TIỂU LUẬN bản chất giai cấp của quân đội và vấn đề xây dựng quân đội về chính trị ở nước ta hiện nay

Bộ giáo dục và đào tạo

bộ quốc phịng

Học viện Chính trị Quân sự

Tiểu luận
Học thuyết mác - lênin về chiến tranh quân đội

Nội dung
Bản chất giai cấp của quân đội và vấn đề
xây dựng quân đội về chính trị ở nước ta hiện nay.
Số phách
Người chấm
Điểm
Bằng số
Bằng
(Do Phòng SĐH
(Ký, ghi rõ họ tên)
chữ

ghi)

…………………………………………………………………
…………………..


2

Số phách
(Do Phòng SĐH

Họ và tên:

ghi)

Ngày sinh:
Lớp:

Cao học

Chuyên ngành: Triết học
Ngày thực hiện:

TIỂU LUẬN-Bản chất giai cấp của quân đội và vấn đề xây
dựng quân đội về chính trị ở nước ta hiện nay.

Hiện nay,vấn đề bản chất của quân đội cũng như bản chất của
nhà nước đang nổi lên hàng đầu trong cuộc đấu tranh lý luận, tư
tưởng hết sức gay gắt, quyết liệt. chỉ có thể hiểu sâu sắc bản chất
của quân đội mới có thể xây dựng Quân đội ta theo theo phương
hướng: “Cách mạng, chính quy tinh nhuệ , từng bước hiện đại”, và
tiến hành đấu tranh có hiệu quả chống âm mưu cái gọi là “phi chính
trị hố qn đội” của chủ nghĩa đế quốc (CNĐQ), xây dựng quân
đội vững mạnh về chính trị, làm cơ sở phát huy sức mạnh tổng hợp
hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao
phó.
Muốn hiểu bản chất quân đội, trước hết phải nghiên cứu
nguồn gốc sinh ra nó. Khi bàn về nguồn gốc ra đời của quân đội,

3

các quan điểm trước Mác thường cho rằng quân đội là một sản
phẩm tất yếu, tự nhiên, thuần tuý trong lịch sử lồi người. Họ muốn
phủ định tính lịch sử của quân đội hoặc cố gắng chứng minh cho sự
tồn tại vĩnh viễn của quân đội, coi quân đội ra đời là sự bảo đảm các
hoạt động “bình thường” của mọi xã hội. Do ảnh hưởng của thế giới
quan duy tâm, phương pháp siêu hình và lợi ích giai cấp nên họ đã
giải thích phiến diện, làm sai lệch nguồn gốc ra đời của quân đội.
Hoặc cố lẩn tránh nguồn gốc kinh tế, nguồn gốc giai cấp của quân
đội.
Quân đội bao giờ cũng gắn liền với nhà nước, bản chất giai
cấp của nhà nước cũng chính là bản chất giai cấp của quân đội, điều
này đã được chủ nghĩa Mác - Lênin chứng minh một cách khoa học
nguồn gốc ra đời của quân đội từ sự phân tích cơ sở kinh tế - xã hội
và khảng định: quân đội là một hiện tượng lịch sử, nó ra đời trong
giai đoạn phát triển nhất định của xã hội loài người, khi trong xã hội
xuất hiện chế độ tư hữu và đối kháng giai cấp đã làm nảy sinh nhà
nước thống trị bóc lột. Để bảo vệ lợi ích của giai cấp thống trị, đàm
áp quần chúng nhân dân lao động, giai cấp thống trị đã tổ chức lực
lượng vũ trang thường trực làm công cụ cho nhà nước. ăngghen chỉ
rõ “Quân đội là một tập đồn người vũ trang có tổ chức, do nhà
nước xây dựng nên và dùng vào cuộc tấn cơng hoặc phịng ngự”. Rõ
ràng, qn đội khơng thể tách rời nhà nước, cái sinh ra nó. Cũng
khơng thể có cái gọi là qn đội “phi nhà nước” hịng xố nhồ bản
chất giai cấp của qn đội.


4

Quân đội là một tổ chức vũ trang do nhà nước, giai cấp tổ
chức, xây dựng và sử dụng nhằm bảo vệ lợi ích căn bản của nhà
nước, giai cấp đó bằng bạo lực vũ trang kể cả tiến hành chiến tranh.
cũng có thể có những cách định nghĩa khác nhau nhưng nó phải
phản ánh những đặc trưng cơ bản của quân đội với tính cách là một
hiện tượng xã hội: quân đội là một tổ chức của nhà nước, do nhà
nước xây dựng nên, bản chất giai cấp và nội dung của nhà nước như
thế nào thì quân đội - người bảo vệ lợi ích của nó - cũng như thế ấy.
Quân đội là tổ chức quân sự, một tổ chức xã hội đặc thù khác
với bất cứ tổ chức nào khác trong xã hội: có hệ thống tổ chức chặt
chẽ; có cơ cấu biên chế đặc biệt phù hợp với chức năng, nhiệm vụ
của nó; sử dụng hệ thống vũ khí chuyên dùng mà các tổ chức khác
trong xã hội khơng thể có được.
Qn đội là cơng cụ bạo lực của nhà nước nhất định, nhưng
trong một số trường hợp cụ thể, trong một giai đoạn nào đó có thể
qn đội là cơng cụ của một tập đồn chính trị đại diện cho một
giai cấp nhất định, đang làm chức năng nhà nước.
Quân đội bao giờ cũng là một tổ chức bạo lực vũ trang được
nhà nước sử dụng để tiến hành chiến tranh. quân đội xuất hiện với
tính cách là cơng cụ để tiến hành chiến tranh, nó sẽ mất đi cùng với
sự tiêu vong của nhà nước và khi khơng cịn nguồn gốc của chiến
tranh.Đó là những đặc trưng của nhà nước, nó có mối quan hệ chặt
chẽ với nhau không thể tách rời, là điều kiện cần và đủ để đúng là tổ
chức quân đội.


5

lịch sử phát triển của xã hội loài người đã chứng minh rằng,
trong xã hội cộng sản nguyên thuỷ, do trình độ sản xuất thấp kém

chưa có đủ của dư thừa, tư liệu sản xuất còn là của chung, giai cấp
chưa xuất hiện, chưa có nhà nước nên cũng chưa tổ chức ra quân
đội. Việc bảo vệ, giữ gìn tài sản của các thị tộc, bộ lạc lúc này là
nhiệm vụ chung của các cư dân đã trưởng thành. “với tất cả tính
ngây thơ và giản dị của nó, chế độ thị tộc đó quả là một tổ chức tốt
đẹp biết bao! Khơng có qn đội, hiến binh và cảnh sát, khơng có
q tộc, vua chúa, tổng đốc, trưởng quan và quan tồ, khơng có nhà
tù, khơng có những vụ xử án, - thế mà mọi việc vẫn trôi chảy”1
Theo Ăngghen thì đó là tổ chức “nhân dân vũ trang” thật sự,
tự bảo vệ mình bằng các lực lượng của chính mình trong các thị tộc,
bộ lạc của mình. Tổ chức qn sự nghiệp dư đó khơng phải là cơng
cụ để đàm áp, nô dịch các bộ lạc khác, mà chỉ bảo vệ lợi ích chung,
nên các tổ chức đó không phải là quân đội. ở vào giai đoạn cuối của
công xã nguyên thuỷ, công cụ lao động phát triển đã làm tăng năng
xuất lao động, kinh tế dần dần phát triển và có của dư thừa, đồng
thời, trong xã hội xuất hiện các tầng lớp đặc biệt: quý tộc, tù trưởng,
thủ lĩnh và các tầng lớp đó đã thâu tóm trong tay hầu hết tư liệu sản
xuất của xã hội và những của cải do xã hội tạo ra. Chế độ cộng sản
nguyên thuỷ tan rã, chế độ chiếm hữu nô lệ ra đời, giai cấp xuất
hiện, xã hội đã phân hoá kẻ giàu, người nghèo thành hai giai cấp cơ
bản đối lập nhau. Để bảo vệ lợi ích của mình, giai cấp thống trị đã
tổ chức một bộ phận vũ trang thường trực, bộ phận này ngày càng
. C.Mác và Ăngghen: Tồn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, t.
21, tr. 147.
1


6

được tăng cường, có cơ cấu tổ chức chỉ huy chặt chẽ, huấn luyện

chu đáo, sử dụng vũ khí chuyên dùng. Khi xuất hiện bộ máy nhà
nước - thể hiện ý chí của giai cấp thống trị, thì bộ phận vũ trang
thường trực đó thực sự trở thành cơng cụ bạo lực của nhà nước để
đàm áp quần chúng nhân dân lao động, duy trì, bảo vệ sự áp bức
bóc lội của giai cấp thống trị trong nước, bảo vệ lãnh thổ của mình
khỏi sự xâm lược của bên ngồi và đi xâm chiếm các nước khác, mở
rộng áp bức bóc lột của chúng.
Như vậy, chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất và sự phân chia
giai cấp đối kháng là nguồn gốc ra đời của nhà nước và của quân
đội. chừng nào còn nguồn gốc sinh ra quân đội thì cịn tồn tại qn
đội. qn đội chỉ mất đi khi giai cấp, nhà nước và những điều kiền
sinh ra nó tiêu vong. Theo quy luật phát triển tất yếu của lịch sử,
sớm muộn xã hội loài người sẽ tiến tới chủ nghĩa cộng sản trên
phạm vi toàn thế giới, khơng cịn nguồn gốc ra đời của nhà nước,
khơng cịn chiến tranh, thì qn đội cũng mất đi. Qn đội là phạm
trù lịch sử, chỉ tồn tại trong giai đoạn lịch sử nhất định.
Về bản chất của quân đội, các nhà tư tưởng ngồi Mácxít đã
có nhiều quan điểm khác nhau. Ngay từ thời cổ đại, Aritxtôt đã quan
niệm quân đội là công cụ của nhà nước. Trong bộ luật Malu của ấn
độ viết: quân đội là để kiểm soát thần dân và đàm áp sự nổi dậy của
tầng lớp dưới. Giai cấp phong kiến ở thời kỳ trung đại lại cho rằng
quân đội là công cụ của thượng đế để giành hồ bình và cơng bằng
cho cơ đốc giáo, để bảo vệ cho giai cấp phong kiến và nhà thờ.
Quan điểm của các học giả tư sản trong thời kỳ cận đại và hiện đại


7

đã tích cực phê phán quan điểm phong kiến, song họ lại đưa ra quan
điểm phản động, phản khoa học khi cho rằng quân đội là để bảo vệ

lợi ích của toàn dân tộc, quân đội đứng ngoài giai cấp, quân đội của
toàn xã hội. Họ đã phủ nhận đặc trưng giai cấp, chức năng chính trị
- xã hội của quân đội trong xã hội có giai cấp đối kháng. Thực chất
là họ muốn che giấu bản chất giai cấp của quân đội cũng như che
giấu bản chất giai cấp của nhà nước.
Các nhà không tưởng Pháp với thái độ cực đoan lại phủ nhận
sạch trơn vai trò của quân đội. họ cho rằng quân đội là ký sinh trùng
của xã hội, là tầng lớp ăn bám có vũ trang để kìm kẹp phần đơng nơ
lệ khơng có vũ trang. Thậm chí họ cịn đánh đồng qn đội của các
nước tư bản đế quốc với qn đội vơ sản, hịng lừa bịp nhân dân và
lừa bịp chính quân đội của họ. Vấn đề bản chất của quân đội quả là
vấn đề phức tạp vì nó liên quan đến vấn đề giai cấp, vấn đề nhà
nước. Cũng có sự nhầm lẫn giữa bản chất của quân đội với quân
đội, với bản chất giai cấp của nó.
Quân đội là một hiện tượng chính trị - xã hội, là cơng cụ bạo
lực vũ trang của một giai cấp, nhà nước nhất định nhằm mục đích
phục vụ lợi ích của giai cấp, nhà nước tổ chức ni dưỡng nó. Bản
chất của qn đội là công cụ bạo lực vũ trang của giai cấp, nhà nước
nhất định nhằm bảo vệ lợi ích cơ bản của nhà nước, giai cấp đó. Bản
chất giai cấp của quân đội là bản chất giai cấp của nhà nước đã tổ
chức ra quân đội đó. Quân đội do giai cấp, nhà nước tổ chức, nuôi
dưỡng và xây dựng theo đường lối, quan điểm chính trị, qn sự của
giai cấp mình. Đó là cơ sở để quân đội trung thành, là công cụ trong


8

bảo vệ lợi ích của giai cấp, nhà nước tổ chức ra nó. Quân đội muốn
tồn tại và phát triển phải dựa trên cơ sở, nền tảng của một chế độ xã
hội nhất định; mục tiêu chiến đấu của quân đội bao giờ cũng vì lợi

ích của giai cấp, nhà nước tổ chức ra nó. Trong lịch sử chưa có một
qn đội nào chiến đấu vì lợi ích chung của mọi giai cấp.
Bản chất giai cấp của quân đội biểu hiện ở mục tiêu, lý tưởng
chiến đấu; hệ tư tưởng chính trị của giai cấp tổ chức ra nó; đường
lối nguyên tắc tổ chức xây dựng và thành phần tham gia quân đội;
chức năng xã hội của quân đội, tức nhiệm vụ chính trị do nhà nước,
giai cấp thống trị xác định; ngồi ra cịn biểu hiện ở nghệ thuật,
khoa học quân sự , cách đánh…
Để quân đội luôn trung thành, hoàn thành các mục tiêu,
nhiệm vụ, giai cấp thống trị, nhà nước phải đưa ra các biện pháp để
tăng cường bản chất giai cấp cho quân đội như một điều kiện tiên
quyết. Nhà nước truyền bá hệ tư tưởng và tâm lý giai cấp thống trị
cho quân đội, thực hiện triệt để đường lối tổ chức và phương hướng
hoạt động, kiểm soát mọi hoạt động của quân đội. việc giáo dục bản
chất giai cấp tư sản trong quân đội đế quốc thường có nhiều hình
thức khác nhau để tác động mạnh mẽ vào ý thức, tình cảm binh lính
như hội thảo, học chuyên đề, chiếu phim chống cộng, sử dụng tơn
giáo, thần học nhằm mục đích biến qn đội của chúng trở thành
đội quân hiếu chiến, khát máu, tàn bạo. Lênin cho rằng: “Khơng
phải chỉ dưới chính thể qn chủ, qn đội mới là cơng cụ đàm áp,
nó vẫn là cơng cụ đàm áp trong tất cả các chính thể cộng hồ tư sản,
kể cả những chính thể cộng hồ dân chủ nhất”1.Do đó khi một hình
1

. Lênin, Tồn tập,Tập 37, bản tiếng Việt, NxbTB,M.1978, tr. 610.


9

thái đối kháng giai cấp này chuyển sang hình thái đối kháng giai cấp

khác, tuy cơ cấu tổ chức của quân đội, phương thức bổ sung quân ,
phương thức tiến hành tác chiến có thay đổi. Song bản chất giai cấp
của qn đội khơng hề thay đổi, nó vẫn là công cụ bạo lực của giai
cấp thống trị, chống lại nhân dân lao động.
Quân đội luôn gắn liền với nhà nước, nó tồn tại và phát triển
trong mối quan hệ biện chứng với giai cấp và nhà nước. Trong đó,
giai cấp, nhà nước ln ln giữ vai trị quyết định đối với quân đội
về chính trị, tư tưởng và tổ chức. Song một khi ra đời, qn đội có
tính độc lập tương đối của nó. Một mặt, nó có quy luật vận động và
phát triển riêng, mặt khác, nó có vai trị chính trị - xã hội to lớn
trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị, trong bảo vệ sự thống trị
chính trị, bảo vệ chế độ xã hội đã tổ chức ni dưỡng nó. Giai cấp,
nhà nước, qn đội có quan hệ với nhau trong một chỉnh thể thống
nhất, không thể tách rời.
Các học giả tư sản luôn luôn muốn che giấu bản chất thật sự
của nhà nước, che giấu bản chất quân đội phản cách mạng. Họ đưa
ra rất nhiều những luận điểm hòng phủ nhận bản chất của quân đội
và biện hộ cho chiến tranh nhưng cái mục đích chính trị phản động
của giai cấp thơng qua qn đội tiến hành xâm lược, gây chiến tranh
thì khơng thể che đậy được. Cái chính trị cường quyền mà họ đã,
đang và sẽ theo đuổi sẽ biến quân đội thành kẻ trực tiếp gây tội ác
đối với nhân dân lao động, là công cụ bạo lực trong tay kẻ ác mà
thôi.


10

Tăng cường bản chất giai cấp của quân đội để quân đội trung
thành với lợi ích của giai cấp, nhà nước là một nguyên tắc bất di bất
dịch mà bất cứ một giai cấp nào khi tổ chức ra quân đội đều phải

quan tâm hàng đầu. Dù điều này nhiều khi vì tính chất giả dối được
che đậy bằng nhiều hình thức khác nhau. bản chất giai cấp của quân
đội tương đối ổn định, song không phải là cố định, đứng yên, bất
biến, mà có sự vận động, biến đổi. Sự vận động, biến đổi đó tuỳ
thuộc vào nhiều yếu tố. Vì quân đội là một tổ chức, một lực lượng
chính trị - xã hội của nhà nước, một bộ phận của kiến trúc thượng
tầng phản ánh cơ sở hạ tầng nên sự tác động của điều kiện kinh tế,
chính trị, giai cấp, nhà nước, đảng phái, môi trường văn hoá đều ảnh
hưởng đến bản chất giai cấp của quân đội. sự tác động đến bản chất
giai cấp của quân đội mạnh mẽ nhất , quyết liệt nhất là giai cấp,
đảng chính trị, nhà nước tổ chức ra quân đội. Lênin cho rằng: “giai
cấp vô sản muốn là giai cấp thống trị và nếu nó thực sự thống trị, thì
nó phải tỏ rõ điều đó bằng tổ chức quân sự của mình”. Đây là vấn
đề có tính ngun tắc trong việc thực hiện nhiệm vụ quốc phòng và
an ninh.
Quân đội nhân dân Việt Nam là tổ chức vũ trang do Đảng,
nhà nước XHCN tổ chức, xây dựng nên nhằm mục đích giành độc
lập dân tộc, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Sự ra đời của quân đội ta mang tính đặc thù của một nước
thuộc địa nửa phong kiến, đó là: ra đời trước nhà nước, do nhu cầu
giải phóng dân tộc, gắn liền nhu cầu giải phóng giai cấp, giải phóng
nhân dân lao động(sử dụng bạo lực cách mạng để chống lại bạo lực


11

phản cách mạng). Quân đội nhân dân Việt Nam ra đời trong phong
trào cách mạng tiền thân là các tổ chức vũ trang của quần chúng, từ
các đội tự vệ đỏ trong cao trào Xô Viết Nghệ Tĩnh đến du kích Ba
Tơ, Bắc Sơn, Cao- Bắc - Lạng…và tuyển những đội viên ưu tú để

thành lập “ Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân”- tiền thân
của quân đội nhân dân Việt Nam ngày nay.
Quân đội ta ra đời trong một nước thuộc địa nửa phong kiến
chủ yếu là nông dân. vì vậy thành phần tham gia quân đội đa số là
con em của nông dân, là những người “nông dân mặc áo lính”. Việc
tăng cường bản chất giai cấp trong quân đội là vấn đề thường
xuyên, ngay từ khi mới thành lập. Quân đội ta luôn luôn do Đảng
cộng sản lãnh đạo(chính uỷ có ngay từ khi thành lập quân đội).
Quân đội nào cũng mang bản chất giai cấp của nhà nước tổ
chức ra nó, quân đội nhân dân Việt Nam mang bản chất giai cấp
cơng nhân trong đó thống nhất tính giai cấp, tính nhân dân nhân và
tính dân tộc. Đây là tính đặc thù của bản chất giai cấp của quân đội
ta.
Chủ tịch Hồ Chí Minh, người sáng lập ra quân đội, người cha
thân yêu của các lực lượng vũ trang nhân dân đã từng dậy rằng
“ngoài lợi ích của nhân dân, qn đội khơng có lợi ích nào khác”.
quân đội ta là quân đội nhân dân, quân đội của dân, do dân và vì
dân, là quân đội cách mạng chân chính. Sở dĩ như vậy, vì xuất phát
từ đặc thù ra đời của quân đội ta với mục tiêu là chiến đấu vì độc lập
dân tộc và CNXH, tính nhân dân, tính giai cấp và tính dân tộc hoà
quyện vào nhau, thống nhất với nhau. Do có bản chất giai cấp cơng


12

nhân nên qn đội ta có tính nhân dân, tính dân tộc sâu sắc. Điều
này cũng lý giải vì sao trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân
tộc, cũng có thời điểm nhất định, các triều đại phong kiến nước ta
đã tập hợp được sức mạnh đoàn kết toàn dân tộc để “cả nước đánh
giặc, trăm họ là binh”. Vì lúc đó “nước mất thì nhà tan”, quyền lợi

của dân tộc thống nhất với quyền lợi của giai cấp, phát huy được ý
chí kiên cường, bất khuất chống giặc ngoại xâm của truyền thống
đánh giặc giữ nước của dân tộc ta. Mặt khác, chính tính nhân dân,
tính dân tộc chứng minh, biểu hiện, củng cố bản chất giai cấp của
quân đội ta. Một quân đội mà mục tiêu, lý tưởng chiến đấu vì nhân
dân, vì dân tộc thì quân đội đó đích thực là qn đội mang bản chất
giai cấp công nhân, là quân đội cách mạng.
Ngay từ khi ra đời, quân đội ta được xác định thực hiện ba
nhiệm vụ: đội quân chiến đấu, đội quân công tác và đội quân lao
động sản xuất. Điều đó cũng là xuất phát từ tính giai cấp, tính nhân
dân và tính dân tộc được hoà quyện của quân đội ta, là điều kiện tự
nhiên gắn bó quân đội với nhân dân, tình cảm qn với dân như “cá
với nước”. Có lẽ trên thế giới, khơng có qn đội nào mà “đi dân
nhớ, ở dân thương” như quân đội nhân dân Việt Nam.
Vấn đề xây dựng quân đội về chính trị mà thực chất là giữ
vững và tăng cường bản chất giai cấp của quân đội là vấn đề thường
xuyên đối với quân đội của mọi quốc gia. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
từng căn dặn “ Quân đội ta trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng
chiến đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội,
nhiệm vụ nào cũng hồn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù


13

nào cũng đánh thắng”. Muốn hoàn thành mọi nhiệm vụ mà Đảng và
nhân dân giao phó, điều có ý nghĩa quan trọng hàng đầu là phải xây
dựng quân đội ta vững mạnh về chính trị, thực sự là quân đội cách
mạng, của dân, do dân và vì dân.
Trong tình hình hiện nay, thực hiện âm mưu chiến lược “Diễn
biến hoà bình”, CNĐQ đang tìm mọi cách để “Phi chính trị hố

qn đội” để làm suy yếu và dần dần vơ hiệu hố qn đội ta. Vì
vậy, xây dựng qn đội về chính trị vừa là vấn đề thường xuyên,
vừa là vấn đề quan trọng cấp bách.
ở Việt Nam, xây dựng quân đội về chính trị là một tất yếu:
từ khi tiến hành công cuộc đổi mới đất nước, thực hiện cơ
chế thị trường thì bên cạnh mặt tích cực, là mặt tiêu cực do cơ chế
thị trường sản sinh ra.trong đó có những xu hướng tự phát đi theo
quỹ đạoTBCN. Vì vậy, Đảng ta đưa ra đường lối phát triển kinh tế
thị trường định hướng XHCN mà thực chất là hướng nền kinh tế
theo quỹ đạo XHCN đã đước xác định, kiên định con đường XHCN
mà Đảng, Bác Hồ, nhân dân và chính lịch sử đã lựa chọn. Quân đội
là công cụ bạo lực sắc bén, tin cậy của Đảng và nhà nước. vì vậy,
giữ vững định hướng chính trị trong quân đội làm nòng cốt để giữ
vững định hướng chính trị của đất nước.
cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận hiện nay đang diễn ra hết
sức gay go, phức tạp, nóng bỏng. Qn đội ngồi chức năng , nhiệm
vụ chiến đấu, sẵn sàng chiến đấu, lao động sản xuất cịn có nhiệm
vụ rất quan trọng đó là đội qn cơng tác. vì vậy, qn đội phải trực
tiếp tham gia đấu tranh trên mặt trận tư tưởng, lý luận nhằm bảo vệ


14

chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và con đường đi lên
CNXH ở nước ta.
Cùng với quá trình đổi mới đất nước, sự biến đổi cơ cấu xã
hội, giai cấp ở nước ta đang có những diễn biến phức tạp, đó là sự
phân hố giầu nghèo, sự chuyển dịch cơ cấu giai cấp theo sự phát
triển của cơ chế thị trường, sự phân tầng ngay cả trong bản thân giai
cấp công nhân, trong thành phần tham gia quân đội. biến đổi xã hội

nói chung, biến đổi cơ cấu xã hội giai cấp nói riêng trong nền kinh
tế thị trường định hướng XHCN , thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp
hoá, hiện đại hoá hàng ngày, hàng giờ tác động đến quân đội, đặt ra
những yêu cầu, nội dung mới cho q trình xây dựng qn đội về
chính trị. vấn đề càng quan trọng hơn, nếu kẻ thù lợi dụng những
biểu hiện tiêu cực về mặt xã hội của quá trình biến đổi cơ cấu xã hội
- giai cấp ở nước ta để thực hiện thủ đoạn “Phi chính trị hố qn
đội” bằng phương thức kích động, nhằm tước bỏ quyền lãnh đạo
của Đảng với qn đội, xố nhồ bản chất giai cấp của quân đội, tạo
nên quá trình “Tự phi chính trị” từ bên trong làm biến chất chính trị
của quân đội ta. Đây là những vấn đề đặt ra yêu cầu khách quan
phải tăng cường bản chất giai cấp công nhân trong quân đội, xây
dựng quân đội về chính trị là vấn đề cơ bản, cấp bách hiện nay.
Từ khi Liên Xô và Đông Âu tan rã, CNXH trên thế giới bị
khủng hoảng, thoái trào đã tác động mạnh đến tư tưởng, chính trị,
đến nhân dân và quân đội ta, làm một bộ phận cán bộ, chiến sĩ
hoang mang, dao động thiếu niềm tin vào thắng lợi của sự nghiệp
đổi mới, vào con đường đi lên CNXH ở nước ta. Thực trạng đó


15

cũng có nguyên nhân do khuyết điểm yếu kém trong xây dựng quân
đội về chính trị, vấn đề đặt ra là phải xây dựng quân đội vững mạnh
về chính trị làm cơ sở để xây dựng quân đội nhân dân cách mạng,
chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại hồn thành tốt mọi nhiệm
vụ trong mọi tình huống.
Ngày nay, phạm trù bảo vệ Tổ quốc có nội hàm rất rộng, bảo
vệ Tổ quốc không những bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền,
thống nhất, tồn vẹn lãnh thổ mà cịn bảo vệ an ninh quốc gia, trật

tự an toàn xã hội và nền văn hoá; bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân
và chế độ XHCN; bảo vệ sự nghiệp đổi mới và lợi ích quốc gia, dân
tộc. Bảo vệ Tổ quốc ngày nay phải trên cả hai phương diện tự nhiên
lịch sử và xã hội, nó gắn bó chặt chẽ với nhau trong mối quan hệ
biện chứng của một chỉnh thể không thể tách rời. Kẻ thù đang dùng
phương thức phi vũ trang trong chiến lược “Diễn biến hồ bình”
trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, tư tưởng, văn hố…vì vậy, mặt
trận chính trị tư tưởng đặt lên hàng đầu, yêu cầu quân đội phải tinh
nhuệ về chính trị, xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị.
Xây dựng quân đội về chính trị trước hết, quan trọng nhất là
xây dựng bản chất giai cấp công nhân của quân đội ta. Đây là điều
kiện tiên quyết để quân đội mãi mãi là quân đội cách mạng, quân
đội của dân, do dân và vì dân. Đảng ta là đội tiên phong của giai cấp
công nhân Việt Nam, Đảng lãnh đạo nhà nước và xã hội. Vì vậy,
quân đội phải đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng là nguyên tắc bất di
bất dịch, là nội dung quan trọng nhất trong xây dựng quân đội về
chính trị.


16

Giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng là vấn đề có
tính ngun tắc, đảm bảo cho qn đội thực sự là quân đội cách
mạng. Liên Xô và Đơng Âu tan rã là một bài học đau sót nhưng
cũng chứng minh một cách đúng đắn rằng nếu tách khỏi sự lãnh đạo
của Đảng thì quân đội sẽ mất mục tiêu, phương hướng, dần dần bị
vơ hiệu hố dù có được trang bị vũ khí hiện đại cũng khơng bảo vệ
được Đảng, nhân dân và chế độ XHCN.
Xây dựng quân đội về chính trị cần phải giữ vững định
hướng XHCN trong quân đội. bảo vệ Tổ quốc là nhiệm vụ của mọi

tổ chức, mọi lực lượng, mọi người dân, của cả hệ thống chính trị,
nhưng với chức năng, nhiệm vụ của mình, qn đội làm nhiệm vụ
nịng cốt. Bảo vệ Tổ quốc là bảo vệ Tổ quốc XHCN với tư cách là
chế độ xã hội tốt đẹp mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân ta đã lựa chọn.
Quân đội phải xác định tốt quan điểm, lập trường đúng đắn, xây
dựng bản lĩnh chính trị vững vàng để có thể miễn dịch trước mọi âm
mưu chống phá của kẻ thù.
Quân đội là công cụ bạo lực sắc bén của Đảng và Nhà nước,
với tính chất hoạt động đặc thù trong lĩnh vực quân sự. vì vậy, phải
xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị,tư tưởng và tổ chức trong
đó chính trị tổ chức là cái cốt vật chất của chính trị tư tưởng.
Có thể khảng định rằng, xây dựng quân đội về chính trị chính
là gốc, là cơ sở cho việc nâng cao chất lượng tổng hợp và sức chiến
đấu của quân đội. chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói rằng: qn sự
mà khơng có chính trị là vơ dụng và có hại. xây dựng qn đội vững
mạnh về chính trị là quy luật trong xây dựng quân đội cách mạng, là


17

đặc thù mang tính bản chất phản ánh sự khác biệt, đối lập so với
quan điểm tư sản về xây dựng quân đội nhà nghề, đánh thuê, cũng
như quan điểm của giai cấp thống trị đã có trong lịch sử.
Xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị thực chất là làm
cho quân đội luôn giữ vững và phát huy bản chất của quân đội cách
mạng, tuyệt đối trung thành với sự nghiệp cách mạng, với Đảng,
Nhà nước,với nhân dân, hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được
giao. Quân đội chỉ thực sự vững mạnh về chính trị khi hệ tư tưởng
của Đảng, chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường
lối, quan điểm của Đảng trở thành nền tảng, định hướng chính trị

nhất quán trong hoạt động của mỗi tổ chức, mọi lực lượng của quân
đội.
Xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị là yêu cầu khách
quan trong suốt quá trình xây dựng và chiến đấu của quân đội. ở
mỗi thời kỳ cách mạng đều có những thuận lợi và khó khăn, do đó,
việc xem xét thực thực trạng chính trị của quân đội phải đảm bảo
tính khách quan, tồn diện, lịch sử và cụ thể với phương pháp đánh
giá khoa học, thái độ nghiêm túc, thận trọng. Hiện nay, trong điều
kiện cơ chế thị trường định hướng XHCN, cán bộ, chiến sĩ quân đội
bị chi phối, bao bọc bởi rất nhiều các mối quan hệ nên phẩm chất
chính trị của họ bị khúc xạ bởi tính phức tạp trên các mặt của đời
sống xã hội. Sự đa dạng hoá các thành phần kinh tế dẫn đến sự phức
tạp hố các giai tầng xã hội có ảnh hưởng nhất định đến việc xây
dựng bản lĩnh chính trị của giai cấp công nhân cho quân đội. trong
quân đội ta hiện nay,đã nảy sinh một mâu thuẫn mới: mâu thuẫn


18

giữa yêu cầu ngày càng cao sự thống nhất về chính trị tư tưởng đối
với việc xây dựng, củng cố nâng cao bản lĩnh chính trị của giai cấp
cơng nhân cho quân đội với sự đa dạng về nhận thức và hành vi của
các thành viên xuất thân từ các thành phần kinh tế, từ các giai tầng
xã hội khác nhau trong thời kỳ quá độ tham gia vào quân đội. song
tính tất yếu việc giải quyết mâu thuẫn này, suy cho cùng nằm ngay
trong tính tất yếu của định hướng chính trị của Đảng cộng sản - tính
tất yếu phải giữ vững định hướng của nền kinh tế nước ta.
Nền kinh tế nhiều thành phần và cơ chế thị trường đã và đang
đặt ra những cơ hội mới và cả những thách thức mới cho việc xây
dựng quân đội về chính trị. chính trị và các hiện tượng tinh thần

khác đều là sự phản ánh những quan hệ kinh tế. Song những quan
hệ kinh tế của một xã hội nhất định nào đó biểu hiện trước hết dưới
hình thức lợi ích. Vì thế, trong chuỗi quan hệ nhân quả dẫn đến sự
hình thành, phát triển của chính trị, lợi ích là khâu trung gian trực
tiếp nhất trong việc chuyển hoá những yêu cầu khách quan của giai
cấp tiên tiến thành động cơ bên trong trực tiếp quy định và thúc đẩy
hành vi, thái độ của con người. Nếu lợi ích đúng đắn, là nguyên tắc
của toàn bộ đạo đức, thì đối với chính trị vơ sản của của xã hội
đương thời lại càng phải như vậy.
Trong xã hội ta hiện nay, lợi ích của Đảng cộng sản, của giai
cấp công nhân Việt Nam là phù hợp với yêu cầu phát triển khách
quan của lịch sử; là lợi ích có sự thống nhất về căn bản với lợi ích
của nhân dân, của người lao động trong đó có các quân nhân trong


19

quân đội, là lợi ích trở thành nguyên tắc căn bản của nền chính trị
vơ sản Việt Nam.
Vì vậy, xây dựng quân đội về chính trị chính là làm cho quân
đội ta thực sự là công cụ sắc bén, chủ yếu của Đảng và nhà nước để
sẵn sàng đối phó với mọi tình huống chống phá của kẻ địch. Sự ổn
định chính trị của qn đội góp phần ổn định chính trị của đất nước
vì rằng qn đội là lực lượng xã hội đặc biệt, có vũ trang, cơng cụ
bạo lực. Nếu quân đội bị trật hướng về chính trị sẽ là nguy cơ của
đất nước. Nó là cơ sở xã hội của Đảng, cấu thành Nhà nước, bản
chất Nhà nước. Vì vậy, sự trật hướng của quân đội sẽ là nguy cơ bên
trong cực kỳ nghiêm trọng.
Xây dựng quân đội về chính trị vì thế phải giữ vững bản chất,
mục tiêu chiến đấu của quân đội là: Độc lập dân tộc gắn liền với chủ

nghĩa xã hội vô hiệu hố âm mưu, thủ đoạn “ Diễn biến hồ bình”
của địch với quân đội. xây dựng quân đội về chính trị là theo quan
điểm tư tưởng của chủ tịch Hồ Chí Minh - người sáng lập và rèn
luyện quân đội ta, người cha thân yêu của các lực lượng vũ trang
nhân dân. trong chỉ thị thành lập “Đội Việt Nam tuyên truyền giải
phóng quân” có viết: Tên Đội Việt Nam tun truyền giải phóng
qn tức chính trị trọng hơn qn sự . trong quá trình ra đời, trưởng
thành và chiến thắng của quân đội, nhân tố chính trị, tinh thần của
quân đội luôn là ưu thế tuyệt đối giúp quân đội ta chiến thắng mọi
kẻ thù xâm lược.


20

Trong tình hình hiện nay, xây dựng quân đội vững mạnh về
chính trị góp phần trực tiếp làm thất bại âm mưu “Phi chính trị hố”
của CNĐQ với qn đội, giữ vững ổn định chính trị của đất nước.
“Phi chính trị hoá quân đội”, là một thủ đoạn trong chiến
lược “Diễn biến hồ bình” của chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù
địch nhằm chống phá CNXH. Thực ra, cái gọi là “ Phi chính trị hố
qn đội” là luận điểm khơng có gì mới nhưng vấn đề là ở chỗ,
chúng đã sử dụng con bài này thành công ở Liên Xô, Đông Âu và
hy vọng sẽ thành công ở Việt Nam. tự xưng là những người giúp
Đảng tìm con đường “dân chủ hoá xã hội”, họ đề nghị qn đội nên
trung lập hố về chính trị, đứng ngồi chính trị. họ cho rằng, quân
đội là của nhà nước nên chỉ phục tùng nhà nước chứ không phục
tùng bất cứ chính đảng nào. theo đó, qn đội đừng đi theo một
khuynh hướng chính trị nào và Đảng Cộng sản nên từ bỏ sự lãnh
đạo quân đội. chẳng phải mất cơng cũng có thể thấy ngay âm mưu
đen tối đằng sau những đề nghị đó.

Thực chất khẩu hiệu “Phi chính trị hoá quân đội” là mưu đồ
tước bỏ sự lãnh đạo của Đảng cộng sản đối với quân đội, vô hiệu
hố vai trị qn đội là cơng cụ bạo lực sắc bén của Đảng và Nhà
nước XHCN trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đó là
một bộ phận trong chiến dịch phá hoại, đòi thực hiện chế độ đa
đảng, địi xố bỏ điều 4 trong hiến pháp. những người chủ trương
địi “Phi chính trị hố qn đội” hy vọng rằng, một khi quân đội đã
bị mê hoặc, trở lên dao động, mất phương hướng chính trị, họ sẽ ra
tay lật đổ thể chế XHCN ở nước ta bằng một cuộc cách mạng mầu


21

sắc mà hiện nay người ta hay nói đến là “cách mạng nhung lụa” như
đã diễn ra ở các nước châu Âu trong thời gian vừa qua.
Quân đội là một phạm trù lịch sử, lịch sử ra đời và phát triển
của quân đội trên thế giới đã chứng tỏ rằng: Nhà nước và quân đội
đều là sản phẩm của cuộc đấu tranh giai cấp và quân đội bao giờ
cũng mang bản chất giai cấp của lực lượng đã tổ chức ra nó. Bất cứ
giai cấp, nhà nước nào khi tổ chức ra quân đội cũng đều hướng quân
đội phục tùng và bảo vệ quyền lợi chính trị - kinh tế của mình. Như
vậy, khơng thể có thứ chính trị chung cho các kiểu qn đội, khơng
có và khơng thể có qn đội đứng ngồi chính trị, “siêu giai cấp,
trung lập về chính trị”.
Để vạch mặt chân tướng của những kẻ cơ hội, phản động,
Lênin đã khẳng định rằng: “quân đội không thể và không nên trung
lập .không lôi kéo quân đội vào chính trị - đó là khẩu hiệu của bọn
tôi tớ giả nhân giả nghĩa của giai cấp tư sản và của chế độ Nga
hoàng, bọn này trong thực tế bao giờ cũng lội kéo quân đội vào
chính trị phản động”1. những người hô hào quân đội chỉ là của nhà

nước, cần “Phi chính trị hố qn đội” đã cố tình làm ngơ bản chất
giai cấp của nhà nước. Trên thực tế, nhà nước nào cũng là nhà nước
giai cấp và do đó khơng có nhà nước “phi chính trị” cũng khơng có
qn đội đứng ngồi chính trị. Địi quân đội chỉ phục tùng nhà
nước, về thực chất là tun truyền cho sự chuyển hố lập trường
chính trị vơ sản sang lập trường chính trị tư sản, lơi kéo quân đội
tham gia vào chính trị tư sản, làm biến chất quân đội cách mạng, đi
1

.

Lênin. Toàn tập, tập 12, Nxb TB Matxcơva, 1979. tr. 136.


22

ngược lại mục tiêu, lý tưởng đã được xác lập, trở thành tôi tớ cho
giai cấp tư sản.
Quân đội nhân dân Việt Nam là quân đội kiểu mới, quân đội
ta khơng thể là một cơng cụ bạo lực “Phi chính trị” đứng ngồi cuộc
đấu tranh vì độc lập dân tộc và CNXH: bởi bản thân nó chính là một
lực lượng chính trị, là cơng cụ bạo lực của nhà nước đặt dưới sự
lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng cộng sản Việt
Nam. hơn 60 năm qua kể từ khi thành lập, đã chứng minh rất rõ
điều đó và nay khơng có lý do gì phải thay đổi. Điều quan trọng
nhất hiện nay là phải xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị.
chăm lo xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị là sự bảo đảm
vững chắc để đảm bảo quân đội ta không đi chệch mục tiêu chiến
đấu vì độc lập dân tộc và CNXH, vì hạnh phúc của nhân dân, là
điều kiện, cơ sở để xây dựng quân đội vững mạnh về mọi mặt. Việc

làm đó phải được tiến hành trong suốt quá trình tồn tại và phát triển
của quân đội ta.
Xây dựng quân đội về chính trị mà cốt lõi là chăm lo xây
dựng bản chất giai cấp công nhân gắn liền với xây dựng tính nhân
dân thực sự và tính dân tộc chân chính trong xây dựng bản chất
chính trị - xã hội của quân đội ta là một bài học thành công của cách
mạng Việt Nam, của Đảng cộng sản Việt Nam và của chủ tịch Hồ
Chí Minh trong việc vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin về
xây dựng quân đội kiểu mới của giai cấp vô sản ở một nước có nền
kinh tế chậm phát triển vốn là thuộc địa, nửa phong kiến.


23

lịch sử đã kiểm nghiệm và khẳng định tính đúng đắn của bài
học xây dựng quân đội luôn vững mạnh về chính trị, nhờ đó, qn
đội ta ln hồn thành xuất sắc nhiệm vụ trong mọi giai đoạn cách
mạng. Bài học thành cơng đó cần phải được vận dụng một cách
sáng tạo, hiệu quả trong giai đoạn hiện nay.
Hiện nay hồ bình và hợp tác là một xu thế lớn của thế giới,
cũng là nguyện vọng của nhiều quốc gia dân tộc, của nhân loại tiến
bộ trên thế giới. Nhưng với bản chất xâm lược hiếu chiến, CNĐQ
bằng mọi thủ đoạn vẫn tiếp tục ráo riết thực hiện chiến lược “Diễn
biến hồ bình”, kết hợp với bạo loạn lật đổ và răn đe quân sự, sẵn
sàng lấy cớ để can thiệp vũ trang, hòng đè bẹp phong trào cách
mạng thế giới, tiêu diệt CNXH. ở nước ta, cùng với những thành
tựu to lớn và rất quan trọng đã đạt được sau 20 năm đổi mới , chúng
ta đang phải đối mặt với nhiều thách thức. Bốn nguy cơ mà Đảng ta
đã chỉ ra vẫn tồn tại, diễn biến phức tạp, có mặt sâu sắc hơn ảnh
hưởng trực tiếp đến sự tồn vong của chế độ XHCN. Trước tình hình

đó, việc chuẩn bị cho nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc phải được quan tâm
về mọi mặt, trong đó xây dựng sức mạnh chính trị tinh thần cho
quân đội để đánh thắng bất kỳ cuộc chiến tranh xâm lược nào kể cả
chiến tranh vũ khí cơng nghệ cao có ý nghĩa quan trọng hàng đầu.
Thực chất xây dựng quân đội về chính trị là vấn đề xây dựng
con người. Dù trong điều kiện chiến tranh có thay đổi như thế nào
chăng nữa, con người vẫn là chủ thể quyết định trực tiếp. Và tất
nhiên đó phải là những con người có giác ngộ chính trị, có lập


24

trường chính trị vững vàng, có trình độ chun mơn, nghiệp vụ giỏi,
hoàn thành mọi nhiệm vụ theo chức trách.
Xây dựng quân đội về chính trị phải dựa trên nền tảng tư
tưởng chính trị của Đảng, và do hệ tư tưởng chính trị của Đảng chi
phối. chính trị đó được thể hiện ở sự kiên định chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, mục tiêu lý tưởng của Đảng; kiên
quyết đấu tranh với mọi biểu hiện sai trái, xuyên tạc đường lối, quan
điểm của Đảng, đòi hạ thấp đi tới xố bỏ vai trị lãnh đạo của Đảng,
xố bỏ nền tảng tư tưởng trong đời sống xã hội, địi “Phi chính trị
hố qn đội”.
Đại hội Đảng tồn quốc lần thứ X chỉ rõ: “kiên quyết làm
thất bại mọi âm mưu và thủ đoạn “diễn biến hồ bình”, bạo loạn lật
đổ . coi trọng nhiệm vụ bảo đảm an ninh chính trị nội bộ, nâng cao
khả năng tự bảo vệ của mỗi người, của từng tổ chức, cơ quan, đơn
vị”1.
chính trị là lĩnh vực rất phức tạp trong đời sống tinh thần của
xã hội có giai cấp. chính trị là biểu hiện tập trung của kinh tế, đồng
thời nó có tác động ảnh hưởng lớn đến kinh tế cũng như các lĩnh
vực khác của đời sống xã hội. chính trị là mối quan hệ giữa các giai

cấp, các dân tộc và các tập đoàn xã hội khác nhau mà hạt nhân là
vấn đề giành, giữ và sử dụng chính quyền nhà nước, sự tham gia
vào công việc nhà nước, sự quy định các hình thức, nhiệm vụ, nội
dung của hoạt động nhà nước.

. Đảng cộng sản Việt Nam, văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb.
Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006, tr.111
1


25

Như vậy, chính trị là lĩnh vực đấu tranh giai cấp, đấu tranh
dân tộc, đấu tranh đảng phái…để giành quyền lợi, giành và giữ
chính quyền. Bất cứ vấn đề nào cũng mang tính chính trị nếu việc
giải quyết có liên quan đến lợi ích giai cấp, dân tộc và vấn đề chính
quyền. chính trị là hiện tượng thuộc kiến trúc thượng tầng của xã
hội có giai cấp, về bản chất, chính trị là sự phản ánh và bảo vệ lợi
ích của một giai cấp nhất định. Do đó, cái chính trị làm cơ sở, nền
tảng, là động lực và mục đích của q trình nâng cao bản lĩnh chính
trị của qn đội ta. Đó là chính trị của giai cấp cơng nhân Việt Nam,
của Đảng cộng sản Việt Nam. chính trị đó được biểu hiện tập trung
ở chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối, chính
sách của Đảng cộng sản Việt Nam ở các giai đoạn khác nhau trong
quá trình vận động phát triển của cách mạng. Đồng thời, chính trị
của qn đội cịn được biểu hiện cụ thể ở từng nhiệm vụ cụ thể,
trong từng giai đoạn cách mạng, biến quyết tâm thành hành động.
Bác Hồ từng dậy: “Đối với các chú, chính trị biểu hiện trong lúc
đánh giặc”.
Trong xã hội có giai cấp, mọi hiện tượng xã hội đều mang

dấu ấn giai cấp. Cũng vì thế, quân đội bao giờ cũng là quân đội
mang bản chất giai cấp, quân đội không thể đứng ngồi chính trị,
khơng những thế, nó cịn là đội qn xung kích, mũi nhọn của cuộc
đấu tranh chính trị. xây dựng quân đội về chính trị phản ánh cuộc
đấu tranh giai cấp trong việc áp đặt hệ tư tưởng chính trị thống trị
của giai cấp đối với quân đội.