NHỮNG vấn đề cơ bản về NHÀ nước

NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN
VỀ NHÀ NƯỚC
download by :

BÀI 1

PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

1


NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ NHÀ NƯỚC
1. Nguồn gốc nhà nước
2. Khái niệm nhà nước
3. Bản chất, đặc trưng

4. Chức năng nhà nước
5. Kiểu nhà nước
6. Hình thức nhà nước

7. Bộ máy nhà nước

download by :

PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

2


1.1 NGUỒN GỐC NHÀ NƯỚC
1. Các quan điểm phi Macxit về

nguồn gốc Nhà nước
-Thuyết thần học
-Thuyết gia trưởng
-Thuyết Khế ước Xã hội
-Thuyết bạo lực
2. Quan điểm Macxit về nhà nước
download by :

PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

3


THUYẾT THẦN HỌC

(THỜI KỲ CỔ, TRUNG ĐẠI)

Thượng đế

Nhà nước là do thượng đế
sáng tạo
ra để bảo vệ trật tự chung.
→ NHÀ NƯỚC LÀ LỰC LƯỢNG SIÊU NHIÊN
→NHÀ NƯỚC TỒN TẠI TRONG MỌI XÃ HỘI;
→QUYỀN LỰC NHÀ NƯỚC LÀ VĨNH CỬU
download by :

4

THUYẾT GIA TRƯỞNG

(THỜI KỲ CỔ, TRUNG ĐẠI)
ARISTOTE

Nhà nước là kết quả
phát triển của gia đình,
là hình thức tổ chức
tự nhiên của cuộc sống
con người
download by :

5


THUYẾT KHẾ ƯỚC XÃ HỘI
(THẾ KỶ 16,17,18)
Nhà nước là sản phẩm của
một khế ước (hợp đồng)
giữa những con người sống
trong trạng thái tự nhiên
khơng có nhà nước
Jean Jacques Rousseau (1712 - 1778)
John Loke (1632 - 1704)
download by :

6

THUYẾT BẠO LỰC
Nhà nước xuất hiện trực tiếp từ sự
sử dụng bạo lực của thị tộc này
với thị tộc khác mà kết quả
là thị tộc chiến thắng nghĩ ra
một hệ thống cơ quan đặc biệt
(nhà nước) để nô dịch kẻ thất bại….
download by :

PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

7


HỌC THUYẾT MÁC – LÊNIN VỀ NGUỒN GỐC
NHÀ NƯỚC (1920S)

❖ Nhà nước không phải là một hiện tượng vĩnh
cửu và bất biến → Nhà nước là một phạm trù lịch
sử có q trình phát sinh, phát triển và tiêu vong
❖Nhà nước chỉ ra đời khi xã hội phát triển đến một
giai đoạn nhất định và tiêu vong khi những điều
kiện khách quan cho sự tồn tại của nó khơng cịn.
(trong tác phẩm “nguồn gốc của gia đình, của chế
độ tư hữu và của nhà nước”của F.Ăngghen và tác
phẩm “nhà nước và cách mạng” của Leenin)
download by :

8

5 HÌNH THÁI KINH TẾ-XÃ HỘI TRONG
LỊCH SỬ XÃ HỘI LỒI NGƯỜI
1. xã hội cộng sản ngun thủy (cơng xã
ngun thủy)
2. xã hội chiếm hữu nô lệ
3. xã hội phong kiến
4. xã hội tư bản
5. xã hội xã hội chủ nghĩa
download by :

PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

9


XÃ HỘI CỘNG SẢN NGUYÊN THUỶ:
-Cơ sở kinh tế : Chế độ sở hữu chung về tư liệu
sản xuất và sản phẩm lao động
-Cơ sở xã hội: Xã hội được tổ chức theo huyết
thống dưới hình thức Thị tộc. Xã hội chưa phân
chia giai cấp và khơng có đấu tranh giai cấp.
-Quyền lực xã hội: do toàn xã hội tổ chức ra và
phục vụ lợi ích của cả cộng đồng.
download by :

PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

10

NGUYÊN NHÂN KINH TẾ
-Thời điểm: Ở thời kỳ cuối của chế độ cơng
xã ngun thủy
-Diễn biến: Xuất hiện sự tích tụ tài sản →
xuất hiện tư hữu về tài sản (TLSX và sản
phẩm lao động)
download by :

PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

11


NGUYÊN NHÂN KINH TẾ

Phân
công lao
động (3
lần)*

Năng
suất lao
động
tăng

Của cải
dư thừa

download by :

Chiếm
đoạt của
cải dư
thừa

PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

12


NGUYÊN NHÂN XÃ HỘI

Xã hội phân hóa thành
các giai cấp đối kháng
và có đấu tranh giai cấp
download by :

PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

13


NGUYÊN NHÂN XÃ HỘI

Tư hữu

Xuất hiện
người giàu,
kẻ nghèo:

các giai cấp
khác nhau.

Lợi ích giai
cấp đối lập,
mâu thuẫn
phát sinh

download by :

Xung đột,
đấu tranh

PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

14


NGUỒN GỐC NHÀ NƯỚC

Sự phát
triển của
LLSX

Kinh tế
phát triển
và có sự
phân
cơnglao
động xã hội

Có của cải
dư thừa và
chế độ tư
hữu xuất
hiện

Hình thành
giai cấp và
mâu thuẫn
giai cấp

download by :

NHÀ NƯỚC

PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

15


NGUỒN GỐC NHÀ NƯỚC
Xung đột đấu tranh tới mức XH khơng tự
điều hịa được → Nhu cầu tất yếu của
XH cần một lực lượng đủ mạnh để dập
tắt các cuộc đấu tranh, xung đột công
khai.
Bên thắng thế sẽ thiết lập lên một bộ
máy quyền lực để trấn áp xã hội, duy trì
trật tự.

➢NHÀ NƯỚC XUẤT HIỆN ĐỂ DUY
TRÌ TRẬT TỰ XÃ
HỘI
download
by :

PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

16


HỌC THUYẾT MÁC – LÊNIN VỀ
NGUỒN GỐC NHÀ NƯỚC

Nhà nước ra đời bởi 2 nguyên nhân:
-Kinh tế: do sự xuất hiện của chế độ tư
hữu về tài sản
-Xã hội: do có sự phân hóa xã hội thành
các giai cấp đối kháng, và có đấu tranh
giai cấp (→nguyên nhân chủ yếu)
download by :

PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

17


1.2. KHÁI NIỆM NHÀ NƯỚC
Nhà nước là một tổ chức đặc biệt của

quyền lực chính trị, một bộ máy
chuyên làm nhiệm vụ cưỡng chế và
thực hiện các chức năng quản lý đặc
biệt nhằm duy trì trật tự xã hội, bảo
vệ địa vị của giai cấp thống trị

download by :

Nhà nước
là gì ???

PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

18


1.3. BẢN CHẤT CỦA NHÀ NƯỚC
BẢN CHẤT NHÀ
NƯỚC

TÍNH GIAI CẤP

NN xuất hiện trong
xã hội có giai cấp,
do giai cấp thống trị
thành lập, vận hành

NN là cơng cụ bảo
vệ lợi ích của giai
cấp thống trị

TÍNH XÃ HỘI

NN bảo vệ lợi ích
chung của tồn xã
hội, thực hiện cơng
việc chung của cộng
đồng

download by :

Đại diện chính thức
cho xã hội

19


ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA NHÀ NƯỚC
Các đặc trưng cơ bản
Đây là những
dấu hiệu để
phân biệt Nhà
nước với các
thiết chế khác
trong xã hội

Nhà nước là tổ chức quyền lực chính trị cơng cộng đặc biệt
có bộ máy quản lý xã hội và bộ máy cưỡng chế

Nhà nước có lãnh thổ, phân chia và quản lý dân cư

theo các đơn vị hành chính lãnh thổ

Nhà nước có chủ quyền Quốc gia
Nhà nước ban hành Pháp luật và
quản lý xã hội bằng pháp luật
Nhà nước ban hành các loại thuế và thực hiện việc thu thuế
Dưới hình thức bắt buộc

download by :

PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

20


1.3.1. NHÀ NƯỚC LÀ TỔ CHỨC QUYỀN LỰC
CHÍNH TRỊ CƠNG CỘNG ĐẶC BIỆT VỚI BỘ MÁY
THỰC HIỆN CƯỠNG CHẾ VÀ QUẢN LÝ XÃ HỘI

❖Quyền lực nhà nước bao trùm toàn xã hội
❖Nhà nước có bộ máy hành chính làm
nhiệm vụ quản lý xã hội
❖Nhà nước có bộ máy cưỡng chế (công an,
nhà tù, quân đội)
download by :

PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

21

1.3.2. NHÀ NƯỚC CÓ LÃNH THỔ, PHÂN CHIA VÀ QUẢN
LÝ DÂN CƯ THEO CÁC ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH LÃNH THỔ

❖Nhà nước phân chia lãnh thổ và quản lý dân
cư không phụ thuộc vào chính kiến, nghề
nghiệp, dân tộc.
❖Thiết lập trên mỗi vùng lãnh thổ các cơ quan
quản lý hành chính, được gọi là các đơn vị
hành chính lãnh thổ: Thành phố, tỉnh – Quận ,
huyện – Xã, phường
download by :

PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

22


1.3.3. NHÀ NƯỚC CÓ CHỦ QUYỀN
QUỐC GIA
❖Chủ quyền Là quyền tối cao của nhà
nước về đối nội trong phạm vi lãnh
thổ QG và các quan hệ đối ngoại
❖Chỉ có nhà nước mới có quyền
nhân danh quốc gia, dân tộc trong
quan hệ đối ngoại

download by :

PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

23


1.3.4. NHÀ NƯỚC BAN HÀNH PHÁP LUẬT VÀ
QUẢN LÝ XÃ HỘI BẰNG PHÁP LUẬT

❖Chỉ có nhà nước mới có thẩm quyền ban
hành Pháp luật
❖Nhà nước ban hành pháp luật để quản lý
xã hội
❖Nhà nước có hệ thống các cơ quan để tổ
chức thực hiện pháp luật và bảo đảm cho
pháp luật được thực hiện
download by :

PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

24


1.3.5. NHÀ NƯỚC BAN HÀNH CÁC LOẠI THUẾ VÀ
THỰC HIỆN VIỆC THU THUẾ DƯỚI HÌNH THỨC BẮT
BUỘC

❖Thuế là nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà
nước
❖Nhà nước sử dụng ngân sách để duy trì sự hoạt
động của các cơ quan trong bộ máy nhà nước và
đầu tư vào cơ sở hạ tầng, các cơng trình phúc lợi….

❖Nhà nước quy định các loại thuế và thu thuế bắt
buộc đối với các công dân
download by :

PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

25