Một số giải pháp hoàn thiện kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền trong kiểm toán báo cáo tài chính tại Cty TNHH Kiểm toán & DV Tin học TP. HCM (AISC)

HUTECH


B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC K THUT CÔNG NGH TP. HCM







KHÓA LUN TT NGHIP





MT S GII PHÁP HOÀN THIN KIM TOÁN
CHU TRÌNH BÁN HÀNG VÀ THU TIN TRONG
KIM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TI CÔNG
TY TNHH KIM TOÁN VÀ DCH V TIN HC
TPHCM (AISC)





Ngành : K TOÁN
Chuyên ngành : K TOÁN – KIM TOÁN

Ging viên hng dn : ThS. Trnh Ngc Anh
Sinh viên thc hin : Nguyn Lê Bích Trâm
MSSV: 0854030316 Lp: 08DKT6


TP. H Chí Minh, 2012

HUTECH
BM05/QT04/T

Khoa: K toán – Tài chính – Ngân hàng

PHIU GIAO  TÀI KHÓA LUN TT NGHIP

1. H và tên sinh viên:
NGUYN LÊ BÍCH TRÂM - MSSV:0854030316 - Lp: 08DKT6
Ngành: K toán.
Chuyên ngành: K toán – Kim toán.
2. Tên đ tài: Mt s gii pháp hoàn thin kim toán chu trình bán hàng và thu
tin trong kim toán Báo cáo tài chính ti Công ty Kim Toán Và Dch V Tin
Hc TPHCM (AISC)
3. Các d liu ban đu: Các bài báo liên quan, báo cáo thc tp tt nghip, các
file h s kim toán liên quan ca Công ty, tài liu h s kim toán mu ca
VACPA.
4. Các yêu cu ch yu:

5. Kt qu ti thiu phi có:
1)

2)
3)
4)
Ngày giao đ tài: … /… /… Ngày np báo cáo: …./ /…

TP.HCM, ngày … tháng…nm…
Ch nhim ngành Ging viên hng dn
(Ký và ghi rõ h tên) (Ký và ghi rõ h tên)

HUTECH
LI CM N



Sau hn hai tháng thc tp ti Công Ty TNHH Kim Toán Và Dch V
Tin Hc TPHCM (AISC), tuy vn còn nhiu điu phi hc hi thêm trong
thc tin công vic nhng khong thi gian này đã giúp em hoàn thin hn v
kin thc cng nh k nng ngh nghip. Trong quá trình thc tp ti công ty,
em xin chân thành cm n các anh ch trong Phòng Kim toán doanh nghip 5
đã to điu kin cho em đc tip xúc thc t côn
g vic, tip thu đc nhiu
kin thc b ích cng nh giúp đ em rt nhiu trong vic thu thp và phân
tích s liu.

Em xin cm n Ban giám hiu, quý thy cô giáo trng H K Thut
Công Ngh TP HCM cùng quý thy cô giáo ca khoa K toán- Tài chính-
Ngân hàng đã trang b cho em nhng kin thc quý báu trong thi gian hc
tp ti trng. c bit, em xin t lòng bit n cô Trnh Ngc Anh đã tn tình
hng dn, giúp đ em hoà
n thành khóa lun tt nghip này.

Em cng xin cm n gia đình đã cho em nhiu thun li trong quá trình
hc tp cng nh thi gian thc tp ti công ty AISC đ em hoàn thành khóa
lun tt nghip này.

Mt ln na, em xin trân trng cm n gia đình, các thy cô cùng các anh
ch kim toán và gi đn mi ngi nhng li chúc tt đp c trong cuc sng
và trong công tác.

HUTECH



LI CAM OAN

Tôi cam đoan đây là đ tài nghiên cu ca tôi. Nhng kt qu và các s
liu trong khóa lun tt nghip đc thc hin ti Công ty TNHH Kim Toán
Và Dch V Tin Hc TP.HCM, không sao chép bt k ngun nào khác. Tôi
hoàn toàn chu trách nhim trc nhà trng v s cam đoan này.

TP.H Chí Minh, ngày 20 tháng 7 nm 2012
Ngi vit





NGUYN LÊ BÍCH TRÂM

HUTECH

i
MC LC
MC LC i
DANH MC CÁC T VIT TT v
DANH MC CÁC BNG vi
DANH MC CÁC BIU ,  TH, S , HÌNH NH vii
LI M U 1
Chng 1: C S LÝ LUN V KIM TOÁN CHU TRÌNH BÁN HÀNG VÀ
THU TIN 3
1.1 Khái quát v chu trình bán hàng – thu tin 3
1.1.1 Khái nim 3
1.1.2 Các chc nng chính ca chu trình bán hàng – thu tin 3
1.1.3 Nhng gi
an ln, sai sót thng gp trong chu trình bán hàng 5
1.2 Các khon mc liên quan đn chu trình bán hàng 6
1.2.1 Khon mc tin 6
1.2.1.1 Khái nim 6
1.2.1.2 c đim 6
1.2.1.3 Mc tiêu kim toán khon mc tin 7
1.2.2 Khon mc n phi thu khách hàng 7
1.2.2.1 Khái nim 7
1.2.2.2 c đim 7
1.2.2.3 Nguyên tc trích lp D phòng n phi thu khó đòi 8
1.2.2.4 Mc t
iêu kim toán đi vi khon mc n phi thu khách hàng 10
1.2.3 Khon mc doanh thu bán hàng và cung cp dch v 10
1.2.3.1 Khái nim doanh thu 10
1.2.3.2 c đim 11
1.2.3.3 Nguyên tc trình bày khon mc doanh thu trên BCTC 13
1.2.3.4 Mc tiêu kim toán đi vi khon mc doanh thu 14

1.3. T chc h thng chng t s sách k toán 15
HUTECH
ii
1.3.1. Chng t tài liu k toán 15
1.3.2 H thng s sách k toán 16
1.4 Quy trình kim toán chu trình bán hàng trong Kim toán BCTC theo Chng
trình kim toán mu ca VACPA 17
1.4.1. Giai đon lp k hoch kim toán 18
1.4.1.1 Xem xét chp nhn khách hàng và đánh giá ri ro hp đng 18
1.4.1.2 Hp đng hay Th hn kim toán 19
1.4.1.3 Kim tra tính đc lp ca KTV 20
1.4.1.4 Trao đi vi Ban Giám đc đn v v k hoch kim
toán 21
1.4.1.5 Tìm hiu khách hàng và môi trng hot đng 21
1.4.1.6 Tìm hiu chính sách k toán và chu trình kinh doanh quan trng 22
1.4.1.7 Phân tích s b BCTC 24
1.4.1.8 ánh giá chung v h thng KSNB ca đn v 25
1.4.1.9 Trao đi vi BG và các cá nhân có liên quan v gian ln 25
1.4.1.10 Trao đi vi B phn Kim toán ni b /Ban Kim soát v gian ln 26
1.4.1.11 Xác đnh mc trng yu (k hoch- thc hin) 27
1.4.1.12 Xác đnh phng pháp chn mu, c mu (k hoch/ thc hin) 27
1.4.1.13 Tng hp k hoch kim toán 28
1.4.2 Giai đon thc hin kim toán 29
1.4.2.1 Kim tra h thng KSNB 29
1.4.2.2 Th tc kim soát 38
1.4.3 Giai đon tng hp, kt lun và lp báo cáo 54
1.4.3.1. Phê duyt và phát hành BCKT và Th qun lý 54
1.4.3.2. Soát xét cht lng ca thành viên BG đc lp 54
1.4.3.3. Soát xét giy t làm vic chi tit 55
1.4.3.4. Báo cáo tài chính và Báo cáo kim t

oán nm nay 55
1.4.3.5. Báo cáo lu chuyn tin t trc và sau điu chnh 56
1.4.3.6. Các bút toán điu chnh - các bút toán không điu chnh 57
1.4.3.7. Tng hp kt qu kim toán 57
HUTECH
iii
1.4.3.8. Các vn đ cn gii quyt trc ngày phát hành BCKT 57
1.4.3.9. Th gii trình ca BG khách hàng. 57
1.4.4 Các s kin sau ngày ký Báo cáo kim toán 58
1.4.4.1 S kin xy ra sau ngày ký BCKT (trc ngày công b BCTC) 58
1.4.4.2 Sau khi BCTC đã đc công b 58
Chng 2: THC TRNG QUY TRÌNH KIM TOÁN CHU TRÌNH BÁN
HÀNG VÀ THU TIN TI CÔNG TY AISC 59
2.1 Tng quan v Công ty TNHH Kim toán và Dch V Tin Hc TPHCM 59
2.1.1 Quá trình hình thành và phát trin 59
2.1.2 Mc tiêu và nguyên tc hot đng 60
2.1.2.1 Mc tiêu hot đn
g 60
2.1.2.2 Nguyên tc hot đng 61
2.1.3 C cu t chc qun lý công ty AISC 61
2.1.3.1 B máy qun lý ca công ty 61
2.1.3.2 Các tr s ca công ty 63
2.1.3.3 Hình thc t chc k toán 64
2.1.4 Tình hình hot đng ca công ty 64
2.1.4.1 Các dch v công ty cung cp 64
2.1.4.2 Nhng đc đim ni bt ca công ty 65
2.1.4.3 Phng hng hot đng ca công ty trong nhng nm ti 66
2.2 Thc trng quy trình kim toán chu trình bán hàng - thu tin ti công ty AISC 66
2.2.1 Giai đon lp k hoch kim toán 66
2.2.1.1 Xem xét chp nhn khách hàng và đánh giá ri ro hp đng

66
2.2.1.2 Lp Hp đng kim toán hay Th hn kim toán 68
2.2.1.3 Phân công nhóm kim toán 68
2.2.1.4 Trao đi vi Ban Giám c đn v v k hoch kim toán 69
2.2.1.5 Tìm hiu khách hàng và môi trng hot đng 71
2.2.1.6 Tìm hiu chính sách k toán và chu trình kinh doanh quan trng 72
2.2.1.7 Phân tích s b báo cáo tài chính 78
HUTECH
iv
2.2.1.8 ánh giá chung v h thng kim soát ni b, ri ro và gian ln 79
2.2.1.9 Xác đnh mc trng yu 80
2.2.1.10 Xác đnh phng pháp chn mu, c mu 83
2.2.1.11 Tng hp k hoch kim toán 84
2.2.2 Giai đon thc hin kim toán 86
2.2.2.1 Kim tra h thng kim soát ni b 86
2.2.2.2 Th tc kim toán chu trình bán hàng – thu tin 88
2.2.2.3 Soát xét tng hp
khác 97
2.2.3 Giai đon hoàn thành kim toán 98
2.2.3.1 Tng hp, đánh giá kt qu kim toán 98
2.2.3.2 Soát xét, phê duyt và phát hành báo cáo kim toán 99
2.2.3.3 Soát xét cht lng kim toán 99
2.2.4 Cách b trí h s kim toán 99
Chng 3: NHN XÉT, ÁNH GIÁ THC TRNG VÀ GII PHÁP 
XUT NHM HOÀN THIN KIM TOÁN CHU TRÌNH BÁN HÀNG –
THU TIN TRONG KIM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TI CÔNG TY
101
3.1 Nhn xét, đánh giá thc trng 101
3.1.1 u đim
101

3.1.2 Hn ch 103
3.2 Kin ngh đ xut 103
KT LUN 106
TÀI LIU THAM KHO
PH LC
HUTECH
v

DANH MC CÁC T VIT TT

T vit tt T đy đ
AISC Auditing & Informatic Services Company Limited
BCTC Báo cáo tài chính
BCKT Bng cân đi k toán
BC KQHKD Báo cáo kt qu hot đng knh doanh
BCKT Báo cáo kim toán
BG Ban giám đc
DN Doanh nghip
HQT Hi đng qun tr
GTGT Giá tr giá tng
KSNB Kim soát ni b
KTV Kim toán viên
KH Khách hàng
TK Tài khon
TTB Tiêu th đc bit
VACPA Vietnam Association of Certified Public Accountants
VAS Vietnam Accounting Standards
VSA Vietnam Standards of Auditing
XK Xut khu

HUTECH
vi

DANH SÁCH CÁC BNG S DNG

Bng 1.1: Các mc tiêu kim toán tin 7
Bng 1.2: Các mc tiêu kim toán n phi thu khách hàng 10
Bng 1.3: Các mc tiêu kim toán doanh thu 15
Bng 1.4: C mu ti thiu la chn 31
Bng 1.5: Mi quan h gia KSNB và th nghim c bn 31
Bng 1.6: Bng câu hi v KSNB đi vi tin 35
Bng 1.7: Bng câu hi v KSNB đi vi n phi thu 36
Bng 1.8: Bng câu hi v KSNB đi vi d
oanh thu 37








HUTECH
vii

DANH SÁCH
CÁC BIU ,  TH, S , HÌNH NH


S đ 1.1: Hch toán N phi thu khách hàng. 8

S đ 1.2: Hch toán Doanh thu. 13
S đ 1.3: S đ lu chuyn chng t trong quá trình bán hàng. 16
S đ 1.4: Chu trình kim toán mu ca VACPA 17
S đ 2.1: S đ b máy qun lý ti công ty 63
S đ 2.2: S đ t chc phòng kim toán công ty AISC 63
S đ 2.3: S đ lu chuyn chng t tron
g công ty. 64



HUTECH



Khóa lun tt nghip 1 GVHD: ThS. Trnh Ngc Anh
SVTH: Nguyn Lê Bích Trâm


LI M U

1. Tính cp thit ca đ tài:

Hn hai mi nm qua, hot đng kim toán đc lp  Vit Nam đã có nhng
bc tin dài. Thành lp t nm 1991 đn nay, ngành kim toán Vit Nam đã chào
đón s ra đi ca hàng lot các công ty kim toán. Theo s liu thng kê đn
30/12/2011 ca Hi kim toán hành ngh Vit Nam (VACPA), Vit Nam đã có 165
công ty TNHH, 22 công ty hãng thành viên quc t, 5 công ty có vn đu t nc
ngoài và 3 công ty hp danh. Qua đó cho thy xu th hi n
hp kinh t th gii trong
tin trình toàn cu hóa ca ngành kim toán Vit Nam đang có chuyn bin mnh

m.
Tuy nhiên vic nhiu công ty ra đi cng đng ngha vi mc đ cnh tranh
ca ngành theo đó cng tng lên. Do đó, vn đ đm bo cht lng kim toán là
mt vn đ thit yu và cc k quan trng đi vi mi công ty kim t
oán. Bi vì kt
qu mà kim toán mang li s nh hng sâu rng đn con ngi và xã hi.
Hin nay, các dch v do các doanh nghip kim toán cung cp đã không
ngng đc đa dng hóa theo hng m rng dch v kim toán và các dch v đm
bo. Trong các dch v trên, dch v kim toán Báo cáo tài chính chim t trng ln
nht. T trc đn nay, Báo cáo tài chính luôn là đi tng ch yu ca k
im toán
đc lp, là tm gng phn ánh kt qu hot đng cng nh các khía cnh trong quá
trình sn xut kinh doanh ca doanh nghip. iu này đòi hi các thông tin trên Báo
cáo tài chính phi luôn đm bo tính trung thc, hp lý.
Chu trình bán hàng – thu tin là mt b phn có liên quan đn nhiu khon
mc trng yu trên Báo cáo tài chính nh doanh thu, phi thu khách hàng, li
nhun, thu ; là giai đon cui cùng đ đá
nh giá tình hình tài chính và kt qu hot
đng kinh doanh ca doanh nghip. Do đó, kim toán chu trình bán hàng và thu tin
là mt phn hành quan trng trong kim toán báo cáo tài chính. Nhng kt lun v
s trung thc và hp lý ca quy trình này là c s đ ngi s dng đánh giá v
tình hình hot đng và quy mô kinh doanh ca doanh nghip. Nhn thc đc tm
quan trng ca vic thc hin kim toán chu trình này, em đã chn đ tài “Mt s
gii pháp hoàn thin kim toán chu trình bán hàng và thu tin trong kim toán
Báo cáo tài chính ti Công ty TNHH Kim Toán Và Dch V Tin Hc TP.HCM
(AISC)” làm lun vn tt nghip cho mình.
2. Tình hình nghiên cu:

HUTECH

Khóa lun tt nghip 2 GVHD: ThS. Trnh Ngc Anh
SVTH: Nguyn Lê Bích Trâm


Da vào kt qu đt đc t báo cáo thc tp, tip tc thu thp, tham kho tài
liu ti công ty đ phát trin bài lun vn.
3. Mc đích nghiên cu:

Áp dng lý thuyt vào thc t, thu thp kinh nghim ngh nghip.
4. Nhim v nghiên cu:

Tìm hiu quy trình kim toán chu trình bán hàng và thu tin ti công ty TNHH
Kim Toán Và Dch V Tin Hc TP.HCM , góp ý kin hoàn thin chu trình trên.

5. Phng pháp nghiên cu:

Qua quá trình thu thp, nghiên cu các tài liu, chun mc liên quan, phân tích
h s kim toán ca công ty và s dng các phng pháp toán hc, phng pháp
phân tích thng kê, phng pháp tng hp, phng pháp so sánh đã giúp em thc
hin đ tài này.
6. Các kt qu đt đc ca đ tài

a ra kin ngh hu ích nhm hoàn thin kim toán chu trình bán hàng và thu
tin nói riêng và công vic kim toán ti Công ty nói chung.
7. Kt cu ca A/KLTN:

Kt qu ca khóa lun đc trình bày trong Báo cáo gm 3 chng sau:

Chng I: C s lý lun v kim toán Chu trình bán hàng và thu tin.
Chng II: Thc trng quy trình kim toán Chu trình bán hàng và thu tin ti
công ty AISC.
Chng III: Nhn xét, đánh giá thc trng và gii pháp đ xut nhm hoàn thin
kim toán chu trình bán hàng và thu tin trong kim toán báo cáo tài chính ti công
ty
HUTECH



Khóa lun tt nghip 3 GVHD: ThS. Trnh Ngc Anh
SVTH: Nguyn Lê Bích Trâm


Chng 1: C S LÝ LUN V KIM TOÁN CHU TRÌNH BÁN HÀNG VÀ
THU TIN
1.1 Khái quát v chu trình bán hàng – thu tin
1.1.1 Khái nim
Bán hàng là quá trình chuyn giao quyn s hu ca sn phm, hàng hóa hay
dch v cho khách hàng đ đi ly tin hoc quyn thu tin t khách hàng. Quá trình
này bt đu t yêu cu mua ca khách hàng (đn đt hàng, hp đng mua hàng…)
và kt thúc bng vic chuyn đi hàng hóa thành tin. Trong trng hp này, hàng
hóa và tin t đc x
ác đnh theo bn cht kinh t ca chúng. Hàng hóa là nhng tài
sn hay dch v cha đng giá tr và có th bán đc; tin t là phng tin thanh
toán nh đó mi quan h giao dch và thanh toán đc gii quyt tc thi.
1.1.2 Các chc nng chính ca chu trình
¬ Lp lnh bán hàng (hay phiu xut kho):

Yêu cu v hàng hóa là đim khi đu ca chu trình, nó có th là các phiu

yêu cu mua hàng, đn đt hàng, hp đng mua bán hàng hoá. Khi nhn đc các
đn đt hàng, nhân viên tin hành kim tra tính hp lý ca các đn đt hàng v
chng loi hàng hoá, s lng và đa ch ca ngi mua hàng đ xác đnh kh
nng cung ng đúng hn ca đn v và lp lnh bán hàng (hay phiu xut kho).
¬ Xé
t duyt bán chu:

Sau khi x lý các đn đt hàng, nhân viên có thm quyn kim tra phng
thc thanh toán ca khách hàng đ quyt đnh bán chu mt phn hay toàn b lô
hàng. Quyt đnh v phng thc thanh toán đc th hin trên hp đng kinh t
theo tho thun trong quan h mua bán gia hai bên, da trên li ích ca hai bên
theo hng khuyn khích ngi mua tr tin nhanh qua t l gim giá khác nhau
theo thi hn thanh toán. Nu doanh nghip b qua chc nng này thì c
ó kh nng
doanh nghip không thu hi đc các khon phi thu khi khách hàng mt kh nng
thanh toán hay c tình không thanh toán do s h trong tha thun ban đu này.
¬ Xut kho hàng hóa:

HUTECH



Khóa lun tt nghip 4 GVHD: ThS. Trnh Ngc Anh
SVTH: Nguyn Lê Bích Trâm


Sau khi chp nhn phng thc thanh toán, cn c vào lnh bán hàng đã đc
lp, doanh nghip tin hành xut hàng hoá cho b phn gi hàng.
¬ Gi hàng đi:

Theo quy đnh ca C quan Thu ti đim 1.b, điu 14, Thông t s
153/2010/TT-BTC ngày 28/9/2010 ca B Tài chính hng dn thi hành Ngh đnh
s 51/2010/N-CP ngày 14/5/2010 ca Chính ph v hoá đn bán hàng hoá, cung
ng dch v quy đnh: “Ngi bán phi lp hóa đn khi bán hàng hóa, dch v ”,
do đó các doanh nghip phi lp hoá đn bán hàng kèm theo vn đn hay hoá đn
bán hàng s kiêm c chc nng vn đn khi giao hàng.
¬ Lp v
à kim tra hóa đn:

Hóa đn bán hàng là chng t ch rõ mu mã, s lng, giá c hàng hóa gm
c giá gc hàng hóa, chi phí vn chuyn, bo him và các yu t khác theo lut thu
GTGT. Hóa đn đc lp thành 3 liên: liên đu gi cho khách hàng, các liên sau
đc lu li ghi s và theo dõi thu tin.Vic gi hoá đn bán hàng cho ngi mua
là mt phng tin, qua đó ngi mua có th bit đc nhng thông tin v thi hn
thanh toán cng nh s tin đã t
hanh toán hay s tin còn n, do đó vic lp hoá
đn bán hàng phi chính xác và đúng thi gian. Ngoài ra, hóa đn cng là cn c đ
ghi s nht ký bán hàng, theo dõi các khon phi thu, sai s  bt k phn nào ca
quá trình ghi s k toán cng có th gây ra nhng sai s đáng k trên BCTC.
¬ Theo dõi thanh toán:

Sau khi thc hin các chc nng v bán hàng cùng ghi s k toán, cn thc
hin tip chc nng theo dõi các khon n phi thu đ theo dõi cht ch vic thu
tin. Trong vic x lý và ghi s các khon thu tin, ri ro trng yu là kh nng các
khon phi thu đã đc thu tin nhng cha đc ghi s. Vì vy, tt c các khon
thu tin phi đc ghi vào s nht
ký thu tin, s nht ký bán hàng, s cái tài khon
phi thu khách hàng đúng lúc và đúng s tin đ sau này d kim tra đi chiu.
¬ Xét duyt hàng bán b tr li, hay gim giá:

Các khon hàng bán b tr li và gim giá hàng bán xy ra khi khách hàng
không tha mãn v hàng hoá. Khi đó, doanh nghip thng chp nhn nhn li hàng
HUTECH



Khóa lun tt nghip 5 GVHD: ThS. Trnh Ngc Anh
SVTH: Nguyn Lê Bích Trâm


hay cho ngi mua hng chit khu. Doanh thu hàng bán b tr li, doanh thu
gim giá hàng bán phi đc ghi s nht ký tài khon doanh thu hàng bán b tr li
và doanh thu gim giá hàng bán nhm đm bo các khon doanh thu này đc ghi
nhn đy đ, chính xác và kp thi. Các th báo Có thng phát hành đi vi các
khon gim tr doanh thu đ duy trì s kim soát và to thun tin cho vic ghi s.
¬ Cho phép xóa s các khon n không thu hi đc:

Trong niên đ k toán các công ty thng gp trng hp khách hàng không
chu thanh toán hay mt kh nng thanh toán nh b phá sn. Vào cui mi niên đ
k toán, trên c s quy ch tài chính v lp d phòng n phi thu khó đòi, phân tích
thc tin v kh nng thanh toán ca khách hàng, b phn k toán thanh toán phi
tính toán lp bng phân tích và trích lp d phòng n phi thu khó đòi trình cp trên
có thm quyn phê duyt đ làm
cn c hch toán d phòng n phi thu. Cn c
vào đó, b phn k toán s ghi chép vào s sách.
1.1.3 Nhng gian ln, sai sót thng gp trong chu trình bán hàng
̇ Nhn đn đt hàng ca khách hàng không có kh nng thanh toán.
̇ Nhn đn đt hàng nhng hàng hoá dch v doanh nghip không có sn hoc
không đ kh nng cung cp.
̇ i ng nhân viên bán hàng có th làm cho công ty cam kt mt lch giao hàng

mà doanh nghip không th đáp ng.

̇ n đt hàng có th đc chp nhn mà có nhng điu khon hoc điu kin
không chính xác hoc t khách hàng không đc phê duyt.
̇ Nhân viên bán hàng có th cp quá nhiu hn mc bán chu cho khách hàng đ
đy mnh doanh s bán hàng, làm cho công ty phi chu ri ro tín dng quá mc.
̇ Nhân viên không có thm quyn đi gi hàng, xut hàng.
̇ Chuyn hàng không đúng đa đim hoc không đú
ng khách hàng.
̇ Không ghi hoc ghi chm s tin khách hàng thanh toán.
̇ Nhân viên lp hoá đn có th quên lp mt s hoá đn cho hàng hoá đã giao,
lp sai hoá đn hoc lp mt hoá đn thành hai ln hoc lp hoá đn khng trong
khi thc t không giao hàng.
HUTECH



Khóa lun tt nghip 6 GVHD: ThS. Trnh Ngc Anh
SVTH: Nguyn Lê Bích Trâm


̇ Nhân viên không np tin thu đc t nghip v bán hàng.
1.2 Các khon mc liên quan đn chu trình bán hàng
1.2.1 Khon mc tin
1.2.1.1 Khái nim
Tin là mt b phn ca tài sn ngn hn tn ti di hình thái tin t, là loi
tài sn có tính thanh khon cao nht, là ch tiêu quan trng đánh giá kh nng thanh
toán ca mt doanh nghip.
-Tin mt: Bao gm tin Vit Nam, ngoi t và vàng bc kim khí đá quý. S
liu đc s dng đ trình bày trên BCTC ca khon mc này chính là s d ca tài

khon. Tin mt vào thi đim khóa s sau khi đã đc đi chiu vi thc t và tin
hành các điu chnh cn thit.
-Tin gi ngân hàng: Bao gm tin Vit Nam, ngoi t và vàng bc kim khí đá
quý đc gi ti ngân hàng. S liu đc s dng đ trình bày trên BCTC ca
khon mc này chính là s d ca tài khon Tin gi ngân hàng sau khi đc đi
chiu và điu chnh theo s ph ngân hàng vào thi đim khóa s.
-Tin đang chuyn: Bao gm các khon tin Vit Nam và ngoi t mà doanh
nghip đã np vào ngân hàng, kho bc Nhà nc, hoc đã gi qua bu đin đ
chuyn cho ngân hàng, hay làm th tc chuyn tin t tài khon ngân hàng đ tr n
cho các đn v khác, th nhng đn ngày khóa s thì doanh nghip vn cha nhn
đc giy báo hay bn sao kê ca ngân hàng, hoc giy báo Có ca Kho Bc.
1.2.1.2 c đim
Khon mc tin d b nh hng và có nh hng đn nhiu khon mc
quan trng khác: doanh thu, chi phí, công n và hu ht các tài sn khác ca DN.
Do tin thng đc s dng đ phân tích kh nng thanh toán ca mt
doanh nghip, nên đây là khon mc có nhiu kh nng trình bày sai lch. Ngoài
ra, còn có trng hp tuy s tin trên BCTC vn đúng nhng sai lch đã din ra
trong các nghip v ph
át sinh và làm nh hng đn các khon mc khác.
S phát sinh ca các tài khon tin thng ln hn s phát sinh hu ht các
tài khon khác. Vì th, nhng sai phm trong các nghip v liên quan đn tin có
HUTECH



Khóa lun tt nghip 7 GVHD: ThS. Trnh Ngc Anh
SVTH: Nguyn Lê Bích Trâm


nhiu kh nng xy ra và khó b phát hin nu không có mt h thng KSNB và các

th tc kim soát không ngn chn hay phát hin đc.
1.2.1.3 Mc tiêu kim toán khon mc tin
Bng 1.1: Các mc tiêu kim toán tin
MC TIÊU
KIM TOÁN CHUNG
MC TIÊU KIM TOÁN TIN
Hin hu S d các khon tin trên BCTC là có thc.
y đ
C
ác khon tin có thc phi đc ghi s đy đ.
Quyn
C
ác khon tin phi thuc quyn s hu ca đn v.
ánh giá
C
ác khon tin đc ghi nhn và tính toán hp lý.
Ghi chép chính xác
Các khon tin ghi s theo đúng s tin nhn đc, đc
ghi chép chính xác, thng nht gia s chi tit và s Cái
Trình bày và công b
C
ác khon tin đc trình bày đúng đn, công b đy đ
1.2.2 Khon mc n phi thu khách hàng
1.2.2.1 Khái nim
Trên BCKT, n phi thu khách hàng đc trình  phn A “Tài sn ngn
hn”, gm khon mc Phi thu khách hàng ghi theo s phi thu gp và khon mc
D phòng phi thu khó đòi đc ghi s âm. Do đó, hiu s gia phi thu khách
hàng và d phòng phi thu khó đòi s phn ánh s n phi thu thun, tc giá tr
thun có th thc hin đc. Riêng khon phi t
hu dài hn ca khách hàng đc

trình bày trong phn B “Tài sn dài hn”.
1.2.2.2 c đim
ây là khon mc quan trng trên BCKT, có liên quan mt thit đn kt qu
kinh doanh. Ngi s dng BCTC thng có da vào mi liên h gia tài sn và
công n đ đánh giá kh nng thanh toán ca doanh nghip. Do đó luôn có kh
nng đn v ghi tng các khon n phi thu khách hàng so vi thc t, t
hi phng
doanh thu và li nhun ca đn v, nhm làm tng kh nng thanh toán ca doanh
nghip. Ngoài ra, khon mc n phi thu khách hàng là mt tài sn khá nhy cm,
d phát sinh gian ln nh b nhân viên chim dng hoc tham ô.
HUTECH



Khóa lun tt nghip 8 GVHD: ThS. Trnh Ngc Anh
SVTH: Nguyn Lê Bích Trâm


N phi thu khách hàng đc trình bày theo giá tr thun có th thc hin
đc. Tuy nhiên, vic lp d phòng n phi thu khó đòi thng đc da vào c
tính ca nhà qun lý nên có nhiu kh nng sai sót và khó kim tra do đánh giá
không hp lý.
S đ1.1: Hch toán N phi thu khách hàng
TK 111, 112 TK 131 TK 111, 112
Các khon chi h khách hàng Khách hàng ng trc
hoc thanh toán tin
TK 511, 515, 711 TK 331
Bù tr n
Doanh
thu cha thu Tng giá

thu tin & thu v thanh phi TK 521
lý nhng bán TSC thanh Chit khu thng mi
cha thu tin toán Gim giá hàng bán
TK 3331 Hàng bán b tr li
TK 33311
Thu GTGT (nu có) Thu GTGT (nu có)

TK635
TK413 Chit khu thanh toán

TK 1592, 642
Lãi t giá khi đánh giá s d N khó đòi
x lý xóa s
các khan phi thu ca khách
hàng có gc ngoi t cui nm TK 004
ng thi ghi
TK 413
Li t giá đánh giá s d
các khon phi thu ca
khách hàng có gc ngoi t

1.2.2.3 Nguyên tc trích lp D phòng n phi thu khó đòi (theo Thông t
34/2011/TT-BTC ngày 14/03/2011 và Quyt đnh 15/2006/Q-BTC )
a) iu kin:
Các khon thu khó đòi phi đm bo các điu kin sau:
HUTECH



Khóa lun tt nghip 9 GVHD: ThS. Trnh Ngc Anh

SVTH: Nguyn Lê Bích Trâm


̇ Khon n phi có chng t gc, có đi chiu xác nhn ca khách n v s tin
còn n, bao gm: Hp đng kinh t, kh c vay n, bn thanh lý hp đng, cam
kt n, đi chiu công n và các chng t khác. Các khon không đ cn c xác
đnh là n phi thu theo quy đnh này phi x lý nh mt khon tn tht.
̇ Có đ cn c xác
đnh là khon n phi thu khó đòi:
+ N phi thu đã quá hn thanh toán ghi trên hp đng kinh t, các kh c vay
n hoc các cam kt n khác.
+ N phi thu cha đn thi hn thanh toán nhng các t chc kinh t (các công
ty, doanh nghip t nhân, hp tác xã, t chc tín dng…) đã lâm vào tình trng phá
sn hoc đang làm th tc gii th; ngi n mt tích,
b trn, đang b c quan pháp
lut truy t, giam gi, xét x, đang thi hành án hoc đã cht.
b) Phng pháp

Doanh nghip phi d kin mc tn tht có th xy ra hoc tui n quá hn
ca các khon n và tin hành lp d phòng cho tng khon n phi thu khó đòi,
kèm theo các chng c chng minh các khon n khó đòi nh trên. Trong đó:
̇ i vi n phi thu quá hn thanh toán, mc trích lp d phòng nh sau:
+ 30% giá tr vi các khon n phi thu quá hn t tr
ên 6 tháng đn di 1 nm.
+ 50% giá tr đi vi các khon n phi thu quá hn t 1 nm đn di 2 nm.
+ 70% giá tr đi vi các khon n phi thu quá hn t 2 nm đn di 3 nm.
+ 100% giá tr đi vi các khon n phi thu quá hn t 3 nm tr lên.
̇ i vi n phi thu cha đn thi hn thanh toán nhng c
ác t chc kinh t
(các công ty, doanh nghip t nhân, hp tác xã, t chc tín dng…) đã lâm vào tình

trng phá sn hoc đang làm th tc gii th; ngi n mt tích, b trn, đang b c
quan pháp lut truy t, giam gi, xét x, đang thi hành án hoc đã cht…thì doanh
nghip d kin mc tn tht không thu hi đc đ trích lp d phòng.
Sau khi lp d phòng c
ho tng khon mc n phi thu khó đòi, doanh nghip
tng hp toàn b khon d phòng các loi vào bng kê chi tit đ làm cn c hch
toán vào chi phí qun lý doanh nghip.
c) X lý khon d phòng:

HUTECH



Khóa lun tt nghip 10 GVHD: ThS. Trnh Ngc Anh
SVTH: Nguyn Lê Bích Trâm


Khi các khon n phi thu đc xác đnh khó đòi, doanh nghip phi trích
lp d phòng theo quy đnh.
̇ Nu s d phòng phi trích lp bng s d n phi thu khó đòi thì doanh
nghip không phi trích lp.
̇ Nu s d phòng phi trích nm nay cao hn s d phòng n phi thu khó đòi,
doanh nghip phi trích thêm vào chi phí qun lý doanh nghip phn chênh lch.
̇ Nu s d phòn
g phi trích nm nay thp hn s d phòng n phi thu khó
đòi, thì doanh nghip phi hoàn nhp phn chênh lch ghi gim chi phí qun lý
doanh nghip.
1.2.2.4 Mc tiêu kim toán đi vi khon mc n phi thu khách hàng
Bng 1.2: Các mc tiêu kim toán n phi thu khách hàng
MC TIÊU

KIM TOÁN CHUNG
MC TIÊU
KIM TOÁN N PHI THU
Mc tiêu hp lý chung Các khon thu tin đu đc đm bo hp lý chung.
Tính hin hu Các khon phi thu đc ghi nhn là có tht.
Tính đy đ Mi khon phi thu đu đc ghi s đy đ.
Quyn và ngha v Các khon phi thu phi thuc quyn s hu ca đn v.
S đánh giá Các khon phi thu đc ghi nhn và tính toán hp lý
Ghi chép chính xác
Các khon phi thu đc ghi chép chính xác, thng nht
gia s chi tit và s cái.
Trình bày và công b
Các khon n phi thu đc phân loi thành n phi thu
ngn hn và dài hn, trình bày đúng đn và công b đy đ.
Các mc tiêu kim toán nghip v
Phê chun
Nhng thay đi v th thc, thi gian, th tc thanh toán
tin hàng đu đc phê chun.
Kp thi Các nghip v phi thu đc ghi s đúng k.
1.2.3 Khon mc doanh thu bán hàng và cung cp dch v
1.2.3.1 Khái nim doanh thu
Theo chun mc k toán Vit Nam (VAS) s 14 “Doanh thu và thu nhp
khác” đnh ngha: “Doanh thu là tng giá tr các li ích kinh t doanh nghip thu
HUTECH



Khóa lun tt nghip 11 GVHD: ThS. Trnh Ngc Anh
SVTH: Nguyn Lê Bích Trâm

đc trong k k toán, phát sinh t các hot đng sn xut, kinh doanh thông
thng ca doanh nghip, góp phn làm tng vn ch s hu”.
Doanh thu gm có doanh thu bán hàng và cung cp dch v; doanh thu t tin
lãi, tin bn quyn, c tc và li nhun đc chia (doanh thu hot đng tài chính) và
doanh thu t các hot đng bt thng.
1.2.3.2 c đim
Khon mc doanh thu có quan h cht ch vi các khon mc kh
ác trên
BCKT. Do đó phn ln ni dung ca khon mc này đã đc tin hành kim tra
ngay trong quá trình kim toán các khon mc khác ca BCKT. Kim toán doanh
thu trong k gn lin vi kim toán tin và n phi thu.
Doanh thu bán hàng và cung cp dch v là giá tr hàng hóa, dch v doanh
nghip đã bán hay cung cp trong k. i vi doanh nghip là đi tng chu thu
GTGT theo phng pháp khu tr, doanh thu này không bao gm t
hu GTGT.
Các khon gim tr doanh thu:
̇ Chit khu thng mi: khon doanh nghip bán gim giá niêm yt cho khách
mua hàng vi khi lng ln.
̇ Gim giá hàng bán: khon gim tr cho ngi mua hàng hóa kém phm cht,
sai quy cách hoc lc hu th hiu.
̇ Giá tr hàng bán b tr li: khi lng hàng bán đã xác đnh tiêu th b khách
hàng tr li và t chi thanh
toán.
̇ Thu GTGT đu ra theo phng pháp trc tip.
̇ Thu xut khu.
̇ Thu tiêu th đc bit.
Doanh thu thun là doanh thu bán hàng và cung cp dch v đã khu tr các
khon đc gim tr nh: chit khu thng mi, gim giá hàng bán, giá tr hàng b
tr li, thu tiêu th đc bit, hoc thu xut khu tính trên doanh thu thc hin

trong k (nu c
ó). Riêng đi vi các doanh nghip là đi tng chu thu GTGT
theo phng pháp trc tip, thu GTGT đu ra đc tính vào doanh thu bán hàng
nhng sau đó đc đa vào các khon gim tr đ loi khi doanh thu thun.
HUTECH



Khóa lun tt nghip 12 GVHD: ThS. Trnh Ngc Anh
SVTH: Nguyn Lê Bích Trâm


Doanh thu ni b: là doanh thu bán hàng hay cung cp dch v tiêu th ni b
gia các đn v trc thuc trong cùng công ty hay tng công ty bán theo giá ni b.
Doanh thu còn bao gm các khon tr giá, ph thu theo quy đnh ca nhà nc
đi vi mt s hàng hóa dch v đã tiêu th trong k đc nhà nc cho phép và giá
tr ca các sn phm đem biu, tng hoc tiêu dùng trong ni b.
Doanh thu bán hàng và cung cp dch v là mt khon mc t
rng yu trên
BCTC, là c s đ ngi s dng đánh giá đúng v tình hình hot đng và quy mô
kinh doanh ca doanh nghip. Do đó, khon mc này là đi tng ca nhiu sai
phm dn đn BCTC b sai lch trng yu là do :
̇ Doanh thu có quan h mt thit vi li nhun mà li nhun là ch tiêu quan
trng đ xác đnh kt qu kinh doanh, nó nh hng đn các
mi quan h kinh t
phát sinh trong tng lai.
̇ Trong nhiu đn v, doanh thu là c s đánh giá kt qu hay thành tích nên có
kh nng b thi phng cao hay thp hn thc t.
̇ Trong nhiu trng hp, vic xác đnh thi đim thích hp và s tin ghi nhn
doanh thu đòi hi phi có s xét đoán. Nh đi vi doanh thu ca hp đng xây

dng hay cung cp dch v l
iên quan nhiu niên đ.
̇ Ti Vit Nam, doanh thu có mi quan h cht ch vi s thu GTGT đu ra, s
thu thu nhp doanh nghip phi np cho Nhà nc. Vì vy, doanh nghip thng
khai báo doanh thu ít hn doanh thu thc t nhm np s thu thp hn.
HUTECH



Khóa lun tt nghip 13 GVHD: ThS. Trnh Ngc Anh
SVTH: Nguyn Lê Bích Trâm


TK 531,532 TK511,512 TK 111.112
Kt chuyn doanh thu hàng bán b tr Doanh thu thu tin ngay
li, doanh thu gim giá hàng bán TK 3387
Doanh thu Doanh thu
k này nhn trc
TK 131,136
Doanh thu bán Thu tin
TK3331 hàng tr chm
Thu GTGT phi np

Doanh thu hàng bán b tr li, đc gim tr vào khon phi thu
Doanh thu hàng bán b tr li, đc gim giá tr li tin cho khách hàng
S đ 1.2: Hch toán Doanh thu
1.2.3.3 Nguyên tc trình bày khon mc d
oanh thu trên BCTC
a) Nguyên tc ghi nhn doanh thu

Doanh thu và chi phí liên quan đn cùng mt giao dch phi đc ghi nhn
đng thi theo nguyên tc phù hp và phi theo nm tài chính.
Doanh thu (k c doanh thu ni b) phi đc theo dõi riêng bit tng loi
nhm giúp xác đnh đy đ, chính xác kt qu kinh doanh theo yêu cu qun lý hot
đng sn xut kinh doanh và lp Báo cáo kt qu kinh doanh cùa k k toán.
Nu trong k k toán phát sinh các khon gim tr doanh thu bán hàng và
cung cp dch v nh chit khu thng mi, g
im giá hàng bán, hàng bán b tr li
thì hch toán riêng bit. Các khon gim tr doanh thu thì đc tr vào doanh thu
ghi nhn ban đu đ xác đnh doanh thu thun làm cn c xác đnh kt qu kinh
doanh ca k k toán.
V nguyên tc, cui kì k toán, doanh nghip phi xác đnh kt qu hot đng
kinh doanh. Toàn b doanh thu thun thc hin trong kì đc kt chuyn vào TK
911 - Xác đnh kt q
u kinh doanh. Các tài khon thuc loi tài khon doanh thu
không có s d trong k.
b) iu kin ghi nhn doanh thu:

Theo chun mc k toán Vit Nam s 14 “Doanh thu và thu nhp khác”
HUTECH



Khóa lun tt nghip 14 GVHD: ThS. Trnh Ngc Anh
SVTH: Nguyn Lê Bích Trâm


¬
Doanh thu bán hàng : đc ghi nhn khi tha mãn đng thi 5 điu kin sau:
̇ Doanh nghip đã chuyn giao phn li ri ro và li ích gn lin vi quyn s

hu sn phm cho ngi mua.
̇ Doanh nghip không còn nm gi quyn qun lý nh ngi s hu hàng hóa
hoc quyn kim soát hàng hóa.
̇ Doanh thu đã thu đc hoc s thu đc li ích kinh t t giao dc
h bán hàng.
̇ Doanh thu đc xác đnh tng đi chc chn.
̇ Xác đnh đc chi phí liên quan đn giao dch bán hàng.
¬
Doanh thu t các dch v: đc xác đnh khi tha mãn 4 điu kin:
̇ Doanh thu đc xác đnh tng đi chc chn.
̇ Có kh nng thu đc li ích kinh t t các dch v đó.
̇ Xác đnh đc phn công vic đã hoàn thành vào ngày lp báo cáo tài chính.
̇ Xác
đnh chi phí phát sinh cho giao dch và chi phí đ hoàn thành giao dch đó.
Trng hp giao dch v các dch v thc hin trong k k toán, vic xác đnh
doanh thu ca dch v trong tng thi k đc thc hin theo phng pháp t l
hoàn thành. Theo phng pháp này, doanh thu đc ghi nhn trong k k toán đc
xét theo t l phn công vic đã hoàn thành.
1.2.3.4 Mc tiêu kim toán đi vi khon mc doanh thu
Chun mc kim t
oán Vit Nam s 200 “Mc tiêu và nguyên tc c bn chi
phi kim toán BCTC”: “Mc tiêu ca kim toán BCTC là giúp cho KTV và công ty
kim toán đa ra ý kin xác nhn rng BCTC đc lp trên c s chun mc và
ch đ k toán hin hành (hoc đc chp nhn) có tuân th pháp lut liên quan và
có phn ánh trung thc và hp lý trên các khía cnh trng yu hay không?”
Mc tiêu kim toán BCTC còn giúp cho đn v kim toán thy đ
c nhng
tn ti, sai sót đ khc phc nhm nâng cao cht lng thông tin ca đn v.