phân tích quan điểm của triết học mác lênin về con người và bản chất con người ý nghĩa lý luận và thực tiễn của quan điểm trên001

BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO
Trường Đại Học UEH
Đại học Cơng Nghệ và Thiết Kế
Khoa Lý luận chính trị
Bộ mơn: Triết học Mác - Lênin
---------

BÀI TIỂU LUẬN KẾT THÚC HỌC PHẦN
Bộ môn: Triết học Mác - Lênin
Giảng viên hướng dẫn
Mã lớp HP
Sinh viên thực hiện
MSSV
Lớp
Năm học

: NGUYỄN THỊ THANH HÀ
: 21C1PHI51002327
: ĐÀO THỊ XUÂN HIẾU
: 31211027175
: HT003
: 2021 – 2022

Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 12 năm 2021
---------

download by :


MỤC LỤC
VẤN ĐỀ TIỂU LUẬN:...................................................................................................................... 3

NỘI DUNG BÀI TIỂU LUẬN:...................................................................................................... 1
1.

2.

Phân tích về con người và bản chất con người:.......................................................... 1
1.1.

Về con người:.................................................................................................................. 1

1.2.

Về bản chất con người:................................................................................................ 2

Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn:.............................................................................. 3
2.1.

Ý nghĩa lý luận – ý nghĩa phương pháp luận:..................................................... 3

2.2.

Ý nghĩa thực tiễn – liên hệ thực tiễn:..................................................................... 4

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................................... 6

download by :


VẤN ĐỀ TIỂU LUẬN:
PHÂN TÍCH QUAN ĐIỂM CỦA TRIẾT HỌC MÁC - LÊNIN VỀ CON NGƯỜI

VÀ BẢN CHẤT CON NGƯỜI. Ý NGHĨA LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA QUAN
ĐIỂM TRÊN.

download by :


NỘI DUNG BÀI TIỂU LUẬN:
1. Phân tích về con người và bản chất con người:
1.1.

Về con người:
1.1.1. Con người là chỉnh thể thống nhất giữa sinh học và xã hội:

Con người là sản phẩm của giới tự nhiên; là một thực thể sinh vật được xem là có
tính xã hội ở trình độ được xem là cao nhất của giới tự nhiên. Có thể nói rằng, con người
chính là chủ thể của lịch sử sáng tạo nên các thành tựu của văn hóa, văn minh. Tuy nhiên,
là một bộ phận của giới tự nhiên, con người vẫn phải chịu hầu hết các quy luật sinh học,
phải đấu tranh để sinh tồn, tồn tại và phát triển. Cùng với đó là con người vẫn trải qua các
quy luật di truyền hay tiến hóa và một số các q trình sinh học tự nhiên. Con người có
nhu cầu tự nhiên và chịu sự tác động với tự nhiên1.
Con người là một thực thể xã hội, có các hoạt động xã hội, cụ thể là lao động và sản
xuất – từ đó con người được xem như thốt khỏi thuần túy của lồi vật, con người về mặt
sinh học trở thành thực thể có bản năng xã hội. Khơng chỉ trong sản xuất mà con người
mới có quan hệ lẫn nhau, mà trong cả rất nhiều các quan hệ xã hội khác. Chính vậy mà
hình thành nên xã hội lồi người, con người khơng thể tách rời khỏi xã hội. Đây chính là
một trong các điểm cơ bản làm cho người người khác biệt hồn tồn với con vật, con
người chỉ có thể tồn tại trong xã hội lồi người. Con người có sinh hoạt tự nhiên, chịu sự
tác động của mọi quy luật xã hội1.
Chính vì vậy, theo chủ nghĩa Mác – Lênin, khi định nghĩa, xem xét con người, ta
không thể tách rời khỏi hai phương diện sinh học và xã hội của con người.

1.1.2. Con người vừa là sản phẩm của lịch sử vừa là chủ thể của lịch sử2:
Con người vừa là sản phẩm của lịch sử vừa là chủ thể của lịch sử, nghe có vẻ rất
mâu thuẫn nhưng sự thật là như thế, bởi do lao động và sáng tạo có thể nói là đặc tính tối
cao của con người. Chắc chắn rằng, con người và con vật đều có tính lịch sử của mình, tuy
nhiên, lịch sử của con người không giống với lịch sử của động vật. Nếu lịch sử của
1 Giáo trình triết học Mác – Lênin (hệ khơng chun), nhà xuất bản chính trị quốc gia sự thật, Hà Nội – 2021
từ tr.291 đến tr.294.
2 Giáo trình triết học Mác – Lênin (hệ khơng chun), nhà xuất bản chính trị quốc gia sự thật, Hà Nội – 2021
từ tr.294 đến tr.296

1

download by :


động vật là nguồn gốc, là sự phát triển của chúng cho đến trạng thái hiện nay, có thể chúng
khơng ý thức được hoặc đó khơng phải là ý muốn của chúng; thì đối với lịch sử con người
có thể nói là bao nhiêu con người thì tự tạo ra bấy nhiêu lịch sử của mình một cách có ý
thức, họ chính là người chủ động tạo ra lịch sử của mình. Cịn đối với động vật, lịch sử
khơng phải do chúng làm ra, mà là chúng tham dự vào một các bản năng. Con người chính
là sản phẩm của lịch sử và thậm chí là sản phẩm của thời đại, của một nền văn hóa nhất
định.
Con người tách khỏi các loại động vật khác, tách khỏi tự nhiên, từ đó trở thành chủ
thể hoạt động thực tiễn xã hội là nhờ vào chế tạo công cụ lao động và tham gia vào các
hoạt động sản xuất nhờ vào trí óc, tri thức, sự sáng tạo của con người. Đó là thời điểm mà
con người tạo nên lịch sử cho mình – có thể được xem là bản chất con người. Tuy nhiên,
con người sáng tạo ra lịch sử nhưng khơng theo ý muốn của mình một cách tùy tiện mà
phải phụ thuộc vào hệ thống môi trường tự nhiên mà con người chịu tác động bởi môi
trường tự nhiên đó. Con người sáng tạo ra lịch sử dựa vào các điều kiện của quá khứ, của
thế hệ đi trước đã để lại. Từ đó mà con người phát triển, kế thừa và cải biến các tiền đề mà

người đi trước để lại, thúc đẩy sự phát triển của xã hội. Con người tiếp nhận, hòa hợp với
giới tự nhiên nhưng cũng bằng cách đó mà con người cải biến giới tự nhiên để thích ứng và
biến đổi chính mình3.
Con người tồn tại trong xã hội chính nhờ mơi trường xã hội mà từ đó trở thành thực
thể của xã hội và mang bản chất xã hội. Môi trường xã hội và con người có mối quan hệ
tác động qua lại, chi phối, quy định lẫn nhau. Con người tác động lên xã hội tạo nên lịch
sử riêng của mình. Chúng ta là những hiện tượng quá trình cụ thể của tự nhiên hoặc xã
hội, có tác động, ảnh hưởng ở một khía cạnh hẹp, cụ thể và xác định ở phương diện tự
nhiên hoặc xã hội.
1.2.

Về bản chất con người:

Bản chất con người là tổng hòa các quan hệ xã hội4:
3 Giáo trình triết học Mác – Lênin (hệ khơng chun), nhà xuất bản chính trị quốc gia sự thật, Hà Nội – 2021
từ tr.294 đến tr.297.

4 Giáo trình triết học Mác – Lênin (hệ không chuyên), nhà xuất bản chính trị quốc gia sự thật, Hà Nội – 2021 tr.297

2

download by :


Bản chất con người ln hình thành và thể hiện ở những hiện thực, trong các điều
kiện lịch sử cụ thể, khi hoạt động ở những điều kiện lịch sử nhất định. Chính vậy mà trong
sinh hoạt xã hội, con người có phát sinh quan hệ với nhau để tồn tại và phát triền. Các quan
hệ xã hội này tổng hịa với nhau với vị trí, vai trị khác nhau sẽ tạo nên bản chất con người
(có nhiều loại quan hệ xã hội góp phần tạo nên bản chất con người: quan hệ quá khứ, quan
hệ hiện tại, quan hệ vật chất, quan hệ tinh thần, quan hệ trực tiếp, quan hệ gián tiếp, quan

hệ tất nhiên hoặc ngẫu nhiên, quan hệ bản chất hoặc hiện tượng, quan hệ kinh tế, quan hệ
phi kinh tế,…). Chính vậy mà các quan hệ xã hội thay đổi ít hoặc nhiều thì sớm muộn bản
chất con người cũng thay đổi theo4.
Tóm lại, Triết học Mác – Lênin khơng tuyệt đối hóa mặt xã hội của con người.
Ngược lại, Triết học Mác – Lênin phủ định con người trừu tượng, thoát ly điều kiện, hồn
cảnh lịch sử xã hội. Khẳng định con người ln cụ thể, sống trong một điều kiện lịch sử cụ
thể nhất định. Từ đó kết luận rằng, thơng qua tất cả các mối quan hệ xã hội, bản chất con
người mới hình thành, bộc lộ và phát triển bản chất của mình.
2. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn:
Với quan điểm triết học trên của Mác – Lênin, ta có thể nói rằng: con người khơng
chỉ là chủ thể của hoạt động sản xuất vật chất, đóng vai trò quyết định trong sự phát triển
của lực lượng sản xuất, mà cịn là chủ thể của q trình lịch sử, của tiến bộ xã hội. Nhất là
khi xã hội loài người phát triển đến nền kinh tế tri thức thì vai trị của con người đặt biệt
quan trọng, vì con người tạo ra tri thức chứa dựng những tri thức mới.
2.1.
-

Ý nghĩa lý luận – ý nghĩa phương pháp luận5 :

Đầu tiên, về nhận thức, khi đánh giá con người, ta phải đánh giá về phương diện

bản tính tự nhiên lẫn về bản tính xã hội, cùng với đó là coi trọng hơn về việc xem xét con
người từ phương diện bản tính xã hội. Đặc biệt, trong việc xây dựng thái độ sống phải biết
đến nhu cầu sinh học; cần coi trọng rèn luyện phẩm chất xã hội, tránh rơi vào thái độ sống
chạy theo nhu cầu bản năng tầm thường.

5 Tài liệu hướng dẫn ôn tập môn học Triết học Mác – Lênin. Đại học UEH tr.88

3

download by :


-

Tiếp đến, trong cuộc sống vừa phải biết phát huy vai trị chủ thể một cách tích cực,

sáng tạo của con gười, vừa phải có ý thức tự giác vượt ra khỏi các tác động tiêu cực của
hoàn cảnh lịch sử.
-

Cuối cùng, cần chú trọng việc xây dựng môi trường xã hội tốt đẹp với những quan

hệ xã hội tốt đẹp để có thể xây dựng, cải thiện, phát triển những con người tốt đẹo và hoàn
thiện nhất. Đặc biệt, luôn chú ý, giải quyết đúng đắn mối quan hệ xã hội – cá nhân, tránh
các khuynh hướng đề cao quá mức bản thân hoặc xã hội.
2.2.

Ý nghĩa thực tiễn – liên hệ thực tiễn:

Như em vừa phân tích về quan điểm của Triết học Mác – Lênin về con người và bản
chất con người, em nhận thấy được rằng quan niệm trên mang lại rất nhiều ý nghĩa. Em xin
phép được trình bày một số các ý nghĩa thực tiễn mà quan điểm trên mang lại như sau:
-

Đối với thực tiễn cách mạng Việt Nam, sau những thành công, khuyết điểm; một

trong các bài học mà chúng ta rút ra được đó chính là “sự nghiệp cách mạng là của nhân
dân, do nhân dân và vì nhân dân” và tạo nên lịch sử của đất nước, của các vị anh hùng.
Hay nói cách khác, nhân dân - con người chính là mấu chốt để làm nên thắng lợi lịch sử;

tất cả các hoạt động của Đảng, Nhà nước đều được xuất phát từ lợi ích, nguyện vọng chân
chính của nhân dân. Quan liêu, mệnh lệnh, xa rời nhân dân sẽ đưa đến những tổn thất
không lường được đối với vận mệnh của đất nước6.
-

Trong thời kì quá độ và đi lên quá trình xã hội chủ nghĩa của nước ta. Bất kì ai trong

chúng ta đều nhận thấy rằng nước ta đi lên thời kì q độ trong hồn cảnh quốc tế có nhiều
biến đổi to lớn và sâu sắc, nhất là sự phát triển nhanh của thế giới trước các cuộc cách
mạng công nghiệp. Nước ta bỏ qua chế độ tư bản, từ một xã hội vốn là nửa thuộc địa, nửa
phong kiến, lực lượng sản xuất rất thấp trải qua hàng chục năm chiến tranh, hậu quả để lại
cịn nặng nề; thốt khỏi các tác động tiêu cực của hoàn cảnh lịch sử (như: những tàn dư
thực dân, phong kiến cịn nhiều thậm chí là nhiều thế lực thù địch thường xuyên tìm cách
phá hoại chế độ xã hội chủ nghĩa và nền độc lập dân tộc của nhân dân ta);

6 Đảng CSVN – Cương lĩnh XH Đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH. NXB chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội 1991

4

download by :


chúng ta xây dựng một Nhà nước xã hội chủ nghĩa, Nhà nước của nhân dân, do nhân dân,
vì nhân dân.
-

Con người đóng vai trị quan trọng trong sự nghiệp phát triển đất nước, chính vậy ta

phải phát triển con người Việt Nam trong thời đại mới hiện nay, không ngừng nổ lực, đào
tạo tri thức con người, hay nguồn nhân lực chất lượng cao trên nền giáo dục tiên tiến.

Không ngừng phát triển, cải cách giáo dục, đây là mục tiêu, là quốc sách hàng đầu cho sự
phát triển của nước ta. Đặc biệt là việc giáo dục theo mơ hình mới: “học tập suốt đời, phát
triển nghề nghiệp liên tục, theo đó nhà trường đào tạo những kỹ năng cơ bản để người học
ra trường vừa học tập, vừa làm việc suốt đời”. Ta có thể hiểu rằng, khi kết thúc mỗi bậc
học, chúng ta sẽ chỉ có hai lựa chọn hoặc là tiếp tục học, hoặc là vừa học vừa làm. Không
những vậy, việc quản lý hoạt động giáo dục nước ta tập trung vào việc quản lý chất lượng. 7
-

Những năm vừa qua, nền kinh tế - xã hội của nước ta phát triển khá ổn định. Tuy

nhiên đối mặt với đại dịch Covid – 19, nước ta chắc hẳn không tránh khỏi các ảnh hưởng
nghiêm trọng lên con người hay cụ thể hơn đó chính là nguồn nhân lực. Chính vậy mà
Đảng và Nhà nước đã có nhiều chính sách phù hợp với tình hình đất nước hiện nay như:
giải quyết tốt mối quan hệ giữa môi trường làm việc với điều kiện kinh tế của mỗi ngành,
lĩnh vực ở mỗi cơ quan, đơn vị,… không chỉ vậy, thái độ làm việc của mỗi người cần phải
tn theo quy chuẩn của xã hội, khơng vì có thành tích, tài năng mà xem thường người
khác8.
-

Phát triển nguồn nhân lực ở nước ta gắn liền với nâng cao chất lượng, chăm sóc sức

khỏe người dân, chính sách lương – thưởng, bảo đảm an sinh xã hội. Một trong những
điểm đặc biệt của Nhà nươc ta đó là tạo ra những cơ chế khuyến khích hợp tác của doanh
nghiệp với nhà trường, đào tạo đúng, phù hợp, sát với nhu cầu của thị trường; có các chính
sách rõ ràng trong việc sử dụng, trọng dụng nhân tài; đánh giá được những mặt được và
chưa được ở Việt Nam, từ đó rút ra những chính sách phù hợp để phát triển nguồn nhân
lực. Không làm tốt vấn đề tạo nguồn nhân lực cho đất nước thì khó tạo được

7 Đảng CSVN – Cương lĩnh XH Đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH. NXB chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội 1991

5

download by :


mục tiêu đưa nước ta trở thành đất nước công nghiệp theo hướng hiện đại. 8 Nhận thấy được
điều đó, bản thân mỗi sinh viên như em càng thêm cố gắng trau dồi kỹ năng, kiến thức bản
thân, để ngày càng phát triển bản thân, thậm chí tạo nên lịch sử riêng mình…

8 Nhân cách con người Việt Nam và sự phát triển nguồn nhân lực trong quá trình hội nhập Quốc tế hiện nay; tr148 – tr.155

6

download by :


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.
1. Giáo trình triết học Mác – Lênin, nhà xuất bản chính trị quốc gia sự thật, Hà Nội –
2021.
2. Tài liệu hướng dẫn ôn tập môn học Triết học Mác – Lênin. Đại học UEH.
3. Đảng CSVN – Cương lĩnh XH Đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH. NXB

chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội 1991.
4. Sách chuyên khảo: “Nhân cách con người Việt Nam và sự phát triển nguồn nhân lực

trong quá trình hội nhập Quốc tế hiện nay” – NXB chính trị quốc gia sự thật. Tác
giả: TS. Bùi Xuân Dũng (chủ biên); TS. Phạm Thị Kiên.

7

download by :