thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp tại một số trường trung học phổ thông ở quận gò vấp, thành phố hồ chí minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH


Tô Hạ Uyên


THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ
HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP
TẠI MỘT SỐ TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG Ở QUẬN GÒ VẤP,
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH.



LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC







Thành phố Hồ Chí Minh – 2010

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH


Tô Hạ Uyên

THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ
HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP
TẠI MỘT SỐ TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG Ở QUẬN GÒ VẤP,
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH.


Chuyên ngành : Quản lý giáo dục
Mã số : 60 14 05

LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC





Thành phố Hồ Chí Minh – 2010

LỜI CẢM ƠN

***

Với tình cảm chân thành, Tôi xin cảm ơn:
- Ban tổ chức Thành ủy, thành phố Hồ Chí Minh
- Trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh, Phòng Sau Đại học.
- Quý thầy cô giáo khoa Tâm lý giáo dục
- Sở Giáo dục – Đào tạo thành phố Hồ Chí Minh.
- Ủy ban nhân dân quận Gò Vấp.
- Ban lãnh đạo, quý Thầy cô giáo các trường THPT Gò Vấp, Nguyễn Trung Trực,

Nguyễn Công Trứ, Trần Hưng Đạo.
Trong quá trình học tập và nghiên cứu luận văn, tác giả luận văn đã nhận được sự giúp
đỡ và ủng hộ của nhiều tập thể và cá nhân đã tạo mọi điều kiện thuận lợi về vật chất lẫn
tinh thần, đã cung cấp cho tôi những thông tin, số liệu, tài liệu và những ý kiến đóng góp
quý báu cho luận văn; các bậc cha mẹ học sinh, các em học sinh đã đóng góp ý kiến
chân tình nhằm đem lại ý nghĩa thực tiễn và khoa học cho luận văn.
Đặc biệt, xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Đoàn Văn Điều, người đã tận
tình hướng dẫn, giúp đỡ tác giả trong việc định hướng về nội dung đề tài, phương pháp
nghiên cứu khoa học và thường xuyên quan tâm giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên
cứu để hoàn thành luận văn này.

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN 3

MỤC LỤC 1
DANH MỤC CÁC BẢNG 1
MỞ ĐẦU 1
1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI 1
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 2
3. KHÁCH THỂ VÀ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 2
4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC 2
5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 3
6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 3
7. PHẠM VI NGHIÊN CỨU 4
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ QUẢN LÝ HOẠT
ĐỘNG GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP TRONG TRƯỜNG THPT 6

1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 6
1.1.1. Công tác giáo dục hướng nghiệp ở một số nước trên thế giới 6
1.1.2. Công tác giáo dục hướng nghiệp ở nước ta 9

1.2. Cơ sở lý luận của vấn đề quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp trong
trường trung học phổ thông 12

1.2.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài 12
1.2.2. Lý luận về giáo dục hướng nghiệp trong trường THPT. 16
1.2.3. Lý luận về quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp trong trường THPT. 32
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG
GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP Ở MỘT SỐ TRƯỜNG THPT TẠI
QUẬN GÒ VẤP, TP. HCM 38

2.1. Tình hình Giáo dục – đào tạo của Quận Gò Vấp, TP. Hồ Chí Minh 38
2.2. Quá trình soạn thảo phiếu hỏi 43
2.3. Thực trạng hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở các trường THPT ở quận Gò
Vấp, thành phố Hồ Chí Minh 44

2.3.1. Đánh giá của phụ huynh về công tác giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT . 44
2.3.2. Đánh giá của giáo viên về công tác giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT 50
2.3.3 Đánh giá của học sinh về hoạt động GDHN cho học sinh THPT 61
2.4. Thực trạng công tác quản lí hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở một số trường
THPT tại quận Gò Vấp, TP. HCM 78

CHƯƠNG 3 : ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU
QUẢ CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GDHN Ở TRƯỜNG
THPT 94

3.1. Nâng cao nhận thức về công tác quản lý GDHN trong trường THPT 94
3.2. Cải tiến nội dung, đổi mới phương pháp và các hình thức sinh hoạt hướng
nghiệp, tăng cường các hoạt động giáo dục hướng nghiêp trong trường học. 96

3.3. Xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên chuyên trách làm công tác giáo

dục hướng nghiệp 99

3.4. Có cơ chế, chính sánh thỏa đáng đối với người dạy và người học,trang bị cơ sở
vật chất, và trang thiết bị phục vụ công tác giáo dục hướng nghiệp. 99

3.5. Đổi mới công tác lập kế hoạch, tăng cường chỉ đạo các hoạt động chuyên môn,
tăng cường và đổi mới hoạt động kiểm tra, đánh giá công tác giáo dục hướng
nghiệp. 101

3.6.Tăng cường xã hội hóa công tác giáo dục hướng nghiệp. 101
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 103
TÀI LIỆU THAM KHẢO 109
PHỤ LỤC 112
DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 2.3.1.1: Đánh giá sự hiểu biết của con em về các ngành, nghề hiện
đang có trong xã hội hiện nay…… ………… … … ………… 48
Bảng 2.3.1.2: Đánh giá việc trò chuyện với con em về các ngành, nghề
truyền thống cũng như các ngành, nghề đang phát triển
trong xã hội hiện nay… …………….……………………………… 49
Bảng 2.3.1.3: Đánh giá việc thực hiện hoạt động của nhà trường liên
quan đến công tác hướng nghiệp cho học sinh đối với CMHS…… 50
Bảng 2.3.1.4: Đánh giá tính hiệu quả việc giáo dục hướng nghiệp
hiện tại của nhà trường giúp con em trong việc lựa chọn ngành,
chọn nghề cho tương lai…………………………………… ……… 51
Bảng 2.3.1.5: Đánh giá vai trò của gia đình trong việc chọn ngành,
chọn nghề tương lai của con em ………………………… ……….…52
Bảng 2.3.1.6: Đánh giá thái độ của gia đình đối với việc lựa chọn ngành,
nghề của con em ………………………………………………….… 53
Bảng 2.3.2.1: Đánh giá tầm quan trọng của việc quản lý và tổ chức

các hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT………… 55
Bảng 2.3.2.2: Đánh giá xu hướng hiện nay của việc học sinh chọn ngành,
chọn nghề sau khi tốt nghiệp THPT………….……………………… 56
Bảng 2.3.2.3: Đánh giá việc thực hiện công tác tổ chức
hoạt động hướng nghiệp………………….…………………………….58
Bảng 2.3.2.4: Đánh giá việc thực hiện nội dung hướng nghiệp……….………60
Bảng 2.3.2.5: Đánh giá hình thức giáo dục hướng nghiệp đã được thực hiện
ở các trường THPT…………………… …………………………… 61
Bảng 2.3.2.6 : Đánh giá hiệu quả giáo dục hướng nghiệp đã được
thực hiện ở các trường THPT………………….……………….………63
Bảng 2.3.2.7: Đánh giá phương thức thực hiện hoạt động giáo
dục hướng nghiệp………………….……………………………….… 64
Bảng 2.3.2.8: Đánh giá việc thực hiện công tác chuẩn bị cho tuyển sinh… …66
Bảng 2.3.3.1: Tự đánh giá mức độ hiểu biết về giáo dục hương nghiệp…… 67
Bảng 2.3.3.2: Đánh giá người quan trọng nhất giúp chọn ngành,
nghề sau khi tốt nghiệp THPT……… ……………………………… 68
Bảng 2.3.3.3: Đánh giá ngành nghề mà em chọn để học sau khi
tốt nghiệp THPT phải ………………………………………….…………… 69
Bảng 2.3.3.4: Đánh giá việc chọn được ngành, nghề nào để học
sau khi tốt nghiệp THPT …………………… ……… ….………69
Bảng 2.3.3.5: Đánh giá tầm quan trọng của việc chọn ngành, chọn nghề
để học sau khi tốt nghiệp THPT…………….… ………………….… 70
Bảng 2.3.3.6: Đánh giá tính hữu ích của hoạt động giáo dục
hướng nghiệp của các thầy,cô và của nhà trường……… ………… 72
Bảng 2.3.3.7: Mức độ nhà trường có tổ chức cho học sinh đến
tham quan một số doanh nghiệp, cơ sở sản xuất đang hoạt
động tại địa phương……………….……………………………………74
Bảng 2.3.3.8: Đánh giá việc nhà trường chuẩn bị cho kỳ thi tuyển sinh
Đại học và Cao đẳng ………………………………………….………75
Bảng 2.3.3.9: Đánh giá việc tư vấn cho học sinh về việc chọn ngành, nghề,

chọn trường làm hồ sơ thi vào ĐH, CĐ của nhà trường
và thầy cô giáo chủ nhiệm, thầy cô giáo bộ môn………………………75
Bảng 2.3.3.10: Đánh giá việc giới thiệu của nhà trường, thầy cô giáo, hay học
sinh có biết cuốn sách “Những điều cần biết về tuyển sinh
ĐH, CĐ năm 2010.” của Bộ GD – ĐT ban hành……………………….75
Bảng 2.3.3.11:Đánh giá phương thức giáo dục hướng nghiêp
ở trường THPT…………………………… ………………………… 78
Bảng 2.3.3.12: Đánh giá việc thực hiện giáo dục hướng nghiệp
cho học sinh…………………… ………………… …………………80
Bảng 2.3.3.13: Đánh giá việc tham gia giáo dục hướng nghiệp cho
học sinh của CMHS……………………….…………………… …… 82

Bảng 2.3.3.14: Đánh giá hiệu quả hoạt động của Thư viện nhà trường
với công tác hướng nghiệp cho học sinh ……………………… ….…83
Bảng 2.3.3.15: Đánh giá việc nhà trường cung cấp thông tin và
tài liệu để phục vụ cho công tác hướng nghiệp…………………….… 83
Bảng 2.4.1.1: Đánh giá xu hướng chọn ngành, chọn nghề của học sinh
sau khi tốt nghiệp THPT ………………………… ………………… 85
Bảng 2.4.1.2: Đánh giá tầm quan trọng của giáo dục hướng nghiệp
cho học sinh …………………………… …………………………… 86
Bảng 2.4.1.3: Đánh giá hiệu quả hoạt động hướng nghiệp của nhà
trường trong thời gian qua ……………………….…………………….86
Bảng 2.4.1.4: Đánh giá hoạt động của ban tư vấn giáo dục hướng nghiệp hay
bộ phận chuyên trách để GDHN cho học sinh tại trường …………… 88
Bảng 2.4.1.5:Đánh giá hoạt động hướng nghiệp của nhà trường ……… … 89
Bảng 2.4.1.6: Đánh giá việc tập huấn hay hướng dẫn cho giáo viên
thực hiện giáo dục hướng nghiệp cho học sinh…………………… …92
Bảng 2.4.1.7: Đánh giá việc đầu tư của nhà trường cho các khoản chi
riêng cho hoạt động giáo dục hướng nghiệp…………………………… …93
Bảng 2.4.1.8: Đánh giá việc phân công trách nhiệm hướng nghiệp rõ ràng

cho từng thành viên trong Ban hướng nghiệp và có kiểm tra
hiệu quả hoạtđộng của Ban hướng nghiệp của Hiệu trưởng………… 93
Bảng 2.4.1.9: Đánh giá hiệu quả hoạt động của Thư viện nhà trường
đối với hướng nghiệp cho HS …………….…………… …………… 95
Bảng 2.4.1.10: Đánh giá hiệu quả phòng thông tin về hướng nghiệp và các
tài liệu để phục vụ cho công tác hướng nghiệp của trường…… 95
Bảng 2.4.1.11: Đánh giá việc thực hiện quản lý hoạt động giáo dục hướng
nghiệp của BGH trường ……………………… ……………… …96



MỞ ĐẦU

1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong hệ thống giáo dục, nhà trường có vị trí quan trọng bởi nó là nơi truyền thụ
và phổ cập kiến thức, tổ chức quá trình dạy và học, giáo dục cho mọi người trở thành
những công dân có đủ phẩm chất và trình độ để phụng sự Tổ Quốc. Nhà trường trong
nền kinh tế không chỉ đơn thuần là thiết chế sư phạm mà còn là nơi tạo nguồn, hình
thành “ nhân cách – sức lao động” cho xã hội, làm tăng vốn con người, vốn tổ chức
và vốn xã hội, nơi tạo ra con người mới, tri thức mới.
Nhiệm vụ của giáo dục THPT là cung cấp cho học sinh hệ thống kiến thức phổ
thông, cơ bản, toàn diện, hướng nghiệp, phù hợp với thực tiễn Việt Nam về tất cả các
lĩnh vực khoa học tự nhiên, xã hội, công nghệ…để các em có thể tiếp tục học lên các
trường ĐH – CĐ, THCN, dạy nghề hoặc bước vào cuộc sống trực tiếp tham gia lao
động sản xuất.
Để thực hiện được mục tiêu đó các nhà làm giáo dục cần phải quan tâm, đẩy
mạnh công tác giáo dục hướng nghiệp, dạy nghề cho học sinh THPT tại mỗi đơn vị
nhằm tạo điều kiện phân luồng sau khi học sinh tốt nghiệp THPT.
Thực trạng hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở các trường THPT trong những
năm qua còn gặp nhiều khó khăn: từ đồ dùng dạy học, tài liệu tham khảo, đến cả đội

ngũ thầy cô giáo đảm đương hoạt động giáo dục hướng nghiệp đều không có chuyên
môn và còn thiếu kinh nghiệm cũng như các kỹ năng để thực hiện hoạt động giáo dục
hướng nghiệp. Do đó công tác tổ chức hoạt động giáo dục hướng nghiệp nhiều nơi
còn xem nhẹ thậm chí bỏ qua. Bất kì một học sinh nào dù được đào tạo ở trình độ nào
đi nữa, thì mục đích cuối cùng là phải xác định được cho mình môt nghề nào đó để
vào đời, đứng trước thế giới nghề nghiệp đa dạng, phong phú các em học sinh còn
lúng túng trong việc lực chọn ngành nghề phù hợp. Phần lớn các em chọn nghề theo
nhu cầu của cá nhân, gia đình, bạn bè hay theo thị hiếu…các em còn rất mơ hồ, chưa
đánh giá đúng năng lực, sở trường của bản thân hay nhu cầu phát triển KT – XH của
đất nước, của địa phương, cũng như các em chưa xác định được những yêu cầu, đặc
điểm riêng của mỗi ngành nghề.
Bản thân là người làm công tác quản lí giáo dục trường THPT, trực tiếp chỉ đạo
thực hiện hoạt động giáo dục hướng nghiệp nhận thấy sự cần thiết của hoạt động giáo
dục hướng nghiệp trong nhà trường THPT là nhằm phát hiện và bồi dưỡng những
phẩm chất nhân cách nghề nghiệp cho học sinh, giúp các em hiểu mình, hiểu yêu cầu
của nghề, trên cơ sở đó giúp cho học sinh biết đánh giá bản thân để tự định hướng
cho mình đi vào những lĩnh vực mà xã hội yêu cầu, cũng như thấy được những bất
cập, khó khăn trong quá trình tổ chức hoạt động giáo dục hướng nghiệp. Từ những lí
do nêu trên tôi nhận thức được hoạt động giáo dục hướng nghiệp trong trường THPT
là nhu cầu cấp thiết đối với học sinh và chọn đề tài : “Thực trạng công tác quản lý
hoạt động giáo dục hướng nghiệp tại một số trường THPT ở Quận Gò vấp, TP.
HCM” được nghiên cứu.
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Khảo sát thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở một số
trường THPT tại quận Gò Vấp, TP Hồ Chí Minh, trên cơ sở đó đề xuất một số biện
pháp để nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho
học sinh tại các trường THPT.
3. KHÁCH THỂ VÀ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
3.1. Khách thể nghiên cứu
Công tác quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp tại một số trường Trung học

phổ thông.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp tại trường Trung học phổ
thông quận Gò Vấp, TP Hồ Chí Minh.
4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC
Công tác quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp tại các trường THPT trong
thực tế chưa đáp ứng được yêu cầu của hoạt động giáo dục hướng nghiệp đề ra, vẫn
còn nhiều hạn chế trong việc xây dựng kế hoạch, tổ chức chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá.
Do chưa có các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp đồng bộ và hiệu
quả. Khi đánh giá đúng thực trạng và đề xuất biện pháp quản lý thiết thực sẽ nâng cao
hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT.
5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận của vấn đề quản lý công tác quản lý hoạt động giáo
dục hướng nghiệp trong nhà trường phổ thông.
- Khảo sát thực trạng công tác quản lý giáo dục hướng nghiệp tại một số trường
THPT tại quận Gò Vấp, TP Hồ Chí Minh, trên cơ sở đó đề xuất một số biện pháp để
nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT
trong thời gian tới.
6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
6.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
- Phương pháp phân tích, hệ thống hóa, khái quát hóa, tổng hợp tài liệu về công
tác quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT.
- Phân loại, hệ thống hóa các lý luận cần nghiên cứu trong phạm vi đề tài; lý
luận về quản lý và quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp.
6.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
6.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
- Khách thể điều tra: CBQL, giáo viên, cha mẹ học sinh, học sinh của 4 trường
THPT trong quận Gò Vấp.
- Nội dung điều tra:
+ Đánh giá của CMHS về công tác quản lý hoạt động GDHN cho HS trong trường

THPT ( Phiếu số 1, thăm dò ý kiến 200 CMHS của 2 trường THPT Gò Vấp, THPT
Trần Hưng Đạo)
+ Đánh giá của HS về công tác quản lý hoạt động GDHN cho HS trong trường
THPT ( phiếu số 2, thăm dò ý kiến 300 HS của 4 trường )
+ Đánh giá của GV về công tác quản lý hoạt động GDHN cho HS trong trường
THPT ( phiếu số 3, thăm dò ý kiến 200 GV của 4 trường )
+ Đánh giá của CBQL về công tác quản lý hoạt động GDHN cho HS trong
trường THPT ( phiếu số 4, thăm dò ý kiến 100 CBQL của 4 trường )
- Mẫu điều tra cho 4 trường THPT tại quận Gò Vấp, TP Hồ Chí Minh :
 THPT Gò Vấp
 THPT Nguyễn Công Trứ
 THPT Trần Hưng Đạo
 THPT Nguyễn Trung Trực
Nội dung phiếu hỏi chủ yếu dựa trên cơ sở lý luận, mục đính và nhiệm vụ nghiên
cứu của đề tài.
6.2.2. Phương pháp phỏng vấn – trao đổi
- Lấy ý kiến về công tác chỉ đạo, bồi dưỡng giáo viên phụ trách hoạt động
GDHN trong nhà trường.
- Lấy ý kiến về việc lựa chọn các nội dung, phương pháp cần thiết để giáo dục
hướng nghiệp cho học sinh THPT.
- Lấy ý kiến về biện pháp kiểm tra và cách thức đánh giá hiệu quả công tác quản
lý hoạt động GDHN cho học sinh THPT.
6.2.3. Phương pháp quan sát
Qua các buổi dự giờ thăm lớp, tiếp xúc trực tiếp với các đối tượng tại địa bàn
nghiên cứu để bổ sung thông tin cho phương pháp điều tra.
6.2.4. Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng phần mềm SPSS for Windows phiên bản 11.5 để xử lý thống kê như:
tỉ lệ phần trăm, trị số trung bình…làm cơ sở để bình luận số liệu thu được từ phương
pháp điều tra bằng bảng hỏi.
7. PHẠM VI NGHIÊN CỨU

Do điều kiện còn hạn chế nên đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng công tác
quản lí hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho 4 trường THPT tại quận Gò Vấp, TP.
HCM, trên cơ sở đó phân tích thực trạng, đề xuất một số giải pháp, phương hướng
phấn đấu chung cho các trường trong quận Gò Vấp trong giai đoạn tới.
Đối tượng thăm dò ý kiến bao gồm 800 phiếu hỏi được phân ra như sau: học
sinh lớp 10, 11, 12 và các bậc cho mẹ học sinh thì đề tài nghiên cứu ngẫu nhiên ở 100
phiếu cho học sinh mỗi khối lớp, 100 phiếu cho các bậc cha mẹ học sinh này tương
ứng với mỗi trườnng THPT trong quận Gò Vấp và các cán bộ quản lý các cấp cũng
như giáo viên.

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ QUẢN LÝ HOẠT
ĐỘNG GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP TRONG TRƯỜNG THPT
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Công tác giáo dục hướng nghiệp ở một số nước trên thế giới
Cùng với quá trình phát triển kinh tế - xã hội, các quốc gia luôn coi trọng việc
xây dựng và hoàn thiện hệ thống giáo dục quốc dân để đáp ứng nhu cầu ngày càng
cao về nâng cao trình độ dân trí, phát triển nguồn nhân lực và nhu cầu giáo dục của
các tầng lớp dân cư. Với sự phát triển mạnh mẽ của quá trình toàn cầu hóa và sự ra
đời của nền kinh tế tri thức, yêu cầu không ngừng hoàn thiện hệ thống giáo dục quốc
dân lại càng trở thành một vấn đề quan trọng của cải cách giáo dục hiện đại, vì nó
quyết định đến chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, nâng cao vị thế quốc gia…
Vào những năm 70 – 80 thế kỉ trước, các nước Châu Âu lần lượt tiến hành cải
cách giáo dục từ cấu trúc tổ chức đến nội dung, phương pháp giáo dục và giảng dạy,
đáp ứng các yêu cầu phát triển của xã hội công nghiệp dựa vào sự tiến bộ vượt bậc
của khoa học – công nghệ, nhất là công nghệ thông tin, kinh tế để đạt tới một số
chuẩn mực chung về trình độ giáo dục phổ thông và giáo dục nghề, trong đó công tác
giáo dục hướng nghiệp cũng được nhiều nước trên thế giới quan tâm và trở thành vấn
đề cấp thiết.[ 25;156]
Năm 1975, nước Pháp đã tiến hành cải cách giáo dục để hiện đại hóa nền giáo
dục nhằm vào các hướng: tăng cường giáo dục khoa học tự nhiên và toán học trong
đó tăng kiến thức thực hành đối với khoa học tự nhiên, đưa giáo dục kĩ thuật vào để
đảm bảo sự liên hệ giữa trường học và đời sống… Cải cách giáo dục phải chú ý đặc
biệt tới giảng dạy lao động và nghề nghiệp cho học sinh, khắc phục khuynh hướng và
quan niệm coi giáo dục lao động là một hoạt động giáo dục loại hai. Để phát triển

nhân cách toàn diện cho học sinh, nhà trường Pháp đặt giáo dục lao động, công nghệ
và nghề nghiệp bình đẳng với các loại hình hoạt động khác của nhà trường, đào tạo
“tiền nghề nghiệp” là cơ sở của việc học tập liên tục về sau và chuẩn bị cho học sinh
bước vào cuộc sống lao động. Nhà trường Pháp hiện nay đã giảm bớt tính hàn lâm
trong việc cung cấp các kiến thức khoa học, tăng cường tỷ trọng kiến thức có ý nghĩa
thực dụng và ý nghĩa hướng nghiệp để giúp học sinh trung học chuẩn bị đi đào tọa và
cuộc sống nghề nghiệp.
Giáo dục phổ thông trong nhà trường Cộng hòa Liên bang Đức đang tiến tới một
nhà trường “Châu Âu thống nhất”.Vì vậy, định hướng cải cách của nhà trường Đức
đã đặt ra nhiệm vụ, xem xét lại mục tiêu và nhiệm vụ của trường phổ thông là phải
xác lập mối qua hệ chặt chẽ giữa giáo dục phổ thông và giáo dục nghề nghiệp. Hệ
thống trường THPT ở Đức quán triệt nguyên tắc hướng nghiệp để chuẩn bị cho học
sinh đi vào trường đào tạo nghề, tùy vào trình độ học tập của học sinh. Học sinh được
phân loại ngay từ bậc tiểu học. Sau lớp 5, căn cứ vào thành tích học tập, trường phân
loại học sinh thành hai loại: Loại chỉ học hết lớp 10 rồi chuyển sang học công nhân
lành nghề tại các trung tâm dạy nghề và loại học hết trung học (lớp 12). Đến đây lại
phân loại lần nữa, chỉ cho những học sinh học khá được học lớp 13 thi lấy bằng tú tài
toàn phần và vào học các trường đại học, số còn lại sẽ vào học các cơ sở đào tạo nghề
Trung cấp. Sự phân loại sơ bộ này được tiến hành từ khi học hết tiểu học và có quyết
định chính xác vào cuối lớp 9. Tới lớp 10, ngay từ học kì I, giáo viên chủ nhiệm liên
hệ với nhiều cơ sở hướng nghiệp, những trường dạy nghề của các công ty tư nhân và
nhà nước để bố trí học sinh đến đó tìm hiểu nghề nghiệp mà mình muốn học, chế độ
được hưởng khi học như trợ cấp, các khoản phí, đảm bảo nhu cầu tối thiểu theo mức
sống ở Đức. Những học sinh có nhu cầu hay năng lực học lên đại học buộc phải có
học lực khá và từ lớp 11 được học tại trường phổ thông hệ lên đại học.Nhà nước
không để thanh niên dù là người thuộc quốc tịch nước ngoài đang cư trú hợp pháp
trên nước Đức bị thất học phổ thông và mù nghề.
Bộ giáo dục Liên bang Nga không tách giáo dục hướng nghiệp khỏi giáo dục
công nghệ đại cương và giáo dục lao động của trường phổ thông, nhất là học sinh cấp
THPT thì nội dung, phương pháp tổ chức dạy học các môn khoa học và công nghệ

mang tính phân hóa, nhằm mục tiêu hướng nghiệpcho học sinh lớn bước vào học
trường nghề và cuộc sống. Các nhà giáo dục Liên bang Nga cho rằng trong các tiêu
chí đánh giá chất lượng học sinh thì “Sự thành đạt nắm vững nghề đã chọn là giá trị
cao nhất” [36;18]
Giáo dục hướng nghiệp, lập nghiệp ( GDHNLN – Career Education ) ở những
trường học Australia nhằm phát triển những kỹ năng, kiến thức và thái độ thông qua
một chương trình học tập được kế hoạch hóa. Việc giáo dục này giúp cho học sinh tự
đưa ra những quyết định về việc lựa chọn có tính hướng nghiệp, lập nghiệp trong và
sau khi học ở trường và tham gia có hiệu quả vào đời sống lao động. Cá nhân con
người thường xuyên lao động suốt đời: ở nhà, trong hệ thống giáo dục chính quy, ở
cộng đồng. Mô hình vai trò trong lao động mà cá nhân phát triển trong cuộc đời là kết
quả của hàng loạt tác động qua lại của những yếu tố tâm lý, xã hội, giáo dục, vật chất,
kinh tế và cơ hội may mắn…Giáo dục hướng nghiệp, lập nghiệp yêu cầu học sinh
phải hiểu biết những yếu tố nói trên và phát triển năng lực chuẩn bị, thiết lập và thực
hiện các những quyết định hướng nghiệp, lập nghiệp cho bản thân. [6; 42]
Để phục hồi và phát triển nền kinh tế bị tàn phá nặng nề sau chiến tranh thế giới
lần thứ hai, chính phủ Nhật Bản trong quản lí kinh tế đã có sự thay đổi hết sức căn
bản, từ bỏ phát triển các ngành công nghiệp phục vụ chiến tranh, chuyển sang phát
triển các ngành công nghiệp phục vụ đời sống của nhân sinh, xóa bỏ sự độc quyền
của Nhà nước, khuyến khích toàn dân tham gia phát triển kinh tế, mở cửa và tạo mọi
điều kiện thuận lợi để thu hút nguồn vốn đầu tư bên ngoài…Sự thay đổi cơ cấu kinh
tế đã ảnh hưỏng đến đến chính sách phát triển giáo dục Nhật Bản. Mục tiêu phát triển
quốc gia hướng chủ yếu về kinh tế - thương mại. Giáo dục thay đổi dựa trên cơ sở
triết lý phúc lợi và bình đẳng. Người Nhật hướng vào sự cần cù, nhẫn nại, phục tùng
để phục hưng nền kinh tế với khẩu hiệu mới “tinh thần Nhật Bản – công nghệ phương
Tây”. Do đó, giáo dục kĩ thuật – chuyên nghiệp hướng mạnh vào yêu cầu thực hành
và ứng dụng, tiếp thu công nghệ được chuyển giao và chuẩn bị cho những bước phát
triển mới.
Cũng như các quốc gia khác ở Đông Nam Á, Thái Lan cũng phải đương đầu với
thực trạng thấp kém của đội ngũ lao động đông đảo, chưa được qua đào tạo và nạn

thất nghiệp và thiếu việc làm theo thời vụ ở nông thôn. Trong điều kiện như vậy, Thái
Lan thực hiện chính sách đa dạng hóa các loại hình đào tạo nghề nghiệp – kỹ thuật.
Bên cạnh việc đẩy mạnh công tác giáo dục nghề nghiệp ở bậc trung học, Chính phủ
Thái Lan chủ trương tổ chức nhiều loại hình đào tạo nghề phi chính quy để thích ứng
với nhu cầu thị trường lao động đa dạng, như các chương trình dạy nghề ngắn hạn
giúp tìm kiếm việc làm. Với định hướng đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực của thị
trường lao động trong quá trình công nghiệp hóa là một trong những nét đặc trưng cơ
bản trong chính sách phát triển giáo dục - đào tạo, góp phần phát triển nguồn nhân
lực của đất nước, giữ vững ổn định xã hội. [25, 173]
Xu thế hiện tại của giáo dục phổ thông và giáo dục nói chung trên thế giới là coi
dạy nghề bao gồm cả giáo dục hướng nghiệp ở trường phổ thông, với tính chất đặc
biệt quan trọng, dù cách diễn đạt khác nhau, nhưng nhìn chung đều thống nhất với
nhau ở chổ: giáo dục lao động gắn với giáo dục công nghệ và giáo dục hướng nghiệp
mà theo tinh thần của người Nga gọi là “giáo dục kĩ thuật tổng hợp”. Thật vậy, nhà
trường đã thực hiện những chức năng và trách nhiệm của giáo dục, bởi vì một nền
giáo dục hiệu quả phải là một nền giáo dục được tiến hành dựa trên sự chia sẽ trách
nhiệm giữa ba phía: Nhà trường, gia đình và cộng đồng. Vì thế, trọng tâm kế hoạch
giáo dục của các nước trên thế giới là phải có sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường
và cộng đồng mỗi bên phải có phần trách nhiệm trong giáo dục. Giáo dục phải coi
trọng hiệu quả, phải bồi dưỡng ra những nhân tài, những người lao động có trình độ
chuyên môn thích ứng và đảm nhận được mọi công việc trong xã hội, giúp họ có thể
phục vụ cho xã hội một cách sớm nhất.
1.1.2. Công tác giáo dục hướng nghiệp ở nước ta
Công cuộc đổi mới toàn diện kinh tế - xã hội do Đảng ta lãnh đạo bắt đầu từ năm
1986, đưa nền kinh tế nước ta chuyển đổi từ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp sang
nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ngày càng thu được nhiều thành
tựu to lớn. Trong bối cảnh đó, giáo dục còn chậm đổi mới, tư duy và cách làm giáo
dục còn nhiều chổ chưa phù hợp và chưa đáp ứng được nhu cầu của nền kinh tế mới
và tiến trình phát triển của công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Do đó đổi mới tư
duy giáo dục là một công việc phải được tiến hành liên tục và đi cùng với tư duy kinh

tế - xã hội.
Các nhà giáo dục cần xác định rõ mục tiêu hiện nay là: đạo tạo, xây dựng thế hệ
những con người Việt Nam mới có bản lĩnh, tự chủ, trung thực, năng động, sáng tạo,
có hoài bão, có ý chí vươn lên, biết hợp tác và cạnh tranh lành mạnh, biết làm giàu
cho bản thân và góp phần làm giàu cho đất nước, có đạo đức, phong cách phù hợp
với yêu cầu của nền công nghiệp hóa – hiện đại hóa, giữ gìn bản sắc truyền thống dân
tộc Việt Nam và chủ động hội nhập được với khu vực và quốc tế. Tiếp tục khẳng
địng và củng cố quan điểm: “Giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đầu tư cho giáo dục là
đầu tư cho phát triển”, “ giáo dục là sự nghiệp của Đảng, của Nhà nước và của toàn
dân”, “Đảng, Nhà nước và nhân dân đếu có trách nhiệm quan tâm, chăm lo cho sự
nghiệp phát triển giáo dục”. Bởi giáo dục là động lực phát triển kinh tế - xã hội, an
ninh, quốc phòng, giáo dục có phát triển nhanh, mạnh; giáo dục có đảm bảo chất
lượng thì mới đẩy mạnh được công cuộc Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa.
Đảng ta có nhiều văn kiện, Nghị quyết về giáo dục, nhấn mạnh ý nghĩa của việc
giáo dục toàn diện, đảm bảo chuẩn mực ở từng cấp học, bậc học. Bên cạnh Việc học
tập tri thức văn hóa, học vấn phổ thông cần tăng cường giáo dục thể chất, giáo dục
thẩm mĩ, giáo dục hướng nghiệp và các kỹ năng, kiến thức cần thiết cho thực tiễn
cuộc sống.
Ở Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII trong văn kiện của Đảng, đã đề ra nhiệm
vụ cho ngành giáo dục cần mở rộng và nâng cao chất lượng giáo dục kỹ thuật tổng
hợp - hướng nghiệp; ở Nghị quyết Trung ương 6 khóa IX tiếp tục khẳng định lại
những mục tiêu và yêu cầu về giáo dục kỹ thuật tổng hợp – hướng nghiệp. Đến Đại
hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng cũng có thông qua văn kiện xác định đổi
mới toàn diện giáo dục – đào tạo, trong đó yêu cầu dạy học phân ban và tự chọn ở
cấp trung học phổ thông trên cơ sở làm tốt công tác hướng nghiệp và phân luồng học
sinh từ cấp trung học cơ sở.
Trong các quan điểm chỉ đạo của chiến lược phát triển giáo dục 2001 – 2010 do
Chính phủ phê duyệt tại Quyết định 201/2001/ QĐ – Ttg ngày 28/12/2001, có nêu rõ:
“Thực hiện nguyên lý học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, lý
luận gắn với thực tiễn, giáo dục nhà trường gắn với giáo dục gia đình và giáo dục xã

hội”. Cũng như trong Luật giáo dục 2005, ở Điều 27 có nêu “ Mục tiêu giáo dục phổ
thông là chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham
gia xây dựng và bảo vệ tổ quốc”, “giáo dục THPT nhằm giúp cho học sinh có những
hiểu biết thông thường về kỹ thuật và hướng nghiệp, có điều kiện phải phát huy năng
lực cá nhân để lựa chọn hướng phát triển, tiếp tục học lên đại học, cao đẳng, trung
cấp, học nghề hoặc đi vào lao động cuộc sống.” ở Điều 28 cũng có ghi “…nội dung
giáo dục phổ thông đảm bảo tính phổ thông, toàn diện, hướng nghiệp và có hệ
thống…”
Bộ trưởng Bộ Giáo dục – Đào tạo đã có những chỉ đạo thiết thực trong việc xây
dựng chương trình giáo dục THCS và THPT, chú trọng việc đổi mới nội dung,
phương pháp giáo dục, cụ thể hóa chuẩn kiến thức, kỹ năng giáo dục tổng hợp –
hướng nghiệp. Đối với cấp THCS nội dung hướng nghiệp được lồng ghép vào các
môn học, đặc biệt là môn công nghệ, cấp THPT các nội dung hướng nghiệp được bố
trí thành môn học cụ thể. Quyết định số 16/2006/QĐ- BGD-ĐT ngày 5/6/2006 có đề
cập về việc ban hành chương trình giáo dục phổ thông và trong chương trình giáo dục
phổ thông cũng có chương trình chuẩn về hoạt động giáo dục hướng nghiệp. Bên
cạnh đó còn có những công trình nghiên cứu của nhiều nhà giáo dục và các chuyên
gia tập trung nghiên cứu về xu hướng chọn ngành, nghề cũng như hứng thú nghề
nghiệp, định hướng và tư vấn nghề nghiệp cho học sinh như đề tài: “Nghiên cứu một
số đặc điểm tâm lý học sinh THPT tại thành phố Hồ Chí Minh và bước đầu xây dựng
bộ trắc nghiệm hướng nghiệp và chọn nghề” của Dương Quang ở Viện nghiên cứu
Giáo dục- Đào tạo phía Nam, thành phố Hồ Chí Minh. Đề tài tập trung nghiên cứu
thực trạng tâm lý chọn nghề của học sinh chủ yếu là chạy đau vào các trường đại học
và đa số chọn nghề theo cảm tính.
Giáo dục hướng nghiệp có liên quan trực tiếp đến tương lai của thế hệ trẻ và
được khá nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu qua các đề tài và công trình như: “Đổi
mới công tác hướng nghiệp phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa – hiện địa hóa đất
nước” của Phạm Tất Dong (1996), “Giáo dục lao động, kỹ thuật tổng hợp, hướng
nghiệp trường phổ thông” của Nguyễn Trọng Bảo (1985), đề tài “tìm hiểu thực trạng
công tác quản lí hoạt động hướng nghiệp cho học sinh THPT tại thành phố Hồ Chí

Minh” – Nguyễn Hữu Thiện (2004), tập trung nghiên cứu thực trạng về công tác quản
lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT tại thành phố Hồ Chí Minh
chưa đạt hiệu quả cao trên cơ sở phân tích thực trạng vì thiếu thông tin, sự hiểu biết
của học sinh về các ngành, nghề trong xã hội dẫn đến việc chọn nghề nghiệp tương
lai của các em không phù hợp cũng như các hình thức giáo dục hướng nghiệp trong
nhà trường còn nhiều hạn chế. Đề tài chưa đề cập đến sự lãnh đạo phối hợp giáo dục
của nhà trường – gia đình – xã hội trong công tác giáo dục hướng nghiệp cho các em.
Nhìn chung chưa có công trình nghiên cứu nào nghiên cứu một cách đầy đủ về
quản lí hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh phổ thông nói chung của các
trường THPT nói riêng. Hiện tại, Quận Gò Vấp chưa có công trình nghiên cứu nào đề
cập đến thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp tại một số
trường THPT trong quận chưa được đề cập đến.
1.2. Cơ sở lý luận của vấn đề quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp trong
trường trung học phổ thông
1.2.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài
1.2.1.1. Khái niệm quản lí:
Quản lí là một trong những loại hình lao động quan trọng nhất trong các hoạt
động của con người. Quản lí đúng tức là con người đã nhận thức được quy luật, vận
động theo quy luật và sẽ đạt được những thành công.
Có nhiều quan niệm tiếp cận khác nhau:
Theo Tự điển Tiếng Việt thông dụng (NXB giáo dục, 1998) quản lí là tổ chức,
điều khiển hoạt động của một đơn vị, cơ quan.
Theo F.W Taylor: “Quản lí là biết chính xác điều muốn người khác làm và sau
đó thấy rằng họ đã hoàn thiện công việc một cách tốt nhất và rẻ nhất.”
H. Koontz thì khẳng định: “Quản lí là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo phối
hợp những nỗ lực hoạt động cá nhân nhằm đạt được mục đích của nhóm”.
Theo Kozlova O.V. và Kuzenlsov I. N thì cho rằng: “Quản lí là sự tác động có
mục đích đến những tập thể con người để tổ chức và phối hợp hoạt động của họ trong
quá trình sản xuất”
Trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, con người muốn tồn tại và phát

triển phải dựa vào sự nổ lực của cá nhân, của một tổ chức, từ một nhóm nhỏ đến
phạm vi rộng lớn ở tầm quốc gia đều phải thừa nhận và chịu sự quản lí nào đó.
C. Mác đã viết: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào
tiến hành trên quy mô tương đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ đạo để điều
hòa những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng chung phát sinh từ sự
vận động của toàn bộ cơ thể sản xuất khác với sự vận động của những khí quan độc
lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm tự mình điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc
thì cần phải có nhạc trưởng…”
Theo Nguyễn Ngọc Quang: “quản lý là tác động có mục đích, có kế hoạch của
chủ thể quản lí đến tập thể những người lao động (khách thể) nhằm thực thiện được
mục tiêu dự kiến. [35,31]
Ngày nay, thuật ngữ quản lí đã trở nên phổ biến nhưng chưa có một định nghĩa
thống nhất. Có người cho rằng quản lí là hoạt động nhằm đảm bảo sự hoàn thành
công việc thông qua sự nỗ lực của người khác. Cũng có người cho quản lí là một hoạt
động thiết yếu nhằm đảm bảo phối hợp những nỗ lực cá nhân nhằm đạt được mục
đích của nhóm.Tuy nhiên theo nghĩa rộng, quản lý là hoạt động có mục đích của con
người, đến nay nhiều người cho rằng: Quản lí chính là các hoạt động do một hoạt
nhiều người điều phối hành động của những người khác nhằm thu được kết quả mong
muốn.
Từ những ý chung của các định nghĩa và xét quản lí là một hành động, có thể
định nghĩa: Quản lí là sự tác động có tổ chức, có định hướng là hệ thống những tác
động được thực hiện một cánh có ý thức của chủ thể quản lí nhằm tổ chức, điếu khiển
làm cho hệ chuyển động biến đổi phù hợp với quy luật khách quan, đạt mục tiêu mà
chủ thể quản lý đã đề ra.
1.2.1.2. Khái niệm quản lí giáo dục:
Cũng giống như khái niệm quản lí, trong lĩnh vực giáo dục các nhà nghiên cứu
lý luận đã đưa ra những khái niệm về quản lý giáo dục:
- Theo P. V. Khuđôminxky: “quản lý giáo dục là tác động có hệ thống, có kế
hoạch, có ý thức và có mục đích của chủ thể quản lý ở các cấp khác nhau đến tất cả
các khâu của hệ thống nhằm mục đích bảo đảm việc giáo dục cộng sản chủ nghĩa cho

thế hệ trẻ, đảm bảo sự phát triển toàn diện và hài hòa của họ.”
- Theo Phạm Minh Hạc thì quản lý giáo dục cũng chính là quản lý nhà trường
“quản lý nhà trường, quản lý giáo dục là tổ chức hoạt động dạy học… có tổ chức
được hoạt động dạy học, thực hiện được các tính chất của nhà trường phổ thông Việt
Nam Xã hội chủ nghĩa mới quản lí được giáo dục, tức là cụ thể hóa đường lối giáo
dục của Đảng và biến đường lối đó thành hiện thực, đáp ứng yêu cầu của nhân dân,
của đất nước” [24, 71- 72]
Theo Nguyễn Ngọc Quang: Quản lí giáo dục là hệ thống những tác động có mục
đích, có kế hoạch, hợp qui luật của chủ thể quản lý nhằm làm cho hệ thống vận hành
theo đường lối, nguyên lý giáo dục của Đảng, thực hiện các tính chất của nhà trường
Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học, giáo dục thế hệ
trẻ, đưa hệ thống giáo dục hướng tới mục tiêu dự kiến, tiến lên trạng thái về chất.[35,
35]
Quản lí giáo dục là hệ thống những tác động có tự giác (có ý thức, có mục đích,
có kế hoạch, có hệ thống , hợp quy luật) của chủ thể quản lí đến tập thể giáo viên,
công nhân viên, tập thể học sinh, cha mẹ học sinh và các lực lượng xã hội trong và
ngoài trường nhằm thực hiện các chất lượng và hiệu quả mục tiêu giáo dục của nhà
trường.[38, 38] Quản lí giáo dục nằm trong quản lý văn hóa – tinh thần. Quản lý hệ
thống giáo dục là tác động của hệ thống có kế hoạch, có ý thức, có hướng đích của
chủ thể quản lý ở các cấp khác nhau đến tất cả các mắt xích của hệ thống ( từ bộ đến
nhà trường) nhằm mục đích đảm bảo việc hình thành nhân cách cho thế hệ trẻ trên cơ
sở nhận thức và vận dụng những quy luật chung của xã hội cũng như các qui luật của
quá trình giáo dục, của sự phát triển thể lực và tâm lý của người học [39,16]
Từ các quan điểm trên ta có thể hiểu khái niệm quản lí giáo dục là quá trình tổ
chức và điều chỉnh sự vận hành của ba yếu tố: yếu tố tư tưởng, yếu tố con người, và
các điều kiện vật chất diễn ra trong điều kiện của những quan hệ quản lý xác định,
nhằm đạt đến mục tiêu của quá trình quản lý hoạt động giáo dục. Đó là hệ thống
những tác động có định hướng, có kế hoạch, có ý thức của chủ thể quản lý lên các hệ
thống vận hành giáo dục trong và ngoài nhà trường nhằm thự hiện có chất lượng và
hiệu quả mục tiêu giáo dục của nhà trường.

1.2.1.3. Khái niệm quản lí trường học:
Nhà trường là một đơn vị giáo dục, vì vậy quản lý giáo dục cũng chính là quản
lý nhà trường, là một quá trình tác động có định hướng của nhà quản lý giáo dục
trong việc vận dụng những nguyên lý, phương pháp…chung nhất của khoa học quản
lý vào các lĩnh vực giáo dục nhằm đạt được những mục tiêu giáo dục đã đề ra
Quản lí trường học là một chuỗi tác động hợp lý (có mục đích, tự giác, hệ thống,
có kế hoạch) mang tính tổ chức – sư phạm của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên
và học sinh, đến những lực lượng giáo dục trongn và ngoài nhà trường nhằm huy
động họ cùng cộng tác, phối hợp, tham gia vào mọi hoạt động của nhà trường nhằm
làm cho quá trình giáo dục vận hành một cách tối ưu tới việc hoàn thành những mục
tiêu dự kiến [39,16]
1.2.1.4. Khái niệm giáo dục hướng nghiệp trong trường học:
Theo từ điển Bách khoa toàn thư: “Giáo dục hướng nghiệp là hệ thống các biện
pháp giúp cho con người lựa chọn và xác định nghề nghiệp của bản thân trong cuộc
sống tương lai trên cơ sở kết hợp nguyện vọng, sở trường của cá nhân với nhu cầu xã
hội.”
Xét trên bình diện xã hội: Giáo dục hướng nghiệp là hệ thống tác động của xã
hội về giáo dục học, y học, kinh tế học…nhằm giúp cho thế hệ trẻ chọn được ngành,
nghề vừa phù hợp hứng thú, năng lực, nguyện vọng, sở trường của cá nhân, vừa đáp
ứng được nhu cầu nhân lực của các lĩnh vực sản xuất trong nền kinh tế quốc dân.
Giáo dục hướng nghiệp là quá trình dẫn dắt thế hệ trẻ di vào thế giới các ngành nghề,
giúp cho họ phát huy hết năng lực trong lao động, có được cuộc sống thỏa mãn với
lao động nghề nghiệp.
Xét trên bình diện trường phổ thông: Giáo dục hướng nghiệp là hình thức hoạt
động dạy của thầy và hoạt động học của trò. Với tư cách là hoạt động dạy của thầy,
giáo dục hướng nghiệp được coi như là công việc của tập thể giáo viên, tập thể sư
phạm có mục đích giáo dục học sinh trong việc chọn nghề, giúp các em tự quyết định
nghề nghiệp trong tương lai, trên cơ sở phân tích khoa học về năng lực, hứng thú của
bản thân và nhu cầu nhân lực của các ngành sản xuất trong xã hội [5, 61]. Giáo dục
hướng nghiệp là một hệ thống các biện pháp giáo dục nhằm chuẩn bị cho học sinh

sớm có ý thức chọn ngành, nghề vừa phù hợp với nguyện vọng cá nhân vừa phù hợp
với sự phân công lao động xã hội ngay từ khi còn học ở trường phổ thông. [2, 29]
Như vậy, giáo dục hướng nghiệp là một hệ thống các biện pháp giáo dục của nhà
trường, gia đình và xã hội nhằm chuẩn bị cho thế hệ trẻ về tư tưởng, tâm lý, tri thức,
kỹ năng để họ sẵn sàng đi vào các ngành nghề, vào lao động sản xuất, đấu tranh, xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc. Giáo dục hướng nghiệp góp phần phát huy năng lực, sở
trường của từng người, đồng thời góp phần vào việc điều chỉnh nguyện vọng của cá
nhân cho phù hợp với nhu cầu phân công lao động trong xã hội.
1.2.1.5. Khái niệm quản lí hoạt động giáo dục hướng nghiệp trong trường học:
Như trên đã nêu, giáo dục hướng nghiệp là một hoạt động giáo dục của gia
đình, nhà trường và xã hội. Trong đó, nhà trường đóng vai trò chủ đạo nhằm định
hướng và chuẩn bị cho học sinh về nghề nghiệp trong tương lai, giáo dục về tư tưởng,
tâm lý, ý thức, cũng như những kỹ năng ban đầu.
Từ khái niệm quản lí giáo dục và quản lí trường học, ta có thể hiểu khái niệm
quản lí hoạt động giáo dục hướng nghiệp trong trường phổ thông là tập hợp các tác
động có tổ chức, có kế hoạch, kiểm tra, tổng kết và điều chỉnh có định hướng của chủ
thể quản lí đến đội ngũ giáo viên, học sinh, các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà
trường, nhằm thực hiện mục đích giáo dục cho học sinh trong việc chọn ngành, nghề
vừa đáp ứng được nhu cầu xã hội và yêu cầu của nghề nghiệp, vừa phù hợp với
nguyện vọng, hứng thú, năng lực, sở trường của học sinh, đảm bảo cho việc triển khai
các con đường giáo dục hướng nghiệp đạt được nội dung và yêu cầu đề ra.
1.2.2. Lý luận về giáo dục hướng nghiệp trong trường THPT.
1.2.2.1. Mục tiêu của hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT
Phát hiện và bồi dưỡng phẩm chất nhân cách nghề nghiệp cho học sinh, giúp các
em hiểu mình, hiểu yêu cầu của nghề, hiểu được xu thế phát triển hệ thống nghề trong
xã hội.Thông qua hoạt động giáo dục hướng nghiệp, giáo viên giúp học sinh điều
chỉnh động cơ học nghề, trên cơ sở đó các em định hướng đi vào lĩnh vực sản xuất
mà xã hội đang có nhu cầu nhân lực [ 9,10 ]
12.2.2 Nhiệm vụ và các biểu hiện của hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh
THPT

+ Giáo dục hướng nghiệp có tính chất xã hội rộng rãi và kéo dài trong suốt cuộc
đời của mỗi con người. Do đó, để tiến hành công tác giáo dục hướng nghiệp cho thế
hệ trẻ cần phải có sự tham gia của cả ba môi trường giáo dục, nhà trường, gia đình và
xã hội. Kinh nghiệm thực tế cho thấy, không thể riêng một cơ quan nào đảm nhận
công tác giáo dục hướng nghiệp mà không thể đáp ứng nhu cầu của xã hội. Giáo dục
hướng nghiệp là một quá trình kéo dài trong suốt cuộc đời của mỗi con người, là một
quá trình liên tục từ những năm đầu lớp phổ thông đến quá trình học nghề và hành
nghề của con người, nhất là trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ khoa học kỹ thuật
hiện nay.
+ Nhiệm vụ của hoạt động giáo dục hướng nghiệp trong trường THPT.
Nhìn từ góc độ xã hội, công tác GDHN có các nhiệm vụ chủ yếu sau:
Định hướng nghề nghiệp cho cho học sinh là một quá trình hoạt động tích cực,
tự giác của học sinh dưới sự hướng dẫn của nhà trường, gia đình cùng với sự hỗ trợ
của các trung tâm kỹ thuật hướng nghiệp và các tổ chức xã hội nhằm giúp cho học
sinh tìm hiểu về thế giới nghề nghiệp để các em lựa chọn một nghề phù hợp khi rời
khỏi trường phổ thông. Nhiệm vụ đầu tiên là giáo dục nghề nghiệp cho học sinh được
làm quen với những nghề cơ bản trong xã hội, những nghề có vị trí then chốt trong
nền kinh tế quốc dân, những nghề cần thiết phải phát triển ở địa phương cũng như xu
thế phát triển của các ngành nghề, những yêu cầu tâm sinh lý của nghề, điều kiện vào
nghề và học nghề.Từ đó giáo dục thái độ lao động đúng đắn, uốn nắn những biểu
hiện lệch lạc trong dự định chọn nghề của học sinh, cũng như tuyên truyền nghề
nghiệp để học sinh chú ý đến những nghề đang có nhu cầu bức thiết về nguồn nhân
lực lao động trẻ tuổi.
Trong quá trình tìm hiểu nghề, ở học sinh sẽ xuất hiện và phát triển hứng thú
nghề nghiệp.Trên quan điểm tâm lí học, hứng thú là một động lực hết sức quan trọng
để con người gắn bó với nghề. Do đó, giáo dục hứng thú nghề nghiệp phải gắn với
năng lực nghề nghiệp tương ứng.Giáo dục hướng nghiệp ở phổ thông là con đường
hình thành năng lực nghề nghiệp là tổ chức lao động sản xuất kết hợp với dạy nghề