Bảo hộ và chia sẻ lợi ích tri thức bản địa trong pháp luật quốc tế và pháp luật việt nam






Khoa Lut
 ngành:  ; 60 38 60

 2009

Abstract: 


 




Keywords: ; ; ; ; 


Content
MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài



 






 


 



2
 








 "

        

".
 41/NQ-TW ngày 15 tháng 11  2004  





















 , 



















, 






 (




















 , 








 
 



    
       



Bảo hộ và chia sẻ lợi ích tri thức bản địa trong pháp luật quốc tế và pháp luật Việt
Nam"
2. Tình hình nghiên cứu đề tài



 Mối quan hệ giữa văn
hóa và môi trường
- Bảo hộ tri thức truyền thống tại Việt Nam, vấn đề

pháp lý và thực tiễn" 
 -  - 
- -
- Max-Planck - 
- 2008;
"Bảo hộ tri thức truyền thống cộng đồng bản địa
và Thiên nhiên, 2009; "Cách tiếp cận của Hoa Kỳ: Nguồn gen, tri thức truyền thống và văn

3
hóa dân gian"
 "Về khái niệm tri thức bản địa",

 - Tri thức
bản địa và phát triển-
"Thái Lan: Luật pháp bảo vệ nguồn gen thực vật"
Phân tích, đánh
giá thực trạng pháp luật về đa dạng sinh học tại Việt Nam",      
Tổng quan về đa dạng sinh học ở Việt Nam"nguyên và



3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn
Mục đích nghiên cứu: 




Nhiệm vụ nghiên cứu
- 



- 


- 

4. Phạm vi nghiên cứu


5. Kết cấu của luận văn


Chương 1
Chương 2   

Chương 3

Chương 1
KHÁI NIỆM TRI THỨC BẢN ĐỊA

4
làm rõ khái
t
WHO, ILO bdd tb t
 n
mh 
1.1. Khái niệm tri thức bản địa
"" và "".
                 (ILO
Convention 169) "người dân ở những nước độc lập được coi là những thổ dân căn cứ

theo nguồn gốc của họ có từ cư dân sinh sống tại nước đó, hay tại một khu vực địa lý nhất
định của nước đó, vào thời khi mà đất nước này bị xâm chiếm hay bị làm thuộc địa hay vào
lúc bắt đầu hình thành biên giới hiện nay của quốc gia này, và là những người không kể địa
vị pháp lý của họ thế nào, vẫn giữ lại một vài hoặc tất cả thể chế chính trị, văn hóa, kinh tế, xã
hội của riêng họ" 
Tuy nhiên, 


 

Y T (WHO) 
"".
(WIPO) "Quy định mẫu cho luật quốc gia về
bảo hộ các tác phẩm văn hóa dân gian chống lại việc khai thác trái phép và những hành động
gây phương hại khác" ,  "tri thức bản địa", "tri thức
truyền thống", "tri thức dân gian" và "tri thức thổ dân". Tuy nhiên sau này
"
" 
gen và t.
, "tri thức truyền thống kết
hợp", "tri thức bản địa" "tri thức tập thể"
   


DNam - 
ct do
  hóa 
"tri thức bản địa" 
, , 
"tri thức truyền thống" và "tri thức bản địa".

1.2. Đặc điểm tri thức bản địa

h m, tính 

5
, t, t, c

1.3. Biểu hiện của tri thức bản địa
Vt 
t
t
t 
t t tinh thái; t
 t 
ST(WIPO)
 chính:
- gen 
- t;
- .



 


1.3.1. Bảo vệ nguồn gen
1.3.2. Bảo hộ tri thức truyền thống
1.3.3. Bảo hộ các hình thức biểu hiện văn hóa dân gian
 t


t- t t
ng và c
t
1.4. Tri thức bản địa và chia sẻ lợi ích tri thức bản địa trong tình hình hiện nay
tác  t

1.5. Bảo hộ pháp lý đối với tri thức bản địa
tng

 b(bảo tồn 
 bảo vệ   
phéptb"tích
" và b"".
Bảo hộ "tích cực": tq

 


6
Bảo hộ phòng vệ:  t
 các 

1.6. Nguyên lý pháp lý bảo hộ tri thức bản địa


giá t
t 

thai
: Thứ nhất


thứ hai, 
   

1.7. Tri thức bản địa với vấn đề quyền sở hữu trí tuệ




t


  



Chương 2
NHỮNG BIỆN PHÁP BẢO HỘ VÀ CHIA SẺ LỢI ÍCH
TRI THỨC BẢN ĐỊA TRONG PHÁP LUẬT QUỐC TẾ
VÀ THỰC TIỄN CỦA MỘT SỐ NƯỚC
2.1. Một số vấn đề cơ bản trong bảo hộ tri thức bản địa
 t 

  
WIPO và GV(UNESCO) n
 "các quy định mẫu đối với luật quốc gia về bảo hộ các
hình thức thể hiện văn hóa dân gian chóng lại việc khai thác bất hợp pháp và những hành vi
xâm phạm khác"; n 
gen và v hóa 
TT(WTO)  

7

t
(
kàm
cm
s hóa 
2.1.1. Vấn đề chủ quyền quốc gia đối với tài nguyên thiên nhiên và tri thức truyền
thống
2.1.2. Vấn đề thực thi quyền ở nước ngoài - nguyên tắc đối xử quốc gia
2.1.3. Vấn đề chia sẻ lợi ích trong việc sử dụng và khai thác Tri thức bản địa

gia có 
, nên  
 
t
.


 




nl
2.2. Luật quốc tế về bảo hộ và chia sẻ lợi ích từ tri thức truyền thống, gen và các
hình thức thể hiện văn hóa dân gian
2.2.1. Bảo hộ và chia sẻ lợi ích từ tri thức truyền thống


t
Thứ nhất: Sa
 
Thứ hai

Thứ ba
 

Thứ tư: S(sui generis


2.2.2. Bảo hộ các hình thức thể hiện văn hóa dân gian

8
t

các 


2.2.3. Bảo hộ tri thức bản địa về tiếp cận nguồn gen, bảo tồn và chia sẻ lợi ích từ gen
2.2.3.1. Bảo hộ tri thức bản địa về Gen thông qua cơ chế cấp patent
2.2.3.2. Bằng chứng về nguồn gốc hoặc về tiếp cận trong quá trình xử lý đơn yêu cầu cấp
Bằng sáng chế - patent

 


t




. 
     patent hay không.      


2.3. Một số mô hình bảo vệ tri thức truyền thống trên thế giới
2.3.1. Bảo vệ tri thức truyền thống theo quan điểm pháp luật Mỹ
mtd
2000 (Indian Arts and Crafts Act - IACA), d
 - 

(


t

2.3.2. Bảo hộ tri thức bản địa theo pháp luật Philippines
t
 

          -      

. 

t
2.3.3. Bảo hộ tri thức bản địa theo pháp luật Trung Quốc

9
t


à Các quy

Chinese Traditional Medicine).           
 
LPatent.

Chương 3
BẢO HỘ VÀ CHIA SẺ LỢI ÍCH TRI THỨC BẢN ĐỊA
TRONG PHÁP LUẬT VIỆT NAM
3.1. Bảo hộ và chia sẻ lợi ích tri thức bản địa ở Việt Nam

tri

t


t
t


3.1.1. Chính sách pháp luật về bảo vệ và chia sẻ lợi ích tri thức bản địa ở Việt Nam
hiện nay
C
: "Tranh thủ cơ hội
thuận lợi do bối cảnh quốc tế tạo ra và tiềm năng, lợi thế của nước ta để rút ngắn quá trình
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa gắn với phát triển
kinh tế tri thức. Phát triển mạnh các ngành và sản phẩm kinh tế có giá trị gia tăng cao dựa
nhiều vào tri thức; kết hợp việc sử dụng nguồn vốn tri thức của con người Việt Nam với tri
thức mới nhất của nhân loại".
V

























41/NQ-TW ngày 15 tháng 11 2004  b









 , 

















 , 






















(




















 , 




 , k


- 
       


10


 
-
-

                
- "
"
t B
DS
B.

- 

Bern (1886N;
- ;
-  

 /3/1949;
-  
10/3/1993.
-  - 
N.
3.1.2. Thực trạng bảo hộ và chia sẻ lợi ích từ tri thức bản địa
t



  t   
 
t
tt
""  
t
LS
  
 


 
 u hàng hóahóa

11
 "ma túy ", nhãn hiu hàng hóa "

và Hình".
    

 

 
  


3.1.3. Bảo hộ và chia sẻ lợi ích các hình thức biểu hiện văn hóa dân gian
hóa  




 
S


1992 ( Nhóa 

hóa 

u
  
  lD

"Đối tượng
quyền tác giả bao gồm mọi sản phẩm sáng tạo trong các lĩnh vực văn học, nghệ thuật, khoa
học được thể hiện dưới bất kỳ hình thức và bằng bất kỳ phương tiện nào, không phân biệt nội

dung, giá trị và không phụ thuộc vào bất kỳ thủ tục nào".
3.1.4. Bảo hộ và chia sẻ lợi ích từ tri thức truyền thống

c
 -
-

  D
t
  
S
- 

12



3.1.4. Bảo tồn nguồn gen và bản quyền tri thức truyền thống về nguồn gen
 

ggen
g
 "1. Nhà nước ba
̉
o hô
̣
bản quyền
tri thư
́
c truyền thống về nguồn gen , khuyến khích va

̀
hô
̃
trơ
̣
tổ chức , cá nhân đăng ký bản
quyền tri thức truyền thống về nguồn gen " và "Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì phối hợp
với bộ, cơ quan ngang bộ có liên quan hướng dẫn thủ tục đăng ký bản quyền tri thức truyền
thống về nguồn gen".
 /TT-BKHCN
-CP ngày 22 tháng






 : a)  ; b) , 



 , cá














 .
3.2. Một số kiến nghị xung quanh việc bảo hộ và chia sẻ lợi ích tri thức truyền thống
bằng pháp luật ở Việt Nam
N 
 t

1. t

2.       t       

3. 
t
4. b
cb

 t
tt
5. t

13
6.            t
           

7. 

KẾT LUẬN












       

 
 ngành.





 
1886, Công
 , 
 







Trong gi

và dàn



14

References
1. Lê Thanh Bình (2006), Tiếp cận nguồn gen và chia sẻ lợi ích - Những thách thức trong
việc thực hiện Công ước đa dạng sinh học ở Việt Nam

2. - Thông tư 01/2007/TT-BKHCN ngày 14/2 hướng dẫn thi
hành Nghị định số 103/2006/NĐ-CP ngày 22 tháng 9 năm 2006 của Chính phủ quy
định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ về sở hữu
công nghiệp
3. Báo cáo tổng hợp tri thức truyền thống
và bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, 
4. Báo cáo tổng hợp về sở hữu trí tuệ
5. Phân tích, đánh giá thực trạng pháp luật về đa dạng
sinh học tại Việt Nami.
6. Tổng quan về đa dạng sinh học ở Việt Nam, Báo

7. Tri thức bản địa là gì- 

8. Nghị định số 175/CP ngày 18/10 hướng dẫn. thi hành Luật Bảo vệ môi
trường
9. Nghị định 103/2003/NĐ-CP ngày 12/9 quy định chi tiết thi hành một số

điều của Pháp lệnh Hành nghề y, dược tư nhân
10. Nghị định số 222/2003/QĐ-TTg về việc phê duyệt chính sách quốc gia
về y dược học cổ truyền đến năm 2010
11. Nghị định số 35/2006/NĐ-CP ngày 31/3 quy định chi tiết Luật Thương
mại về hoạt động nhượng quyền thương mại
12. Nghị định số 37/2006/NĐ-CP ngày 04/4 quy định chi tiết Luật Thương
mại về hoạt động xúc tiến thương mại

15
13. Nghị định số 59/2006/NĐ-CP ngày 12/6 quy định chi tiết Luật Thương
mại về hàng hóa, dịch vụ cấm kinh doanh, hạn chế kinh doanh và kinh doanh có
điều kiện
14. CNghị định 80/2006/NĐ-CP về việc quy định chi tiết và hướng dẫn thi
hành một số điều Luật Bảo vệ môi trường về tiêu chuẩn môi trường; đánh giá môi
trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường và cam kết bảo vệ môi trường;
bảo vệ môi trường trong sản xuất, kinh doanh, dịch vụ; quản lý chất thải nguy hại;
công khai thông tin, dữ liệu về môi trường
15. Nghị định số 100/2006/NĐ-CP ngày 21/9 hướng dẫn thi hành Luật Sở
hữu trí tuệ về quyền tác giả và quyền liên quan
16. Nghị định 103/2006/NĐ-CP ngày 22/9 quy định chi tiết và hướng dẫn
thi hành một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ về sở hữu công nghiệp
17. Nghị định 105/2006/NĐ-CP ngày 22/9 quy định chi tiết và hướng dẫn
thi hành một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và quản
lý nhà nước về sở hữu trí tuệ
18. Nghị định số 108/2006/NĐ-CP hướng dẫn thi hành một số điều của
Luật Đầu tư 2005
19. Nghị định 138/2006/NĐ-CP ngày 15/11 quy định chi tiết thi hành các
quy định của Bộ luật dân sự về quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài
20. Công ước Berne về bảo hộ các tác phẩm văn học và nghệ thuật (1886).
21. Công ước Geneve về bảo hộ nhà xuất bản, ghi âm chống việc sao chép không được phép

(1971).
22. Công ước Paris về bảo hộ sở hữu công nghiệp (1983).
23. Công ước UPOV về bảo hộ giống cây trồng mới (1961).
24. Công ước về việc bảo vệ di sản văn hóa và tự nhiên của thế giới (1972).
25. Công ước về đa dạng sinh học (1992).

16
26. Cẩm nang Sở hữu trí tuệ WIPO: Chính sách, pháp luật và áp
dụng, (-  Hà

27. Tri thức bản địa và phát triển, 
- .
28. Hiệp định Việt Nam - Thụy Sĩ về sở hữu trí tuệ và hợp tác trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ
(1999).
29. Hiệp định về các khía cạnh liên quan đến thương mại của quyền sở hữu trí tuệ (TRIPS)
trong khuôn khổ các văn kiện của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) (1994).
30. Hiệp ước Cartagena về an toàn sinh học (Cartagena Protoco).
31. Hiệp ước hợp tác Patent (PCT) Washington (1970).
32. Hiệp ước hợp tác quốc tế về bằng sáng chế (PCT) (1970).
33. Hiệp ước quốc tế về các nguồn tài nguyên di truyền thực vật phục vụ cho lương thực và
phát triển nông nghiệp (International Treaty on Plant Genetic Resourse for Food
and Argiculture - IU).
34. Hệ thống Madrid gồm Thỏa ước Madrid năm 1891 về đăng ký quốc tế về nhãn hiệu và
Nghị định thư liên quan đến thỏa ước năm 1989.
35. Hướng dẫn Bonn về khai thác các nguồn tài nguyên gen và chia sẻ công bằng và bình
đẳng các lợi ích có được từ việc sử dụng các nguồn tài nguyên gen.
36. Jeanne Holden (2006), Cách tiếp cận của Hoa Kỳ: Nguồn gen, tri thức truyền thống và văn
hóa dân gian,  
trình thông tin qu.
37. John Briggs và Joanne Sharp (2004), "   - 

, Thế giới thứ ba, (4).
38. -  (ECAP
II), Tài liệu giảng dạy về sở hữu trí tuệ,  N
mary.

17
39.  "
", Báo Bình Định, (Trang
).
40. Peter Tobibas Stoll (2007), Tài liệu hội thảo gen và tri thức truyền thống, dự án hợp tác
Việt Nam - Thụy Điển về sở hữu trí tuệ và tri thức truyền thống, 

41.  Bảo hộ tri thức truyền thống tại Việt Nam, vấn đề pháp lý và
thực tiễn
42. Qu h (1992), Hiến pháp, Hà N.
43. Qu h (1998), Luật Tài nguyên nước, Hà N.
44. Qu h (1999), Bộ luật hình sự, Hà N.
45. Qu h (2001), Hiến pháp (sửa đổi, bổ sung), Hà N.
46. Qu h (2001), Luật Hải quan, Hà N.
47. Qu h (2005), Bộ luật Dân sự, Hà N.
48. Qu h (2005), Luật Sở hữu trí tuệ, Hà N.
49. Qu h (2005), Luật Bảo vệ môi trường, Hà N.
50. Qu h (2005), Luật Thương mại, Hà N.
51. Qu h (2008), Luật Đa dạng sinh học, Hà N.
52.    Về khái niệm tri thức bản địa,   hóa  
Nam.
53.         
Khoa học pháp luật, (4).
54. "hóa ", : Tri
thức bản địa về môi trường, hóa - .

55. Thomas L. Friedman (2005), Thế giới phẳng, Nxb .
56.            T       
(1982), Quy định mẫu cho luật quốc gia về bảo hộ các tác phẩm văn hóa dân gian
chống lại việc khai thác trái phép và những hành động gây phương hại khác,

18
(Model Provisions for National Laws on the Protection of Expressions of Folklore
for Illicit Exploitation and Other Prejudicial Actions

TIẾNG ANH
57. Anup Shah, Guardia Unlimited Newspaper (2001) "Food Patents - Stealing Indigenous
Knowledge?" England.
58. Herbert Marshall Mcluhan (1962) "The Gutenberg Galaxy: The Making of Typographic
Man", Canada.
59. Indigenous Portal (2009), "WIPO Launches Publication on Indigenous Traditional
Knowledge" New York.
60. International Technology Devalopment Group (6/2001), Who will own the genes in our
food? England.
61. Model Provisions 1982.
62. ina of 2000.
63. Reguilations on the Protection of Varieties of Chinese traditional Medicine.
64. Swiderska, K. (2006), "Protecting Community Rights over Traditional Knowledge:
Implications of customary laws and practices". Project Folder. IIED, London.
65. Thomafried Man (2004), "The lexus and the olive tree" New York Time, New York.
66. United Nation (1960), The sovereign right of every State to dispose of its wealth and its
natural resources should be respected, Resolution 1515 (XV),
67. United Nation (1962), Permanent sovereignty over natural resources, General
Assembly resolution 1803 (XVII), 17 U.N. GAOR Supp. (No.17) at 15, U.N. Doc.
A/5217.
68. USA Indian Arts and Crafts Act of 1990.

69. USTBO Database of Official Insignia of Native American Tribes.
70. WIPO (2002) Traditional Knowledge - Operational Terms and Definitions, Traditional
Knowledge and Intellectual Property Rights.

19
71. WIPO (2002) Report on the Review of Existing Intellectual Property Protection of
Traditional Knowledge.
72. WIPO (2003) Information on National Experiences with the Intellectual Property
Protection of Traditional Knowledge.
73. World Health Organization. (2008-12-01. Retrieved 2009-05-02). "Fact sheet no. 134:
Traditional medicine".
74. World Labor Organization (1989), "C169 Indigenous and Tribal Peoples Convention"
(1989).
75. World Intellectual Property Organization (2001), Matters Concerning Intellectual
Property and Gennetic Resources, Traditional Knowledge and Folklore - An
Overvie, WIPO/GRTKF/IC/1/3.
76. World Intellectual Property Organization (2002), Traditional Knowledge - Operational
Terms and Desfinitions, WIPO/GRTKF/IC/3/9.
77. World Intellectual Property Organization (2007), Recognition of traditional knowledge
within the patent system, GItem 14, WIPO/GRTKF/IC/11/7, Geneva.