo: Felidae
B n th4t: Carnivora
L%p Thú: Mammalia
M
$
c %


%e d
!
a:

- Sách & VN: EN
- Ngh4 4nh 32: IB
Hình nh

Ngun: VQG Ch Yang Sin, k Lk
Cá th) Beo l<a b8 dính b2y &
VQG Ch Yang Sin, "k L"k
Ngun:
VQG Ch Yang Sin

Du v't bàn chi tr5c và sau

Ngun:



Mô t %(c %i)m hình thái Sinh h!c, t*p tính N+i s,ng, sinh thái
C5 trung bình trong h* mèo. Dài thân:
840 - 920mm. Dài uôi: 450 - 560mm,
dài bàn chân sau: 165 - 180mm. B
lông Báo l,a không có hoa v$n ho(c
0m s*c; nu có có th7 2 s*c m1 d*c
l+ng. Lông ng màu ho(c & da bò
ho(c xám tro hay nâu hung. M(t có 2
s*c tr3ng t# khóe m3t lên 'nh /u, 2
– 3 vch tr3ng mép môi trên. Màu
lông l+ng và bAng ít tách bi"t. (c
i7m quan tr*ng nh-t là uôi có 2 màu
rõ r"t: m(t trên cùng màu thân, m(t
d+%i sáng.

Th9c $n gm thú c5 nh&:
Th&, kh', nai non, mang, l)n
r#ng non, và các loài th&,
chut, chim
Không có mùa sinh sn rõ
r"t. Th1i gian mang thai 95
ngày.
Hot ng rng theo vùng
phân b0 c:a con mi

Báo l,a s0ng trong nhiu ki7u
r#ng nh+ r#ng già, r#ng tái
sinh, trng cây bAi, cnh r#ng
trên núi -t và núi á. Cnh
quan +a thích là r#ng nhiu
t/ng, có t/ng th-p phát tri7n,
m(t -t có nhiu lá n.i. Báo l,a
không có ch8 c0 4nh lâu dài.
S0ng n c làm t. g0c cây,
h0c á.
D $k L$k: Thông tin cho bit
có th7 g(p beo l,a ki7u r#ng
th+1ng xanh, bán th+1ng xanh
ven su0i, k7 c r#ng khp (Yok
ôn), r#ng th+1ng xanh trên
núi cao (Krông Bông, L$k), r#ng
rm xa khu dân c+ (M’Dr$k)

Phân b, Nguy c+, %e d!a Qun lý, bo t-n
Th gi%i: Nêpan, >n  (Assam,
sikkim), Mianma, nam Trung Qu0c,
ông D+ng, Thái Lan, Malaixia,
Xumatra.
Vi"t Nam: Báo l,a phân b0 rng các
t'nh min núi phía B3c và phía Nam.
$k L$k: Buôn ôn, Ea Kar, Krông
Bông L$k, M’Dr$k (ch: yu tp trung
trong các khu r#ng (c dAng, phòng
h)
S$n và bCy b3t nhiu 4a

ph+ng, k7 c trong các
r#ng (c dAng
R#ng b4 tác ng mnh, nh
h+ ng n ni s0ng và hot
ng c:a loài
ây là loài thú ang b4 e d*a
tuy"t ch:ng, c/n +)c bo v"
Qun lý vi"c s$n b3t
Tuyên truyn, nâng cao nhn
th9c bo v" loài.
iu tra phát hi"n và giám sát
bo tn nghiêm ng(t loài các
khu r#ng (c dAng



15

15 Mèo rng: Prionailurus bengalensis

Tên ph. thông:

Mèo r
ng

Tên 4a ph+ng: Meo bri
(M’Nông), Miêu lê (Ê ê)
Tên khoa h*c: Prionailurus
bengalensis

Phân h* mèo:
Felinae

H* Mèo: Felidae
B n th4t: Carnivora
L%p Thú: Mammalia
M$c % %e d!a:
Sách & VN: Không
Ngh4 4nh 32: IB
Hình nh:
Ngun: Phùng M Trung

Ngun: Nguyn V Khôi
Du v't bàn chi tr5c và sau

Ngun:



Mô t %(c %i)m hình thái Sinh h!c, t*p tính N+i s,ng, sinh thái
Hình dng gi0ng mèo nhà, n(ng
3 - 5 kg, dài thân 450 - 550mm,
dài uôi 250 - 290mm. Lông mm
màu vàng tr3ng i7m nhiu 0m
en không u, quanh 0m en
vin vàng nâu. BAng và chân
màu xám tr3ng.
Mèo r#ng $n chut, sóc, chim,
l+5ng c+ và các loi côn trùng
(cào cào, châu ch-u). Th9c $n

+a thích là chut.
Mèo r#ng s0ng r#ng th9 sinh
nghèo, trên các savan cây bAi, các
bãi cây ven n+ng rCy. Không có ni
c0 4nh. Vn ng nhanh nhBn, leo
trèo, bi li gi&i. Kim $n êm, ngày
ng: trong h0c cây, hang á, trong bAi
rm hay trên chc cây to kín.
Th+1ng ngi rình mi, )i khi con
mi i qua, nhy ra v và ngom vào
gáy.
D $k L$k: Có th7 g(p mèo r#ng
nhiu ni trong VQG Yok ôn, k7 c
các r#ng g/n rCy (Buôn ôn);
trong r#ng th+1ng xanh, r#ng g8
xen tre le, r#ng ven rCy, th'nh thong
v các buôn (Krông Bông, L$k,
M’Dr$k). D Krông Ana r#ng b4 tác
ng mnh, mèo r#ng ch' còn phân
b0 các r#ng núi cao, xa khu dân
c+.
Phân b, Nguy c+, %e d!a Qun lý, bo t-n
Th gi%i: ViFn ông Liên Xô (c6),
Triu Tiên, Trung Qu0c, >n ,
Nêpan, Mianma, Thái Lan,
Campuchia, Lào, Malaixia,
Indonesia, Philippines.
Vi"t Nam: Mèo r#ng g(p kh3p
các t'nh trung du và min núi.
$k L$k: Có phân b0 các 4a

ph+ng Buôn ôn, Ea Soup,
Krông Ana, Krông Bông, L$k,
M’Dr$k


S$n và bCy b3t nhiu 4a
ph+ng, k7 c trong các r#ng
(c dAng
Vn chuy7n và mua bán loài
R#ng b4 tác ng mnh, nh
h+ ng n ni s0ng và hot
ng c:a loài
ây là loài thú có ích do b3t chut
trong t nhiên, bo v" cây r#ng và
cây trng. Ngh4 4nh 32/2006 xp loài
nhóm tuy"t 0i c-m khai thác và
s, dAng v%i mAc ích th+ng mi
Qun lý vi"c s$n b3t, vn chuy7n và
mua bán 0i v%i loài
Tuyên truyn, nâng cao nhn th9c
bo v" loài.
iu tra phát hi"n và giám sát bo
tn loài các khu r#ng (c dAng



16

16 Mèo cá: Prionailurus viverrinus

Tên ph. thông:

Mèo cá

Tên 4a ph+ng: Dao brách (M’Nông),
Miêu lê (Ê ê)
Tên khoa h*c: Prionailurus viverrinus
Phân h* mèo:
Felinae

H* Mèo: Felidae
B n th4t: Carnivora
L%p Thú: Mammalia
M$c % %e d!a:
- Sách & VN: EN
- Ngh4 4nh 32: IB
Hình nh:

Ngun: Nguyn Th Liên Thng


Ngun: Wildlife at Risk
Du v't
Ngun:




Mô t %(c %i)m hình thái Sinh h!c, t*p tính N+i s,ng, sinh thái
V hình th7 mèo cá r-t gi0ng mèo r#ng

nh+ng có kích th+%c l%n hn. Dài thân
725 - 780mm, dài uôi: 250 - 290mm,
dài bàn chân sau: 151 - 171mm, tr*ng
l+)ng 7 - 11kg. Nh!ng (c i7m phân
bi"t gi!a hai loài tr+%c ht là (c i7m
uôi, uôi mèo cá ng3n rõ r"t, ch' x-p
x' 1/3 dài thân (uôi mèo r#ng x-p x'
n,a dài thân); uôi mèo cá có 0m,
vòng m1 lCn trong nn xám (r-t rõ
uôi mèo r#ng). B lông mèo cá màu
xám tro và nhiu 0m m1 nh& lCn trong
nn xám. 0m mèo cá nh& hn
mèo r#ng. Mõm, má màu ph%t tr3ng.
Tai ng3n. Có 2 v"t sáng t# m3t n tai.
B lông ng3n, hi thô.
Th9c $n c:a mèo cá gm cá,
tôm, cua 0c, ch, và các loi chim
thú nh&. Kim $n g/n b1 n+%c.
Th1i gian mang thai khong 63
ngày, m8i l9a < 1 - 4 con.
S0ng vùng th-p, bAi cây
ven r#ng, d*c s0ng su0i,
ao /m, s0ng n c.
D $k L$k: Thông tin
ph&ng v-n cho bit có th7
g(p mèo cá d*c các
su0i và sng Srêpôk
VQG Yok ôn (Buôn
ôn), r#ng ven rCy, g/n
các su0i, th'nh thong v

buôn (Krông Bông, L$k)


Phân b, Nguy c+, %e d!a Qun lý, bo t-n
Th gi%i: Nêpan, Nam >n , Srilank,
Lào, Campuchia, Xumatra, Giava.
Vi"t Nam: Cao B=ng, Lng Sn, Ngh"
An, Qung Bình, Qung Nam, Bình
4nh, Khánh Hòa, Phú Yên, $k L$k,
Long An, ng Nai, Kiên Giang. Có th7
mèo cá có phân b0 rng Vi"t Nam
nh+ng s0 l+)ng ít.
$k L$k: Buôn ôn (VQG Yok ôn),
Krông Bông (VQG Ch+ Yang Sin), L$k
(KBTTN Nam Ka)


S$n và bCy b3t nhiu 4a
ph+ng, k7 c trong các r#ng (c
dAng
Vn chuy7n và mua bán loài
R#ng b4 tác ng mnh, nh
h+ ng n ni s0ng và hot ng
c:a loài
ây là loài thú him, c/n
quan tâm bo tn
Qun lý vi"c s$n b3t, vn
chuy7n và mua bán 0i
v%i loài
Tuyên truyn, nâng cao

nhn th9c bo v" loài.
iu tra phát hi"n và giám
sát bo tn loài các khu
r#ng (c dAng


17

17 Báo gm: Neofelis nebulosa

Tên ph. thông:

Báo g
m

Tên 4a ph+ng: Môn tun (Ê ê)
Tên khoa h*c: Neofelis nebulosa
Phân h*:
Pantherinae

H* Mèo: Felidae
B n th4t: Carnivora
L%p Thú: Mammalia

M
$
c %


%e d

!
a:

- Sách & VN: EN
- Ngh4 4nh 32: IB
Hình nh:

Ngun: Tilo Nadler & Nguyn Xuân ng

M2u khô c1a Báo gm lu &
Trng  i h!c Tây Nguyên, "k
L"k

Ngun: Cao Th Lý
Du v't bàn chi tr5c và sau

Ngun:



Mô t %(c %i)m hình thái Sinh h!c, t*p tính N+i s,ng, sinh thái
Thú c trung bình trong h* mèo, sau
H. và Báo hoa mai, Dài thân 960 -
1150mm, dài uôI 660 - 860mm, dài
bàn chân sau: 160 - 190mm. M3t
vin en má có 2 s*c en song song.
B lông nn xám xanh, nhiu vân
mây l%n l+ng, s+1n. M8i vân mây
l%n u có +1ng vin màu xám en
phía sau, phía tr+%c xám nht.

BAng tr3ng vàng có các 0m en
nh&. Chân có 0m en nh&, uôi có
các khoanh en.
Th9c $n ch: yu c:a báo g-m là
các loài chim thú nh& nh+ kh',
vo*c, cu ly, cheo cheo, nai non
và ho2ng. mùa sinh sn th+1ng
vào mùa hè.
Th1i gian mang thai 90 - 95
ngày, m8i l9a < 2 - 4 con, con
non n(ng 150 – 180g.

Báo g-m s0ng r#ng rm
nhiu t/ng, trên núi -t, núi
á. Chúng s, dAng các hang
h0c t nhiên làm t. <. Hot
ng ban êm, leo trèo gi&i,
b3t mi t# trên cây. ban ngày
th+1ng ng: trên cành cây.
Hi"n r-t him g(p loài r#ng
ti các 4a ph+ng trong
t'nh. Ti M’Dr$k, thông tin
loài còn phân b0 nh!ng
r#ng trên núi cao, ít b4 tác
ng, xa khu dân c+

Phân b, Nguy c+, %e d!a Qun lý, bo t-n
Th gi%i: Nêpan, >n  (Assam,
Sikkim), Mianma, nam Trung Qu0c
(Hi Nam), ài Loan, ông D+ong,

Thái Lan, Malaixia, Bocnêo,
Xumatra.
Vi"t Nam: Cao B=ng, Lai Châu,
Tuyên Quang, B3c Cn, Lng Sn,
Sn La, Phú Th*, Hòa Bình, Thanh
Hóa, Ngh" An, Hà T?nh, Qung Bình,
Qung Tr4, Th#a Thiên Hu, Qung
Nam, Kon Tum, Bình 4nh, Gia Lai,
$k L$k, $k Nông, Lâm ng
$k L$k: Thông tin ph&ng v-n còn

M’Dr$k


S$n và bCy b3t nhiu 4a
ph+ng, k7 c trong các r#ng
(c dAng, không c0 ý, nh+ng có
vCn b3t
Vn chuy7n và mua bán các sn
ph@m c:a loài
Chuy7n .i mAc ích s, dAng
r#ng, r#ng b4 tác ng mnh,
nh h+ ng n ni s0ng và hot
ng c:a loài.
Loài xp m9c ang b4 e
d*a tuy"t ch:ng trong sách
& Vi"t Nam, him các 4a
ph+ng trong t'nh
Qun lý vi"c s$n b3t, vn
chuy7n và mua bán các sn

ph@m c:a loài
Tuyên truyn, nâng cao nhn
th9c bo v" loài.
iu tra phát hi"n và giám
sát bo tn loài các khu
r#ng (c dAng


18

18 Báo hoa mai: Panthera pardus

Tên ph. thông:

Báo hoa mai

Tên 4a ph+ng:
Tên khoa h*c: Panthera pardus
Phân h*:
Pantherinae

H* Mèo: Felidae
B n th4t: Carnivora
L%p Thú: Mammalia

M
$
c %


%e d
!
a:

- Sách & VN: CR
- Ngh4 4nh 32: IB
Hình nh
Ngun: Alain Cubitt
M2u khô c1a loài lu & Trng
 i h!c Tây Nguyên, "k L"k
Ngun: Cao Th Lý

Du v't bàn chi tr5c và sau
Ngun:



Mô t %(c %i)m hình thái Sinh h!c, t*p tính N+i s,ng, sinh thái
C5 l%n, thân dài 970 - 1430mm, dài
uôi 750mm, dài bàn chân sau: 210
- 280mm. B lông màu vàng nht.
/u có các 0m màu en nh&. Toàn
thân có 0m hoa mai màu nâu en.
Chân có 0m nh& hn thân. N,a
cu0i uôi có 0m vòng m(t trên.
Ngoài dng báo bình th+1ng k7
trên, còn có dng báo en toàn thân
0m hoa mai l(n trong nn lông nên
r-t khó nhìn th-y. ây là dng bin
d4 cá th7 cùng loài (P. paradus) r-t

him g(p.

Th9c $n ch: yu là các loài thú
khác nh+ nai h+u, ho2ng, l)n
r#ng, kh' và ng vt nuôi nh+
trâu bò, dê, c#u mùa sinh
sn không rõ r"t. Th1i gian
mang thai 90 – 105 ngày, m8i
l9a th+1ng < 2 - 3 con. M8i
n$m ho(c 3 n$m < 1 l9a. Sau
khong 1 n$m tu.i báo con
tách kh&i b0 mB 7 s0ng c
lp.

S0ng trong nhiu ki7u r#ng,
r#ng nguyên sinh, r#ng th9 sinh
và cây bAi k r#ng. Ch8
không c0 4nh. Vùng hot ng
rng nhiu  cao khác nhau.
Có th7 leo trèo cây l%n, cao 2 -
3m. s0ng n c, ch' ghép ôi
trong tj1i k; ng dAc và h)p
àn tm th1i lúc s$n mi.
Th'nh thong g(p r#ng
th+1ng xanh, bán th+1ng xanh
ven su0i, có cây to
Hi"n him g(p các r#ng g/n,
b4 tác ng mnh

Phân b, Nguy c+, %e d!a Qun lý, bo t-n

Th gi%i: Châu Á, Châu Phi (tr# sa
mc Xahara).

Vi"t Nam: Các t'nh min núi t# B3c
t%i Nam.
$k L$k: Thông tin ph&ng v-n còn
phân b0 các khu r#ng (c dAng
thuc các huy"n Buôn ôn, L$k,
Krông Bông


S$n và bCy b3t nhiu 4a
ph+ng, k7 c trong các r#ng
(c dAng, không c0 ý, nh+ng
có vCn b3t
Vn chuy7n và mua bán các
sn ph@m c:a loài (nu s$n
b3t +)c)
Chuy7n .i mAc ích s, dAng
r#ng, r#ng b4 tác ng mnh,
nh h+ ng n ni s0ng và
hot ng c:a loài.
Loài xp m9c r-t nguy c-p
trong sách & Vi"t Nam, him
các 4a ph+ng trong t'nh
Qun lý vi"c s$n b3t, vn
chuy7n và mua bán các sn
ph@m c:a loài
Tuyên truyn, nâng cao nhn
th9c bo v" loài.

iu tra phát hi"n và giám sát
bo tn loài các khu r#ng (c
dAng


19

19 H=: Panthera tigris

Tên ph. thông:

H
=

Tên 4a ph+ng: Dao (M’Nông),
Môn (Ê ê)
Tên khoa h*c: Panthera tigris
Phân h*:
Pantherinae

H* Mèo: Felidae
B n th4t: Carnivora
L%p Thú: Mammalia

M
$
c %


%e d

!
a:

- Sách & VN: CR
- Ngh4 4nh 32: IB
Hình nh

Ngun: Phùng M Trung
M2u khô c1a loài lu & Trng
 i h!c Tây Nguyên, "k L"k

Ngun: Cao Th Lý

Du v't bàn chi tr5c và sau

Ngun:



Mô t %(c %i)m hình thái Sinh h!c, t*p tính N+i s,ng, sinh thái
C5 l%n nh-t trong h* nhà mèo.
Dài thân 1530 - 1600mm, dài
uôI 670 - 880mm, dài bàn chân
sau: 310 - 330mm, có th7 n(ng
200 - 250kg. Sau tai có 0m
tr3ng c=m và h*ng màu tr3ng
nht. B lông có nn vàng màu
da bò, vàng nht. Toàn thân có
nhiu s*c ngang (v=n) màu en
ho(c màu nâu en. uôi có vòng

nâu en không u t# g0c n
mút uôi (có th7 có h. bch).

Th9c $n ch: yu là các loài thú
khác nh+ nai h+u, ho2ng, l)n
r#ng, kh' và ng vt nuôi nh+
trâu bò, dê, c#u mùa sinh sn
c:a h. không rõ ràng.
H. cái ng dAc 5 ngày theo chu
k; 50 ngày và ghép ôi n khi
có thai. Th1i gian mang thai 100
- 108 ngày, m8i l9a < 2 - 4 con.
Con non s0ng v%i mB 1 - 2 n$m.
H. cái b3t /u sinh sn 3 – 4
tu.i, h. c tr+ ng thành mun
hn 4 – 6 n$m.
S0ng ch: yu các khu r#ng già
l%n, vùng hot ng r-t rng
vùng tái sinh, cây bAi lau lách,
trng c& cao. M8i ngày êm có
th7 i +)c 30km, ít hot ng
mt ch8 trong nhiu ngày. S0ng
và kim $n n c t#ng cá th7.
Tr+%c n$m 1990 Krông Bông
H. còn phân b0 nhiu r#ng
th+1ng xanh trên núi cao, th'nh
thong v các khu dân c+. Hi"n
nay r-t him g(p
D-u vt c:a h. th'nh thong g(p
r#ng th+1ng xanh, ni không

có cây gai, d*c theo su0i
Phân b, Nguy c+, %e d!a Qun lý, bo t-n
Th gi%i: Liên Xô (c6), >n ,
Mianma, Trung Qu0c, ông
D+ng, Malaixia, Thái Lan,
Xumatra, Giava và Bali.
Vi"t Nam: lai Châu, Lào Cai, Sn
La, Thanh Hóa, Ngh" An, Hà
T?nh, Qung Bình, Qung Tr4,
Th#a Thiên Hu, Qung Nam,
Phú Yên, Khánh Hòa, Gia Lai,
Kon Tum, $k L$k, Lâm ng,
$k Nông, Tây Ninh, ng Nai
$k L$k: Còn r-t him các khu
r#ng (c dAng thuc các huy"n
Buôn ôn, Ea Kar, Krông Bông.

S$n và bCy b3t nhiu 4a
ph+ng, k7 c trong các r#ng
(c dAng, không c0 ý, nh+ng có
vCn b3t
Vn chuy7n và mua bán các sn
ph@m c:a loài (nu s$n b3t
+)c)
Chuy7n .i mAc ích s, dAng
r#ng, r#ng b4 tác ng mnh,
nh h+ ng n ni s0ng và hot
ng c:a loài.
Loài xp m9c r-t nguy c-p
trong sách & Vi"t Nam, him

các 4a ph+ng trong t'nh
Qun lý vi"c s$n b3t, vn chuy7n
và mua bán các sn ph@m c:a
loài
Tuyên truyn, nâng cao nhn
th9c bo v" loài.
iu tra phát hi"n và giám sát
bo tn loài các khu r#ng (c
dAng



20

20 C.y m;c: Arctictis binturong

Tên ph. thông: C.y m;c, Ch-n m;c
Tên 4a ph+ng: Bik kh$n (M’Nông)
Tên khoa h*c: Arctictis binturong
H* C/y: Viverridae
B n th4t: Carnivora
L%p Thú: Mammalia

M$c % %e d!a:
- Sách & VN: EN
- Ngh4 4nh 32: IB

Hình nh:

Ngun: Phùng M Trung

Du v't bàn chi tr5c và chi sau C.y m;c

Ngun:



Mô t %(c %i)m hình thái Sinh h!c, t*p tính N+i s,ng, sinh thái
C5 l%n nh-t trong h* c/y. Dài thân 795 -
860mm, dài uôi 400 - 714mm, dài bàn
chân sau: 90 - 140mm, tr*ng l+)ng 10 -
20kg. Mõm ph%t tr3ng bc. Tai nh& tròn có
túi lông dài. B lông màu en. Mt s0 cá
th7 có b lông ph%t tr3ng hoa râm ho(c
xám tr3ng, mút lông ph%t tr3ng mu0i tiêu
ho(c vàng hung. Chân ng3n kho< có vu0t
dài nh*n. uôi mp dài, mút uôi có th7 co
cun vào cành cây lúc leo trèo.
Th9c $n gm các loi
qu chín, chim thú nh&,
tr9ng chim và côn
trùng.
Sinh sn h/u nh+
quanh n$m. Tr+ ng
thành sinh dAc 2 – 3
tu.i. Th1i gian mang
thai 92 - 94 ngày. M8i
l9a < t# 1 - 3 con.

C/y mc s0ng r#ng già, r#ng
h8n giao rm rp hoang v3ng.

S0ng n c làm t. h0c cây.
Hot ng kim $n ban êm, leo
trèo gi&i ít xu0ng m(t -t, thích
t3m n+%c và có th7 bi +)c.
$k L$k: G(p r#ng th+1ng
xanh, bán th+1ng xanh có cây
g8 l%n cho qu, ít b4 tác ng,
xa khu dân c+

Phân b, Nguy c+, %e d!a Qun lý, bo t-n
Th gi%i: Nêpan, >n  (Assam, Sikkim),
Mianma, Trung Qu0c (Vân Nam), Lào,
Campuchia, Thái Lan, Malaixia, Bocnêo,
Xurmatra, Giava.
Vi"t Nam: Hà Giang, Lai Châu, Phú Th*,
Qung Ninh, Ninh Bình, các t'nh t# b3c
Trung b n nam Trung b và Tây
Nguyên, ng Nai
$k L$k: Buôn ôn, Ea Kar, Ea H’leo,
Krông N$ng


Th) s$n g(p vCn b3t,
nuôi, ho(c bán
R#ng b4 tác ng, m-t
r#ng nh h+ ng n
phân b0 và hot ng
c:a loài
ây là loài thú ang b4 e d*a
tuy"t ch:ng, him

Qun lý vi"c s$n b3t, nuôi nh0t
trái phép
Tuyên truyn, nâng cao nhn
th9c bo v" loài.
iu tra phát hi"n và giám sát
bo tn loài các khu r#ng (c
dAng


21

21 C.y vòi h+ng (C.y vòi %,m): Paradoxurus hemaphroditus

Tên ph. thông:

C
.y v
òi h
+ng

Tên khoa h*c: Paradoxurus
hemaphroditus
Phân h*: Paradoxurinae
H* C/y: Viverridae
B n th4t: Carnivora
L%p Thú: Mammalia

M
$
c %



%e d
!
a:

- Sách & VN: Không
- Ngh4 4nh 32: Không
C
.
y vòi h
+ng %
0
c nuôi
và phát
tri)n & huy4n Krông P9c, "k L"k

Ngun: Cao Th Lý

Phân c
.
y vòi h
+ng trên tuy
'
n %i
>
u
tra & Ea Sô (có l2n nhi>u h t)

Ngun: B môn Qun lý tài nguyên

rng và môi trng, i hc Tây
Nguyên

D

u v
'
t



Ngun:



Mô t


%
(
c %i
)
m hình thái

Sinh h
!
c
, t
*
p tính

N+i s
,
ng, si
nh thái

C/y vòi h+ng nh& hn c/y giông,
n(ng 3 - 5 kg,
B lông có tính bin d4 l%n
Lông màu xám m0c ho(c hung
m0c, mút lông ph%t en. D*c s0ng
l+ng, s+1n có các 0m nâu en
ho(c to thành s*c chy d*c s0ng
l+ng, m(t có 2 – 3 0m tr3ng cnh
m3t ho(c v"t sáng tr3ng trán qua
tai, uôi dài, có v"t không rõ ho(c
màu en ph/n g0c uôi, ph/n
mút uôi mt s0 cá th7 có th7
tr3ng.
C con c và cái u có tuyn x
cnh hu môn,
Th9c $n ch: yu gm các loi qu
g-m, nhi, v, móc, chu0i,… C/y
$n qu chín, nh=n v&, nu0t ht và
ht theo phân ra ngoài. Th9c $n là
ng vt gm côn trùng, cua, 0c,
chim tI l" ít. Nuôi nh0t có th7 $n
tp, $n cám,…
C/y h+ng sinh sn tp trung vào
tháng 4,5,6. M8i l9a 2 - 4 con.

Trong iu ki"n nuôi m8i cá th7 cái
có th7 < t# 1 – 6 con/l9a, 2
l9a/n$m
C/y vòi h+ng s0ng trên
cây, trong các ki7u r#ng
khác nhau, hot ng v
êm.
D $k L$k: iu tra không
g(p cá th7 nào, nh+ng th-y
d-u phân c:a C/y vòi
h+ng 7 li nhiu ni,
ngay c trên +1ng mòn
trong r#ng, ni có nhiu cây
cho qu nh+ me r#ng, cò ke,
chu0i r#ng,…
Hi"n loài này ã phát tri7n
nuôi sinh sn thành công
nhiu ni trên 4a bàn t'nh


Phân b, Nguy c+, %e d!a Qun lý, bo t-n
Trên toàn vùng Nam châu
Á.
Vi"t Nam: C/y vòi h+ng phân b0
kh3p các t'nh min núi và trung du.
$k L$k: Có phân b0 t-t c các
4a ph+ng còn r#ng trong t'nh.
Nuôi nh0t nhiu trang tri và h
gia ình ti Thành ph0 Buôn Ma
Thut, Krông P3c và mt s0 4a

ph+ng khác trong t'nh
B4 s$n và bCy b3t nhiu ni
Có s nh/m lCn v tên 4a ph+ng
khi g*i là “Chn h+ng”, gây khó
kh$n trong qun lý, c-p gi-y phép
phát tri7n loài
iu tra phát hi"n và giám
sát loài các khu r#ng (c
dAng
Th0ng nh-t tên g*i, mô t và
phân bi"t rõ v%i các loài
khác trong h* C/y
Phát tri7n gây nuôi kinh t,
to thu nhp t# các sn
ph@m c:a loài nh+ x
h+ng, phân, th4t,…