những giải pháp đồng bộ để hoàn thiện chính sách thuế xuất nhập khẩu

CHƯƠNG II
THỰC TRẠNG HỆ THỐNG CHÍNH SÁCH THUẾ
XUẤT NHẬP KHẨU Ở NƯỚC TA
I. ĐÔI NÉT VỀ CHÍNH SÁCH THUẾ XUẤT NHẬP KHẨU QUA CÁC
THỜI KỲ .
1.Thời kỳ phong kiến và thực dân pháp thống trị .
1.1. Thời kỳ phong kiến Việt Nam .
Thời kỳ mở đầu dựng nước ở Việt nam cách đây khoảng 4000 năm lịch sử,
từ khi kỹ thuật luyện kim bắt đầu xuất hiện, đây là thời đại Hùng Vương, thời
kỳ này nền kinh tế mang tính chất một nền kinh tế tự nhiên, con người đã biết
trồng trọt canh tác và thuần hoá các con vật để chăn nuôi chúng hoạt động trao
đổi không diễn ra, cho nên hầu như không có hoạt động ngoại thương. Đến thời
kỳ phong kiến hoá (179Tr CN- 983) đây là thời bọn phong kiến Trung quốc
đô hộ nước ta. Thời kỳ này ngoài việc phải cống nộp ra chúng nhưng sản vật
quý, chúng còn thi hành chính sách thuế bóc lột đó là tô thuế, thuế muối, thuế
sắt và lao dịch. Hoạt động ngoại thương đều do Trung quốc quản lý, chúng thi
hành chính sách độc quyền về ngoại thương. Sau đó đến thời kỳ phong kiến tự
chủ, nước ta đã trải qua rất nhiều triều đại: Ngô, Đinh, Tiền Lê, Lý, Trần,Hồ và
Lê sơ nhìn chung tất cả đều thi hành chính sách kinh tế “dĩ nông vi bản “từ đó
đi tới chính sách trọng nông ức công thưong. Về ngoại thương thì do hệ thống
giao thông đường thuỷ đã mở ra mối liên hệ và giao lưu giữa Việt nam vói
nước ngoài, đặc biệt thời kỳ Lý-Trần thì Vân đồn (Quảng Ninh )là cửa khẩu
quan trọng, ở đó có các thuyền buôn nước ngoài đến buôn bán hàng hoá.Tiếp
đó là thời kỳ Lê Mạt tới thời Nguyễn đây vốn là thời kỳ khủng hoảng suy vong
của chế độ phong kiến Việt Nam. Nhà nước lại thực hiện chính sách kìm hãm
sự phát triển của công thương nghiệp khiến nó rơi vào tình trạng khủng hoảng,
ở trong nước thì nhà nước đánh thuế khoá nặng nề làm cho nhiều ngành bị phá
1
sản, đối với hoạt động ngoại thương thì bằng những chính sách thuế cao đối với
nhiều loại hàng hoá và thực hiện ngăn cấm với nước ngoài. Nhưng đến cuối thế
kỷ thứ 19 dưới triều đại Quang Trung thì nhà nước lại giảm bỏ nhiều loại thuế

tạo điều kiện cho các thương nhân làm ăn buôn bán, trong quan hệ ngoại
thương thì nhà nước cho phép thuyền buôn nước ngoài đựơc ra vào và buôn
bán rễ ràng ở các thương cảng .
Đến nửa đầu thế kỷ 19 khi triều đại nhà Nguyễn lên nắm quyền thống trị
đất nước, thì nền kinh tế lại rơi vào tình trạng khủng hoảng. Trong quan hệ
buôn bán với nước ngoài thì nhà nước thực hiện chính sách “bế quan toả cảng”,
nhiều thuyền buôn phương Tây đến đặt quan hệ thương mại đều bị khước từ .
Nhìn chung trải qua tất cả các thời kỳ nền kinh tế Việt Nam kéo dài trong
tình trạng một nền kinh tế tự nhiên,tự cấp,tự túc cho nên hoạt động ngoại
thương vẫn kém phát triển, những chính sách thuế quan hầu như không có .
1.2. Giai đoạn thực dân Pháp thống trị (1858-1945).
Sau khi thôn tính được Việt Nam để tăng cường vơ vét, bóc lột và kìm hãm
sự phát triển nền kinh tế chúng đã thực hiện hai chính sách lớn: chính sách liên
hợp thuế quan và chính sách liên hợp tiền tệ. Với chính sách kiên hợp thuế
quan thì chúng đã đặt ra hàng trăm thứ thuế, trong thuế trực thu thì có thuế đinh
và thuế điền, thuế gián thu thì có thuế thuế rượu, thuế muối, thuế phiện. Ngoài
ra còn có nhũng thứ thuế rất là vô lý như thuế mái hiên, thuế đổ rác, thuế súc
vật
Còn trong hoạt động ngoại thương thì chúng thực hiện chính sách thực dân
độc quyền thương mại và thực hiện trao đổi không ngang giá. Việc buôn bán ở
Việt Nam chủ yếu đều nằm trong tay tư bản Pháp còn người Việt Nam chỉ là
buôn bán nhỏ, chúng chỉ mua nguyên vật liệu với giá rẻ còn bán hàng hoá với
gía đắt . Ngoài ra chúng còn thực hiện chính sách đồng hoá thuế quan được thể
hiện :
* Hàng của Pháp nhập vào Việt nam thì không bị đánh thuế
* Hàng nước ngoài nhập vào Việt nam thì bị đánh thuế cao.
2
* Hàng Việt nam xuất sang Pháp không bị đánh thuế, chủ yếu là nông lâm
thuỷ sản chiếm 95% trong đó trong đó gạo chiếm tỷ trọng lớn. Trong thời kỳ
này 62% lượng hàng nhập khẩu vào Việt Nam là hàng của Pháp .

Nhưng đến sau năm 1939 thì chúng lại thực hiện chính sách thuế quan tự trị
với nội dung: (1) các mặt hàng buôn bán giữa Pháp vào Vệt nam thì lại không
được miễn thuế nữa, (2)thuế xuất nhập khẩủ Đông Dương thì do Đông Dương
tự quyết định và phải được sự chuẩn y của Pháp. Nền kinh tế Việt nam trong 50
năm (1890-1939) liên tục xuất siêu, 11 năm xuất siêu và 9 năm nhập siêu.
2. Chính sách thuế xuất nhập khẩu từ 1945 đến nay.
Ngày 13/08/1951 chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 49/SL quy định
nguyên tắc tổ chức quản lý ngoại thương và thể lệ xuất nhập khẩu. Văn kiện
lịch sử này đặt nền móng để xây dựng chính sách quản lý xuất nhập khẩu sau
này. Nhưng do chiến tranh nên sau khi thống nhất đất nước thì chính sách quản
lý xuất nhập khẩu mới được định hình và vận hành, đồng thời từng bước được
sửa đổi, bổ sung để phù hợp với thực tiễn. Đặc biệt từ khi bước vào thời kỳ đổi
mới, phương sách phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, đã mở
đường cho việc hình thành và phát triển nền sản xuất hàng hoá hướng vào xuất
khẩu thay thế nhập khẩu của các thành phần kinh tế phong phú hướng ra thị
trường, hướng ra bên ngoài. Đó là yếu tố nội lực đòi hỏi phải chuyển đổi chính
sách xuất nhập khẩu. Cùng lúc đó sự biến động của các nước XHCN, sự bao
cấp viện trợ quốc tế không còn nữa, việc buôn bán phải hoà nhập vào cộng
đồng thế giới. Đây là yếu tố khách quan cũng rất bức bách không những phải
đổi mới mà phải đổi mới nhanh chóng, đồng bộ toàn diện chính sách quản lý
xuất nhập khẩu để có đIều kiện đưa nền ngoại thương nói riêng và nền kinh tế
nước ta nói chung vượt qua khủng hoảng để có bước phát triển.
Bước “ đột phá “ của việc đổi mới chính sách là mạnh dạn thay đổi quan niệm
về Nhà nước độc quyền ngoại thương,mà nhà nước chỉ độc quyền ban hành
chính sách,luật pháp thực hiện quản lý thông qua hành lang pháp lý, thực hiện
qua luật thuế xuất nhập khẩu .
3
II. THỰC TRẠNG HỆ THỐNG CHÍNH SÁCH THUẾ XUẤT NHẬP KHẨU
Ở NƯỚC TA HIỆN NAY
1. Chính sách thuế xuất nhập khẩu của Việt Nam .

Luật thuế xuất, nhập khẩu đầu tiên Việt Nam ra đời vào tháng 12 năm 1987
để quản lý hoạt động xuất nhập khẩu và thay thế cho chế độ thu bù chênh lệch
ngoại thương trước đó. Sau một thời gian áp dụng, Luật thuế xuất nhập khẩu
được sửa đổi lần thứ nhất vào năm 1991, lần thứ hai vào năm 1993 và lần gần
đây nhất là ngày 20/05/1998. Trong đó vấn đề mà thường xuyên được các
thương gia và nhà nước quan tâm nhiều nhất là biểu thuế suất đối với hàng xuất
khẩu và nhập khẩu.
1.1. Biểu thuế xuất khẩu .
Mỗi thời kỳ ta có một biểu thuế riêng để ngày càng phù hợp hơn với điều
kiện của đất nước và phát huy được lợi thế cạnh tranh.
Vào năm 1991 biểu thuế hàng xuất khẩu của ta có 11 mức (từ 0%- 45%)
đánh vào hơn 60 nhóm hàng. Ta có thấy kết cấu của biểu thuế thông qua bảng
sau:
Bảng về biểu thuế xuất khẩu một số mặt hàng.

4
Bảng số 1:
Mã số Nhóm, tên mặt hàng Thuế suất (%)
1 2 3
0 3 0 0
03010 0
090100
090200
090400
100600
160400
2709
27090010
270110
270120

4001
400110
400120
Cá, động vật, giáp xác và động vật
thân mềm
Cá sống các loại
Cà phê các loại rang, chưa rang
hoặc đã khử chất Cafein,các chất
thay thế Cafê có chứa Cafê theo tỷ
lệ.
Chè các loại
Hồ tiêu, ớt khô, xay tán
Gạo các loại
Cá đã chế biến ăn được, trứng cá
muối,các sản phẩm trứng cá muối
chế biến từ trứng cá.
Dầu mỏ, dầu chế biến từ khoáng
chất Bitum, dạng thô.
Dầu thô
Than
Than bánh than quả và các loại
nhiên liệu rắn sản xuất từ than
được.
Cao su tự nhiên, nhựa cây Balata
Mủ cao su tự nhiên
Cao su tự nhiên dạng khác
0
1
0
0

0
1
0
0
4
2
1
0
2
2
Nguồn: Tổng cục thuế
Hiện nay cơ cấu mặt hàng xuất khẩu của ta có thay đổi do đó thuế suất cũng
cũng có phần thay đổi. Được minh hoạ qua bảng dưới đây:
5
Bảngsố 2
Mã số Nhóm, tên mặt hàng Thuế suất(%)
1 2 3
0300
080100
090100
090200
090400
100600
270110
27090010
400120
Thuỷ sản các loại
Hạt điều
- Điều chưa chế biến
- Điều đã chế biến

Cà fê
Chè các loại
Hạt tiêu
Gạo các loại
Than
Dầu thô
Cao su
0
4
0
0
0
0
0
0
4
0
Nguồn: Tổng cục thuế
Trên đây là biểu thuế suất của một số mặt hàng chủ lực mà Việt Nam đã thực
hiện trong thời gian qua. Thông qua hai biểu thuế suất thuế xuất khẩu trên ta có
nhận xét như sau: nếu như năm 1991 trong biểu thuế xuất khẩu chỉ có 60 mặt
hàng tương ứng với 11 mức thuế suất (0 - 45%) thì đến nay năm 1999 trong
biểu thuế suất thuế xuất khẩu có tới 62 nhóm mặt hàng nhưng chỉ có 10 mức
thuế suất (0 - 45%).
1.2. Biểu thuế nhập khẩu .
Số mặt hàng mà nước ta phải nhập khẩu có tới hơn 3000 mã nhóm mặt hàng.
Biểu thuế nhập khẩu (1991) có kết cấu như sau:
6
Bảng số 3
Mã số Nhóm, tên mặt hàng Thuếsuất(%)

1 2 3
220400
220100
230300
240110
24012010
240200
300450
310200
310400
84183010
Rượu vang làm từ nho tươi kể cả vang
cao độ
Các loại nước kể cả nước khoáng tự
nhiên, nước khoáng nhân tạo và nước
có ga .
Bia sản xuất từ Malt
Thuốc lá lá chưa tước cọng
Thuốc lá lá đã cắt thành sợi .
Xì gà, xì gà nhỏ
Vitamin các loại
Phân khoáng và phân hoá học có chứa
Nitơ
Các loại phân hoá học hay khóang chất
chứa Kali
Máy đông lạnh dạng tủ dung tích 200lít
Máy đông lạnh dạng tủ dung tích 900lít
100
70
100

15
30
120
0
0
0
15
5
Nguồn: Tổng cục thuế
Cho đến năm 1998 thì biểu thuế suất của một số nhóm mặt hàng đã được thay
đổi chẳng hạn như:

7
Bảng số 4.
Mã số Nhóm, tên mặt hàng Thuế suất (%)
1 2 3
300450.11
300450.19
300450.30
8418.3010
8418.3090
8509.10
8524.90.10
8703.10.11
8703.10.12
8704.21.11
8704.21.12
Vitamin A
Vitamin loại khác
Vitamin B1,B2,B6,B12

Máy đông lạnh dạng tủ dung tích
200lít
Máy đông lạnh dạng tủ dung tích
200-800 lít
Máy hút bụi
Đĩa mềm dùng cho máy vi tính
* Loại ôtô 15-20 chỗ ngồi
Dạng nguyên chiếc
Dạng SKD
* Xe động cơ dùng để vận tải hàng
hoá trọng tải <=5 tấn
Dạng nguyên chiếc
Dạng SKD
10
0
10
40
20
40
10
60
45
60
40
Nguồn: Tổng cục thuế
Mức thuế suất các mặt hàng trong biểu thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu
Thường xuyên thay đổi theo hướng ngày càng khai thác được lợi thế so sánh
của nước ta. Các mức thuế suất này chỉ mang tính chất thời kỳ chứ không phải
là vĩnh viễn. Điều nàycó thể thấy rõ nhất là thuế suất của các mặt hàng thuộc
biểu thuế nhập khẩu. Chẳng hạn: Theo quyết định ngày 20/11/95 của thủ tướng

chính phủvề việc sửa đổi tên và thuế suất của một số mặt hàng trong biểu thuế
nhập khẩu .
8
Bảng số 5.
Mã số Nhóm, tên mặt hàng Thuế suất (%)
1 2 3
870310
870310.11
870310.12
870310.13
870310.21
870310.22
870310.23
870310.31
870310.32
870310.33
ôtô và cácloại xe khác thiết kế cho người
* Loại 15-20 chỗ ngồi
Nguyên chiếc
Dạng SKD
Dạng CKD1
* Loại 5-15 chỗ ngồi
Nguyên chiếc
Dạng SKD
Dạng CKD1
* Loại <= 5 chỗ ngồi
Nguyên chiếc
Dạng SKD
Dạng CKD1
100

80
25
150
120
40
200
150
50
Nguồn: Tổng cục thuế
Qua các bảng về thuế suất thuế xuất nhập khẩu thì cho ta thấy thuế suất đối
với nhóm các mặt hàng nhập khẩu thì có xu hướng tăng lên ví dụ: nhóm hàng
Vitamin các loại mã số 300450 từ mức thuế suất 0 % vào năm 1991 đã tăng lên
10% vào năm 1998 và mặt hàng máy đông lạnh cũng tăng từ 15% đối với máy
đông lạnh dạng tủ có dung tích 200lít (1991) đã tăng lên mức 40% vào năm
1998. Các mặt hàng ôtô, xe máy, thuốc lá, rượu vẫn là mặt hàng có có mức thuế
suất cao như: thuốc lá cắt thành sợi thuế suất 30%, xì gà thuế suất 120%, rượu
mạnh thuế suất 80%, rượu mạnh có cồn thuế suất 120%. Cùng tham gia vào
chính sách quản lý xuất nhập khẩu, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các
doanh nghiệp và tăng nguồn thu ngân sách của nhà nước, Nhà nước đã ban
9
hành biểu thu về lệ phí hạn ngạch kinh doanh xuất nhập khẩu hàng diệt may
vào thị trường EU.
Bảng số 6.
Stt Tên chủng loại hàng hoá Cat Mức thu
1
2
3
4
5
T.shirt , polo-shirt

áo len, áo nỉ, cardigans
Quần âu, quần soóc
áo sơ mi nữ
áo sơ mi nam
4
5
6
7
8
0.02USD/ chiếc
0.05USD/ chiếc
0.05USD/chiếc
0.05USD/chiếc
0.05USD/chiếc
Nguồn: Tổng cục hải quan
Ngày 29/4/98 Bộ tài chính đã ra quyết định về việc ban hành giá mua tối
thiểu để tính thuế nhập khẩu và làm căn cứ xác định giá tính thuế nhập khẩu.
Bảng này có nội dung như sau:
Bảng số 7.
Tên hàng Đơn
vị
Giá tính thuế
(USD)
1 2 3
* Nhóm 1: Đồ uống các loại
- Rượu Extra old
- Rượu Remy Martin Extra
* Nhóm 2: Xi măng các loại
- Xi măng đóng bao đen/ xám do G7sản
xuất

+ Loại P 500
- Do các nước khác sản xuất
+ Loại P500
* Nhóm 3: ôtô và xe máy
- Xe ôtô Nhật: Loại TOYOTA Crown
Lít
Lít
Lít
Tấn
Tấn
Chiếc
Chiếc
42
90
80
60
30.000
10
. Sản xuất từ 1996 trở về sau
Nhìn chung thì quy định trên là rất cần thiết và góp phần hạn chế tình trạng
người mua và người bán thông đồng với nhau ghi giá hàng thấp để được nộp
thuế ít. Đồng thời cũng giúp cho việc tính thuế được nhanh hơn và có thể hạn
chế được việc bán phá giá; nhằm đẩy mạnh việc nhập hàng hoá vào trong nước.
Tuy nhiên, qua bảng giá tính thuế tối thiểu do Bộ tài chính quy định đối với
một số mặt hàng đã nổi lên một tồn tại chủ yếu là:
- * Tình hình giá cả trong nước và ngoài nước thường xuyên biến đổi phức
tạp. Bảng tính thuế tối thiểu trở nên cứng nhắc, không sát với thực tế, thiếu tính
linh hoạt và không phù hợp với biến động của giá cả.
- Việc căn cứ vào giá thực tế tại cửa khẩu nhập hàng để xây dựng giá tính
thuế hàng nhạp không phù hợp với thông lệ quốc tế là căn cứ trên giá CIF tại

nơi và thời điểm mua hàng đối với trường hợp có hợp đồng mua bán nghiêm
chỉnh, đủ các điều kiện chứng từ, thủ tục để xác định giá tính thuế.
- Trong bảng tính thuế này chỉ đề cập đến một số nhóm mặt hàng, còn các
mặt hàng khác thì Bộ tài chính giao quyền cho các cục hải quan tham khảo ý
kiến các cơ quan thuế, vật giá cùng cấp, căn cứ vào các nguyên tắc xây dựng
giá tính thuế nhập khẩu để quy định giá tính thuế bổ sung. Trên thực tế, do
không có tổ chức theo dõi đầy đủ, kịp thời sự biến động giá cả thuộc mọi loại
hàng hoá và thường là với tư tưởng đơn thuần chạy theo kế hoạch, phần lớn giá
địa phương quy định cao hơn giá thực tế. Vấn đề nổi lên khá trầm trọng ở đây
là có rất nhiều hàng hoá có gía cao,thấp khác nhau đều được xếp chung vào một
“giỏ “. Mặc dù, cùng một loại hàng nhưng do tên hiệu, công thức pha chế mà
giá cả chênh lệch rất lớn, ví dụ: đối với nhóm hàng rượu (rượu Extra old là
42USD/lít trong khi đó rượu Remy Martin extra là 90USD/lít) .
- Trong luật thuế có quy định một số điều, thủ tục cần thiết về giấy phép, về
hợp đồng, hoá đơn chứng từ có liên quan để xác định tính hợp lệ của việc nhập
11
hàng. Đại bộ phận các công ty lớn nhập khẩu đã chấp hành đúng đắt, nhưng
để giữ tín nhiệm quốc tế với lý do chính đáng nào đó ghi trên hoá hợp đồng có
thể giá thấp hơn giá tối thiểu ở cửa khẩu nhập thì lại không được xem xét công
nhận làm căn cứ tính thuế. Cách giải quyết như vậy đã động trạm đến lòng tự
trọng của họ và cũng bị xếp vào loại “làm ăn có nghi vấn “. Điều này dẫn đến
hiện tượng hải quan lớn quyền và thiếu tin cậy cần thiết theo thông lệ quốc tế .
2. Thực trạng của chính sách thuế xuất nhập khẩu ở Việt Nam hiện nay
2.1.Những ưu điểm của chính sách thuế xuất nhập khẩu .
Trong những năm qua Luật Thuế xuất khẩu,thuế nhập khẩu đã phát huy tác
dụng tích cực hỗ trợ kinh tế trong nước, thúc đẩy hoạt động ngoại thương của
Việt Nam phát triển và huy động nguồn thu đáng kể cho ngân sách nhà nước
(biểu1), dần trở thành công cụ quản lý vĩ mô, khuyến khích đẩy mạnh hoạt
động xuất khẩu phù hợp với chính sách mở cửa, chính sách kinh tế của nước
ta trong tình hình mới .

Biểu số 8: Thuế xuất nhập khẩu và tỷ lệ so với tổng số thuế .
Năm Thuế XNK (triệuUSD) Tỷ lệ so với tổng số thu về thuế (%)
1988
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
12
67,5
99,8
223,2
544,3
945,0
1260,0
1.303,0
1.181,0
1,283,4
1.325,0
9,36
10,45
11,8
19,08
25,46
24,8

24,2
21,85
23,6
24,9
Nguồn: Tổng cục thuế
12
Đến nay ta đã quan hệ kinh tế với khoảng 105 nước trên thế giới. điều này,
đã mở rộngthị trường xuất nhập khẩu theo hướng ngày càng gia tăng. đáng chú
ý là nhiều thị trường xuất khẩu có dung lượng lớn như các thị trường: Liên
minh Châu Âu(EU), Nhật bản, Hồng Kông, Trung Quốc, Trung cận đông, Châu
Phi và các nước Đông Nam Á. Trong những nước mà có quan hệ với ta thì đã
có khoảng 65 nước có thoả thuận về đối xử tối huệ quốc trong đó có: Cộng hoà
Achentina, Cộng hoà Pháp, Cộng hoà Italia, Liên bang Nga, và có 8 nước
trong khu vực Đông Nam Á thoả thuận về đối xử ưu đãi đặc biệt trong quan hệ
thương mại với nước ta. Trong 105 quốc gia thì có 10 quốc gia là bạn hàng lớn
nhất chiếm 75% tổng kim ngạch xuất khẩu, nhập khẩu. Hàng của Việt nam đã
bắt đầu xâm nhập vào các thị trường Mỹ, Tây Âu (đây vốn là những thị trường
khó tính) còn các thị trường truyền thống như các nước trước đây thuộc Liên
Xô và Đông Âu đang được khôi phục lại. Triển vọng trong quan hệ thương mại
giữa Việt Nam và các nước trên thế giới đang được tiếp tục mở rộng và phát
triển.
Danh mục mã số hàng hoá thuế xuất nhập khẩu của Việt Nam dựa theo danh
mục của hệ thống điều hoà HS. Điều này tạo thuận lợi trong việc quy định mức
thuế suất từng nhóm hàng và cho biểu thuế Việt Nam phù hợp với thương mại
và thuế quốc tế.
Ngày 05/07/1993 quốc hội đã sửa đổi, bổ sung một số điều luật thuế xuất
khẩu,thuế nhập khẩulần thứ hai, trong đó có sửa đổi quy định về miễm thuế đối
với các xí nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và thời hạn nộp thuế hàng xuất
khẩu, hàng là nguyên liệu, vật liệu nhập khẩu để sản xuất hàng xuất khẩu và
ngoài ra còn quy định lại chế độ miễn thuế, giảm thuế và hoàn thuế. Đến năm

1998 Quốc hội lại tiến hành sửa đổi, bổ sung một số điều trong Luật thuế xuất
khẩu, thuế nhập khẩu lần thứ ba,trong đó có bố sung mức thuế suất ưu đãi
vàquy định một số trường hợp hàng hoá nhập khẩu ngoài việc chịu thuế nhập
khẩu còn phải chịu thuế bổ sung (để ngăn chặn hiện tượng bán phá giá).
13
Những sửa đổi, bổ sung trên đã góp phần tăng cường quản lý chặt chẽ hàng
nhập khẩu, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho tăng cường hoật động xuất
khẩu ở nước ta.
Trong những năm từ 1992 trở lại đây, Nhà nước đã nhiền lần sửa đổi khung
thuế suất, sửa đổi biểu thuế xuất khẩu, biểu thuế nhập khẩu: Tính đến năm 1999
biểu thuế nhâp khẩu hiện hành có 25 mức thuế suất từ 0%-60% thuế 0% (chủ
yếu áp dụng đối với các loại hàng vật tư, thiết bị máy móc), mức thuế suất
50%-60% (chủ yếu áp dụng đối với hàng tiêu dùng rượu, bia, ôtô xe máy. . .).
Biểu thuế xuất khẩu hiện hành thu vào 60 nhóm hàng với 10 mức thuế suất từ
0%-45% tuỳ theo mặt hàng.
Việc sửa đổi, bổ sung trong chính sách thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu này
đã góp phần cải thiện tình hình xuất nhập khẩu. Thể hiện qua bảng sau:
Bảng số 9: Tình hĩnh XK - NK của Việt Nam giai đoạn(1990-1999)
Đơn vị: triệu đồng
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
NK 2752 2338 2540 3924 5825 8155 11143 11271 10352 11636
% - -15,1 +8,7 +54,4 +48,4 +40 +36,6 +1,1 -8,1 +12,4
XK 2404 2087 2580 2985 4054 5449 7255 8850 9364 11523
% - -13,2 +23,6 +15,7 +35,8 +34,4 +33,2 +22,2 +5,8 +23
Nguồn: Tổng cục thống kê
Ta thấy tổng kim ngạch về XNK qua các năm đều có tăng, điều đáng quan
tâm nhất là cơ cấu mặt hàng, nhóm mặt hàng có thay đổi đáng kể và tỷ trọng
hàng xuất khẩu qua các năm đều có xu hướng tăng lên. Năm 1990 tỷ trọng này
là 5%, năm 1991là 8,5%, năm 1995là 22% và năm 1996 là 80%. Một số mặt
hàng chủ lực đã hình thành và bước đầu được thị trường thế giới chấp nhận

như: Dầu thô, thuỷ sản, dệt may,giầy dép, gạo, cà fê, hạt điều, cao su, lạc
nhân,điện tử.
Hoạt động xuất nhập khẩu nói chung, xuất khẩu nói riêng đạt được những
thành tựu đáng kể trên là do hệ thống chính sách, cơ chế quản lý. Nói chung
trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, cũng như chính sách thuế xuất nhập khẩu ở
14
nước ta cũng đã hình thành theo hướng ổn định dần. Điều đó có tác dụng tích
cực thúc đẩy sản xuất hàng xuất khẩu tăng nhanh và hướng nhập khẩu phục tốt
cho sản xuất và tiêu dùng. Đặc biệt số lượng donh nghiệp tham gia vào hoạt
động xuất nhập khẩu đã tăng rất rõ. Nếu như trước đây chủ yếu là doanh nghiệp
nhà nước thì hiện nay số doanh nghiệp ở tất cả các thành phần phần kinh tế có
thể tham gia xuất nhập khẩu theo quy định của nhà nước. Các chính sách và cơ
chế quản lý đó được cải thiện theo hướng chú trọng đến việc nâng cao chất
lượng hàng xuất khẩu thông qua việc tiếp thu và áp dụng những tiến bộ mới và
tiên tiến của cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật công nghệ.
Có thể nói rằng, chính sách thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu của nước ta có
tác động tích cực trong việc quản lý các hoạt động xuất nhập khẩu, góp phần
bảovệ sản xuất trong nước, hướng người tiêu dùng và tạo nguồn thu cho ngân
sách nhà nước. Thuế xuất nhập khẩu hiện hành đã và đang là công cụ quan
trọng của Nhà nước trong việc bảo trợ cho sản xuất trong nước phát triển và là
nguồn thu qua trọng của ngân sách nhà nước.
Chính sách xuất nhập khẩu góp phần thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh
còn thể hiện ở các văn bản pháp lý được Quốc hội thông qua, Chủ tịch nước
ban hành, Chính phủ hướng dẫnvà Bộ Tài chính cùng các ban ngành có liên
quan. Như thông tư của Bộ Tài chính số 84/1997 TT-BTC ngày 13/11/1997 về
việc hướng dẫn sửa đổi, bổ sung một số điểm trong Luật thuế xuất nhập khẩu
như sau:
Khi nhập khẩu vẫn phải nộp thuế nhập khẩu và khi tái xuất máy móc, thiết
bị ra khỏi lãnh thổ Việt Nam sẽ được hoàn thuế nhập khẩu số thuế nhập khẩu
được hoàn dựa trên cơ sở nguyên tắc giá trị sử dụng còn lại của máy móc thiết

bị khi tái xuất. Đối với máy móc thiết bị dụng cụ mới nhập vào lãnh thổ Việt
Nam :
- Thời gian sử dụng và lưu tại việt nam từ 6 tháng trở xuống thì được hoàn
thuế toàn bộ.
15
- Thời hạn sử dụng và lưu tại việt Nam từ 6 tháng đến 1 năm thì được hoàn
lại 85% số thuế nhập khẩu.
- Thời hạn sử dụng và lưu tại Việt Nam từ 1-2 năm , được hoàn thuế nhập
khẩu 75% số thuế phải nộp.
- Thời hạn sử dụng và lưu tại Việt nam từ 2-3 năm , được hoàn thuế nhập
khẩu 55% số thuế phải nộp .
- Thời hạn sử dụng và lưu tại Việt Nam 3-5 năm, được hoàn thuế nhập khẩu
25% số thuế phải nộp.
- Thời hạn sử dụng và lưu tại Việt Nam từ 5 năm trở lên, được hoàn thuế
15% số thuế phải nộp.
Tuy nhiên trong những năm gần đây, đặc biệt sau Đại hội đại biểu ĐCS Việt
Nam lần thứ VIII, kinh tế trong nước cũng như hoạt động ngoại thương của ta
đã có những thay đổi căn bản. Nền kinh tế chuyển sang thời kỳ phát triển mới,
mở cửa và hội nhập với các nền kinh tế khu vực,thế giới, đã và sẽ tham gia vào
các tổ kinh tế như: ASEAN, WTO và APEC. Để thực hiện điều này, Đảng ta
chủ trương xây dựng một nền kinh tế mở, đa dạng hoá và đa phương hoá quan
hệ kinh tế đối ngoại, tranh thủ vốn, công nghệ nước ngoài tập trung phát sản
xuất trong nước và đẩy mạnh xuất khẩu ra thị trường quốc tế. Bên cạnh đó phải
xây dựng một cơ cấu kinh tế hợp lý, bảo đảm khả năg giữ vững tự chủ về kinh
tế, có đủ nội lực cần thiết để chủ động tham gia phân công lao động và hợp tác
quốc tế. Đứng trước yêu cầu này, Luật thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu hiện
hành đã bộc lộ rất nhiều những hạn chế cần phải được sửa đổi và bổ sung.
2.2.Những điểm tồn tại bất cập của hệ thống chính sách thuế xuất nhập
khẩu hiện nay ở Việt Nam.
Trong bối cảnh hiện nay, yêu cầu của tình hình mới là phải tạo ra nguồn lực

cho công nghệ hoá hiện đại hoá đất nước, đặc biệt là bố trí lại cơ cấu kinh tế,
tăng cường mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại song phương, đẩy nhanh quá
trình hội nhập kinh tế khu vực và thế giới, hướng mạnh về xuất khẩu. Trước
yêu cầu đó, thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu đã bộc lộ những hạn sau:
16
Một là, thuế nhập khẩu của ta hiện nay chưa đáp ứng được yêu cầu thực
hiện chiến lược hướng mạnh về xuất khẩu. Điều này thể hiện ở nhưng mặt sau:
* Thuế nhập khẩu hiện nay với chức năng bảo vệ cho sản xuất trong nước đã
thường xuyên được điều chỉnh thuế suất cho phù hợp với những mặt hàng trong
nước đã sản xuất được, do đó nó đã góp phần hỗ trợ tích cực cho sản xuất trong
thời kỳ đầu phát triển. Nhưng chính điều này đã tạo ra những lệch lạc trong
định hướng đầu tư trong nước, đặc biệt là thu hút đầu tư nước ngoài.
Trong những năm qua, đầu tư nước ngoài đã được thu hút vào những ngành
sản xuất ra các sản phẩm có mức thuế bảo hộ cao phục vụ cho nhu cầu của thị
trường trong nước chứ không nhằm vào xuất khẩu. Do tổ chức quản lý,điều
hành xuất nhập khẩu còn nhiều yếu kém nên có tình trạng 50% sản phẩm của
các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài không xuất khẩu sản phẩm mà
cung cấp vào thị trường nội địa,và đây là việc làm đã gây nhiều khó khăn cho
các doanh nghiệp trong nước trong việc tiêu thụ phẩm. Điều này đã dẫn đến
tình trạng vốn đầu tư này chưa thực sự góp phần tăng tiềm lực xuất khẩu, tăng
khả năng cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam và đẩy nhanh được khả năng
thâm nhập thị trường của hàng Việt Nam, gây lãng phí trong sử dụng nguồn
vốn này.
Trong điều kiện thực hiện chiến lược công nghiệp hoá hướng về xuất khẩu,
hội nhập với các nền kinh tế khu vực và thế giới, chức năng bảo vệ sản xuất
trong nước của thuế nhập khẩu cần được thay đổi căn bản so với thời kỳ trước
đây. Cũng như nhiều nước trên thế giới đã sử dụng thuế nhập khẩu để bảo vệ
cho sản xuất trong nước đối với mọi ngành sản xuất, trong điều kiện hội nhập
chúng ta cần xác định rõ quan điểm thuế nhập khẩu lựa chọn để bảo vệ, hỗ trợ
những ngành sản xuất có khả năng cạnh tranh và xuất khẩu trong khu vực

cũng như trên thế giới. Thuế nhập khẩu phải góp phần tích cực vào việc bố trí
cơ cấu lại, định hướng phát triển các ngành kinh tế phù hợp với mục tiêu đề ra.
17
* Thuế nhập khẩu hiện nay có chức năng hướng dẫn tiêu dùng trong nước và
tạo nguồn thu quan trọngcho ngân sách Nhà nước nên thuế của những mặt hàng
tiêu dùng đã thể hiện ở mức thuế cao.
Từ biểu thuế và thuế suất hiện hành ta thấy chính sách thuế xuất nhập khẩu
của ta còn nặng về mục tiêu thu mà chưa chú ý đến mục tiêu khuyến khích và
quản lý xuất nhập khẩu. Biểu thuế nhập khẩu hiện nay có nhiều mức (25 mức).
Quy định này làm cho biểu thuế quá phức tạp, gây khó khăn trong quản lý thuế
nhập khẩu, đặc biệt làm cho thuế mất tính trung lập. Quá nhiều mức thuế suất
làm cho cơ cấu thuế phức tạp một cách không cần thiết, thuế dàn trải là có hại -
thậm chí tai hại hơn thuế suất cao nhưng thống nhất. Vì chúng có thể đưa các
nguồn vốn vào các hoạt động không có hiệu quả. Quá nhiều mức dưới 5% làm
cho kết quả thu vào ngân sách bị hạn chế, dồn gánh nặng động viên ngân sách
nhà nước cho các mặt hàng khác.
Ngoài ra, thuế nhập khẩu của ta hiện nay nhiều nhóm hàng thuế suất lại
cao,thấp còn căn cứ vào mục đích sử dụng chứ không theo tính chất hàng hoá.
Vì vậy nhiều nhiều mặt hàng cùng tính chất nhưng mục đích sử dụng khác nhau
có thuế suất nhập khẩu chênh lệch khá lớn như: Xe đạp đua mã số 871210 thuế
suất 5%, còn xe đạp thường mã số 871290 thuế suất 60%, xe cứu thương thuế
suất 0%. Điều này đã gây nên nhiều tiêu cực trong việc quản lý, điều hành và
thực hiện thuế xuất nhập khẩu.
Những tồn tại của biểu thuế đã tạo ra sức ỳ của các doanh nghiệp trong cải
tiến công nghệ, đổi mới trang thiết bị, không phù hợp với chủ trương CNH-
HĐH đất nước.
Hai là, hiện nay với sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế trong hoạt
động xuất nhập khẩu (không chỉ gồm chủ yếu các doanh nghiệp quốc doanh, tổ
chức nhà nước như trước đây mà gồm cả các doanh nghiệp tư nhân và đặc biệt
có sự tham gia của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ) đã làm cho

kim ngạch xuất nhập khẩu tăng lên một cách nhanh chóng. Song chính sách
thuế xuất nhập khẩu của ta chưa được hoàn thiện thích ứng với tình hình này.
18
Cho đến nay sự khác biệt về chế độ xuất nhập khẩu giữa doanh nghiệp trong
nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài còn rất lớn. Chẳng hạn đối với
các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài việc nhập khẩu máy móc, thiết bị
để hình thành doanh nghiệp thì được miễn thuế, còn đối với các doanh nghiệp
trong nước nhập khẩu máy móc, thiết bị để hình thành donh nghiệp lại phải
đóng thuế.
Như vậy, các doanh nghiệp trong nước vốn thì không lớn, khả năng cạnh
tranh yếu lại phải nộp thuế, còn đối với các doanh nghiệp nước ngoài vốn lớn,
khả năng cạnh tranh mạnh lại không phải đóng thuế. Thiết nghĩ đây là mâu
thuẫn lớn cần được xem xét và sớm giải quyết.
Trong những năm gần đây, Luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam được sửa
đổi, bổ sung theo hướng đưa sản xuất hàng xuất khẩu lên vị trí ưu tiên hàng
đầu nhưng luật đầu tư trong nước chưa được điểu chỉnh theo hướng này. Trên
thực tế, sản xuất hàng xuất khẩu theo luật đầu tư trong nước được xếp vào vị
trí ưu tiên số 4 sau cả sản xuất dầu ăn và nước giải khát.
Hiện nay, thực hiện hoạt động xuất nhập khẩu chủ yếu vẫn là các doanh
nghiệp nhà nước trực tiếp đảm nhận, các doanh nghiệp trong nước thuộc các
thành phần kinh tế khác chủ yếu làm đại lý cho doanh nghiệp nhà nước.
Ba là, trong tổ chức thực hiện chính sách thuế xuất nhập khẩu cũng còn
nhiều bất cập như:
Việc tính thuế còn tuỳ tiện,đặc biệt ở một số cửa khẩu biên giới phía Bắc
như: Kalong (Móng cái , Quảng ninh ), Chi ma (Lộc Bình,lạng Sơn) đặc biệt
là tình trạng Hải Quan có “quyền” ,”hành” doanh nghiệp. Hải Quan mỗi nơi áp
dụng một mức thuế suất khác nhau chẳng hạn nhu đối với một số phụ tùng của
máy móc, phương tiện vận tải, được quy định tại biểu thuế nhập khẩu thuộc
nhiều mã (chương ,nhóm) khác nhau lại tuỳ ý áp mã số thuế. Nếu doanh nghiệp
tự khai thuế mà lỡ áp sai mã số thuế thì hải quan “đè cổ” ra lập biên bản, xử

phạt hành vi trốn thuế. Ngược lại nếu doanh nghiệp đi kiện (doanh nghiệp
19
đúng) thì hải quan cười trừ hay nhận lỗi do trình độ nghiệp vụ của anh em còn
hạn chế.
Điều đáng quan tâm nữa là việc đánh thuế xuất nhập khẩu chính ngạch và
tiểu ngạch ở cửa khẩu các tỉnh biên giới phía Bắc còn có sự bất hợp lý. Như ta
biết, thông thường những mặt hàng Việt Nam xuất sang Trung Quốc là những
mặt hàng khuyến khích xuất khẩu như: than, chuối xanh, hồ tiêu, hạt điều, dừa,
ớt, . . .số lượng ít, chất lượng kém khó xuất theo con đường chính ngạch mà chỉ
phù hợp với xuất khẩu tiểu ngạch. Trong khi đó phía Việt Nam không ưu tiên,
khuyến khích xuất khẩu tiểu ngạch vì áp dụng thuế suất như xuất khẩu chính
ngạch.
Cho nên đã dẫn tới tình trạng buôn lậu, tiêu cực ở các cơ quan chức năng
kiểm soát trên cửa khẩu. Ước tính mỗi năm ngân sách nhà nước thất thu 3.000-
3.200 tỷ đồng thuế nhập khẩu do nhập lậu, trong đó gồm các mặt hàng thất thu
thuế nhập khẩu nhiều nhất như: rượu, thuốc lá, quần áo may sẵn, điện tử,
bia, tình trạng buôn lậu, trốn thuế qua biên giới đối với mọi thành phần kinh
tế đang trở thành “quốc nạn”.
Nguyên nhân là do thuế nhập khẩu phải gánh chịu nhiều mục tiêu làm cho
biểu thuế trở nên quá phức tạp, tình trạng nợ đọng thuế. Theo Luật thuế xuất
nhập khẩu thời hạn nộp thuế đối với hàng xuất khẩu là 15 ngày đối với hàng
nhập khẩu là 30 ngày kể từ khi nhận được giấy báo chính thức của cơ quan
thuế. Các doanh nghiệp đã lợi dụng quy định này chây ỳ không chịu nộp thuế.
Một nguyên nhân nữa là do thuế suất thuế nhập khẩu chênh lệch nhau quá lớn,
có nhiều nhóm hàng được hưởng thuế suất 0% hoặc 1-3%. Hiện nay trong biểu
thuế nhập khẩu của ta có tới 1730 nhóm mặt hàng có thuế suất từ 0-5%, so với
các nước ASEAN khác thì thì tỷ lệ này quá cao. Đây là kẽ hở để người nhập
khẩu tìm cách khai man chủng loại hàng hoá hoặc móc ngoặc với cơ quan thuế
để trốn thuế.
Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, chỉ riêng quý II năm 1998 Cục điều tra

chống buôn lậu của Tổng cục Hải quan đã bắt 16 tàu buôn lậu với hàng hoá trị
20
giá trên 10 tỷ đồng và trong 6 tháng cuối năm lực lượng quản lý thị trường đã
kiểm tra 47.000 vụ buôn bán hànglậu và kinh doanh hàng giả thu nộp ngân sách
198 tỷ đồng.
Bốn là, theo Luật Thuế hiện hành, thuế suất đối với hàng nhập khẩu gồm
thuế suất thông thường, thuế suất đặc biệt và thuế suất ưu đãi đặc biệt. Hiện
nay, ta đã ký hiệp định thương mại với nhiều nước trong đó đều có các điều
khoản ưu đãi tối huệ quốc về thuế nhập khẩu nhưng không ghi rõ từng mặt
hàng với số lượng cụ thể. Vì vậy, trên thực tế chưa áp dụng được thuế suất ưu
đãi và thuế suất ưu đãi đặc biệt với bất kỳ nước nào.
* Hoạt động xuất nhập khẩu thời gian qua có tình trạng hàng xuất khẩu
của ta bị một số nước thực hiện chính sách phân biệt đối xử khi nhập hàng hoá
của ta vào nước đó. Chúng ta vẫn chưa có được biện pháp đối phó phù hợp vì
Luật thuế xuất nhập khẩu chưa có quy định nâng mức thuế suất lên hay hạ
xuống. Do đó không thể thực hiện được chính sách của ta với những hánh
động cạnh tranh không lành mạnh trong thương mại quốc tế.
* Việc miễn thuế nhập khẩu đối với những hàng chuyên dùng phục vụ
trực tiếp cho an ninh quốc phòng, nghiên cứu khoa học và giáo dục đào tạo
trong thời gian qua cho thấy thực tế rất khó xác định. Trừ một số mặt hàng như:
vũ khí, khí tài quân sự, còn phần lớn các mặt hàng khác đều có thể dùng cho cả
những đối tượng khác, làm cho thủ tục xét miễn thuế phức tạp, không đảm bảo
tính chặt chẽ và rễ bị lợi dụng trốn thuế.
Trong thực tế xuất nhập khẩu của ta cũng đã phát sinh những trường hợp
hàng đã xuất khẩu nhưng phải nhập khẩu trở lại Việt Nam hoặc đã nhập khẩu
nhưng phải xuất khẩu trở lại nước ngoài. Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập
khẩu chưa có quy định đối với trường hợp này.
III. SỰ CẦN THIẾT PHẢI HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH THUẾ XUẤT
NHẬP KHẨU
1. Sự cần thiết phải cải cách thuế xuất nhập khẩu ở Việt Nam.

21
Lịch sử ra đời của thuế gắn liền với sự ra đời của nhà nước, thuế ra đời để
duy trì sự thống trị của Nhà nước, thuế vừa là công cụ vừa là mục đích của nhà
nước. Nhà nước quản lý kinh tế xã hội thông qua các công cụ vĩ mô, một trong
các công cụ đó là thuế và thuế cũng là nguồn thu chính của ngân sách nhà
nước.
Ở Việt Nam nhà nước cũng quản lý nền kinh tế thông qua một trong các
công cụ vĩ mô đó là thuế nói chung và điều tiết hoạt động ngoại thương thông
qua thuế xuất nhập khẩu nói riêng. Chúng ta phải cải cách thuế xuất nhập khẩu
là do hai nguyên nhân sau:
* Nguyên nhân chủ quan đó là: kể từ khi thuế xuất nhập khẩu ra đời nó
ngày càng tỏ ra là công cụ có hiệu quả trong việc quản lý xuất nhập khẩu, phát
triển và bảo hộ chính đáng sản xuất trong nước, nâng cao hiệu quả của hoạt
động xuất nhập khẩu và mở rộng quan hệ quốc tế. Thuế xuất nhập khẩu ngày
càng chiếm tỷ lệ cao trong cơ cấu đóng góp vào ngân sách nhà nước. Tuy
nhiên, trong quá trình thực hiện vẫn còn tồn tại nhiều bất cập của hệ thống
chính sách thuế xuất nhập khẩu, đòi hỏi phải sớm cải cách để có được một
chính sách thuế xuất nhập khẩu lý tưởng.
* Nguyên nhân khách quan đó là: xu thế hội nhập kinh tế đặt ra yêu cầu
mới đối với chính sách thuế xuất nhập khẩu, đặc biệt Việt Nam đã tham gia
vào ASEAN và kỳ kết Hiệp định ưu đãi thuế quan có hiệu lực chung (CEPT),
đã ký với cộng đồng Châu Âu nghị định thư về giảm thuế nhập khẩu đối với
một số nhóm, mặt hàng dệt may và sắp tới gia nhập APEC, WTO. Do đòi hỏi
phải thực hiện những cam kết quốc tế đó là các nước phải nới lỏng đi tới giảm
thiểu hàng rào thuế quan và phi thuế quan để cho hàng hoá các nước trong khối
tự do lưu thông trên thi trường của các nước thành viên. Hơn nữa Việt Nam
đang thực hiện mục tiêu CNH hướng về xuất khẩu.
Do vậy, chúng ta cần phải khẩn trương cải cách,hoàn thiện để đáp ứng mục
tiêu đề ra.
2. Một số quan điểm cần quán triệt khi cải cách thuế xuất nhập khẩu.

22
Trước hết cần nhận thức rằng cải cách thuế nói chung và cải cách thuế xuất
nhập khẩu nói riêng là công việc hết sức phức tạp và khó khăn. Đặc biệt thuế
xuất nhập khẩu chẳng những động chạm đến lợi ích quốc gia, doanh nghiệp và
dân cư trong nước mà cò ảnh hưởng đến các bạn hàng nước ngoài.
Ngày nay Việt Nam đã gia nhập ASEAN, đã ký nhiều hiệp định với nhiều
quốc gia, khu vực. Những yếu tố đó cần được xem xét khi cải cách thuế xuất
nhập khẩu.
Do vậy khi cải cách cần quán triệt một số quan điểm sau:
a) Cải cách phải huy động được tiềm năng của thuế xuất nhập khẩu . xét trên
quan điểm pháp chế, cải cách phải chú trọng và việc hạn chế, xem xét giảm
những chênh lệch hiện có giữa các mức thuế suất, phải ngày càng thể hiện tính
trung lập .
b) Cần có sự phối kết giữa các loại thuế khác nhau trong một hệ thống thuế.
Một hệ thống thuế thực sự không chỉ đơn thuần là con số cộng các loại thuế, mà
phải có sự ăn khớp tối thiểu giữa các loại thuế.
c) Cải cách thuế phải nhằm khuyến khích mở rộng hợp tác kinh tế quốc tế và
thế giới, cho phép học tập và ứng dụng những thành tựu phát triển kinh tế của
thế giới.
d) Phát huy nội lực của nền kinh tế và đóng góp nguồn htu cho ngân sách
nhà nước.
e) Cải cách phải tăng sự cạnh tranh cho các doanh nghiệp Việt Nam .

3. Một số kinh nghiệm trong quá trình cải cách thuế xuất nhập khẩu .
Kinh nghiệm của các nước đang phát triển về cải cách thuế quan rất phong
phú. Họ thường sử dụng những biện pháp sau đây trong cải cách thuế nói chung
và thuế xuất nhập khẩu nói riêng:
a) Thay đổi định kỳ mức thuế hiện hành.
b) Ban hành thêm những loại thuế mới để tăng thu cho ngân sách.
23

c) Cải tiến bộ máy quản lý thuế nhằm tăng thu trên cơ sở biểu thuế hiện
hành, giảm thất thu và trốn thuế.
d) Đào tạo đội ngũ cán bộ thuế giỏi về trình độ chuyên nghiệp vụ.
e) Cải cách cơ bản toàn bộ cơ cấu về thuế. Tuy nhiên trong một thời gian
ngắn đòi hỏi cải cách thuế nói chung và thuế xuất nhập khẩu nói riêng một
cách đồng bộ, hoàn hảo thì cần thực hiện theo kế hoạch sau:
* Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu phải đảm bảo thúc đẩy sản xuất phát
triển bảo hộ chính đáng sản xuất nội địa, nâng cao khả năng cạnh tranh của
hàng hoá trong nước.
* Nâng cao tính hiệu quả của thuế xuất nhập khẩu :
Một là, trên phương diện người chịu thuế, thuế suất phải cho người nộp cảm
thấy bớt gánh nặng của thuế.
Hai là, thuế suất phải đem đến cho nhà nước một năng suất thu tối đa mà
không cản trở thậm chí còn kích thích sự phát triển kinh tế xã hội. Thuế không
giết thuế mà trái lại nuôi thuế.
Kinh nghiệm của các nước trên thế giới đã chứng minh rằng: “ Hệ thống thuế
có hiệu quả là hệ thống gây ra gánh nặng thuế khoá tốt nhất để tăng được số thu
cần thiết, trong đó gánh nặng thuế khoá được đo bằng sự tổn thất của phúc lợi
chung vượt hay lớn hơn số thuế mà chính phủ thu được “

CHƯƠNG III
PHƯƠNG HƯỚNG VÀ BIỆN PHÁP HOÀN
THIỆN
HỆ THỐNG CHÍNH SÁCH THUẾ XUẤT
NHẬP KHẨU
CỦA VIỆT NAM
24
I. PHƯƠNG HƯỚNG HOÀN THIỆN HỆ THỐNG CHÍNH SÁCH THUẾ
XUẤT NHẬP KHẨU
1. Cơ sở lý luận của việc hoàn thiện .

Trước xu thế toàn cầu hoá nền kinh tế, mỗi quốc gia sẽ phải trở thành một
mắt xích trong chuỗi liên kết kinh tế khu vực và thế giới. Chính sách thuế xuất
nhập khẩu được coi là chiếc chìa khoá mở cửa nền kinh tế ra bên ngoài,đồng
thời nó cũng là công cụ để ” gạn đục khơi trong” bảo vệ nền kinh tế. Vì vậy,
thuế xuất nhập khẩu là một công cụ không thể thiếu được trong hệ thống thuế
của đất nước, để hội nhập vào vào xu thế chung đó đòi hỏi mỗi quốc gia phải
tự xác định cho mình một chính sách thuế riêng dựa trên trên cơ sở cái chung,
cái tiêu chuẩn của thế giới.
Hơn nữa, hoạt động ngoại thương ngày càng trở nên đa dạng và phức tạp
mang tính cạnh tranh cao. Muốn đẩy mạnh được xuất khẩu, hạn chế nhập
khẩu thì ngày càng phải hoàn thiện hơn nữa chính sách quản lý xuất nhập
khẩu trước hết là cải cách biểu thuế sao cho tạo ra được tính trung lập của biểu
thuế, hoàn thiện bổ sung các loại thuế suất và các chế độ miễn, giảm và hoàn
thuế, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của độ ngũ các bộ hành thu
thuế, đảm bảo tăng nguồn thu cho ngân sách.
Một “loại thuế hoàn hảo” được coi là lý tưởng nghĩa là: thu được nhiều về
mặt tài chính, thể hiện công bằng xã hội, có tác dụng kích thích về kinh tế và
đơn giản về nghiệp vụ.
Tuy vậy, trong quá trình cải cách cần phải xuất phát từ tình hình thực tế, xu
hướng chung của thời đại , kinh nghiệm về cải cách thuế của các nước đi trước
và một số nguyên tắc đã trình bày ở phần trước.
2. Một số phương hướng hoàn thiện chính sách thuế xuất nhập khẩu .
Xuất phát từ yêu cầu CNH-HĐH đẩy mạnh phát triển theo hướng xuất khẩu
mở của và hội nhập, từ thực trạng của chính sách thuế xuất khẩu, nhập khẩu
25