Tài liệu Báo cáo " Thực trạng pháp luật về bảo vệ môi trường trong hoạt động của các khu công nghiệp Việt Nam " pptx

nghiên cứu - trao đổi
60 tạp chí luật học số 9/2011





TS. Vũ Thị Duyên Thuỷ *
hu cụng nghip l khu vc dnh cho phỏt
trin cụng nghip theo quy hoch c
th nhm m bo c s hi ho v cõn
bng tng i gia cỏc mc tiờu kinh t-xó
hi-mụi trng. Khu cụng nghip thng
c Chớnh ph cp phộp u t vi h thng
h tng k thut v phỏp lớ riờng. Ti cỏc cỏc
khu cụng nghip, yờu cu v bo v mụi trng
thng c t ra kht khe hn, ũi hi
tớnh t chc cao hn so vi cỏc c s sn xut
cụng nghip nh l. Bi l, ti cỏc khu cụng
nghip, quy mụ tỏc ng ti mụi trng
thng rt ln do cú nhiu tỏc ng cựng lỳc
v cựng tp trung vo mt khu vc nờn nguy
c ụ nhim, suy thoỏi mụi trng do tỏc ng
quỏ sc chu ti ca mụi trng l rt cao.
(1)

Vi mc tiờu m bo phỏt trin bn vng,
ti cỏc khu cụng nghip ca nc ta hin nay,
nh nc ch xem xột tip nhn cỏc d ỏn u

t thuc ngnh ngh ó c cp trong
bỏo cỏo ỏnh giỏ tỏc ng mụi trng ca d
ỏn u t xõy dng v kinh doanh kt cu h
tng k thut ca chớnh khu cụng nghip ú.
Trong s cỏc d ỏn ú, cỏc d ỏn cú cụng
ngh, thit b lc hu, hiu qu s dng
nguyờn liu, nhiờn liu thp, phỏt sinh nhiu
cht thi, cú nguy c gõy ra ụ nhim mụi
trng nghiờm trng s b t chi tip nhn.
Cũn cỏc d ỏn cú cụng ngh sn xut hin i,
cụng ngh cao, khụng hoc ớt gõy ụ nhim
mụi trng, cỏc d ỏn ỏp dng cụng ngh sn
xut sch hn, cụng ngh thõn thin mụi
trng, tit kim nng lng s c u tiờn
tip nhn. Theo quy nh ti Ngh nh ca
Chớnh ph s 29/2008/N-CP ngy 14/3/2008
quy nh v khu cụng nghip, khu ch xut v
khu kinh t v Thụng t ca B trng B ti
nguyờn v mụi trng s 08/2009/TT-BTNMT
ngy 15/7/2009 quy nh qun lớ v bo v
mụi trng khu kinh t, khu cụng ngh cao,
khu cụng nghip v cm cụng nghip, khi ó
c tip nhn, cỏc d ỏn sn xut u t vo
khu cụng nghip ch c a vo hot ng
khi tho món cỏc iu kin sau:
- ó hon thnh vic b trớ a im tm
lu gi v trung chuyn cht thi rn trong
khu cụng nghip v xỏc nh rừ c s tip
nhn, x lớ cht thi rn thụng thng v
cht thi nguy hi ca khu cụng nghip ú;

- u ra nc thi ca d ỏn ó u ni
trc tip vo nh mỏy x lớ nc thi tp
trung ca khu cụng nghip;
- D ỏn ó lp t y v ó kim tra
chy th cỏc thit b x lớ nc thi, x lớ khớ
thi, x lớ ting n v ỏp dng bin phỏp bo
v mụi trng khỏc nh ó cam kt trong
bỏo cỏo ỏnh giỏ tỏc ng mụi trng hoc
cam kt bo v mụi trng.
Tho món y cỏc iu kin trờn v
sau khi ó hon thnh ngha v ỏnh giỏ mụi
trng (Lp bỏo cỏo ỏnh giỏ tỏc ng mụi
trng hoc bn cam kt bo v mụi trng
v c s phờ duyt, xỏc nhn ca c quan
K
* Ging viờn Khoa phỏp lut kinh t
Trng i hc Lut H Ni


nghiªn cøu - trao ®æi
t¹p chÝ luËt häc sè 9/2011 61
nhà nước có thẩm quyền) dự án sản xuất công
nghiệp sẽ được triển khai hoạt động trong khu
công nghiệp. Để bảo vệ môi trường trong quá
trình tiến hành các hoạt động của mình tại các
khu vực này, chủ cơ sở sản xuất phải thực
hiện các nghĩa vụ chủ yếu sau:
Một là thực hiện quản lí chất thải
Nghĩa vụ quản lí chất thải của các cơ sở
sản xuất công nghiệp tại khu công nghiệp

được thực hiện theo quy định tại Thông tư số
08/2009/TT-BTNMT ngày 14/7/2009 và quy
định chung của pháp luật về quản lí chất thải
được quy định tại một số văn bản pháp luật
chủ yếu như: Luật bảo vệ môi trường; Nghị
định số 59/2007/NĐ-CP ngày 9/4/2007 về quản
lí chất thải rắn; Thông tư số 12/2006/TT-BTNMT
ngày 26/12/2006 về hướng dẫn điều kiện hành
nghề và lập thủ tục hồ sơ đăng kí cấp phép
hành nghề, mã số quản lí chất thải nguy hại;
Nghị định số 67/2003/NĐ-CP ngày 13/6/2003
về phí bảo vệ môi trường đối với nước thải;
Nghị định số 04/2007/NĐ-CP ngày 08/01/2007
về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định
số 67/2003/NĐ-CP; Nghị định số 26/2010/NĐ-
CP ngày 22/3/2010 sửa đổi, bổ sung khoản 2
Điều 8 Nghị định số 67/2003/NĐ-CP; Nghị
định số 174/2007/NĐ-CP ngày 29/11/2007
về phí bảo vệ môi trường đối với chất thải
rắn… Theo quy định tại các văn bản pháp
luật này, những nghĩa vụ cơ bản trong quản
lí chất thải của chủ cơ sở sản xuất trong các
khu công nghiệp bao gồm:
- Quản lí khí thải: Để giảm thiểu khí thải
và giảm thiểu nồng độ các chất gây ô nhiễm
trong khí thải của các cơ sở sản xuất, nhà
nước khuyến khích việc áp dụng công nghệ
sản xuất thân thiện với môi trường, các giải
pháp sản xuất sạch hơn, tiết kiệm năng
lượng, đặc biệt đối với các ngành công

nghiệp có tiềm năng phát thải các chất thải
gây ô nhiễm môi trường không khí lớn như
công nghiệp lọc, hoá dầu, luyện kim, nhiệt
điện, sản xuất hoá chất, xi măng, giấy. Bên
cạnh chủ trương khuyến khích đó, tất cả các
cơ sở sản xuất buộc phải tuân thủ quy chuẩn
kĩ thuật quốc gia về môi trường đối với khí
thải và tiếng ồn; phải áp dụng các giải pháp
công nghệ và lắp đặt, vận hành các thiết bị
xử lí khí thải như đã cam kết trong báo cáo
đánh giá tác động môi trường hoặc cam kết
bảo vệ môi trường; phải nộp phí bảo vệ môi
trường đối với khí thải.
- Quản lí nước thải: Các cơ sở sản xuất
hoạt động tại các khu công nghiệp không
được xả nước thải trực tiếp (không qua xử lí
hoặc xử lí nhưng chưa đạt quy chuẩn) ra các
nguồn tiếp nhận mà phải xử lí sơ bộ đạt yêu
cầu trước khi đổ vào các nhà máy xử lí nước
thải tập trung. Nước thải sinh hoạt của các
cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và các tổ
chức, cá nhân trong khu công nghiệp sau khi
xử lí sơ bộ phải được xử lí tiếp tại nhà máy
xử lí nước thải tập trung.
- Quản lí chất thải rắn: Tất cả các cơ sở
sản xuất phải thực hiện phân loại chất thải
rắn tại nguồn theo quy định của pháp luật.
Chất thải rắn của khu công nghiệp phải được
thu gom 100% và được phân loại riêng thành
chất thải không nguy hại (chất thải rắn thông

thường), chất thải y tế và chất thải nguy hại.
Chất thải rắn nguy hại phải được thu gom,
lưu giữ theo quy trình nghiêm ngặt và được
vận chuyển bằng các thiết bị chuyên dụng để
tránh ô nhiễm môi trường cũng như ảnh
hưởng xấu đến sức khoẻ con người. Bùn cặn
của trạm xử lí nước thải và mạng lưới thoát
nước của khu công nghiệp, cụm công nghiệp
phải được thu gom, xử lí sơ bộ, vận chuyển
riêng bằng xe chuyên dụng đưa đến cơ sở xử
lí tập trung chất thải rắn để xử lí hợp vệ sinh,


nghiên cứu - trao đổi
62 tạp chí luật học số 9/2011
t quy chun k thut quc gia v mụi
trng. Ngoi ra, cng ging nh vic lm
phỏt sinh khớ thi v nc thi, cỏc c s
phỏt sinh cht thi rn phi np phớ bo v
mụi trng i vi cht thi rn.
Hai l ng phú s c mụi trng
Khi xy ra s c mụi trng, ban qun lớ
khu cụng nghip v cỏc c s sn xut, kinh
doanh, dch v trong khu cụng nghip phi
cú trỏch nhim huy ng khn cp nhõn lc,
vt lc v phng tin ng phú kp thi
ng thi thụng bỏo ngay cho cỏc c quan
liờn quan. Trong trng hp s c xy ra
vt quỏ kh nng ng phú ca mỡnh thỡ
phi bỏo cỏo khn cp vi c quan cp trờn

cú thm quyn x lớ.
Ba l thc hin quan trc v cụng khai
thụng tin v mụi trng
Cỏc c s sn xut, kinh doanh, dch v
trong khu cụng nghip cú trỏch nhim thc
hin chng trỡnh t quan trc mụi trng v
bỏo cỏo kt qu vi ban qun lớ khu cụng nghip.
Ngoi ra, cỏc c s ny cũn chu trỏch nhim
cụng khai thụng tin v mụi trng (tỡnh hỡnh
mụi trng, cỏc bin phỏp phũng nga, hn
ch tỏc ng xu i vi mụi trng v bin
phỏp khc phc ụ nhim, suy thoỏi mụi
trng) trong phm vi c s v chu trỏch
nhim trc phỏp lut v tớnh chớnh xỏc,
trung thc, khỏch quan ca thụng tin c
cụng khai.
(2)
Thụng tin cú th c cụng
khai bng cỏc hỡnh thc nh ng ti bn tin
trờn bỏo chớ, trờn trang thụng tin (website)
ca doanh nghip, bỏo cỏo trong cỏc cuc
hp hi ng nhõn dõn cỏc cp, thụng bỏo
trong cỏc cuc hp khu dõn c, niờm yt ti
tr s ca Ban qun lớ khu cụng nghip, tr
s c quan qun lớ cm cụng nghip v tr
s u ban nhõn dõn cp xó ni khu cụng
nghip, cm cụng nghip ang hot ng.
Nhng phõn tớch nờu trờn v phỏp lut
hin hnh trong bo v mụi trng ti cỏc
khu cụng nghip cho thy: Vit Nam ó cú

h thng phỏp lut tng i y v ton
din v bo v mụi trng ti cỏc khu cụng
nghip. Tuy nhiờn, cỏc quy nh phỏp lut
hin hnh v thc tin thc hin phỏp lut
mụi trng trong lnh vc ny cng ó bc
l mt vi hn ch sau:
Th nht, quy nh v chc nng qun lớ
mụi trng ti cỏc khu cụng nghip cũn cú
im bt hp lớ
Theo quy nh hin hnh, chc nng
qun lớ mụi trng ti cỏc khu cụng nghip
hin c giao cho s ti nguyờn v mụi trng
v ban qun lớ cỏc khu cụng nghip. Tuy
nhiờn, vic phõn nh c th chc nng qun
lớ gia cỏc ch th ny li khụng rừ rng.
iu 27 v iu 28 Thụng t s 08/2009/TT-
BTNMT cú quy nh v trỏch nhim ch trỡ
v phi hp gia s ti nguyờn v mụi trng
vi ban qun lớ cỏc khu cụng nghip song
khụng ch rừ trong trng hp no, thc hin
chc nng no thỡ cỏc ch th ny l n v
ch trỡ hay ch l n v phi hp. S thiu
rừ rng ny ó dn n hin tng ựn y
trỏch nhim lm cho hiu qu qun lớ mụi
trng ti cỏc khu cụng nghip khụng cao.
Theo chỳng tụi, gii quyt tỡnh trng
ny, cn xỏc nh rừ c ch phi hp gia s
ti nguyờn mụi trng vi ban qun lớ khu
cụng nghip. Theo ú, s ti nguyờn v mụi
trng chu trỏch nhim ch trỡ cỏc hot ng

qun lớ nh: kim tra, xỏc nhn kt qu chy
th nghim cỏc cụng trỡnh x lớ cht thi ca
d ỏn u t xõy dng v kinh doanh h tng
k thut khu cụng nghip v cỏc cụng trỡnh x
lớ cht thi ca cỏc d ỏn u t xõy dng
trong khu cụng nghip trc khi i vo hot
ng chớnh thc; kim tra, thanh tra vic


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 9/2011 63
thc hin bo v mụi trng v cỏc ni dung
ca quyt nh phờ duyt bỏo cỏo ỏnh giỏ tỏc
ng mụi trng ca ch u t v kinh
doanh h tng k thut khu cụng nghip v
cỏc c s sn xut, kinh doanh, dch v trong
khu cụng nghip Vi cỏc hot ng ny,
ban qun lớ khu cụng nghip v c quan qun
lớ cm cụng nghip ch l c quan phi hp,
h s gi vai trũ ch trỡ trong cỏc hot ng
nh: tuyờn truyn, ph bin cỏc vn bn phỏp
lut v bo v mụi trng; nõng cao nhn
thc bo v mụi trng cho ch u t xõy
dng v kinh doanh h tng k thut khu cụng
nghip v cỏc c s sn xut, kinh doanh,
dch v trong khu cụng nghip
Th hai, cha cú quy nh v khu cụng
nghip sinh thỏi
Khu cụng nghip sinh thỏi l mụ hỡnh
khỏ ph bin trờn th gii t u nhng nm

1990. Tuy nhiờn, Vit Nam õy vn l vn
khỏ mi m. Trong khu cụng nghip sinh
thỏi, c s h tng cụng nghip c thit k
thnh mt chui h sinh thỏi ho hp vi h
sinh thỏi t nhiờn trờn ton cu, gim n
mc thp nht s phỏt sinh cht thi v tng
n mc ti a kh nng tỏi sinh - tỏi s
dng nguyờn liu v nng lng. õy l
hng mi t c s phỏt trin bn
vng bng cỏch ti u hoỏ mc tiờu th ti
nguyờn thiờn nhiờn v nng lng ng thi
gim thiu s phỏt sinh cht thi. Hay núi
cỏch khỏc, hot ng ti cỏc khu cụng
nghip sinh thỏi c tin hnh theo mụ hỡnh
sinh thỏi cụng nghip, nú bao hm vic tỏi
sinh, tỏi ch, tun hon cỏc loi ph liu,
gim thiu chi phớ x lớ, tng cng vic s
dng tt c cỏc gii phỏp ngn nga ụ nhim.
Ti Vit Nam, cỏc khu cụng nghip sinh
thỏi ó bt u c xõy dng trong nhng
nm gn õy. Mc dự vy, Vit Nam vn cha
cú c ch phỏp lớ rừ rng cho hot ng ti cỏc
khu cụng nghip ny cng nh c ch khuyn
khớch u t xõy dng cỏc khu cụng nghip
sinh thỏi khi hiu qu qun lớ mụi trng ca
mụ hỡnh ny l khụng th b ph nhn. Chng
hn, trờn thc t, vic xõy dng mụ hỡnh khu
cụng nghip sinh thỏi ti Hi Phũng do Cụng ti
c phn cụng nghip tu thu (Shinex) l ch
u t ang c ỏnh giỏ cao. õy l khu

cụng nghip c xõy dng theo mụ hỡnh khu
cụng nghip-cụng viờn rt thõn thin vi mụi
trng. Trong khu cụng nghip cú trm x lớ
nc thi. Ngoi khu cụng nghip, cỏc vựng
lõn cn c quy hoch nh vựng m v
cung cp thc phm sch cho khu cụng
nghip. Vi din tớch t cũn li sau khi b thu
hi, ngi nụng dõn vn cú th bo m cuc
sng. Ch u t khu cụng nghip s hng
dn h trng rau, mu, chn nuụi gia sỳc, gia
cm, thu sn vi cụng ngh sch. Sn phm
lm ra c khu cụng nghip tiờu th n
nh Vỡ vy, nhõn rng cỏc mụ hỡnh khu
cụng nghip sinh thỏi Vit Nam, nõng cao
hiu qu qun lớ mụi trng trong cụng
nghip, cn sm ban hnh cỏc quy nh
khuyn khớch xõy dng khu cụng nghip sinh
thỏi thụng qua cỏc c ch h tr v vn, u
ói v t ai hay min hoc gim thu. Bờn
cnh ú, quy ch mụi trng cựng cỏc hng
dn k thut cn thit cho vic xõy dng mụ
hỡnh ny cng cn sm c ban hnh.
Th ba, thiu cỏc quy nh v quy ch qun
lớ mụi trng trong ni b khu cụng nghip
Cỏc quy nh phỏp lut hin hnh mi ch
dng li vic iu chnh chung cỏc hot
ng qun lớ mụi trng ti cỏc khu cụng
nghip m cha chỳ ý ti quy nh v vic
xõy dng quy ch qun lớ mụi trng riờng ỏp
dng trong ni b khu cụng nghip. iu ú

lm nh hng khụng nh n hiu qu qun


nghiên cứu - trao đổi
64 tạp chí luật học số 9/2011
lớ ti cỏc khu cụng nghip nc ta hin nay.
Bi l, mi khu cụng nghip u mang nhng
c thự riờng v cú cỏch thc cng nh nng
lc qun lớ riờng. Vỡ vy, vic xõy dng quy
ch qun lớ mụi trng riờng trong ni b khu
cụng nghip (trờn c s phự hp vi quy ch
qun lớ chung) s m bo cỏc khu cụng
nghip ỏp dng c cỏch thc qun lớ mụi
trng phự hp nht vi c thự, kh nng,
trỡnh v iu kin ca mỡnh, thụng qua ú
nõng cao hiu qu qun lớ.
Th t, hiu qu iu chnh ca cỏc quy
nh v qun lớ cht thi ti cỏc khu cụng
nghip cũn hn ch
Hin nay, cú khong 70% trong s hn 1
triu m
3
nc thi/ngy t cỏc khu cụng
nghip c x thng ra cỏc ngun tip nhn
khụng qua x lớ ó gõy ra ụ nhim mụi trng
nc mt. Cú n 57% khu cụng nghip ang
hot ng cha cú h thng x lớ nc thi tp
trung, rt nhiu khu cụng nghip ó i vo
hot ng m hon ton cha trin khai hng
mc ny. Khụng khớ cỏc khu cụng nghip,

c bit l cỏc khu cụng nghip c ang b ụ
nhim, do cỏc nh mỏy trong khu cụng nghip
s dng cụng ngh sn xut lc hu hoc cha
u t h thng x lớ khớ thi trc khi thi ra
mụi trng. Lng cht thi rn ti cỏc khu
cụng nghip ngy cng gia tng, nhng vn
thu gom v x lớ cht thi rn ti cỏc khu cụng
nghip cũn nhiu bt cp, nht l i vi vic
qun lớ, vn chuyn v ng kớ ngun thi i
vi cht thi nguy hi. Rt nhiu khu cụng
nghip cha cú im tp trung, thu gom cht
thi rn cụng nghip, nhiu doanh nghip
khụng thc hin x lớ cht thi nguy hi m
sau khi thu gom li ln vo cht thi thụng
thng hoc lộn lỳt thng ra mụi trng.
(3)

gii quyt tỡnh trng ny, bờn cnh yờu
cu tng cng nng lc kim tra, giỏm sỏt v
x lớ vi phm ca cỏc c quan chc nng, cn
sm ban hnh thờm cỏc quy nh v bin phỏp
x lớ i vi ban qun lớ khu cụng nghip nu
xy ra tỡnh trng ny. Ngoi ra, cỏc cụng c
kinh t hin c ỏp dng trong lnh vc ny
cng cn c b sung, sa i, c th l: Sm
ban hnh quy nh v phớ bo v mụi trng
i vi khớ thi, sa i mc thu phớ bo v
mụi trng i vi nc thi v cht thi rn
cho phự hp m bo mc ớch ca vic s
dng loi cụng c kinh t ny: ỏnh vo tỳi

tin ca ngi gõy ụ nhim lm thay i hnh
vi ca h theo hng cú li cho mụi trng.
Nh vy, cỏc hot ng sn xut cụng
nghip ti cỏc khu cụng nghip ó em li
nhng thay i ỏng k trong i sng kinh t
ca nc ta. Tuy nhiờn, cng khụng th ph
nhn nhng tỏc ng bt li m chớnh cỏc
hot ng ny gõy ra cho mụi trng v sc
kho con ngi. Vỡ th, hon thin cỏc quy
nh phỏp lut v bo v mụi trng trong
hot ng ca cỏc khu cụng nghip l vn
cn sm c thc hin m bo cht
lng mụi trng sng cho con ngi trong
tin trỡnh cụng nghip hoỏ hin i hoỏ./.

(1). ngn nga tỡnh trng gõy ụ nhim, suy thoỏi
mụi trng, phỏp lut mụi trng ó cú nhiu quy
nh iu chnh v bo v mụi trng ti cỏc khu
cụng nghip theo ba giai on: Giai on chun b
u t xõy dng khu cụng nghip, giai on trin khai
thi cụng xõy dng khu cụng nghip v giai on hot
ng ca khu cụng nghip. Trong phm vi bi vit
ny, tỏc gi ch tp trung phõn tớch thc trng phỏp
lut v bo v mụi trng trong giai on hot ng
ca cỏc khu cụng nghip - mt trong nhng giai on
cú kh nng gõy nh hng rt ln n mụi trng.
(2). S ti nguyờn v mụi trng ni cú khu cụng
nghip kim tra, giỏm sỏt vic cụng khai thụng tin v
mụi trng ca cỏc ban qun lớ v c s sn xut,
kinh doanh, dch v.

(3).Xem: B ti nguyờn v mụi trng, Bỏo cỏo mụi
trng quc gia: Mụi trng khu cụng nghip Vit
Nam, H Ni, 2009.