Nghiên cứu chính sách thí điểm không tổ chức Hội đồng nhân dân cấp huyện và khả năng áp dụng tại Huyện Núi Thành, Tỉnh Quảng Nam

i

Tôi xin g i l

i PGS- TS Ph

viên và dành nhi u cơng s

ng

ng d n tơi trong q trình th c hi n lu

xin t lịng bi

n tồn th các gi ng viên và tr gi ng c

ng

d y kinh t

n d y ki n th c, kinh nghi m và là nh ng t

phong

cách làm vi c m u m c, chuyên nghi p, s t n t y cho các h
-

n

ph H

i h c Lu t thành

i bi u Qu c h i khóa XII c a t nh Qu ng
u ý ki n sâu s c v lý lu

c ti n v n

tài nghiên

c u.
UBND, UBMTTQVN huy
u ki n cho tôi ti p c n s li u, thông tin c n thi
m và kinh nghi m th c ti n v v

o

ng ý ki n ph n ánh quan

chính sách mà tơi nghiên c u trong lu
ng nghi p, b n bè, và nh t là các thành viên l p

MPP2

c t p, nghiên c u, chia s kinh nghi

h c t p.
Thành ph H

Nguy n Tri n

ii

c hi n. Các ph n trích, d n và s
li u s d

c d n ngu

vi t lu
thi t ph
trình gi ng d y kinh t

chính xác cao nh t trong ph m vi hi u bi t c a tôi. Tôi

nh ng hi u bi
mc

m c a cá nhân; không nh t

i h c Kinh t thành ph H
a các cá n

c ph ng v n ý ki n.

Thành ph H Chí Minh,
i vi t

Nguy n Tri n

iii

Gi i thi u:
m không t ch c H

ng nhân dân (

tri n khai th c hi n t i 10 t nh, thành ph trên c
nhi u t ng l p xã h i.

k tm

) huy n, qu n,
c nh n

c s quan tâm c a

m, B N i v

t l c quan v i chính

xu t th c hi n trên c
t nhi

ng

p ph i s ph

i

ng.
C i cách b

c p thi t c

i cách h th ng chính quy
c ta hi n nay. Tuy nhiên,

r t l n và ph c t

th c hi n m t cách c n tr ng, t

nh

lu t ch c ch n, mang l i l i ích nhi
Lu

xu

tình hu ng v ho

cs

pháp
ng thu n xã h i.

lý lu n, th c ti n c a vi c t ch c chính quy

n c a h th ng chính quy
các nghiên c

ng c

a

Vi t Nam; t ng quan v

ng c i cách chính quy

khơng t ch

i ph i

ng

và nh t là nh

phân tích v

n

gi i; phân tích

n Núi Thành; xem xét vi c áp d ng chính sách

i v i huy n Núi Thành có th d

c nào, t

t lu n và khuy n ngh

n nh

ng tích c

i v i chính sách này.

lý lu n c a vi c t ch c chính quy
M i quy n l c c

c c ng hịa, dân ch thu c v nhân dân. Chính quy

t h th ng t ch c quy n l
t khác, chính quy
Quy n l c c

c t ch

nào g n li n v i s
i di n. Các ho

y quy n c a h cho nhà

ng c a b máy chính ph ph i

i di n cho ý chí, nguy n v ng và quy n l c c a nhân dân. Mơ hình t ch c chính

quy

cv

có m t mơ hình chính quy
tri n, chính th
M

a

c hi n nhi m v t qu

c có th b ng hình th c tr c ti p hay
mb o

c, th c thi pháp lu t t

a

c c n gi i quy t v

n có hai d ng: phân quy n và t qu n. Tuy nhiên, không
t cho m i qu

ch s mà có các cách t ch c chính quy
qu n tr theo cách riêng c a mình, d a vào l ch s ,

phát


iv

th ch c a chính mình. Ngay trong m i qu c gia, h th ng chính quy

s

i theo th i gian.
Quá trình phát tri n c a h th ng chính quy

Vi t Nam:

(2)
:

H th ng chính quy

c ta trong th i k

c 1945 và

(t 1954- 1975) b chi ph i b i s cai tr c
là m

c ngo

ch , quy

. Hi

nv

c l p, t quy t dân t

chính lãnh th

ng pháp lý, v quy n l
ng th

c, quy n dân

th a l ch s c a h th

u tiên, thi t ch

T

Mi n Nam

hành

t hi n cùng v i y ban hành chính.

n nay, h th ng chính quy
c t ch c quy n l

t.

c không th c hi n phân quy n, t n quy n mà th c

hi n phân c p. Nét n i b t c a h th ng chính quy
làng, xã t tr

m có nhi u nét

làng, xã t tr

nv

c ta trong l ch s là ch
ng v i mơ hình cơng xã

hành chính t

c hình thành b

Châu Âu. Ch
a lý, l ch s

hóa.
Các nghiên c

xu t c i cách

Vi

ng th gi i

Các nhà nghiên c u và c i cách Vi
quy

xu

t h p gi a phân quy n và t qu n hi n nhi

Nh t B n, Hàn Qu c, m t s qu c gia thu c C
n C u Vi

ng Châu Âu. Các nhà nghiên c

xu t xây d ng mơ hình chính quy

c ta hi

ng này. Mơ hình chính quy

hành chính t nhiên và nhân t
quan hành chính

iv

iv

d

hành chính nhân t o thì ch

hành chính t nhiên thì v

hv

quan t qu n.
ng phát tri n c a n n hành chính hi
c a chính quy

u nh m vào vi c kh

nh vai trò

và tr l i cho h nh ng quy n theo nguyên lý c a xã h i công dân và


v

c pháp quy n. Trong b i c nh toàn c u hóa hi n

n vi c

xây d ng m t h th ng chính quy
c t m t ph n quy n l

c ph i

: (i) thi t l p các h th ng quy n l c siêu qu c gia vì m c tiêu

h p tác và h i nh p, vì s phát tri n b n v ng c a t ng qu c gia; (ii) phát tri
trị và v trí c a chính quy
tiêu dân ch

cao vai

trong h th ng quy n l

c vì m c

c pháp quy n và xã h i công dân.
m v t ch c chính quy

a trên ngun t

Cơng vi c nào

mà c p chính quy n nào làm t t, có hi u qu thì giao cho c p chính quy n, c
nhiên, v

là khơng có m t lý thuy t nào có th

phù h p c a vi c phân quy n trong ho
Phân tích ho

ng d n chung v m

ng qu

ng c

c.

n Núi Thành nhi m k 2004 - 2009:

Nh ng h n ch , y u kém th hi n s ho
n Núi Thành phù h p v i nh
th nói r ng ho

ng c

Ch

nh chung c a các nghiên c u. Tuy nhiên, không

m ts

th c s có nhi

mt

nt

ng, các t ch c chính tr , xã h i ch

o; là di

, dân ch

thi t ch này; m t khác, quan tr

c thi t k , t ch

cho s y u kém, b t c p c

t. V m t

trị, v trí c

c

c p huy n. Nguyên

n là do các v

ch quan.

c ta th c hi n theo mơ hình Xơ vi t, kinh t k ho ch hóa t p

trung, khơng phù h p v i n n kinh t th

ch c, b

o, c th hóa ngh

n m t m t là do b n thân

khách quan là do n n qu n tr Vi t Nam khơng có truy n th ng t qu n

Chính quy

th c hi n

i di n cho ti ng nói c a nhân dân.

Nguyên nhân c a vi c y u kém, h n ch c

nhân quan tr

ng tích c c trên

m b o quy n dân ch c

gi i trình
quy

ng hình th c, kém hi u l c, hi u qu c a

n là hoàn toàn hình th c, khơng hi u l c, hi u qu .
i di n

th c t . Nó góp ph

Tuy

ng. H th ng pháp lu

n pháp và pháp lu
i bi

nh. Vi c thi t k , xây d ng th ch , t

mb
u ki n ho

ng c

ng v i vai

cs

n l c nhà

u b t c p.

ng tích c c c a chính sách khơng t ch
Thành là làm cho h th ng chính quy n c p huy n g n nh

iv

ng h p huy n Núi
t ki m chi phí xã h i


vi

kho ng 500 tri

m thi u nh ng ho

ng mang tính hình th c, kém hi u qu ,

hi u l c mang n ng d u n qu n lý kinh t k ho ch hóa t p trung, bao c p; gi m t ng n c
trung gian trong vi c t ch c th c hi n các ch

n kinh t xã h

nâng cao v th , vai trị c a chính quy n c p t nh trong vi c th c thi các chính sách phát tri n
kinh t , xã h i m

ng b

nh ph m vi phát tri n r ng l

Tuy nhiên, vi c không t ch

n s phát sinh nhi

Th nh t, v chi phí xã h
có hi u qu thì ph
ng ho

ng tiêu c c.

thay th nh ng công vi
i bi

nh, UBMTTQVN huy

ng ti p xúc c tri, giám sát, th i gian làm vi c c

ho

ng ho c l n

b

Th hai, h th ng chính tr s m
quy t sách, ch

nv

nh. Chi phí cho các
n.

t m t xích quan tr

m t a cho các

i dân và là di

h i tham gia xây d ng chính quy n. Ti ng nói c

các t ch c chính tr , xã

i dân s

t

nhi u th i gian và ch c ch n là hi u qu s th
Th ba, làm m

t kênh truy n d n chính sách hi u qu khi th c hi

trình phát tri n kinh t , xã h i c a qu c gia, c a t nh.
Th

th c hi n trách nhi m gi i trình c

Tòa án và Vi n Ki m sát và k c

Th

ng, M t tr

huy n.

c tiêu thông su t b

n

làm c n tr , kém thông su t c a b
Th sáu, vi c thành l

ng ch t ch UBND t nh b nhi m s làm gi m

n dân ch c a nhân dân.
Th b y, các thi t ch thay th
c

không th

i bi u Qu c h

t ph n vi

nh, UBMTTQVN các
c hi n.

K t lu n
n hi

ó nhi u m t h n ch , khi m khuy t th hi n s kém hi u

l c, hi u qu trong vi c th c hi n vai trò ch

m v , quy n h

Hi n pháp và pháp lu t. Tuy nhiên, gi i pháp chính sách không t ch

nh b i
iv i


vii

m t huy n nơng thơn

Núi Thành thì khơng phù h p v i thói quen qu n tr xã h i, l i ích

mang l i khơng rõ ràng, và có nhi u kh

qu tiêu c c.

H th ng chính quy

t

nay ln t n t i c p hành chính c p huy
nh n c

khu v c nơng thơn, c

c ta t

n

u này cho th y truy n th ng qu n tr và s ch p

i dân v c p chính quy n này. Hi n nay, h th ng t ch
th ng qu c gia, h th ng lu

th ng hành chính 4 c p. N

m

ng, M t tr n, các

u xây d ng d a trên h
t xích quan tr ng c a h th ng

chính tr , giám sát qu n tr xã h i.
Xét v l i ích và chi phí thì vi c khơng t ch

n ch ng nh

l i l i ích gì mà cịn tr nên kém hi u qu . Nh ng t ch c khơng chính th
quy n l c nhân dân s

i di n cho

, chi phí nh m b khuy t cho các ch

c hi n.
N u khơng t ch

n thì nh ng nhi m v , quy n h n c

cho các t ch

nh, UBMTTQVN huy

giao

không th c hi n có hi u qu

ngu n l c.
Vi c th c hi n trách nhi m gi i trình c a UBND, Tịa án, Vi n Ki
a bàn s khơng th th c hi
m

c ho c ít nh t là s kém hi u l

t kênh quan tr ng nh

nl

T nh ng phân tích trên, tác gi
Nên duy trì

ct

xu t m t s khuy n ngh chính sách sau:

i v i khu v

Cách h p lý và nh

cs

u ki n hi n nay.

ng thu

n là:

Th nh t, rà sốt th ch ; có gi i pháp nâng cao hi u l c, hi u qu c
Các gi

o

: (1) Phân quy n và trao quy

huy n

n.
ng v

av

c Hi n pháp công nh n, th hi n b ng chính sách, lu t pháp. Nh ng

nhi m v , quy n h n th c s là hình th c, khơng hi u l c thì b
ph n xã h

mb
i bi

cách quy c .

cc

i bi u là cán b , công ch c. (3) T
c hi n các ch

c a mình. (4) Th c hành vi c b phi u tín nhi
i bi

(2) M r ng các thành
u ki n

m v quy n h n

i v i các ch

um t
c p xã.


viii

Th hai, nghiên c u, xây d ng l trình c i cách h th ng chính quy

trong chi

c t ng th c i cách b

c. Nguyên t c t ch c b

c là :

làm nh
làm không t

di n v th c tr ng ho

ng c a chính quy

k c các t ch c trong h th ng chính tr . Xây d ng mơ hình chính quy
h pv

t Nam có ti p thu mơ hình tiên ti n c
c t ch

theo t ng khu v c

c trên th gi i. Thi t ch

m kinh t
, nông thôn, h

ng bào dân t c.

Th ba, thi t k các chính sách hồn thi n b máy chính quy
c phát tri

m b o tính kh thi, hi u qu .


ix

L

.................................................................................................................... i

L

..............................................................................................................ii

TÓM T T ........................................................................................................................iii
M C L C ........................................................................................................................ ix
DANH M C CÁC T

VI T T T .................................................................................. xii

DANH M C CÁC B NG ............................................................................................. xiii
DANH M

TH , HÌNH V .......................................................................... xiv

DANH M C CÁC H P .................................................................................................. xv
I THI U ................................................................................................... 1
1.B i c nh chính sách: ........................................................................................................ 1

2. M

ch nghiên c u:...................................................................................................... 2

3. Ph m vi nghiên c u: ....................................................................................................... 2
4. Khung phân tích: ............................................................................................................. 3
u: ................................................................................................ 4
6. K t c u lu

............................................................................................................ 4
LÝ LU N, TH C TI N C A V

NGHIÊN C U .................... 5

1. M t s khái ni m: ........................................................................................................... 5
c và chính th c ng hòa: .................................................................................... 6
lý thuy t và nguyên lý t ch c h th ng chính quy
3.1. Khái ni m và mơ hình b
3.2. S xu t hi n thi t ch
4. Quy n l
5. K t lu

c

c

......................... 6
......................... 6

i di n, t qu n:.................................................................... 7

Vi t Nam: .................................................................................... 8

......................................................................................................... 9
N CHÍNH QUY

VI T NAM11

c 1945: ....................................................................................................................11
c th i Pháp thu c: .............................................................................................11


x

1.2. Th i Pháp thu c (1884 - 1945): ...............................................................................11
2. T

n 1975: .........................................................................................................11

2.1 Mi n B c t

n 1975: .....................................................................................11

2.2 Mi n Nam t 1954 - 1975:........................................................................................12
3. T 19

n nay: ...........................................................................................................12

4. Nh n xét: .......................................................................................................................13
NG QUAN CÁC NGHIÊN C

CHÍNH QUY
QUY

HO

C TA

NG C A

NG C I CÁCH CHÍNH

HI N NAY .............................................................................. 15

1. T ng quan v nghiên c u c i cách b máy chính quy
ng c i cách chính quy

..............................15

n nay trên th gi i: ................................16
NG C

T NH QU NG NAM, NHI M K 2004

N NÚI THÀNH,

2009 ............................................................ 18

1.Gi i thi u v huy n NúiThành: .......................................................................................18
2. Ho

ng c

n Núi Thành nhi m k 2004 - 2009: ....................................19

2.1.T ch c, nhân s : .....................................................................................................19
2.2. Ho

ng c

2.3

n: ..................................................................................19
u l c và hi u qu ho

2.4. Kinh phí ho

ng c

......................20

ng c
ng hình th c, kém hi u l c, hi u qu : ............25

3. Không t ch
n s n y sinh nh ng v
i v i h th ng hành chính
........................................................................................................................26
c tính l i ích xã h i khi khơng t ch

n: ..........................................26

Theo tính tốn c a tác gi kho ng 500 tri
3.2. Các ch

mv c

4. K t qu ph ng v
5. K t lu

..................................................26
ns

c thay th

nào: .............26

ng liên quan:.......................................29
.........................................................................................................30

T LU N, KHUY N NGH CHÍNH SÁCH .............................................. 33
DANH M C TÀI LI U THAM KH O .......................................................................... 36


xi

Ph l c s 1: Th

u, ch

i bi

Ph l c s 2: Các ngh quy t c

n nhi m k 2004 - 2009 ............................ 41

Ph l c s 3: Các ngh quy
Ph l c s
Ph l c s

n khóa IX ...................... 40

c

n nhi m k 2004 -2009 ............ 44

c ghi các ý ki n ph ng v n ................................................................... 45
c tính chi phí xã h i c

Ph l c s 6: M t s ý ki n v t
Ph l c s 7: K t qu t ng h

m không t ch
u tra l y ý ki

n Núi Thành trong m
n, qu

.......... 49
ng ....... 50

i dân ........................................... 52


xii

DAN
:H

ng nhân dân
ng tr c H

UBMTTQVN:
UBND:

ng nhân dân

y ban M t tr n T qu c Vi t Nam

y ban nhân dân

XHCN: Xã h i ch


xiii

B ng 5.1: T tr ng các ngành kinh t c a huy n Núi Thành (2005
B ng 5.2: T

2009)

ng các ngành kinh t (2005-

B ng 5.3: K ho ch và th c hi n thu ngân sách

19
c huy

2006- 2009
B

19

trang 21
u ngân sách t p trung c p huy n trong t ng ngu

b
B ng 5.5: Kinh phí ho

2
ng c

n Núi Thành t 2007 2009

25


xiv

... trang 13
Hình 5.1: B

hành chính huy n N

trang 18


xv

H p 1.1

m không t ch

n, qu

ng c a

B N i v .............................................................................................................. trang 1
H p 1.2:
H p 2.1: Mô hình chính quy

n pháp lu t.............................. trang 3
ts

c trên th gi i............ trang 8 - 9


1

h:
Chính sách

m khơng t ch c

huy n, qu

26/2008/QH12 ngày 15/11/2008 c a Qu c h

o ra s quan tâm c a toàn xã h i.

ch
n, qu

ts
ng (H p 1.1)

s c thuy t ph
B N iv

ng theo Ngh quy t s

c c c a vi c không t ch c

ng th

kh

m cho r ng k t qu

nh tính khoa h c và kh thi c a chính sách này.

c quan v k t qu

m và cho r
.

M ts
N

ng thu n v i ch

H

n cho r

lu n và th c ti

có th áp d ng chính sách này trên c

t ph c c v lý
c.

T i phiên h p th 34, ngày 18/9/2010 c a
t ng k

c 1 vi

m không t ch

ng v Qu c h i cho ý ki n v
n, qu

ng, h u h t các y viên


2

t1 và cho r

ng tình v
ng lý l
tv

m t chi

b

lý lu n s t o ra kho ng tr ng quy n l c. Ngoài ra, v m t

nguyên t c, khi giao quy n l c thì ph

ki

tránh l m quy

chính là m t trong nh

t thi t ch dân ch . Trong

khi chúng ta v

tl

b

nh c a Hi n pháp thì vi c b

Vi

n, qu

c m t chính sách l

m có nhi

m quy n làm ch c a nhân dân
2

c xem là gi

m không t ch

Qu c h

t do B N i v

.

ng cho th y s ng p ng ng c a
lý lu n và th c ti

m trái chi

a, ch

dù có tên g i là

t qu
m

tri n khai trên di n r ng, nên trên th c t nó là m t chính sách ch khơng d ng l i
m.
Xu t phát t b i c

, tôi nghiên c u

p huy n và kh

ng t i huy

s câu h i chính sách: Th nh t: ho

cu i cùng là tr l i câu h

nh m góp ph

ng c

qu không? Th hai, n u không t ch

ch

tài Nghiên c u chính sách khơng t ch c
m t

n trên th c t có hi u l c và hi u
D huy n thì có l i ích và chi phí gì? Tr ng tâm

i góc nhìn c a m

nơng thơn, vi c khơng t

n hi n nay có ph i là m t chính sách t t

Do tính ch t khác nhau v
gi

m kinh t ,

và nông thô

nghiên c u v
(ví d

m khác bi t. Trong ph m vi bài vi t này, tôi ch
n

các t nh mà không

qu n, th xã, thành ph thu c t nh là c

c

ng nh t v t ch c và ho
i di n cho c

1

Nguy

2

An Nguyên (2010).

a lý nên c u trúc chính quy n

2010), xem Ph l c s 6.

ng nghiên c u là chính quy n
i huy n). Huy n trong

ng nên t tình hu ng này có th
c.

cý


3

4. Khung phân tích:
Lu

d ng khung phân tích g m lý thuy t v xây d

l c nhân dân trong m t ch

c ng hịa có n n dân ch

l i ích khi phân tích th ch (H p 1.2)
th d

i di n quy n

i di n, các lý thuy t v hi u qu và

gi i quy t m

u. Khung phân tích c

sau:
M i dân t

qu n tr qu

u có m t ki u qu n tr

cs

a nh n. Vi c l a ch n cách th c

c h t là do truy n th ng, thói quen hình thành t

ki u qu

i

i Pháp có

i M theo bang...

Cùng v i quá trình phát tri n n n dân ch , vi c l a ch n mơ hình qu n tr xu t phát t
hi u qu c

c qu n tr

trao quy n. D a trên hai nguyên t
chính quy

nhi m v c

ng c

lý lu n v t ch c

n; rút nh ng nguyên nhân

liên quan n u không t ch

n: l i ích

chuy n giao cho t ch c nào

hi u qu th c hi n c a các t ch c này
th x y ra, t

, lu

i Vi t Nam t ch c qu n tr qu c gia

hi u l c, hi u qu ho
các v

ng mà mình

chi phí? Các ch

m nh n? Kh

nào? Phân tích, d báo nh

rút ra k t lu n và m t s khuy n ngh chính sách. Vi

c thi, hi u l c,
ng khác có


4

khuy n ngh

iv

c trình bày trong lu

thuy t v Qu n lý công m i v

-

c- S

ng c a các nhân v t có liên quan; lý thuy t v

lý
ng h

i ch

tv

nh

i di n; lý thuy t v

t p trung và phân c p.
5
Lu

d

ph ng v n

nh tính; phân tích tình hu ng; k t h p

ng liên quan và l y ý ki n n

Ngu n thông tin v
c u,

i dân.

lý thuy t thu th p t các ki n th c h c t p, t các nghiên

u, báo cáo c a các nhà nghiên c u. Thông tin th c ti n s d ng ngu n tài li u c a
, UBMTTQVN huy n Núi Thành trong nhi m k 2004

ph ng v n tr c ti p g m: nhà nghiên c
UBMTTQVN huy
ý ki n c

2009. C

i bi u Qu c h
. Ngoài ra, tác gi s d ng phi

l y

i dân.

Lu

i thi u v

tài, b i c nh chính sách,

m c tiêu và ph m vi nghiên c u
lu n và th c ti

lý

i v i vi c t ch c chính quy

t

q trình phát tri n chính quy
c

ng

ng quan m t s nghiên

xu t v vi c xây d ng mơ hình chính quy
ng c i cách th ch , c i cách chính quy
ng c

nh n xét v ý ki

huy n Núi Thành trong nhi m k 2004
i dân

c ta và m t s xu
n nay

ho t

2009; các ý ki n ph ng v n và

k t lu n và khuy n ngh chính sách.


5

:
Trong lu

này có m t s thu t ng

th ng nh t cách hi u, tôi xin

t ng
:l

nl

c

và quy n làm ch c

i di n cho ý chí, nguy n v ng
u ra, ch u trách nhi

c nhân

c c p trên3.
UBND: d

p hành c

c
c c p trên4.

u trách nhi
5

T p quy n: là s t p trung quy n hành t i c
T n quy n: là vi c chính quy
chính quy

.

n m t s quy n l c c a mình cho

nhi m các cơng ch
d ng quy n hành chính, ch u trách nhi

i di
6

c chính quy

.

Phân quy n: là vi c chuy n giao trách nhi m l p k ho ch, qu n lý, t o và phân b
ngu n l c t chính quy

t ch khác thu

c u t ch c b

c p

i trong h th

qu n ho
ch c phi chính ph 7.

quan c p vùng, và có th là c các t ch

Hi u l c: Hi u là có cơng d ng; l c là s c. Tác d ng t
Hi u l c hàm ý có giá tr pháp lý, m
b t bu c,

m b o th c hi n)

n k t qu

i ph i tuân th (quy n l c công,

8

.

ng ch ,

c tôn tr ng.

Hi u qu : Hi u là có cơng d ng; qu là k t c c. K t qu ch c ch n và rõ ràng9. Hi u
qu là k
hàng hóa
3

u 119, Hi n pháp
u 2, Lu t s 11/2003/QH11.
5
Ban T ch c Cán b Chính ph (1994, trang 82).
6
Ban T ch c Cán b Chính ph (1994, trang 83).
7
Nguy
(2010).
8
Nguy n Lân (2006, trang 836).
9
Nguy n Lân (2006, trang 837).
10
/>
4

10

.

6

c là t ch c chính tr c a xã h i, cơng c
xã h i có giai c

n c a quy n l c chính tr trong

c hi n chuyên chính nh m b o v giai c p c m

quy n và duy trì tr t t xã h i b ng nh ng công c
tù...). S xu t hi n c

ng b

m

h i, s hình thành c

c chung c a c

c là nh m m

ninh l

t qu t s

liên k t và h p nh t trong m t c

ng

ng nh
11

do thiên nhiên và cái quy n h n ch

c xã

t gi a tr ng thái t

c xu t hi

ng l i b t c th gì không thu c v

im

ng - kh

i quy t s

nhiên và tr ng thái chi n tranh c
thu n chung c a m

i, c nh sát, toà án, nhà

c s an

i kh

c xã h i, con

.

c làm nh

u mu n làm mà

i thu l i quy n t do dân s và quy n s h u nh ng cái
12

.

Theo hình th c chính th , n

c có ba chính th khác nhau theo ba cách cai tr khác

nhau: dân ch , quân ch và chuyên ch . Chính th dân ch là chính th mà dân chúng hay
m t b ph n dân chúng có quy n l c t i cao. Chính th qn ch thì ch có m
nh ng cai tr b ng lu
m

c thi t l p h n hoi. Trong chính th chun ch thì trái l i, ch

i cai tr , mà không lu t l gì h t, ch theo ý chí và s thích c a h
Ngu n g c quy n l c c a chính ph

ng thu n c a nh

ng chính ph khơng ph i là k cai tr
t chính ph

dân y thác cho nó vì m t m

Vi c t ch c quy n l

Locke (1690).
Rouseau (1762).
13
Montesquieu (1748, trang 46).
14
Rand (1963).
15
Nguy
(2000, trang 35).
12

13

.

i ch u s qu n
y t hay là tay sai c a

khơng có quy n gì tr các quy n mà các cơng
th

14

.

nh thành hai lo

ngồi theo c u trúc lãnh th và hình th c bên trong theo chính th

11

i cai tr

15

.

n: hình th c bên


7

tk m

i ti n hành vi c qu

ng r ng, khơng m t chính ph c a m
c a mình

m t ch

im tl

c nào ch th c hi n quy n l
16

a ng c

c

.

c xác l p, bên c nh vi c t ch c các thi t ch quy n l c
b máy tri

i, pháp lu

) là vi c tri n khai quy n l

t ch c quy n l
hành phân chia lãnh th

trung
c xu ng

ct

c ti n

hành chính và t ch c ra b máy chính quy n t i m i
ng này nh

c hi n chính sách c

m b o m i quan h gi

a

ct

y u
17

là thu thu , b t lính, xét x . Nói cách khác là ti n hành cai tr

.

Vi c xác l p th ch hành chính nh m phân chia ch c quy n gi
chính các ngành (theo chi u ngang) và các c p (theo chi u d c). Chính quy

là

m t m t xích trong h th ng th ng nh t c a b máy hành chính qu c gia.

Quá trình phát tri n c a n n dân ch và nh t là t khi chuy n sang ch
máy chính quy

ap

c ac

n bi

ng ngày càng th a nh n các quy n dân ch

th a nh n vi c t qu

b

c các thi t ch

n vi c thi t l p bên c nh

i di

n và qu n tr

t qu n ho c h i ngh nhân dân. Vi c t qu
nhân dân trong c

c thi t l p trong c

c a chính quy
v

t lo
ng theo pháp lu

ch t ch c a chính quy

Nguy

17
18

Nguy

ng

m b o các các quy n dân ch c a

.

Hi n nay, khoa h c pháp lý th gi i có r t nhi

16

i hình th c h

ng quy n này khơng nh t thi t ph i y quy n cho nhà
c hi

qu n c

n, b

m khác nhau v v trí, vai trị

m cho r ng chính quy

m khác cho r ng c n thi t có s ph i h p
c giao quy n t ch

ng nhu c u công c ng t i ch

(2003, trang 19).

c (2007, trang 11).
2003, trang 20).

cl p

18

.


8

th
m t n n c ng hòa, dân ch
dân; bao nhiêu quy n h

c Vi t Nam dân ch c
c xác l p.

c dân ch ; bao nhiêu l

u c a dân; chính quy n t

i, quy n hành và l
vi c xây d ng quy n l

cc

u cho

n chính ph
19

u

5. Mơ hình t ch c chính quy

c ta t

n chính quy
20

c thu c v nhân dân
ts

.

c:

21

th gi i (H p 2.1).

H Chí Minh
u 2, Hi
21
Nguy

20

a

c c a nhân dân, do nhân

Theo Samuel Humus IV, có 4 mơ hình chính quy

19

dân c

. Nguyên t c y là n n t ng cho

c C ng hòa xã h i ch
dân và vì nhân dân. T t c quy n l

u vì

Tồn t p, T p 5, NXB Chính tr Qu c gia, Hà N i, 2000, trang 1379.
.
, trang 39-41).

i n nay t n t i trên


9

Ngồi ra, mơ hình chính quy
tr , kinh t
hi u c a tơi, v

ng v i
này

này có l phù h p v i nh
22

a Trung Qu
nên

c nhi u tác gi

m chính

c tham kh o. Tuy nhiên, theo tìm

xu t v n d

i v i Vi

nh: Vi t Nam h c t Trung Qu c v

u
mô

.
5
M i quy n l c c

quy n l
22

c c ng hòa, dân ch thu c v nhân dân. Vi c kh

c thu c v nhân dân là thành qu c

Dosch, Vuving (2008, trang 30).

nh

u tranh lâu dài c a nhân


10

lo i23. Chính quy

t h th ng t ch c quy n l

t

c, th c thi pháp lu t

t khác, chính quy

qu

c t ch

nl

c

khách quan c a nhân dân. Quy n l c c
y quy n c a h
chính ph ph
hi n s

c hi n nhi m v t
t phát t yêu c u

c t ch

nào g n li n v i s

c b ng hình th c tr c ti p hay gián ti p. Ho
mb o

i di n ý chí, nguy n v ng và quy n l c c a nhân dân. Vi c th c

y quy n c a nhân dân cho chính ph

i ph i gi i quy

ách nhi m gi i trình c a chính ph
tr ng r ng, n

i dân.

các thi t ch kh

ki

Mơ hình t ch c chính quy

cv

phát tri n, chính th chính tr
chính quy

th ng chính quy

Nguy n S
Ph
25
Pincus (2010).

24

24

.

t cho m i qu c
ch s mà có các cách t ch c
qu n tr theo cách riêng

ch c a chính mình25. Ngay trong m i qu c gia, h
i theo th i gian.

ng s (2010, trang 4).

2008, trang 5).

c pháp quy n ch là

n có hai d ng: phân quy n

c c n gi i quy t v

c a mình, d a vào l ch s

hình thành

c chính ph

và t qu n. Tuy nhiên, khơng có m t mơ hình chính quy

23

ng c a b máy