hướng dẫn ôn thi môn ngữ văn

Xu
ấ
t

x
ứ,
ch
ủ

đề


1.
Tên

truyệ
n b
ằ
ng

ti
ếng

Pháp:

“
Incognito
”
,
in

trên

báo

“
Nhân

đạ
o
”

c
ủ
a
Đảng

C
ộ
ng

sản

Pháp,

ngày

19
-
2-1923. Ph

ạ
m

Huy

Thông

d
ị
ch

là

“
Vi

hành
”

in

trong

t
ậ
p
“
Truy
ện

và

ký
”

c
ủ
a

Nguyễn

Ái

Qu
ố
c

(1974).

Cùng

v
ới

v
ở k
ị
ch
“
Con rồ

ng

tre
”
,
truy
ệ
n

“
Lời

than

vãn

c
ủ
a

Bà

Tr
ư
ng

Tr
ắc
”
,

truy
ệ
n

ng
ắ
n

“
Vi

hành
”

này

nh
ằ
m

châm

bi
ế
m

sâu

cay

tên

vua

bù

nhìn

K

h
ả
i

Định

khi

h
ắ
n

sang

Pháp

n
ăm

1922.

2.
Vạ
ch

tr
ầ
n

b
ộ
m
ặ
t

x
ấ
u

xa,

th
ố
i

nát

c
ủ
a

tên

vua

bù

nhìn,
đồ
ng

th
ờ
i

châm

bi
ế
m

ch
ế

gi
ễ
u

ch
ế

độ

th
ự
c

dân

Pháp.

N
ộ
i

dung


1.
M
ộ
t

trườ
ng

h
ợ
p

nhầ
m

l
ẫ
n

hi
ếm

có.

Trong

toa
đ
i
ệ
n

ng
ầ
m

Paris,
đ
ôi

nam

n
ữ
thanh

niên

Pháp

tò

mò,

ma

mãnh

nh
ầ
m

l
ẫ
n
nhân

v
ậ
t

“

tôi
”

là

hoàng

đế

An

Nam.

Ă
n

m
ặc,

trang

s
ứ
c

kệ
ch

cỡ
m:

“
mũ
i

t
ẹ
t,

da

vàng,

nhút

nhát,

lúng

ta

lúng

túng.

C

ó

cái

ch
ụ
p
đ
èn

ch
ụ
p

lên

đầ
u

qu
ấ
n

kh
ă
n.

N

gón

tay
đ

eo

đầ
y

nh
ữ
ng

nh
ẫ
n.

Vua

An

N

am
đ
ã

vi

hành,

m
ọ
i

th
ứ
quý

giá
đ
ã

g
ử
i

tu
ố
t

ở

kho

hành

lí

nhà

ga,

hay

đ
em

đế
n

ti
ệm

cầ
m
đồ.
Trong

lúc

xem
đ
em

v
ợ

l
ẽ

nàng

h
ầ

u

vua

Cao

Miên,

xem

t
ụ
i

làm

trò

leo

trèo

nhào

l
ộ
n

c
ủ

a

s
ư
thánh

x
ứ
Công

Gô

ph
ả
i

tr
ả
nghìn

r
ưở
i

phr
ă
ng

nh
ư

ng

xem

vua

An

N

am

ng
ồ
i

c
ạ
nh

ch
ẳ
ng

m
ấ
t

m
ộ

t

tí

ti
ề
n

nào.

H
ắ
n

là

m
ộ
t

tên

vua

bù

nhìn,

m
ộ

t

tên

h
ề

m
ạ
t

h
ạ
ng,

mà

ông

b
ầ
u

N

hà

hát

múa

r
ố
i

đị
nh

ký

giao

kèo

thuê

đấ
y.

2. Mộ
t

b
ứ
c

th
ư
g
ử

i

cô

em

h
ọ
r
ấ
t

hóm

h
ỉ
nh
để
bàn

v
ề
vi hành
c
ủ
a các b
ậ
c

vua

chúa.

Vua

Thu
ấ
n

c
ả
i

trang

làm

dân

cày
đ
i

dò

la

khắ
p

x
ứ.
Vua

Pie

c
ả
i

trang

làm

th
ợ

đế
n

làm

vi
ệc
ở
công

tr
ườ
ng

n
ướ
c

Anh.

H
ọ
là

“
nh
ữ
ng

bậc

cả
i

trang

vĩ

đạ
i
”
.
Còn

tên

vua

bù

nhìn

An

N

am
đ
i
vi hành
là

để

xem

dân

Pháp

có

đượ

c

u
ố
ng

nhi
ề
u

r
ượ
u

và

hút

nhi
ề
u

thu
ố
c

phi
ệ
n

b
ằ
ng

dân

Nam.

Hay

vì

chán

c
ả
nh

làm

m
ộ
t

ông

vua

to

ngài

l
ạ
i

mu
ố
n

n
ế
m

th
ử
cu
ộ
c

đờ
i

củ
a

công

t
ử

bé

để

ă
n

chơi

trác

táng.

Tác

gi
ả

đ
ã

châm

bi
ếm

sâu

cay

b
ọ
n

quan

th
ầ
y

th
ự
c

dân.

M
ọ
i

ng
ườ
i

da

vàng

m
ũ

i

t
ẹ
t

đề
u

tr
ở
thành

hoàng

đế

ở

Pháp,

tất

cả
nh
ữ
ng

ai

da

trắ
ng
ở Đ
ông

Dươ
ng
đề
u

là

nh
ữ
ng

bậc

khai

hóa.

Quần

chúng

Pháp

h
ễ
th
ấ
y

m
ột đồ
ng

bào

ta

thì

lầ
m

t
ưở
ng

là hoàng

đế

An

N

am

mà

tò

mò

ch
ỉ

tr
ỏ
:

“
H
ắ
n

đấ
y
”
,
ho
ặ
c
“
xem

h
ắ
n

kìa!
”
.
N

hân

v
ậ
t

“
tôi
”
đ
i
đ
âu

m
ộ
t

bướ
c

thì

được

b
ọ
n

m
ậ
t

thám
“
bám

l
ấ
y

đế

giày

dính

ch
ặ
t

…
nh
ư
hình

v
ới

bóng
”

để

theo

dõi.

Ngh
ệ
thu
ậ
t


1.
Vi
ết

dướ
i

hình

th
ứ
c

m
ộ
t

b
ứ
c

th
ư, k
ế
t

hợ
p

tả
, k
ể

nêu

gi

ả

định

và

bàn

lu
ậ
n.

2. Nhữ
ng

gi
ả

định,

so

sánh

đầ
y ý vị để
châm

bi
ếm

sâu

cay.

M
ột sự
nh
ầ
m

l
ẫ
n
“
ch
ế
t

ng
ườ
i
”
đ
ã

vạch

trần

chân

tướng

kẻ
đ
ang
vi hành
trên

đất

Pháp.

3.
Gi
ọ
ng

v
ă
n

châm

bi
ế
m

khinh

b
ỉ
. C
ả

quan

th
ầ
y

l
ẫ
n

tên

vua

bù

nhìn

b
ị

v
ạ
ch

tr
ầ
n

chân

t
ướ
ng:

x
ấ
u

xa,
đ
ê

m
ạ
t

và

ghê

tở
m:

“
Ngày

nay,

c
ứ
m
ỗ
i

l
ần

ra

kh
ỏ
i

c
ử
a,

thật

tôi

không

sao

che

giấ
u

n
ổ
i

ni
ề
m

t
ự
hào

được

là

m
ộ
t

ng
ười

An

Nam

và

s
ự
kiêu hãnh

được

có

m
ộ
t

v
ị

hoàng

đế
!
”

Tóm

l

ạ
i,

hóm

h
ỉ
nh

và

gi
ễu

c
ợt,

nh
ầ
m

l
ẫ
n

và

giả

đị

nh,

cùng

v
ớ
i

l
ố
i

vi
ế
t

ng
ắ
n

mang

màu

s
ắ
c

v
ă

n

xuôi

hi
ệ
n

đạ
i

ph
ươ
ng

Tây,
đ
ã

t
ạ
o

nên

tính

chi
ế
n

đấ
u

c
ủ
a

truy
ệ
n
“
Vi

hành
”
.
“
Vi

hành
”

th
ể

hi
ệ
n

sâu

s
ắ
c tư
t
ưở
ng

ch
ố
ng

ch
ế độ
th
ự
c

dân

Pháp

và

b
ọ
n

bù

nhìn

tay

sai.

N

ó

tiêu

bi
ể
u

cho

phong

cách

ngh
ệ

thu
ậ
t

gi
ả
n

d
ị

mà

sắ
c

bén,

tính

hi
ệ
n

đạ
i

và

ch
ấ
t

trí

tu
ệ

trong

truy
ệ
n

ký

c
ủ
a

N

guy
ễ
n

Ái

Qu
ố
c

vi
ết

bằ
ng

ti
ế
ng

Pháp.

NH
Ậ
T

KÝ


TRONG

TÙ

(Ngục trung
nhật ký)
H
ồ
Chí

Minh

(1890

-
1969)

“
Nhậ
t

ký

trong

tù
”

là

t
ậ
p

th
ơ
b
ằ
ng

ch
ữ
Hán

c
ủ
a

H
ồ
C

hí

M

inh

g
ồ
m

có

133

bài

thơ
,
ph
ầ
n

l
ớ
n

là

th
ơ

t
ứ
tuy
ệt,

đượ
c

vi
ế
t

trong

m
ộ
t

hoàn

cả

nh

đặc

biệ
t

t
ừ
tháng

8/1942

đế
n

tháng

9/1943,

khi

Ng
ười

b
ị

chính

quy
ền

Tưở
ng

Giớ
i

Th
ạch

bắ
t

giam

m
ộ
t

cách

vô

cớ
, đ
ày
đọ
a

trong

nhi
ề
u

nhà

ngụ
c

t
ỉ
nh

Q

u
ả
ng

Tây

(Trung

Q

u
ố

c).

T
ập

nhật

ký

bằ
ng

th
ơ
này
đ
ã

phả
n

ánh

chân

th
ực, c
ảm
độ
ng

một tâm hồ
n

l
ớn, một dũng khí lớn, một
trí tuệ
l
ớn
c
ủ
a
ng
ườ
i

chi
ế
n

s
ĩ

v
ĩ

đại

trong

c

ả
nh

tù
đ
ày.

M
ộ

Q

uy
ệ
n
đ
i
ể
u

quy

lâm

t
ầ
m

túc

th
ụ
Cô

vân

m
ạ
n

m
ạ
n
độ
thiên

không;
S
ơ
n

thôn

thi
ế
u

n
ữ
ma

bao

túc,

Bao

túc

ma

hoàn

lô

d
ĩ

h
ồ
ng.

H
ồ
Chí

Minh

“
M

ộ
”

(
C

hi
ều

t
ố
i)

bài

th
ơ
th
ấ
t

ngôn

t
ứ
tuy
ệ
t số
31.

H
ồ
C

hí

M

inh

vi
ế
t

bài

th
ơ
này
đ
ang

trên

đườ
ng

bị

gi

ả
i

t
ới

nhà

lao

Thiên

B
ảo.

Sau

m
ộ
t

ngày

dài

b
ị

gi
ả

i
đ
i,

tr
ờ
i

t
ố
i

dầ
n.

Hai

câu

đầ
u

t
ả
cả
nh

b
ầ
u

trờ
i

lúc

chi
ề
u

t
ố
i.

C

ánh

chim

m
ỏ
i

(quy
ệ
n

đ
i

ể
u)

v
ề

r
ừ
ng

tìm

cây

trú

ẩ
n.

Áng

mây

l
ẻ

loi,

cô

đơ
n

(cô

vân)

trôi

l
ữ
ng

l
ờ

trên

t
ầ
ng

không.

C
ả
nh

v
ậ

t

thoáng

bu
ồ
n.

Hai

nét

v
ẽ

ch
ấ
m

phá

(chim

và

mây),

l
ấ
y

cái

nh
ỏ
bé,

cái
độ
ng

để

làm

n
ổ
i

b
ật

bầ
u

trời

bao

la,

c
ả
nh

chi
ề
u

t
ố
i

l
ặ
ng

l
ẽ
và

bu
ồ
n.

C

ánh

chim

m
ỏ
i

và

áng

mây

cô

đơ
n

là

hai

hình

ả
nh

v
ừ
a

mang

tính

ướ
c

l
ệ
trong

th
ơ

c
ổ
t
ả

cả
nh

chi
ề
u

t
ố
i,

v

ừ
a

là

hình

ả
nh

ẩ
n

d
ụ
v
ề

ng
ườ
i

tù

b
ị

l
ư
u

đ
ày

trên

con

đườ
ng

kh
ổ

ả
i

m
ờ

m
ị
t

v
ạ
n

d
ặ

m:

“
C

him

m
ỏ
i

v
ề

r
ừ
ng

tìm

ch
ố
n

ngủ

C

hòm

mây

trôi

nh
ẹ

gi
ữ
a

tầ
ng

không
”

Trời

t
ố
i

r
ồ
i,

tù

nhân

b
ị

gi
ả
i
đ
i

qua

m
ộ
t

xóm

núi.

Có

bóng

ng
ườ
i

(thi
ế

u

n
ữ
).
Có c
ả
nh

làm

ă
n

bình

d
ị
:

xay

ngô.

Có

lò

than
đ

ã

r
ự
c

h
ồ
ng

(lô

d
ĩ

h
ồ
ng).

Các

chi

tiế
t

ngh
ệ
thu
ậ

t
ấ
y

làm

hi
ệ
n

lên

m
ộ
t

mái

ấ
m

gia
đ
ình,

m
ột c
ả
nh

đời

dân

dã,

bình

d
ị
,
“
ấm

áp
”
.
N
ế
u

chim

trời,

áng

mây

chi

ề
u đồ
ng
đ
i
ệ
u

với

tâm

h
ồ
n

nhà

th
ơ

thì

c
ả
nh

xay

ngô

c
ủ
a

thi
ế
u

n
ữ
và

lò

than

r
ự
c

h
ồ
ng

kia

nh
ư đ
ang

làm

vợ
i
đ
i

ít

nhi
ề
u

n
ỗ
i
đ
au

kh
ổ
c
ủ
a

ng
ườ
i
đ

i
đ
ày

khi

qua

nơ
i

mi
ền

s
ơ
n

cướ
c

xa

l
ạ
.
T
ươ
ng

ph
ả
n

v
ới

màn
đ
êm

bao

trùm

không gian,

c
ả
nh

v
ật

là

“
lò

than

đ
ã

r
ự
c

h
ồ
ng
”
.
T
ứ
th
ơ
v
ậ
n
độ
ng

t
ừ
bóng

t
ố
i

h
ướ
ng

v
ề
ánh

sáng.

Nó

cho

ta

thấ
y,

trong

c
ả
nh

ng
ộ
cô đơ
n,

n
ặ
ng

n
ề
, b
ị

t
ướ
c

m
ấ
t

t
ự do, b
ị

ng
ượ
c đ
ãi,

ng
ườ
i

chi
ế
n

s
ĩ

cách

m
ạ
ng,

nhà

th
ơ

H
ồ
C

hí

M

inh

v
ẫ

n

g
ắn

bó,

chan

hòa,

gầ
n

gũ
i

v
ớ
i

nh
ị
p
đờ
i

th
ườ
ng

c
ầ
n

lao.

Câu

th
ơ

th
ứ 3 d
ị
ch

ch
ư
a

được

hay.

Ch
ữ
“
cô

em
”

h
ơ
i

l
ạc
đ
i
ệ
u.

Thêm

vào

m
ộ
t

ch
ữ
“
t
ố
i
”
đ

ã

m
ấ
t
đ
i

ý

v
ị

“
ý

t
ạ
i

ngôn

ngo
ạ
i
”

v
ẻ

đẹ
p

hàm

súc

c
ủ
a

th
ơ

ch
ữ
Hán

c
ổ đ
i
ể
n:

“
C

ô

em

xóm

núi

xay

ngô

t
ố
i

Xay

hế
t

lò

than
đ
ã

r
ự
c

h
ồ

ng
”

Bài

th
ơ
có c
ả
nh

b
ầu

tr
ời

và

xóm

núi,

có

áng

mây,

cánh

chim

chi
ề
u.

C

him

v
ề

r
ừ
ng,

mây

l
ơ
l
ử
ng.

Có

thi
ế

u

n
ữ
xay

ngô

và

lò

than

h
ồ
ng.

Đằ
ng

sau

b
ứ
c

tranh

c

ả
nh

chi
ề
u

t
ố
i

là

m
ộ
t

n
ỗ
i

ni
ề
m

bu
ồ
n,

cô

đơ
n,

là

m
ộ
t

t
ấ
m

lòng

h
ướ
ng

v
ề

nhân

dân


lao
độ

ng,

tìm

th
ấy

trong

khoả
nh

kh
ắ
c

chi
ều

t
ố
i.

N

gh
ệ

thu
ậ

t

m
ượn

cả
nh
để
t
ả
tình.

Đ
i
ệ
u

th
ơ
nhè

nh
ẹ
,
man

mác

bâng

khuâng,

đậm
đ
à

màu

sắ
c cổ đ
i
ể
n.

Tinh

t
ế
trong

bi
ể
u

hi
ệ
n,

đậm
đ

à

trong

bi
ểu

cả
m

là

v
ẻ

đẹ
p trữ
tình

c
ủ
a

bài

th
ơ
“
Chiề
u tố

i
”
này
…
R
ấ
t

nhân

h
ậ
u,

r
ấ
t

ng
ườ
i.

T
ả
o

gi
ải
(Gi
ả

i
đ
i

s
ớ
m)


I

Nhấ
t

th
ứ
kê

đề
d
ạ

v
ị

lan,

Quầ
n

tinh

ủng

nguy
ệ
t

th
ướ
ng

thu

san; C

hinh

nhân

d
ĩ

t
ạ
i

chinh
đồ
th

ượ
ng,

N

ghênh

di
ệ
n

thu

phong

tr
ậ
n

tr
ậ
n

hàn.

II

Đông

ph

ươ
ng

b
ạ
ch

s
ắc

d
ĩ

thành

h
ồ
ng,
U

ám

tàn

d
ư
t
ả
o

nh
ấ
t

không;

N

oãn

khí

bao

la

toàn

vũ

tr
ụ
,
Hành

nhân

thi

h

ứ
ng

h
ố
t

gia

n
ồ
ng

H
ồ
Chí

Minh

T
ả
o

gi
ả
i

(Gi
ả
i

đ
i

s
ớm)

là

chùm

th
ơ

2

bài

42,

43

trong

“
Ng
ụ
c

trung

nh
ật

ký
”

c
ủ
a

H
ồ
Chí

Minh.

Trên

đườ
ng

chuy
ể
n

lao

t
ừ
Long

An

đế
n

Đồ
ng

C

hính,

H
ồ
C

hí

M

inh

vi
ế
t

chùm

th

ơ
này.

N

h
ư
m
ộ
t

trang

ký

s
ự
c
ủ
a

ng
ườ
i
đ
i
đ
ày

th

ế
nh
ư
ng

đằ
ng

sau

c
ả
nh

sắ
c

thiên

nhiên

hé

l
ộ
m
ộ
t

h

ồ
n

th
ơ

khoáng

đạ
t,

m
ạ
nh

m
ẽ

và

t
ự
tin,

yêu

đờ
i.

Bài I, ngay câu đầu ghi lại thờ

i
đ
i
ể
m chuy
ển

lao
:

“
Gà

gáy

m
ộ
t

l
ầ
n, đ
êm

ch
ử
a

tan
”

.
Đó

là

lúc

n
ử
a
đ
êm

v
ề

sáng.

Ch
ỉ

có

chòm

sao

nâng

v

ầ
ng

tr
ă
ng

lên

đỉnh

núi

thu.

Tr
ăng

sao

đượ
c

nhân

hóa

nh
ư
cùng

đồ
ng

hành

vớ
i

ng
ườ
i
đ
i
đ
ày.

C

ái

nhìn

lên

b
ầ
u

trời

trong

c
ả
nh

kh
ổ

ả
i

th
ể
hi
ệ
n

m
ộ
t

tâm

th
ế đẹ
p.

Hai

câu

3,

4

nói

v
ề
con

đườ
ng

mà

tù

nhân
đ
ang
đ
i

là

con

đườ

ng

xa

(chinh

đồ).
Gió

thu

táp

vào

mặ
t từ
ng

cơ
n

t
ừ
ng

cơn

l
ạ

nh

l
ẽo.

Trong

câu

thơ

ch
ữ
Hán,

ch
ữ
“
chinh
”

ch
ữ
“
tr
ậ
n
”

đượ

c
đ
i
ệp

lạ
i

hai

l
ầ
n

(
chinh nhân, chinh đồ
;
trận trận hàn
),

làm

cho

ý

th
ơ
r
ắ

n

r
ỏ
i,

nh
ị
p

th
ơ
m
ạ
nh

m
ẽ
.
Nó

th
ể
hi
ệ
n

m
ộ
t

tâm

th
ế
r
ấ
t

đẹ
p. M
ặc

dù

áo

quần

tả

t
ơi,

thân

th
ể

ti

ều

t
ụy

nh
ư
ng

ng
ườ
i

chi
ế
n

sĩ

v
ĩ

đạ
i

v
ẫ
n đứ
ng

v
ữ
ng

tr
ướ
c

m
ọ
i

th
ử
thách

n
ặ
ng

n
ề
:
đêm
tối, đường xa,
gió

rét
…
Bài II, nói v

ề

c
ảnh rạng đông
.

Cái

l
ạ
nh

l
ẽo,

cái

u

ám

c
ủ
a
đ
êm

thu

còn

rơi

rớ
t

l
ạ
i

ch
ố
c
đã b
ị

quét

hế
t

s
ạch.

Phươ
ng
đ
ông

t

ừ
màu

tr
ắ
ng
đ
ã

thành

h
ồ
ng.

Hơi

ấ
m

tràn

ng
ậ
p
đấ
t

trờ
i,

v
ũ

tr
ụ
.
Tr
ướ
c

m
ộ
t

không

gian

bao

la

có

màu

h
ồ
ng,

có

hơ
i

ấ
m

c
ủ
a

rạ
ng
đ
ông,

“
chinh

nhân
”

(
ng
ườ
i
đ
i

xa)
đ
ã

hóa

thành

“
hành

nhân
”

(
ng
ườ
i
đ
i).

Hình

nh
ư
m
ọ
i

đ
au

kh
ổ b
ị

tiêu

tan

trong

kho
ả
nh

kh
ắc. Ngườ
i
đ
i
đ
ày
đ
ã

tr
ở
thành

con

ng
ườ
i

“
t
ự do
”
,
thi

h
ứ
ng

dâng

lên

dào

d
ạt

n
ồ
ng

nàn.

N

i
ề
m

vui
đ
ón

c
ả
nh

r
ạ
ng
đ
ông

đẹp

và

ấ
m

áp.

M
ột đ
êm

l
ạ
nh

l
ẽ
o đ
ã

trôi

qua.

T
ứ
th
ơ
v
ậ
n
độ
ng

t

ừ
t
ố
i

qua

r
ạ
ng
đ
ông

tráng

l
ệ
,
t
ừ
l
ạ
nh

l
ẽ
o
đế
n

h
ơi

ấ
m.

N

g
ườ
i
đọc có c
ả
m giác

nhà

th
ơ

đ
i
đ
ón

bình

minh,
đ
ón

ánh

sáng

và

ni
ề
m

vui

cu
ộ
c

đờ
i.

C

hùm

th
ơ
“
T
ả
o

gi
ả
i
”

cho

thấ
y

tinh

th
ầ
n

ch
ị
u đự
ng

gian

kh
ổ
làm

chủ

hoàn

cả
nh

và

phong

thái

ung

dung,

l
ạc

quan

yêu

đờ
i

c
ủ
a

nhà

th
ơ

H
ồ
C

hí

Minh

trong

c
ả
nh
đọ
a

đầ
y.

“
T
ả
o

gi
ả

i
”

là

bài

ca

c
ủ
a

ng
ườ
i
đ
i
đ
ày,

hàm

ch
ứ
a

ch
ấ
t

“
thép
”

thâm


tr
ầ
m,

sâu

s
ắc

mà

“
không

h
ề

nói

đến

thép,

lên

gi
ọng thép”.
Vãn

c
ả
nh
(C
ả
nh

chi
ề
u

hôm)


Mai

khôi

hoa

khai

hoa

h
ự
u

t
ạ
,
Hoa

khai

hoa

t
ạ

l
ưỡ
ng

vô

tình;

Hoa

hươ
ng

th
ấ
u

nh
ậ
p

lung

môn

lý,
Hướ
ng

t
ạ
i

lung

nhân

t
ố b
ấ
t

bình.

H
ồ
Chí

Minh

Bài

“
Thanh

minh
”

là

bài

th
ơ
s
ố
113;

B

“
Vãn

c
ả
nh
”

là

bài

th
ơ

s
ố 114.
Đọc

“
Nhậ
t

ký

trong

tù
”

ta

bi

ế
t Hồ
C

hí

M

inh

vi
ế
t

bài

th
ơ

này

vào

mùa

xuân

1943,

khi

N

g
ườ
i

b
ị

giam

gi
ữ
t
ạ
i

“
nhà

giam

c
ủ
a C
ụ
c

C

hính

tr
ị
”

ở

Li
ễ
u

C

hâu,

Trung

Q

u
ố
c.

Bài

th
ơ
nói

v
ề

hoa

h
ồ
ng,
thể
hiệ
n một tình yêu
thiên

nhiên,

yêu

cái

đẹ
p với khát vọng tự do cháy bỏng.
Lúc b
ấ
y

gi
ờ
,
Bác

H
ồ đ
ang

s
ố
ng

trong

tâm

tr
ạ
ng:

“
Th
ơ
tù

ta

vi
ế
t h
ơ
n

trăm

bài

r
ồi –
Xong

bài,

gác

bút

ngh
ỉ

ng
ơi
–
Nhòm

qua

c
ử
a

ng
ụ

c,
ngóng

trờ
i

t
ự do
”
.
Hai

câu

đầ
u

bài

“
C
ả
nh

chi
ề
u

hôm
”

nói

v
ề

chuy
ệ
n

hoa

h
ồ
ng

n
ở

và

tàn.

Hoa

đẹ
p,

quý

vô

cùng,

th
ế

mà

hoa

n
ở
c
ũ
ng

ch
ẳ
ng

ai

hay,

hoa

tàn

c

ũ
ng

ch
ẳ
ng

ai

bi
ết.

Hoa

n
ở
và

tàn

đề
u

bị

chìm

trong

quên

lãng.

Ai

là

k
ẻ đ
ã

“
vô

tình
”

v
ớ
i

hoa?

Câu

th
ơ d
ị
ch

khá

sát

ngh
ĩ
a,

tuy

câu

hai

có

đảo

trậ
t

t
ự
ngôn

ng
ữ
th
ơ

trong

b
ả
n

ch
ữ
Hán:

“
Hoa

h
ồ
ng

n
ở

hoa

h
ồ
ng

l
ạ
i

rụng,
Hoa

tàn,

hoa

nở

c
ũng

vô

tình
”

Nhà

th
ơ
v
ố
n

yêu

hoa

nh

ư
ng
ầ
m

nh
ắ
c

nh
ở
mình

(và

m
ọ
i

ng
ườ
i)

không

th
ể
vô

tình

vớ
i

hoa

n
ở
,
c
ũ
ng

không

nên

vô

tình

vớ
i

hoa

tàn.

Trong

th
ơ

c
ổ,
hoa

nói

chung

c
ũng

nh
ư
hoa

h
ồ
ng

là

hình

ả
nh

c

ủ
a

giai

nhân,

c
ủ
a

tài

sắ
c

trong

cu
ộ
c

đờ
i.

Hoa

nở
,
v

ẻ

đẹ
p
phô

bày.

Hoa

tàn,

sắc

đẹp

mấ
t đ
i.

M
ột
đờ
i

hoa

sớm

n

ở
t
ố
i

tàn

th
ậ
t đ
áng

th
ươ
ng,
đ
áng

ti
ế
c.

Có

lúc

vì

cu
ộc

đờ
i

l
ậ
n

đậ
n, b
ậ
n

b
ị
u

mà

“
Hoa

hoa

nguy
ệ
t

nguy
ệ
t

lu
ố
ng

vô

tình
”

(
“
Th
ơ
ti
ếc

cả
nh
–
bài

4,

Qu
ố
c

âm

thi

t
ập).

Có

lúc,

tài

sắ
c
b
ị
d
ậ
p

vùi,

bị

lãng
quên

thì

hoa

c
ũng

nh
ư
ng
ườ
i

đề
u

mang

h
ậ
n,

n
ỗ
i
đ
au

th
ấ
m

thía

vô

h
ạ
n.

M
ộ
t

cánh

hoa

bay
đ
i

vì

gió

xuân
đ
ã

mấ
t
đ
i

ít

nhi
ề
u

v
ẻ đẹ
p. Mộ
t
đ
oá

hoa

r
ụ
ng,

n
ỗ
i

h
ậ
n

nh
ư

th
ấ
m

vào

lòng

ng
ườ
i

và

trời

đấ
t:

“
l
ạc

hoa

tương

d
ữ
h

ậ
n –
Đ
áo
đị
a

nh
ấ
t

vô

thanh
”

(
Hoa

r
ụng

cùng

chia

h
ậ
n
-

Tớ
i

đấ
t

không

ti
ế
ng

kêu)
–
Vi

Th
ừ
a

Khanh,

đờ
i

Đườ
ng.

Hoa hồ
ng

tr
ướ
c cử
a

ng
ụ
c,

chiều

nay
đã tàn rồ
i,

nh
ư
ng

hương

hoa
–
linh

h
ồ
n

hoa

vẫ
n bay đ
i.

H
ương

hoa

đ
ã

tìm

được
ng
ườ
i

yêu

hoa

mà

th
ổ
l

ộ
n
ỗ
i
đ
au,

n
ỗ
i

b
ấ
t

bình

c
ủ
a

ki
ế
p

hoa:

“
H
ươ

ng

hoa

bay

th
ấ
u

vào

trong

ng
ụ
c,
K
ể

t
ớ
i

tù

nhân

n
ỗ

i

b
ấ
t

bình
”
.
H
ạ
nh

phúc

ph
ả
i

được

san

sẻ
. Nỗ
i
đ
au

l

ạ
i

càng

c
ầ
n

được

san

sẻ
,
cả
m

thông

h
ơn

bao

gi
ờ
h
ế
t.

H
ươ
ng

hoa

bay

vào

t
ậ
n

trong
ngụ
c,

tìm

đế
n

v
ới

tù

nhân

để

“
t
ố b
ấ
t

bình
”
.
Hoa

v
ớ
i

ng
ườ
i
đ
ã

có

s
ự
cả
m

thông.

Tù

nhân

v
ố
n

yêu

hoa,

vì

b
ị

giam

trong

ngụ
c,

b
ị
t

ướ
c đo
ạ
t

m
ấ
t tự
do,

nên

lúc

hoa

nở
,
khi

hoa

tàn

đề
u

không

bi

ế
t,
đề
u

ch
ẳ
ng

hay.

N

g
ụ
c tố
i

l
ạ
nh

l
ẽ
o đ
ã

ng
ăn

cách
đ
ôi

b
ạ
n

tri

âm.

Hương

hoa

được

nhân

hóa.

Cu
ộc đố
i

tho
ạ
i,

gi
ữ
a

hương

hoa

v
ới

thi

nhân

là

s
ự
th
ể
hi
ệ
n

tài

tình

lòng

yêu

thiên

nhiên

vớ
i
khát

v
ọ
ng

t
ự
do,

là

thái
độ
lên

án

c
ả
nh

b
ắ
t

giam

ng
ườ
i

m
ộ
t

cách

vô

cớ
,
giày

xéo

lên

tâm

h

ồ
n

ng
ườ
i.

“
Vãn

c
ả
nh
”

là

m
ộ
t

bài

th
ơ

thâm

tr
ầ

m,
đ
a

ngh
ĩ
a.

Hình

t
ượ
ng
hương hoa
nói

lên

m
ộ
t

h
ồ
n

th
ơ

v

ừ
a

c
ổ đ
i
ể
n,

v
ừ
a


mớ
i

m
ẻ
:
Con ngườ
i

c
ần đượ
c

s
ống trong tự do
để

yêu thương và quý trọ
ng

cái

đẹ
p trong thiên nhiên và
trong cuộ
c
đờ
i
.
Tân

xu
ấ
t

ng
ụ
c,

h
ọc đă
ng

s
ơ
n

(M
ới

ra

tù,

t
ậ
p

leo

núi)


Vân

ủng

trùng

s
ơn,

sơn

ủng

vân Giang

tâm

nh
ư
kính,

t
ị
nh

vô

tr
ầ
n, B
ồ
i

h
ồ
i

độ
c

b
ộ
Tây

Phong

L
ĩ
nh
Dao

v
ọ
ng

N

am

thiên
ứ
c

c
ố
nhân

H
ồ
Chí

Minh

“

Nhậ
t

ký

trong

tù
”

g
ồ
m

có

133

bài

thơ
,
ph
ầ
n

l
ớ
n

là

th
ơ

t
ứ
tuy
ệ
t.

Bài

th
ơ
“
M
ới ra tù, tậ
p

leo

núi
”
không

n
ằ
m

trong

s
ố
133

bài

th
ơ

ấ
y.

M
ộ
t

s
ố
tà

i

li
ệ
u

cho

bi
ết,

ngày

10/9/1943,

tạ
i

nhà

giam

Li
ễ
u

Châu,

H
ồ
C

hí

M

inh
đ

ã

giành

được

t
ự
do.

Ra

tù,
chân

y
ế
u,

m
ắ
t

mờ
,
tóc

bạc.

Ngườ

i
đ
ã

kiên

trì

t
ậ
p

luy
ệ
n

để

ph
ụ
c

h
ồ
i

s
ứ
c

kh
ỏ
e.

Tậ
p

leo

núi,

và

khi

leo

đế
n

đỉ
nh

núi,

Bác

cao
h
ứ

ng

vi
ế
t

bài

th
ơ

này.

Bài

t
ứ
tuy
ệ
t

“
M
ới

ra

tù,

t

ậ
p

leo

núi
”

được

Bác

H
ồ
vi
ế
t

vào

rìa

m
ộ
t

t
ờ

báo

Trung

Q

u
ố
c,

kèm

theo

dòng ch
ữ
:

“
Chúc

ch
ư
huynh

ở

nhà

m
ạ

nh

kh
ỏ
e

và

c
ố
g
ắ
ng

công

tác.
Ở
bên

này

bình

yên
”
.
N

goài

m
ụ
c
đ
ích

bí

m
ậ
t

nh
ắ
n

tin

v
ề

n
ước,

bài

th
ơ

th
ể

hi
ệ
n
một tình yêu nước và thương nhớ đồ
ng

chí,

b
ạ
n

bè

c
ủ
a

H
ồ
Ch
ủ

t
ị
ch.

Hai

câu

đầ
u

là

hai

câu

th
ơ

tuy
ệ
t

bút

t
ả

cả
nh

sơ
n

thủy

h
ữ
u

tình.

C

ó

mây,

núi

ôm

ấp

quấ
n

quýt.

C

ó

lòng

sông

nh
ư
t
ấ
m

g
ươ
ng
trong,

không

gợ
n

m
ộ
t

chút

b
ụ
i

nào!

Câu

th
ơ
d
ị
ch

khá

hay:

“
N

úi

ấ
p

ôm

mây,

mây

ấ
p

núi,

Lòng

sông

g
ươ
ng

sáng

b
ụi

không

m
ờ
”

Ba

nét

v
ẽ

ch

ấ
m

phá
đ
ã

l
ộ
t

t
ả

đượ
c

cái

h
ồ
n

c
ả
nh

v
ậ
t.

N

gh
ệ

thu
ậ
t

s
ử d
ụng
đ
i
ệ
p

ng
ữ,
nhân

hóa

và

so

sánh
đ

ã

làm

hi
ệ
n

lên

phong

c
ả
nh

sơ
n

thủy

hùng

v
ĩ

và

h
ữ

u

tình.

B
ứ
c

tranh

sơ
n

thủ
y

đượ
c

miêu

t
ả

ở

t
ầ
m

cao

và

xa,

đậ
m
đ
à

màu

s
ắc

c
ổ
đ
i
ể
n.

Trong

bố
i

c
ả

nh

l
ị
ch

s
ử
bài

th
ơ

ra

đờ
i,

hình

ả
nh

mây,

núi,

lòng

sông

mang

hàm

ngh
ĩ
a

sâu

sắc,

tượ
ng

tr
ư
ng

cho
tâm hồn
trong sáng,
cao

c
ả và thủ
y

chung

c
ủ
a

con

ng
ườ
i
.
Hai

câu

3,

4

th
ể

hi
ệ
n

m
ộ
t

tâm

tr
ạ
ng

r
ấ
t
đ
i
ể
n

hình

củ
a

ng
ườ
i

chi
ế
n

s
ĩ

cách

m
ạ
ng
đ
ang

ở

n
ơ
i

đấ
t

khách

quê

ng
ườ
i.

T
ừ
Tây

Phong

L
ĩ
nh

(Li
ễ
u

Châu)

đế
n

N

am

thiên

là

muôn

d
ặ
m

xa

cách.

V
ừ
a

leo

núi,

d
ạ
o b
ướ
c

mà

lòng

b
ồ
i

h
ồ
i,

b
ồ

n

ch
ồ
n,

không

yên

d
ạ
.
Leo

núi

đế
n

t
ầ
m

cao

r
ồ
i

ngóng

nhìn

xa

(dao

v
ọ
ng)

trời

N

am,

quê

h
ươ
ng

đấ
t

n
ướ
c

mà

lòng

xúc
độ
ng

“
nh
ớ
b
ạ
n

x
ư
a
”

(
Ức

c
ố
nhân):

“
B

ồ
i

h
ồ
i

d
ạ
o b
ướ
c

Tây

Phong

L
ĩ
nh

Trông

l
ạ
i

tr
ời

N

am

nh
ớ
b
ạ
n

x
ư
a
”

N

gôn

ng
ữ
th
ơ

trang

tr
ọ
ng,

giàu

bi
ể
u

c
ả
m,

m
ỗ
i

ch
ữ
là

m
ộ
t

nét,

m
ộ
t

m
ả

nh

tâm

h
ồ
n

c
ủ
a

ng
ườ
i

chi
ế
n

s
ĩ

v
ĩ

đạ
i.

“

B
ồ
i

h
ồ
i
”
,
“
dao
v
ọ
ng
”
,
“
N

am

thiên
”
,
“
ứ
c

c
ố

nhân
”
… đ
ó

là

t
ấ
m

lòng

c
ủ
a

m
ộ
t

con

ng
ườ
i

n
ặ
ng

tình

non

n
ước

“
Đêm

m
ơ

n
ướ
c,

ngày

th
ấ
y

hình

c
ủ
a

n
ước
–
Cây

c
ỏ
trong

chiêm

bao

xanh

s
ắ
c

bi
ế
c

quê

nhà
”
…
(
Chế

Lan

Viên).

Ứ
c

h
ữ
u,
ứ
c

c
ố
nhân,
…
là

c
ả
m

xúc

đằ
m

th

ắ
m

đượ
c

di
ễ
n

t
ả

trong

nhi
ề
u

bài

th
ơ

“
Nhậ
t

ký

trong

tù
”
.
Lúc

thì
“Nội
thương
đấ
t

Vi
ệt

cả
nh

l
ầ
m

than
”

(
ố
m

n
ặ
ng).

K

hi

thì

“
N

ghìn

d
ặ
m,
bâng khuâng hồn nướ
c

c
ũ –
Muôn

t
ơ

v
ươ

ng

v
ấ
n

m
ộ
t

s
ầ
u

nay
”

(Đêm
thu).

Tóm

l
ạ
i,
“
M
ới ra tù, tậ
p

leo

núi
”
là

m
ộ
t

bài

th
ơ

t
ả

cả
nh

ng
ụ

tình

đặc

sắ
c.

Tình

yêu

thiên

nhiên

g
ắ
n

li
ề
n

v
ớ
i

tình

yêu

đấ
t

n
ướ

c

sâu

n
ặ
ng.

Hàm

súc

và

m
ầ
u

s
ắc

c
ổ đ
i
ể
n

là

v

ẻ

đẹp

c
ủ
a

bài

thơ
. S
ắc
đ
i
ệ
u

tr
ữ
tình

trong

th
ơ

H
ồ
C

hí

M

inh

nh
ư
d
ẫ
n

h
ồ
n

ta
ng
ượ
c

thờ
i

gian

nh
ớ

m
ộ
t

v
ầ
n

th
ơ

K

i
ề
u

tuy
ệ
t

bút,

lóng

ta

mãi

rung

độ
ng

b
ồ
i

h
ồ
i:


“
B
ố
n

ph
ươ
ng

mây

tr
ắ
ng

m
ộ
t

màu, Trông

vờ
i

T
ổ
qu
ố
c

bi
ế
t

đ
âu

là

nhà
”

Tâm

t
ư
trong

tù

Xà

lim

s
ố 1, Lao Thừ
a

Thiên

29/4/1939.

T
ố
H
ữu

“
T
ừ ấ
y
”
-
t
ậ
p

th

ơ

10

nă
m

c
ủ
a

T
ố
H
ữ
u

(1937
–
1946)

hi
ệ
n

có

72

bài

thơ
.
Bài
“Tâm tư trong tù”
là

bài

th
ơ

s
ố
30,
được

T
ố
H
ữ
u

vi
ế
t

t
ạ
i

nhà

lao

Th
ừ
a

Thiên

vào

cu
ố
i

tháng

4

n
ă
m

1939,

m
ở

đầ
u

cho

ph
ầ
n

“
Xi
ề
ng

xích
”

c
ủ
a

tậ
p
“
T
ừ ấ
y
”
.
Vi

ế
t

theo

th
ể

th
ơ

t
ự
do,

4

câu

đầ
u

đượ
c

nh
ắ
c

l

ạ
i

2

l
ầ
n

tr
ở

thành
đ
i
ệ
p

khúc

gợ
i

t
ả

c
ảnh thân tù
v
ới

bao

n
ỗ
i

bu
ồ
n

cô

đơ
n

và

lòng

khao

khát

t
ự
do.

Câu

cả
m

thán

vang

lên

b
ồ
i

h
ồ
i

đầ
y

ám

ả
nh:

“
Cô
đơ
n

thay

là

c
ả
nh

thân

tù!

Tai

m
ở

r
ộ
ng

và

lòng

sôi

r
ạo

r
ự
c

Tôi

l
ắ
ng

nghe

ti
ế
ng

đờ
i

l
ă
n

náo

n
ứ
c

Ở

ngoài

kia

vui

s
ướ
ng

bi
ế
t

bao

nhiêu!
”

“Cảnh thân tù”
là

sàn

lim

v
ớ
i
“mảnh ván ghép sầm u”,

là

n
ơ
i

“
l
ạ
nh

l
ẽ
o bố
n

t
ườ
ng

vôi

kh
ắ
c

kh
ổ
”
,

là

ch
ố
n

“
âm

u
”

c
ủ
a

đị
a

ng
ụ
c

tr
ầ
n

gian!

Đố

i

l
ậ
p

vớ
i

“
cả
nh

thân

tù
”

là

“
ti
ế
ng

đờ
i

l
ă

n

náo

n
ứ
c
”
–
âm

thanh

c
ủ
a

cu
ộ
c

s
ố
ng,

là

ti
ế
ng

g
ọ
i

củ
a

t
ự
do.

M
ộ
t

ch
ữ
“
nghe
”

đượ
c

nh
ắ
c

l

ạ
i

nhi
ề
u

l
ầ
n,

nh
ị
p đ
i
ệ
u

th
ơ

tha

thi
ế
t

ngân

vang.

Lòng

yêu

đờ
i,

yêu

cu
ộ
c

s
ố
ng,

ni
ề
m

khao

khát

t
ự do
càng

tr
ở

nên

sôi

s
ụ
c,

m
ạ
nh

m
ẽ
:

“
Nghe
chim

reo

trong

gió

m

ạ
nh

lên

tri
ề
u
Nghe
v
ộ
i

vã

ti
ế
ng

dơ
i

chi
ề
u

đậ
p

cánh

Nghe
l
ạ
c

ng
ự
a

rùng

chân

bên

gi
ế
ng

l
ạ
nh
Dướ
i

đườ
ng

xa

nghe

ti
ế
ng

gu
ố
c
đ
i

v
ề
…
(
…
)
Nghe
gió

x
ố
i

trên

cành

cây

ng
ọ
n

lá

Nghe
mênh

mang

s
ứ
c

kh
ỏ
e

c
ủ
a

tr
ă
m

loài
”

Ngườ
i

chi
ế
n

s
ĩ

tr
ẻ

l
ầ
n

đầ
u

b
ị

th
ự
c

dân

Pháp

bắt

b
ớ
,
giam

c
ầ
m.

H
ầ
u

nh
ư
su
ố
t
đ
êm

ngày

thao

th

ứ
c

“
l
ắ
ng

nghe
”

nh
ữ
ng

âm thanh,

“
nh
ữ
ng

ti
ế
ng

đờ
i

l

ă
n

náo

n
ứ
c
”

lay

g
ọ
i.

Tâm

t
ư
xao

xuy
ế
n,

b
ồ
i

h
ồ
i,

mênh

mang.

Trong

hoàng

hôn,

ti
ế
ng

dơ
i

đậ
p

cánh

nghe

sao

mà

“
v
ộ
i

vã
”
.
Và

gi
ữ
a
đ
êm

khuya,

m
ộ
t

ti
ế
ng

“
l

ạ
c

ng
ự
a
”
,
m
ộ
t

cái

“
rùng

chân
”
,
m
ộ
t

“
ti
ế
ng

gu

ố
c
đ
i

v
ề
”
,
ti
ế
ng

“
gió

x
ố
i
”
-
t
ất

cả

là

âm

thanh

cu
ộ
c

đờ
i,

g
ầ
n

gũ
i,

thân

quen,

nh
ư
ng

gi
ờ

đ
ây

trong

c
ả
nh

thân

tù

nh
ữ
ng

âm

thanh

ấ
y

mang

m
ộ
t

ý

ngh

ĩ
a

vô

cùng

m
ớ
i

m
ẻ
, đó
là
ti
ế
ng gọi tự
do,

là

tiếng

lòng

sôi

s
ục, tr

ẻ
trung và căng đầ
y

nh
ự
a

s
ống.
“Tâm tư trong tù”
là

s
ự
th
ể

hi
ệ
n

m
ộ
t

cách

chân

th
ật,

cả
m
độ
ng

nh
ữ
ng

suy

ng
ẫ
m

v
ề

t
ự do,
để

t
ự
v
ượ
t

mình,

t
ự
kh
ẳ
ng

định

mình

củ
a

ng
ườ
i

chi
ế
n

s
ĩ

cách

m

ạ
ng

trong

xi
ề
ng

xích

u
ấ
t

h
ậ
n.

Phút

m
ơ

h
ồ
v
ề

“

m
ộ
t

trờ
i

r
ộ
ng

rãi
”
,
v
ề

m
ộ
t

“
cu
ộ
c

đờ
i

sây

hoa
trái
”
,
v
ề

“
h
ươ
ng

t
ự
do

thơm

ngát

c
ả

ngàn

ngày
”
đ
ã

b
ị

nhà

th
ơ

t
ự
ph
ủ

đị
nh.

C
ả

m
ộ
t

dân

t
ộ
c
đ

ang

qu
ằ
n

qu
ạ
i

trong

xích

xi
ề
ng

nô

l
ệ

“
đọ
a
đ
ày

trong

nh
ữ
ng

h
ố
th
ẳ
m

không

cùng
”
.
Đấ
t

n
ước
đ
ang

b
ị

th
ự
c

dân

Pháp

th
ố
ng

tr
ị
.
Dù

ở

trong

song

s
ắ
t

hay

ở

ngoài

song

s
ắ
t

nhà

tù,

m
ỗ
i

con

ng
ườ
i

V

i
ệt

Nam

đề
u

là

vong

qu
ố
c

nô.

Nhậ
n

th
ứ
c

mớ
i

v
ề

t
ự do
đượ
c

di
ễ

n

t
ả

qua

hai

hình

ả
nh

t
ươ
ng
ph
ả
n

đầ
y

ý

ngh
ĩ
a:

“
Tôi

chi
ề
u

nay,

giam

c
ấ
m

h
ậ
n

trong

lòng,
Ch
ỉ

là

m
ộ
t

gi
ữ
a

loài

ng
ườ
i

đ
au

kh
ổ.
Tôi

ch
ỉ

m
ộ
t

con

chim

non

bé

nh
ỏ

V
ứ
t

trong

l
ồ
ng

con

gi
ữ
a

m
ộ
t

l
ồ
ng

to
”

“
C

on

chim

non

bé

nh
ỏ
”

ấ
y
đ
ang

bay
đ
i

trong

bão

táp.

C
ũng

nh
ư
trong

bài

th
ơ

“
Tr
ă
ng

tr
ố
i
”

vi
ế
t

t

ạ
i

nhà

tù

Lao

B
ả
o

cu
ố
i

n
ăm

1940,

T
ố
H
ữ
u

t
ự

nh
ậ
n

mình

là

“
tên

lính

m
ớ
i
”:

“
Và

bên

bạ
n,

ch
ỉ

là

tên

lính

m
ớ
i
–
Gót

chân

t
ơ

ch
ư
a

dày

dạ
n

phong

tr
ầ
n

”
.
V
ấ
n

đề

s
ố
ng

và

ch
ế
t

được

đặ
t

ra

m
ộ
t

cách

nghiêm

túc,

quy
ế
t

li
ệ
t

để

kh
ẳ
ng

đị
nh

nhân

cách

và

l
ẽ

s
ố
ng

cao

đẹp

c
ủ
a

ng
ườ
i

chi
ế
n

s
ĩ

cách

m
ạ
ng

trong

c
ả
nh

tù
đ
ày.

Ánh

sáng

lý

t
ưở
ng

c
ộ
ng

s
ả
n

chủ

ngh
ĩ
a,

m
ẫ
n

c
ả
m

chính

tr
ị
… đ
ã

giúp

nhà

th
ơ

tr
ẻ

v

ượ
t

lên

trên

m
ộ
t

t
ầ
m

vóc

mới.

K

hông

ph
ả
i

đế
n

T
ố
H
ữ
u

m
ới

có

bài

h
ọ
c

v
ề

“
uy

v
ũ
b
ấ
t

n

ă
ng

khu
ấ
t
”

mà

t
ừ
nghìn

x
ư
a

ông

cha

ta,

t
ổ
tiên

ta
đ

ã

nêu

g
ươ
ng

sáng

“
ng
ẩ
ng

cao

đầ
u
”
đ
i

t
ới

cho

con

cháu

trên

hành

trình

l
ị
ch

s
ử. Có đ
i
ề
u,

trong

bài

th
ơ

này,

T
ố
H

ữ
u
đ
ã

n
ố
i

ti
ế
p

ng
ườ
i

x
ư
a,

làm

r
ạ
ng

r
ỡ

“
m
ạ
ch

gi
ố
ng

nòi
”
,
sáng

t
ạ
o

nên

nh
ữ
ng

v
ầ
n

th
ơ

m
ới

sôi

trào,

h
ừ
ng

h
ự
c

m
ộ
t

quy
ế
t

tâm

chi
ế
n

đấ
u kiên

c
ườ
ng:

“
Tôi

ch
ỉ

m
ộ
t

gi
ữ
a

muôn

ng
ườ
i

chi
ế
n

đấ
u
Vẫ
n
đứ
ng

th
ẳ
ng

trên

đườ
ng

đầ
y

l
ử
a

máu
Chân

kiên

că

ng

không

thoái

b
ộ
bao

giờ!
”

Con

đườ
ng

phía

tr
ướ
c

là
máu
và
nước mắt
,

là

“
đ
ày

ả
i
”
,
là

“
th
ế

gi
ớ
i

củ
a
ư
u

phi
ề
n
”
,

nh
ư
ng

ng
ườ
i

chi
ế
n

s
ĩ

cách

m
ạ
ng

v
ẫ
n sáng

ngờ
i

ni
ề

m

tin.

C

âu

th
ơ

vang

lên

trang

nghiêm,

hùng

tráng

nh
ư
m
ộ
t

l

ờ
i

th
ề

chi
ế
n

đấ
u:

“
N
ơ
i
đ
ày

ả
i

là

Đắc

Pao,

Lao

Bả
o
Là

Côn

Lôn,

thế

gi
ớ
i

củ
a
ư
u

phi
ề
n?
Tôi

sẽ

cườ
i

nh
ư k
ẻ

sẵ
n

lòng

tin

Gi
ữ
trinh

b
ạ
ch

linh

h
ồ
n

trong

b
ụ
i

b
ẩ
n
”
.
“
Gi
ữ
trinh

b
ạ
ch

linh

h
ồ
n
”

là

m
ộ
t

cách

nói

“
r
ấ
t

T
ố
H
ữ
u
”

v
ề

gi
ữ
v
ữ
ng

khí

ti
ế
t

cách

m
ạ
ng,

lòng

trung

thành

v
ớ
i

T
ổ
qu
ố
c

và

lý
t
ưở
ng

c
ộ

ng

s
ả
n

chủ

ngh
ĩ
a.

Phầ
n

cu
ố
i,

âm
đ
i
ệ
u

d
ồ
n

d

ậ
p dư
ba.

Ngôn

ng
ữ
th
ơ

trùng
đ
i
ệp.

M
ộ
t

quy
ế
t

tâm

chi
ế
n

đấ
u

và

hy

sinh
không

súng

đạ
n,

máy

chém

nào

c
ủ
a

th
ự
c

dân

Pháp

có

thể

khu
ấ
t

ph
ụ
c

đượ
c:

“
Tôi

ch
ư
a

ch
ết,
ngh
ĩ
a

là

ch
ư
a

h
ế
t

h
ậ
n

Ngh
ĩ
a

là

ch
ư
a

h
ế
t

nhụ

c

c
ủ
a

muôn

đờ
i
Ngh
ĩ
a

là

còn

tranh

đấ
u

mãi

không

thôi
Còn

tr
ừ
di
ệt

cả

m
ộ
t

loài

thú
độ
c!
”

K

hép

l
ạ
i

bài

th
ơ

là

âm

thanh

m
ộ
t

ti
ế
ng

còi

xa

rúc

g
ọ
i:

“
Có

m
ộ

t

ti
ế
ng

còi

xa

trong

gió

rúc
”
.
Đ
ó

là

ti
ế
ng

g
ọ
i

lên

đườ
ng

đấ
u tranh.

N

h
ư
m
ộ
t

m
ệ
nh

l
ệ
nh

trang

nghiêm!

S
ố

ng

và

ch
ế
t

vì

t
ự
do!

Vi
ế
t

theo

th
ể

th
ơ

m
ớ
i,
đ

i
ệ
u

th
ơ

hùng

h
ồ
n,

m
ạ
nh

m
ẽ
,
lý

t
ưở
ng

cách

m
ạ

ng,

tinh

th
ầ
n

chi
ế
n

đấ
u

hy

sinh

đượ
c

kh
ẳ
ng

định

nh
ư

m
ộ
t

l
ờ
i

th
ề
. Tâm tư trong tù
ph
ả
n

ánh

chân

th
ự
c

ni
ề
m

khao

khát

t
ự
do

và

d
ũng

khí

gi
ữ
v
ữ
ng

ni
ề
m

tin

củ
a

ng
ườ
i

thanh

niên
c
ộ
ng

s
ả
n

trong

ch
ố
n

tù

ngụ
c.

Đó

là

ph
ầ
n

đ
óng

góp

c
ủ
a

th
ơ

T
ố
H
ữ
u

trong

“
T
ừ ấ
y
”
.
Đẹ
p

nh

ất,
đ
áng

khâm

ph
ụ
c

nh
ấ
t

là

T
ố
H
ữ
u
đ
ã

s
ố
ng

và

chi
ế
n

đấ
u

nh
ư
th
ơ

ông
đ
ã

vi
ết.

Đó

là

bài

h
ọ
c

v

ề

nhân

sinh

quan

cách

m
ạ
ng

mà

hơ
n

n
ử
a

th
ế
k
ỷ

sau

v
ẫ
n

làm
ch
ấ
n
độ
ng

h
ồ
n

ta./.

Hoàn

c
ả
nh

l
ị
ch

s
ử

- N
ước

ta

đượ
c

hoàn

toàn
độ
c

l
ậ
p. N
ướ
c

Vi
ệ
t

Nam

Dân

chủ
Cộ

ng

hoà

ra

đờ
i.

-
9

n
ă
m

kháng

chi
ế
n

ch
ố
ng

th
ự
c

dân

Pháp.

Chi
ế
n

th
ắ
ng

Đ
i
ệ
n

Biên

Ph
ủ
.
-
Đấ
t

n
ướ
c b
ị

chia

c
ắ
t

làm

2

mi
ề
n.

K

háng

chi
ế
n

ch
ố
ng

M
ĩ

và

bè

l
ũ
tay

sai,

để

giành

th
ố
ng

nh
ất

T
ổ
qu
ốc (1955

–
1975).

C

hi
ế
n

d
ị
ch

H
ồ
C

hí

M

inh

l
ị
ch

s
ử
toàn

th
ắ
ng

30
-4-1975.
-
Hai

nhi
ệ
m

v
ụ

chi
ế
n

l
ượ
c:

v
ừ
a

sả
n

xu
ấ

t,

v
ừ
a

chi
ế
n
đấ
u,

xây

d
ự
ng

và

b
ả
o

v
ệ

mi
ề
n

B
ắ
c

h
ậ
u

ph
ươ
ng,

chi

vi
ệ
n

cho

mi
ề
n

Nam