TÁC ĐỘNG CỦA YÊU CẦU VỐN TỐI THIỂU THEO BASEL IIĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNGTHƯƠNG MẠI VIỆT NAM 10598658-2537-013334.htm

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH
--------------------------<⅞*>≡√s ^ I <7>f√s

PHAN HỮU NGHĨA

TÁC ĐỘNG CỦA YÊU CẦU VỐN TỐI THIỂU THEO BASEL II
ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG
THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG
MÃ SỐ: 52340201

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2021


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH
√ξ>β√s. , . <¾>≡α<5v

PHAN HỮU NGHĨA

TÁC ĐỘNG CỦA YÊU CẦU VỐN TỐI THIỂU THEO BASEL II
ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG
THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG
MÃ SỐ: 52340201

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHĨA LUẬN
TS. ĐỖ THỊ HÀ THƯƠNG

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2021


i

TĨM TẮT
Khóa luận phân tích tác động của u cầu vốn tối thiểu theo Basel-II đến hiệu
quả
hoạt động của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam trong giai đoạn 2010 - 2020, dữ
liệu thứ cấp được tiếp cận từ báo cáo thường niên, báo cáo tài chính của các ngân hàng,
dữ liệu thống kê của Ngân hàng Thế giới và Tổng cục Thống kê. Trong đó, biến đo
lường
hiệu quả hoạt động của NHTM là tỷ suất sinh lời trên tài sản (ROA) và tỷ suất sinh lời
trên vốn chủ sở hữu (ROE). Biến đại diện yêu cầu vốn tối thiểu theo Basel-II là tỷ lệ an
toàn vốn tối thiểu (CAR). Các biến thể hiện yếu tố vĩ mô là: tốc độ tăng trưởng kinh tế
hằng năm (GDP) và tỷ lệ lạm phát (INF); các biến vi mô đại diện cho yếu tố nội bộ
ngân
hàng là: quy mô ngân hàng (SIZE), tỷ số vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản (CAP), tỷ lệ
tổng cho vay trên tổng tiền gửi (LOANDEP) và nợ xấu (NPL).
Phân tích hồi quy bằng phương pháp ước lượng GMM (Generalized method of
moments) theo đề xuất của Arellano và Bover (1995) cho thấy yêu cầu vốn tối thiểu
theo
Basel II và các biến như quy mô ngân hàng, thu nhập lãi cận biên, tỷ lệ vốn chủ sở hữu
trên tổng tài sản, tỷ lệ tổng cho vay trên tổng tiền gửi, tốc độ tăng trưởng kinh tế hằng

năm và tỷ lệ lạm phát có tác động cùng chiều đến hiệu quả hoạt động của ngân hàng.
Trong khi đó, biến tỷ lệ nợ xấu có tác động ngược chiểu đến hiệu quả hoạt động của các
ngân hàng thương mại Việt Nam.
Dựa vào kết quả nghiên cứu, đề tài đưa ra các hàm ý chính sách cho các NHTM
nhằm gia tăng hiệu quả hoạt động tại các ngân hàng thương mại Việt Nam.


ii

ABSTRACT
The thesis analyzes the impact of the minimum capital requirement under BaselII on the performance of Vietnamese commercial banks in the period 2010 - 2020. The
secondary data is accessed from annual reports, newspapers financial statements of
banks, statistical data of the World Bank and the General Statistics Office. In which, the
variable measuring the performance of commercial banks is the return on equity (ROA)
and return on equity (ROE). The variable that represents the minimum capital
requirement according to Basel-II is the minimum capital adequacy ratio (CAR). The
variables showing macro factors are: Annual economic growth rate (GDP) and inflation
rate (INF); The micro variables representing bank internal factors are: bank size (SIZE),
the ratio of equity to total assets (CAP), the ratio loan-to-deposit (LOANDEP) and the
non-performing loan ratio (NPL).
Regression analysis using the Generalized method of moments (GMM)
estimation method as suggested by Arellano and Bover (1995) shows that the minimum
capital requirement according to Basel II and variables such as bank size, equity to total
assets ratio, the ratio loan-to-deposit, annual economic growth rate and inflation rate
have a positive impact on the performance of banks. Meanwhile, non-performing loan
ratio has a negative impact on the performance of Vietnamese commercial banks.
Based on the research results, the thesis offers policy implications for
commercial
banks to limit the negative effects of minimum capital requirements, as well as the
remaining representative variables.

iii

LỜI CAM ĐOAN
Em tên là Phan Hữu Nghĩa, em xin cam đoan đề tài “Tác động của yêu cầu vốn
tối thiểu theo Basel II đến hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thương mại tại Việt
Nam” là cơng trình nghiên cứu của cá nhân em, được hoàn thành từ quá trình làm việc
nghiêm túc dưới sự hướng dẫn của TS. Đỗ Thị Hà Thương.
Kết quả nghiên cứu là trung thực, không sao chép bất kỳ tài liệu nào và chưa
được
cơng bố tồn bộ nội dung ở bất kỳ đâu. Các số liệu, các trích dẫn trong khóa luận được
chú thích nguồn gốc rõ ràng, minh bạch.
Em xin hồn tồn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này.
TP. HCM, ngày 29 tháng 11 năm 2021
Tác giả

Phan Hữu Nghĩa


iv

LỜI CẢM ƠN
Sau khoảng thời gian học tập và thực hiện bài làm, em đã hoàn thành xong đề tài
“Tác động của yêu cầu vốn tối thiểu theo Basel II đến hiệu quả hoạt động của các ngân
hàng thương mại tại Việt Nam”. Em xin gửi lời cảm ơn đến những người đã giúp đỡ em
trong thời gian nghiên cứu vừa qua.
Em xin tỏ lịng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến TS. Đỗ Thị Hà Thương đã trực
tiếp hướng dẫn tận tình, truyền đạt kiến thức và các kinh nghiệm cũng như cung cấp
thông tin cần thiết để em có thể hồn thành bài nghiên cứu này.

Em xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu trường Đại học Ngân hàng TP.HCM,
phịng Đào tạo, khoa Tài chính của trường đã tổ chức và tạo điều kiện thuận lợi trong
quá trình em hồn thành khóa luận.
Em xin chân thành cảm ơn đến gia đình, những người thân ln bên cạnh động
viên, hỗ trợ em trong suốt quá trình học tập và hồn thành khóa luận này.
Tuy nhiên vì kiến thức còn hạn chế và bản thân chưa thực sự nghiên cứu rộng
nên
nội dung của khóa luận khơng tránh khỏi những thiếu sót, em rất mong nhận được sự
góp ý, chỉ bảo thêm của q thầy cơ để khóa luận được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn.


v

MỤC LỤC
TÓM TẮT...................................................................................................................... i
ABSTRACT.................................................................................................................. ii
LỜI CAM ĐOAN........................................................................................................ iii
LỜI CẢM ƠN.............................................................................................................. iv
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT..............................................................................x
DANH MỤC CÁC BẢNG.......................................................................................... xi
DANH MỤC CÁC HÌNH.......................................................................................... xii
CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI........................................................................... 1
1.1.

TÍNH CẤP THIẾT VÀ LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI................................................ 1

1.2.

MỤC TIÊU ĐỀ TÀI.......................................................................................... 3

1.2.1.

Mục tiêu tổng quát...................................................................................... 3

1.2.2.

Mục tiêu cụ thể...........................................................................................3

1.3.

CÂU HỎI NGHIÊN CỨU................................................................................ 4

1.4.

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU................................................... 4
1.4.1.

Đối tượng nghiên cứu.................................................................................4

1.4.2.

Phạm vi nghiên cứu.................................................................................... 4

1.5.

Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN........................................................ 5

1.6.

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..................................................................... 5

1.7.

1.6.1.

Phương pháp nghiên cứu............................................................................5

1.6.2.

Thu thập và xử lý số liệu............................................................................ 6

ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI............................................................................... 6


vi

1.8.

KẾT CẤU CỦA KHÓA LUẬN........................................................................ 7

TÓM TẮT CHƯƠNG 1............................................................................................... 9
CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ NGHIÊN CỨU TRƯỚC CÓ LIÊN
QUAN.......................................................................................................................... 10
2.1.

HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI.................10
2.1.1.

Khái niệm hiệu quả hoạt động của ngân hàng thương mại.......................10

2.1.2.

Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động của ngân hàng thương mại......11

2.1.2.1.

Tỷ suất sinh lời trên tài sản (Return On Asset - ROA).......................11

2.1.2.2.

Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (Return On Equity - ROE)........12

2.1.2.3.

Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (Net Interest Margin - NIM)...................12

2.1.3.

Các yếu tố tác động đến hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thương mại
13

2.2.

2.3.

2.1.3.1.

Nhóm yếu tố bên ngồi ngân hàng.....................................................13

2.1.3.2.

Nhóm yếu tố bên trong ngân hàng.....................................................15

TỔNG QUAN YÊU CẦU VỐN TỐI THIỂU THEO BASEL II....................19
2.2.1.

Quan điểm về tỷ lệ an toàn vốn................................................................ 19

2.2.2.

Tỷ lệ an toàn vốn theo Basel II................................................................ 20

TÁC ĐỘNG CỦA YÊU CẦU VỐN TỐI THIỂU THEO BASEL II ĐẾN HIỆU

QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI...............................24
2.4.

TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC...............................................25
2.4.1.

Các nghiên cứu nước ngoài...................................................................... 25

2.4.2.

Các nghiên cứu trong nước....................................................................... 28

2.4.3.

Thảo luận các nghiên cứu trước có liên quan......................................... 29

vii

TĨM TẮT CHƯƠNG 2............................................................................................. 32
CHƯƠNG 3. MƠ HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.. 33
3.1.

MƠ HÌNH NGHIÊN CỨU............................................................................. 33
3.1.1.

Khái qt mơ hình nghiên cứu................................................................ 33

3.1.2.

Giải thích các biến.................................................................................... 34

3.1.3.

Giả thuyết nghiên cứu..............................................................................36

3.2.

QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU......................................................................... 42

3.3.

MẪU VÀ DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU.............................................................. 44
3.3.1.

Mau nghiên cứu........................................................................................ 44

3.3.2.

Dữ liệu nghiên cứu...................................................................................44

3.3.3.

Công cụ nghiên cứu.................................................................................. 44

3.4.

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...................................................................44
3.4.1.

Phương pháp định tính............................................................................. 44

3.4.2.

Phương pháp định lượng..........................................................................45

3.4.2.1.

Phân tích thống kê mơ tả....................................................................45

3.4.2.2.

Phân tích ma trận tương quan...........................................................45

3.4.2.3.

Phương pháp phân tích hồi quy dữ liệu bảng..................................46

TÓM TẮT CHƯƠNG 3............................................................................................. 48
CHƯƠNG 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN..................................49
4.1.

THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG VÀ TỶ LỆ AN TOÀN VỐN TỐI

THIỂU CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM GIAI
ĐOẠN 2010-2020.................................................................................................... 49


viii

4.1.1. Hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam giai
đoạn 2010-2020.....................................................................................................49
4.1.2. Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt
Nam
giai đoạn 2010-2020.............................................................................................. 52
4.2.

THỐNG KÊ MÔ TẢ..................................................................................... 54

4.3.

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.............................................................................57

4.4.

4.3.1.

Phân tích tương quan mơ hình nghiên cứu............................................... 57

4.3.2.

So sánh giữa các mơ hình Pooled OLS, FEM và REM............................61

ƯỚC LƯỢNG MƠ HÌNH THEO PHƯƠNG PHÁP GMM...........................66

TĨM TẮT CHƯƠNG 4............................................................................................. 75
CHƯƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH........................................... 76
5.1.

KẾT LUẬN.................................................................................................... 76

5.2.

GỢI Ý, KHUYẾN NGHỊ................................................................................79
5.2.1.

Gợi ý cho các NHTM về......................yêu cầu vốn tối thiểu theo Basel II
79

5.2.2.

Gợi ý cho các NHTM về............................................... quy mô ngân hàng
81

5.2.3.

Gợi ý cho các NHTM về.................tỷ số vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản
82

5.2.4.

Gợi ý cho các NHTM về...................tỷ lệ tổng cho vay trên tổng tiền gửi
83

5.2.5.

Gợi ý cho các NHTM về................................................................. nợ xấu
84

5.2.6.

Gợi ý cho các NHTM về...................................... tốc độ tăng trưởng GDP
86


ix
x

5.3.2.

Hướng nghiên DANH
cứu tiếpMỤC
theo.....................................................................87
CÁC TỪ VIẾT TẮT

TÓM TẮT CHƯƠNG 5............................................................................................ 89

TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................90
PHỤ LỤC 1. CÁC NGÂN HÀNG TRONG MẪU NGHIÊN CỨU.........................95
PHỤ LỤC 2. DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU....................................................................96
PHỤ LỤC 3. KẾT QUẢ HỒI QUY.........................................................................104
Từ viết tắt

Nguyên nghĩa bằng Tiếng Anh

Nguyên nghĩa bằng Tiếng Việt

Central Bank

Ngân hàng nhà nước

NHTM

Commercial Bank

Ngân hàng thương mại

BCTC

Financial Statement

Báo cáo tài chính

BCTN

Annual Report

Báo cáo thương niên

Pool - OLS

Ordinary Least Squares

NHNN

FEM

Mơ hình hồi quy ước lượng bình
__________phương nhỏ nhất__________

Fixed Effects Model

Mơ hình tác động cố định

REM

Random Effects Model

Mơ hình tác động ngẫu nhiên

GMM

Generalized Method Of Moments

VIF

Variance Inflation Factor

Hệ số phóng đại phương sai

ROA

Return On Asset

Tỷ suất sinh lời trên tài sản

ROE

Return On Equity

Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu

CAR

Capital Adequacy Ratio

Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu

SIZE

Bank Size

Quy mô ngân hàng

NIM

Net Interest Margin

Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên

CAP

The Ratio Of Equity To Total Assets

Tỷ số vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản

NPL

Non-Performing Loan

Nợ xấu

LOANDEP

The Ratio Loan-To-Deposit

Tổng cho vay trên tổng tiền gửi

Gross Domestic Product

Tốc độ tăng trưởng kinh tế hằng năm

Inflation

Lạm phát

GDP

INF

Phương pháp ước lượng tổng quát hóa
___________dựa trên momen___________


CPI

Consumer Price Index

Chỉ số giá tiêu dùng



xi

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Các mốc thời gian của từng Hiệp định Basel..............................................23
Bảng 2.2: Tổng hợp các nghiên cứu trước có liên quan..............................................31
Bảng 3.1: Thống kê ý nghĩa và dấu kỳ vọng các biến trong mơ hình.........................41
Bảng 4.1: Thống kê mô tả các biến.............................................................................54
Bảng 4.2: Ma trận tương quan mơ hình 1 - ROA........................................................57
Bảng 4.3: Ma trận tương quan mơ hình 2 - ROE........................................................58
Bảng 4.4: Kết quả kiểm định chỉ số VIF......................................................................60
Bảng 4.5: Kết quảphân tích hồi quy theo PooledOLS và FEMvới ROA và ROE......61
Bảng 4.6: Kiểm định F-Test để lựa chọn giữa 02mơ hìnhPooled OLS và FEM.........62
Bảng 4.7: Kết quả phân tích hồi quy theo REM và FEM..........................................62
Bảng 4.8: Kiểm định Hausman để lựa chọn giữa 02 mơhình FEM và REM................63
Bảng 4.9: Kết quả kiểm định Collin.............................................................................64
Bảng 4.10: Kết quả kiểm định Wald.............................................................................65

Bảng 4.11: Kết quả kiểm định Wooldridge...................................................................65
Bảng 4.12: Kết quả phân tích hồi quy theo GMM........................................................67
Bảng 4.13: Kết quả kiểm định thực nghiệm bằng ước lượng phương pháp GMM với
ROA............................................................................................................................. 68
Bảng 4.14: Kết quả kiểm định thực nghiệm bằng ước lượng phương pháp GMM với
ROE............................................................................................................................. 69
Bảng 5.1: Tóm tắt kết quả nghiên cứu........................................................................78


xii

DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 3.1: Quy trình nghiên cứu....................................................................................42
Hình 4.1: ROA, ROE của các NHTM giai đoạn 2010-2020........................................ 50
Hình 4.2: Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu của NHTM Việt Nam giai đoạn 2010 -2020......53


1

CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI
Chương 1 sẽ trình bày tính cấp thiết và lý do chọn đề tài nghiên cứu, qua đó xác
định mục tiêu nghiên cứu tổng quát và các mục tiêu nghiên cứu cụ thể, theo đó xác định
các câu hỏi nghiên cứu tương ứng, phạm vi và đối tượng nghiên cứu. Ngoài ra, chương
1 cũng sẽ trình bày ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài và kết thúc chương này sẽ
trình bày kết cấu tổng thể của đề tài.
1.1. TÍNH CẤP THIẾT VÀ LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Thị trường Việt Nam trong hơn 10 năm gần đây, ngành ngân hàng có tốc độ phát
triển rất nhanh cả về số lượng và quy mô nhằm đáp ứng với tốc độ phát triển kinh tế
mạnh ở nước ta. Để đảm bảo sự ổn định và phát triển tài chính, khung an tồn vốn của
các viện tài chính là một phần khơng thể thiếu đối với hiệu quả hoạt động của ngân

hàng.
Vốn ngân hàng có thể được nhìn nhận theo hai cách: (1) Đây là số tiền do chủ sở
hữu đóng góp (vốn cổ phần đã trả) mang lại cho họ quyền được hưởng tất cả các khoản
thu nhập trong tương lai của ngân hàng. (2) Nó có thể được coi là số tiền của chủ sở
hữu
sẵn sàng hỗ trợ hoạt động của ngân hàng (Athanasoglou, 2008). Vấn đề vốn tối thiểu
của
một ngân hàng, quan trọng hơn đặc biệt là trong bối cảnh toàn cầu khủng hoảng tài
chính
- nơi các biện pháp cứu trợ hiện đang được sử dụng bởi các cơ quan quản lý để giữ hệ
thống tài chính ơn định. Trên thực tế, câu hỏi là liệu mức vốn hiện có được xem là đủ
cho mức độ rủi ro ngày càng tăng; đã là một vấn đề tranh luận giữa các ngân hàng và cơ
quan giám sát. Nói chung, tỷ lệ an tồn vốn tối thiểu được chỉ định của Ủy ban Basel là
8% liên quan đến tín dụng của các ngân hàng được coi là tiêu chuẩn để đo lường mức
độ an toàn vốn của một ngân hàng. Một ngân hàng có tỷ lệ thấp hơn được cho là thiếu
vốn (Ikpefan, 2013).
Trong thời gian gần đây, Basel II đã được triển khai trên tồn cầu và kết quả đã
mang tính xây dựng cho các tổ chức tài chính (Ahmed, 2015). Hiệp định Basel đã được
hiện thực hóa như một cách để đảm bảo sự ổn định trong tài chính hệ thống và đã phát


2

triển một cấu trúc thông qua việc sử dụng một loạt các quy tắc và quy định được coi là
đủ điều kiện của các trung tâm tài chính tồn cầu và cũng đồng ý với quan điểm khoa
học về rủi ro. Theo hiệp định Basel, các ngân hàng cần phải nắm giữ một mức vốn tối
thiểu dựa trên điều kiện tài chính của mình. Các loại điều tiết vốn này là thân thiện với
nền kinh tế vì các ngân hàng này củng cố kịch bản của các ngân hàng chống lại các
khoản
lỗ phát sinh từ các khoản rủi ro khác nhau như tín dụng, hoạt động, thị trường, v.v.

(Hassan Al-Tamimi, 2008).
Để nâng cao tính ổn định và chất lượng cũng như thúc đẩy sự phát triển của
ngành
ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ban hành thông tư 41/2016 / TT-NHNN
yêu cầu các ngân hàng thương mại Việt Nam nghiêm theo phương pháp tiêu chuẩn
Basel
II. Yêu cầu này được kỳ vọng sẽ nâng cao tỷ lệ vốn của các ngân hàng thương mại và
do
đó cải thiện kết quả tài chính của họ. Điều này hồn tồn hợp lý, vốn được coi là một
công cụ hữu hiệu để ngân hàng giảm thiểu rủi ro, tăng hiệu quả hoạt động cũng như lợi
nhuận của các ngân hàng thương mại (Chortareasa, 2012; Mehran, 2011; Mbizi, 2012).
Các nghiên cứu của Mbizi (2012) tại Zimbabwe hay nghiên cứu Gale (2010), Kermer
(2005) cũng cho thấy rằng giữa mức vốn tối thiểu và hiệu quả hoạt động của ngân hàng
mối quan hệ chặt chẽ với nhau.
Tại Việt Nam nghiên cứu tác động của yêu cầu vốn tối thiểu theo Basel II đến
hiệu quả hoạt động của các NHTM, phải kể đến như nghiên cứu thực nghiệm của Phạm
Thị Thảo Linh (2019) nghiên cứu chỉ ra được rằng việc tăng vốn ngân hàng góp phần
làm tăng hiệu quả hoạt động của các NHTM tại Việt Nam phù hợp với các nghiên cứu
trước đây ở các nước đã áp dụng hiệp định vốn Basel theo chuẩn quốc tế. Bên cạnh đó,
nghiên cứu của Nguyễn Thị Hiền (2020) nhận thấy rằng mức độ an tồn vốn của ngân
hàng có tác động tiêu cực đến lợi nhuận trên tài sản đối với các ngân hàng quy mơ nhỏ
trong khi nó khơng có tác động đáng kể đến khả năng sinh lời cho các ngân hàng quy
mô lớn tại Việt Nam.


3

Việc xác định rõ mức độ tác động của tỷ lệ vốn tối thiểu theo Basel II sẽ giúp cải
thiện hiệu quả hoạt động của ngân hàng đặc biệt là giúp chuẩn hóa, cải thiện và lành
mạnh hóa lĩnh vực ngân hàng thông qua việc áp dụng các chuẩn mực toàn cầu. Tuy

nhiên, khi triển khai Basel II rộng rãi tại các ngân hàng, yêu cầu về vốn và thanh khoản
cao lên sẽ tác động đến chênh lệch lãi suất cho vay, hay nói cách khác làm cho chi phí
vốn tăng cao, kết quả là lợi nhuận ròng của ngân hàng sẽ giảm. Theo nghiên cứu của
Ủy
ban Basel, khi tỷ lệ an tồn vốn tăng lên 1% thì chênh lệch lãi suất cho vay và chi phí đi
huy động vốn tăng lên 1,3%. Tuy nhiên, ngân hàng có thể bù đắp phần lợi nhuận ròng
mất đi bằng một số biện pháp: tăng lợi nhuận ngồi lãi như: phí, hoa hồng v.v., tăng
hiệu
quả quản trị để giảm chi phí hoạt động.
Chính vì vậy, tơi đã chọn đề tài “Tác động của yêu cầu vốn tối thiểu theo
Basel
II đến hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thương mại Việt Nam”.
1.2. MỤC TIÊU ĐỀ TÀI
1.2.1. Mục tiêu tổng quát
Nghiên cứu tác động của yêu cầu vốn tối thiểu theo Basel II đến hiệu quả hoạt
động của các NHTM Việt Nam để từ đó đề xuất các hàm ý chính sách liên quan đến yêu
cầu vốn tối thiểu theo Basel II đến hiệu quả hoạt động của các NHTM trong thời gian
tới.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
Căn cứ vào mục tiêu nghiên cứu tổng quát nói trên, khóa luận xác định các mục
tiêu nghiên cứu cụ thể như sau:
Một là, xem xét tác động của yêu cầu vốn tối thiểu theo Basel II đến hiệu quả
hoạt
động của các NHTM Việt Nam.
Hai là, đo lường mức độ tác động của yêu cầu vốn tối thiểu theo Basel II đến
hiệu
quả hoạt động của các NHTM Việt Nam.


4

Ba là, đề xuất các hàm ý chính sách liên quan đến yêu cầu vốn tối thiểu theo
Basel
II nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các NHTM Việt Nam.
1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
Với mục tiêu xác định và đánh giá tác động của yêu cầu vốn tối thiểu theo BaselII đến hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thương mại Việt Nam, từ đó đề xuất các
hàm ý chính sách liên quan đến yêu cầu vốn tối thiểu theo Basel II nhằm nâng cao hiệu
quả hoạt động của các NHTM Việt Nam, đề tài nghiên cứu sẽ tập trung xoay quanh việc
tìm hiểu và phân tích để trả lời các câu hỏi sau:
Câu hỏi thứ nhất: Việc tuân theo hiệp ước Basel II về yêu cầu vốn tối thiểu có
nâng cao hiệu quả hoạt động, tăng khả năng sinh lời và giảm thiểu rủi ro cho các
NHTM
ở Việt Nam hay không?
Câu hỏi thứ hai: Các yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của ngân
hàng
Việt Nam khi các ngân hàng bắt buộc phải tuân thủ yêu cầu về vốn tối thiểu theo hiệp
ước Basel II?
Câu hỏi thứ ba: Những hàm ý chính sách nào liên quan đến yêu cầu vốn tối thiểu
theo Basel II để nâng cao hiệu quả hoạt động của các NHTM Việt Nam trong thời gian
tới?
1.4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.4.1. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu tác động vốn tối thiểu theo Basel II đến hiệu quả hoạt động của các
ngân hàng thương mại Việt Nam.
1.4.2. Phạm vi nghiên cứu
Ve không gian: Đề tài sử dụng dữ liệu thứ cấp của 25 ngân hàng TMCP Việt
Nam, với tiêu chí là các ngân hàng được chọn hoạt động liên tục trong suốt khoảng thời


5

gian nghiên cứu, với các số liệu cần thiết đều được công khai đầy đủ và rõ ràng trên
Báo
cáo tài chính và Báo cáo thường niên của từng ngân hàng.
về thời gian: Nghiên cứu có sử dụng các số liệu thu thập từ năm 2010-2020 vì:
• Năm 2010, NHNN ban hành Thông tư 13/TT-NHNN thay thế Quyết định
457/2005/QĐ-NHNN nâng tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu và với tinh thần
từng
bước tiếp cận Basel II.
• Từ năm 2010 đến nay là giai đoạn sau cuộc khủng hoảng kinh tế tài chính
tồn cầu năm 2008 do đó có ý nghĩa quan trọng với hệ thống ngân hàng ở
Việt Nam đặc biệt là việc triển khai áp dụng hiệp định vốn theo tiêu chuẩn
quốc tế sau khủng hoảng tồn cầu góp phần ổn định nền tài chính ngân
hàng.
Năm 2016 NHNN Việt Nam thực hiện lựa chọn 10 ngân hàng thí điểm với lộ
trình áp dụng Basel II từ tháng 9/2017 và đến tháng 9/2019 thì đã có 10 ngân hàng được
NHNN cơng bố đạt chuẩn Basel II. Do đó, với điều kiện kinh tế hiện nay có ý nghĩa to
lớn trong việc nghiên cứu tác động của yêu cầu vốn tối thiểu đến hiệu quả hoạt động
của
các ngân hàng tại Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế như hiện nay.
1.5. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN
Các kết quả nghiên cứu trong khóa luận này có thể được sử dụng với mục đích
xác định lợi ích của việc tuân theo hiệp ước Basel II về yêu cầu vốn tối thiểu đối với
hiệu
quả hoạt động ngân hàng từ đó gợi ý những chính sách để ngân hàng thực hiện yêu cầu
vốn tối thiểu thích hợp nhằm góp phần trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động ngân
hàng cũng như trong hoạt động nghiên cứu và quản trị ngân hàng.
1.6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1.6.1. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp định tính: Thông qua khảo lược các nghiên cứu thực nghiệm trước

để xây dựng mơ hình nghiên cứu xác định các biến mơ tả đặc tính cơ bản của bộ dữ liệu


6

thu thập nhằm có cái nhìn tổng qt về mẫu nghiên cứu. Thống kê các biến giải thích và
biến phụ thuộc của các NHTM Việt Nam trong giai đoạn năm 2010 đến 2020 qua đó
thấy được giá trị trung bình, độ lệch chuẩn, giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của từng
biến trong mơ hình cũng như kích thước mẫu.
Phương pháp định lượng: Áp dụng mơ hình hồi quy bình phương bé nhất dạng
gộp Pooled OLS để hồi quy dữ liệu bảng bằng các kết hợp mơ hình hồi quy tác động cố
định (FEM), mơ hình hồi quy tác động ngẫu nhiên (REM) và mơ hình hồi quy Pooled
OLS để xem xét, phân tích các yếu tố. Để lựa chọn được mơ hình tối ưu, ta tiến hành
kiểm định F để lựa chọn giữa hai mơ hình OLS và FEM, tiếp theo đó tiến hành kiểm
định Hausman để lựa chọn giữa mơ hình FEM và REM. Sau khi lựa chọn được mơ hình
tối ưu sẽ tiến hành kiểm định lại các giả định của mơ hình hồi quy OLS như hiện tượng
đa cộng tuyến, tự tương quan, phương sai thay đổi. Khi các giả định hồi quy bị vi phạm
ta chuyển sang hồi quy theo phương pháp thống kê momen tổng quát (GMM) để khắc
phục các vi phạm của giả định hồi quy và đo lường mức độ tác động của yêu cầu vốn
tối
thiểu theo Basel II cũng như mức độ tác động các yếu tố vi mô và các yếu tố vĩ mô đến
hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thương mại Việt Nam.
1.6.2. Thu thập và xử lý số liệu
Đề tài sử dụng số liệu thứ cấp. Những số liệu thuộc các yếu tố vi mô được thu
thập từ các báo cáo thường niên, báo cáo tài chính của 25 NHTM Việt Nam trong
khoảng
thời gian từ 2010 - 2020. Nguồn thu thập những số liệu về các yếu tố vĩ mô là từ trang
thông tin Ngân hàng thế giới.
1.7. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI
Đề tài này nhằm bổ sung thêm vào khía cạnh yêu cầu vốn tối thiểu theo Basel II

và mối tương quan với hiệu quả hoạt động của các NHTM trong gia đoạn 2010 - 2020.
Kết quả của nghiên cứu này có thể được sử dụng với mục đích tham khảo giúp các


7

NHTM Việt Nam có cơ sở áp dụng yêu cầu vốn tối thiểu theo Basel II phù hợp nhằm
tăng hiệu quả hoạt động của ngân hàng.
1.8. KẾT CẤU CỦA KHÓA LUẬN
Khóa luận nghiên cứu tác động của yêu cầu vốn tối thiểu theo Basel II đến hiệu
quả hoạt động của các NHTM Việt Nam bao gồm 05 chương, có bố cục như sau:
Chương 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI
Chương này sẽ trình bày tính cấp thiết và lý do chọn đề tài nghiên cứu, qua đó
xác định mục tiêu nghiên cứu tổng quát và các mục tiêu nghiên cứu cụ thể, theo đó xác
định các câu hỏi nghiên cứu tương ứng, phạm vi và đối tượng nghiên cứu. Đồng thời,
xác định phương pháp nghiên cứu và bố cục của khóa luận.
Chương 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC CĨ LIÊN
QUAN
Chương này sẽ trình bày lý thuyết về vốn tối thiểu theo Basel II, hiệu quả hoạt
động của ngân hàng tại Việt Nam. Sau đó lược khảo các cơng trình nghiên cứu thực
nghiệm trên thế giới và tại Việt Nam về ảnh hưởng vốn tối thiểu theo Basel II đến hiệu
quả hoạt động của các ngân hàng thương mại.
Chương 3: MƠ HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Trên cơ sở lý thuyết, bằng chứng thực nghiệm đã trình bày ở chương 2, chương 3
xây dựng mơ hình nghiên cứu và đề xuất các giả thuyết cũng như dấu dự kiến về tác
động của các biến vi mô và vĩ mô đến hiệu quả hoạt động của các NHTM Việt Nam.
Bên cạnh đó, đề cập về dữ liệu nghiên cứu, phân tích các phương pháp nghiên cứu, quy
trình nghiên cứu đã sử dụng trong khóa luận nhằm thu được kết quả phù hợp với mục
tiêu đề ra.

8

Chương 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
Chương này thực hiện thống kê mô tả các biến trong mô hình, thực hiện các
kiểm
định mơ hình nghiên cứu, phân tích tương quan giữa các biến trong mơ hình và phân
tích
Tác động của yêu cầu vốn tối thiểu theo Basel II đến hiệu quả hoạt động của các ngân
hàng thương mại Việt Nam. Từ kết quả đó đưa ra mơ hình hồi quy phù hợp thể hiện
mối
quan hệ giữa các yếu tố nội tại ngân hàng, yếu tố kinh tế vĩ mô của các ngân hàng
thương
mại.
Chương 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH
Từ kết quả nghiên cứu ở chương 4, khóa luận sẽ nêu ra các kết luận chính và đưa
ra các hàm ý chính sách nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động cũng như hạn chế các tác
động xấu từ yêu cầu vốn tối thiểu theo Basel II đến các NHTM tại Việt Nam. Bên cạnh
đó chương này cũng sẽ trình bày những hạn chế của nghiên cứu và đề xuất các hướng
nghiên cứu tiếp theo.


9

TÓM TẮT CHƯƠNG 1
Chương 1 chỉ ra tầm quan trọng cũng như tính cấp thiết của việc phân tích tác
động của yêu cầu vốn tối thiểu theo Basel II đến hiệu quả hoạt động của các NHTM tại
Việt Nam. Từ mục tiêu nghiên cứu tổng quát, đề tài đưa ra 03 mục tiêu nghiên cứu cụ
thể và sẽ được giải quyết thông qua 03 câu hỏi nghiên cứu tương ứng. Tiếp theo, đề tài
trình bày đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài là 25 NHTM tại Việt Nam trong

11 năm, giai đoạn từ 2010 - 2020. Đề tài sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính và
phương pháp nghiên cứu định lượng dựa trên nền tảng thừa kế và mở rộng các nghiên
cứu trước đó để cập nhật yếu tố đại diện vốn tối thiểu theo Basel II cũng như các yếu tố
khác tác động đến hiệu quả hoạt động ngân hàng có thể thay đổi theo thời gian. Cuối
cùng, chương này trình bày kết cấu khóa luận gồm 05 chương và sơ lược về nội dung
chính của mỗi chương.