Tài liệu Báo cáo " Những điểm mới về thời hiệu, thời hạn trong xử lí vi phạm hành chính" pptx

đặc san về xử lí vi phạm hành chính
52

Tạp chí luật học



tha v phỏt trin cỏc vn bn v x lớ
vi phm hnh chớnh trc õy, Phỏp lnh
x lớ vi phm hnh chớnh nm 2002 ó hon
chnh v c th húa mt s vn nh thm
quyn, hỡnh thc pht tin v mc pht tin,
th tc x pht s b sung ú ó khc phc
c nhng hn ch v phự hp hn vi cỏc
lut, phỏp lnh cú liờn quan mi c ban hnh
gn õy. Tuy nhiờn, trong bi vit ny chỳng tụi
ch cp nhng im mi v thi hiu, thi hn
trong x lớ vi phm hnh chớnh theo Phỏp lnh x
lớ vi phm hnh chớnh nm 2002.
1. V thi hiu trong x lớ vi phm hnh chớnh
+ Thi hiu x lớ vi phm hnh chớnh
Thi hiu x lớ vi phm hnh chớnh l
khong thi gian nht nh theo quy nh ca
phỏp lut m ht khong thi gian ú thỡ cỏ
nhõn, c quan nh nc cú thm quyn khụng
c ban hnh quyt nh x pht hoc quyt
nh ỏp dng cỏc bin phỏp hnh chớnh khỏc
i vi cỏc i tng vi phm. Thi hiu x lớ
vi phm hnh chớnh cũn c hiu l khong

thi gian theo phỏp lut quy nh xỏc nh hiu
lc phỏp lớ ca cỏc quyt nh phỏp lut c
ban hnh ỳng thi hiu. Khi ht thi hiu x
pht vi phm hnh chớnh thỡ khụng x pht
nhng cỏ nhõn, t chc vi phm vn b ỏp dng
cỏc bin phỏp khc phc hu qu do vi phm
hnh chớnh gõy ra c quy nh ti cỏc im
a, b, c, d, khon 3 iu 12 Phỏp lnh x lớ vi
phm hnh chớnh nm 2002. iu ny cng cú
ngha l tt c cỏc quyt nh hnh chớnh ban
hnh quỏ thi hiu phỏp lut quy nh thỡ
ng nhiờn khụng cú hiu lc phỏp lớ. Theo
Phỏp lnh x lớ vi phm hnh chớnh nm 2002,
thi hiu x pht vi phm hnh chớnh khụng cú
gỡ mi. Thi hiu vn c tớnh l mt nm, k
t ngy vi phm hnh chớnh xy ra i vi vi
phm hnh chớnh thụng thng; thi hiu c
tớnh l hai nm i vi vi phm hnh chớnh
trong mt s lnh vc; thi hiu c tớnh l ba
thỏng k t ngy cú quyt nh ỡnh ch iu
tra v ỏn hỡnh s. Song, chỳng tụi cho rng
vic xỏc nh ngy vi phm hnh chớnh xy ra
khụng phi lỳc no cng n gin v chớnh xỏc
cho tt c mi vi phm hnh chớnh, vớ d nh
hnh vi vi phm hnh chớnh kộo di (trn
thu) Bờn cnh ú li cú nhng vi phm hnh
chớnh m vic quy nh thi hiu s l khụng
cú ý ngha bi ngy vi phm hnh chớnh xy ra
luụn ng thi l ngy phỏt hin ra vi phm
hnh chớnh. im mi ca Phỏp lnh x lớ vi

phm hnh chớnh nm 2002 l ngoi vic quy
nh thi hiu x pht cũn quy nh c thi
hiu ỏp dng cỏc bin phỏp x lớ hnh chớnh
khỏc ti cỏc iu 23, 24, 25 v 26 Phỏp lnh
ny. õy chớnh l nhng tn ti, cng l nhng
khú khn ca cỏc ch th cú thm quyn khi ỏp
dng Phỏp lnh x lớ vi phm hnh chớnh nm
1995. Theo Phỏp lnh x lớ vi phm hnh chớnh
nm 2002 thỡ thi hiu ỏp dng bin phỏp giỏo
K

* Ging viờn Khoa hnh chớnh - nh nc
Trng i hc lut H Ni
T
h
s. Nguyễn thị thủy
*


đặc san về xử lí vi phạm hành chính
Tạp chí luật học 53

dc ti xó phng, th trn l 6 thỏng, k t khi
thc hin hnh vi, thi hiu ỏp dng bin
phỏp a vo trng giỏo dng l 1 nm
hoc 6 thỏng; thi hiu ỏp dng bin phỏp
a vo c s giỏo dc l 1 nm; thi hiu
ỏp dng bin phỏp a vo c s cha bnh l
6 thỏng Nh vy, khi ht thi hiu ỏp dng
cỏc bin phỏp x lớ hnh chớnh khỏc thỡ ngi

cú thm quyn khụng c ban hnh bt kỡ
quyt nh phỏp lut no i vi i tng cú
liờn quan. Vic quy nh thi hiu ỏp dng cỏc
bin phỏp x lớ hnh chớnh khỏc cng nhm to
ra s thng nht trong qua trỡnh x lớ vi phm
hnh chớnh ng thi m bo phỏp ch trong
x lớ hnh chớnh.
Mt khỏc, Phỏp lnh x lớ vi phm hnh
chớnh nm 2002 cũn nhn mnh: Ngi cú
thm quyn nu quỏ thi hiu m khụng x
lớ thỡ s b x lớ theo iu 121 ca Phỏp lnh.
Vn ny cú ý ngha quan trng trong vic
nõng cao trỏch nhim ca cỏn b, cụng chc
khi thi hnh cụng v trong giai on hin nay.
+ Thi hiu thi hnh quyt nh x pht
hnh chớnh
Thi hiu thi hnh quyt nh x pht hnh
chớnh vn c xỏc nh l 1 nm, k t ngy
ra quyt nh, nu quyt nh x pht cha
c thi hnh. Phỏp lnh x lớ vi phm hnh
chớnh nm 2002 ó b sung: Trng hp ht
thi hiu thi hnh quyt nh x pht hnh
chớnh ngi cú thm quyn khụng c cng
ch thi hnh quyt nh x pht ú na nhng
ỏp dng cỏc bin phỏp khc phc hu qu ghi
trong quyt nh. Quy nh ny hon ton phự
hp vi thc tin qun lớ v cng to ra khung
phỏp lớ cht ch trong quỏ trỡnh thi hnh quyt
nh x pht hnh chớnh. Vic quy nh thi
hiu thi hnh quyt nh x pht hnh chớnh

va cao trỏch nhim ca ngi x pht va
m bo nguyờn tc mt vi phm hnh chớnh
ch b x pht mt ln. im mi trong vic
quy nh thi hiu thi hnh quyt nh x pht
vi phm hnh chớnh ca Phỏp lnh x lớ vi
phm hnh chớnh nm 2002 ó to ra s thun
li cho cỏc ch th cú thm quyn thi hnh
quyt nh x pht hnh chớnh, mt khỏc m
bo tt c cỏc quyt nh x pht hnh chớnh,
cỏc vi phm hnh chớnh c thi hnh v c
x lớ trit .
+ Thi hiu thi hnh quyt nh ỏp dng
cỏc bin phỏp x lớ hnh chớnh khỏc
Theo Phỏp lnh x lớ vi phm hnh chớnh
nm 1995, vn thi hiu thi hnh quyt nh
ỏp dng cỏc bin phỏp x lớ hnh chớnh khỏc
khụng c quy nh. iu ny ó gõy ra rt
nhiu khú khn, vng mc cho cỏc ch th cú
thm quyn trong quỏ trỡnh ỏp dng cỏc bin
phỏp ny. Phỏp lnh x lớ vi phm hnh chớnh
nm 2002 ó kp thi b sung quy nh v thi
hiu thi hnh quyt nh ỏp dng cỏc bin phỏp
x lớ hnh chớnh khỏc. i vi bin phỏp giỏo
dc ti xó, phng, th trn thỡ thi hiu thi
hnh quyt nh l 6 thỏng k t ngy ra quyt
nh; i vi bin phỏp a vo trng giỏo
dng, a vo c s giỏo dc, a vo c s
cha bnh, qun ch hnh chớnh thỡ thi hiu
thi hnh quyt nh l 1 nm k t ngy ra
quyt nh. Vic quy nh thi hiu thi hnh

quyt nh ỏp dng cỏc bin phỏp x lớ hnh
chớnh khỏc cú ý ngha phỏp lớ quan trng, bi
nu quỏ khong thi hn trờn m quyt nh x
lớ khụng c c quan, ngi cú thm quyn t
chc thi hnh thỡ quyt nh ú s ng nhiờn
mt hiu lc phỏp lớ v s khụng c thi hnh
na (tr trng hp cỏ nhõn chp hnh quyt
nh x lớ vi phm c tỡnh trn trỏnh vic thi


®Æc san vÒ xö lÝ vi ph¹m hµnh chÝnh
54

T¹p chÝ luËt häc
hành). Đây là những quy định mới hết sức thiết
thực mà trước đó Pháp lệnh xử lí vi phạm hành
chính năm 1995 chưa quy định, điều này sẽ tạo
ra sự thuận lợi cho các chủ thể có thẩm quyền
áp đụng pháp luật. Thực tế quyết định xử phạt
hành chính, quyết định áp dụng các biện pháp
xử lí hành chính khác là những quyết định
hành chính cá biệt, do vậy những quyết định
này sẽ hết hiệu lực ngay sau khi đối tượng vi
phạm đã chấp hành. Trong trường hợp đối
tượng vi phạm không tự nguyện chấp hành thì
sẽ bị cưỡng chế thi hành. Do vậy, việc quy
định thời hiệu thi hành các quyết định này
nhằm đảm bảo cho các quyết định được thi
hành trên thực tế và nhằm đảm bảo tất cả các
đối tượng vi phạm đều bị xử lí một cách

nghiêm túc và triệt để.
+ Thời hiệu khiếu nại quyết định xử lí vi
phạm hành chính
Pháp lệnh xử lí vi phạm hành chính năm
2002 không quy định điều khoản cụ thể về thời
hiệu khiếu nại mà vấn đề khiếu nại các quyết
định xử lí vi phạm hành chính được thực hiện
theo Luật khiếu nại tố cáo. Trước đây, Pháp
lệnh xử lí vi phạm hành chính năm 1995 quy
định thời hiệu khiếu nại quyết định xử phạt
hành chính là 10 ngày, kể từ ngày nhận được
quyết định xử phạt hành chính, quy định như
vậy đã mâu thuẫn với Điều 31 Luật khiếu nại
tố cáo. Theo Điều 31 Luật khiếu nại tố cáo,
thời hiệu khiếu nại là 90 ngày kể từ ngày nhận
được quyết định hành chính. Ở đây, quyết
định xử lí vi phạm hành chính là dạng của
quyết định hành chính vì thế, cá nhân, tổ chức
vi phạm hành chính khi có căn cứ cho rằng
quyết định xử phạt hành chính trái pháp luật,
xâm phạm trực tiếp quyền và lợi ích hợp pháp
của mình thì được khiếu nại đến người đã ra
quyết định xử phạt hành chính trong thời hạn
90 ngày, kể từ ngày nhận được quyết định.
Trong trường hợp ốm đau, thiên tai, dịch bệnh,
đi công tác, học tập ở nơi xa hoặc vì trở ngại
khác khiến người khiếu nại không thực hiện
được quyền khiếu nại theo đúng thời hiệu khiếu
nại thì thời gian trở ngại không tính vào thời hiệu
khiếu nại. Theo quy định tại Điều 3 Nghị định số

67/1999/NĐ-CP, vì trở ngại khách quan mà
người khiếu nại kéo dài thời hạn khiếu nại thì
họ phải chứng minh với cơ quan nhà nước có
thẩm quyền về trở ngại khách quan đó. So với
Pháp lệnh xử phạt hành chính năm 1995 thì
thời hiệu khiếu nại theo Pháp lệnh xử lí vi
phạm hành chính năm 2002 có khoảng thời
gian dài hơn, điều này đảm bảo cho các cá
nhân, tổ chức vi phạm có thể sử dụng quyền
khiếu nại thuận lợi hơn để bảo vệ quyền và lợi
ích hợp pháp của mình.
2. Về thời hạn trong xử lí vi phạm hành chính
Nếu thời hiệu là thuật ngữ pháp lí dùng để
biểu thị khoảng thời gian theo quy định của
pháp luật mà khoảng thời gian đó xác định hiệu
lực pháp lí của quyết định pháp luật hoặc vấn
đề pháp lí nào đó thì thời hạn là thuật ngữ pháp
lí dùng để chỉ khoảng thời gian theo quy định
của pháp luật, xác định quyền và nghĩa vụ mà
chủ thể trong quan hệ pháp luật phải thực hiện.
Như vậy, cùng là biểu thị khoảng thời gian
nhưng khoảng thời gian trong thời hạn không
xác định hiệu lực pháp lí của quyết định hoặc
vấn đề pháp lí. Chúng tôi sẽ phân tích vấn đề
này trên cơ sở các quy định của Pháp lệnh xử lí
vi phạm hành chính năm 2002.
+ Thời hạn được coi là chưa bị xử lí vi
phạm hành chính
Cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính, nếu
quá 1 năm, kể từ ngày chấp hành xong quyết

®Æc san vÒ xö lÝ vi ph¹m hµnh chÝnh
T¹p chÝ luËt häc 55

định xử phạt hành chính hoặc kể từ ngày hết
thời hiệu thi hành quết định xử phạt hành chính
mà không tái phạm thì coi như chưa bị xử phạt
hành chính. Khoảng thời hạn trên được tính là
2 năm đối với các trường hợp đối tượng vi
phạm chấp hành xong quyết định áp dụng các
biện pháp hành chính khác. Đây là quy định rất
có ý nghĩa trong việc xác định vi phạm hành
chính nhiều lần hoặc tái phạm vi phạm hành
chính. Về vấn đề này so với Pháp lệnh xử lí vi
phạm hành chính năm 1995 thì Pháp lệnh xử lí
vi phạm hành chính năm 2002 không có gì
mới song điều quan trọng là chúng ta phải xem
đến giá trị thực tiễn của quy định này. Bởi lẽ,
đối với những vi phạm hành chính nhỏ, mang
tính thông thường thì rất ít khi hoặc không bao
giờ người có thẩm quyền xem xét đến vấn đề
vi phạm lần 1, lần 2 hay nhiều lần. Vả lại khi
cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính không bị
ghi vào lí lịch tư pháp thì việc xác định để xem
xét vấn đề được coi là chưa bị xử lí vi phạm
trên thực tế không được đặt ra và cũng khó
thực hiện. Chúng tôi cho rằng vấn đề này nên
quy định cụ thể ở các nghị định quy định về xử
phạt hành chính trong từng lĩnh vực cụ thể trên

cơ sở căn cứ vào loại vi phạm đó để xác định
khoảng thời gian phù hợp và có tính thực tiễn,
có như vậy mới khắc phục được tính hình thức
như quy định hiện nay.
+ Thời hạn ban hành quyết định xử phạt
hành chính
Pháp lệnh xử lí vi phạm hành chính năm
1995 quy định thời hạn ban hành quyết định xử
phạt hành chính là 15 ngày, kể từ ngày lập biên
bản vi phạm hành chính. Đối với những vụ
việc phức tạp thì thời hạn ra quyết định xử phạt
là 30 ngày. Thực tiễn xử phạt vi phạm hành
chính đã có rất nhiều vụ việc vi phạm hành
chính không xử phạt đúng thời hạn, do vậy
Pháp lệnh xử lí vi phạm hành chính năm 2002
đã có những sửa đổi, bổ sung quan trọng nhằm
đảm bảo việc xử phạt của các cơ quan, người
có thẩm quyền được nhanh chóng, đúng pháp
luật, đảm bảo được quyền, lợi ích của cá nhân
vi phạm. Theo Pháp lệnh xử lí vi phạm hành
chính năm 2002, thời hạn ra quyết định xử phạt
hành chính là 10 ngày, đối với trường hợp
thông thường. Với những vụ việc phức tạp thì
thời hạn ra quyết định xử phạt hành chính là 30
ngày, trường hợp cần xác minh, thu thập thêm
chứng cứ thì người có thẩm quyền phải báo cáo
với thủ trưởng trực tiếp bằng văn bản để gia
hạn; thời hạn gia hạn không quá 30 ngày. Như
vậy, so với Pháp lệnh xử lí vi phạm hành chính
năm 1995 thì thời hạn ra quyết định xử phạt vi

phạm hành chính đã kéo dài hơn. Điều này sẽ
tạo điều kiện để người có thẩm quyền ra quyết
định xử phạt vi phạm hành chính đúng người,
đúng hành vi vi phạm. Song điểm mới mà
Pháp lệnh xử lí vi phạm hành chính năm 2002
quy định đó là quá thời hạn trên, người có thẩm
quyền không được ra quyết định xử phạt (trừ
trường hợp trục xuất) trong trường hợp không
ra quyết định xử phạt thì vẫn có thể áp dụng
các biện pháp khắc phục hậu quả do vi phạm
hành chính gây ra (khoản 3 Điều 12) và tịch
thu tang vật phương tiện vi phạm hành chính
thuộc loại cấm lưu hành. Chúng tôi cho rằng
không nên quy định như vậy, mặc dù ý đồ của
nhà làm luật muốn việc xử lí vi phạm hành
chính cần phải nhanh chóng, kịp thời và được
ngăn chặn, chấm dứt; hậu quả xảy ra phải được
khắc phục ngay để đảm bảo hoạt động bình
thường của xã hội đồng thời đề cao trách
nhiệm của người có thẩm quyền xử phạt vi
phạm hành chính. Nhưng nếu chúng ta xem xét
thời hạn ra quyết định xử phạt trong mối liên
hệ với thời hiệu xử phạt thì khi hết thời hạn ra


đặc san về xử lí vi phạm hành chính
56

Tạp chí luật học
quyt nh x pht ngi cú thm quyn x

pht vn phi cú trỏch nhim ra quyt nh x
pht. Bi l, khi ht thi hn ra quyt nh x
pht nhng thi hiu x pht vn cũn, cú ngha
l hnh vi vi phm vn cũn tớnh nguy him cho
xó hi. Vỡ vy, vic khụng ra quyt nh x
pht na s dn n b lt hnh vi phm, vi
phm nguyờn tc x pht vi phm hnh chớnh,
khụng t c c mc ớch x pht. Hn
na, thi hn ra quyt nh x pht vi phm
hnh chớnh khụng phi l khong thi gian xỏc
nh hiu lc phỏp lớ ca quyt nh x pht vi
phm hnh chớnh, do vy, vic ra quyt nh x
pht trong thi hn hay ngoi thi hn u
khụng núi n quyt nh x pht ú cú hay
khụng cú hiu lc phỏp lớ m õy ch l khong
thi gian yờu cu ngi cú thm quyn phi
thc hin quyn ra quyt nh x pht trong
thi hn. Nờn chng ch quy nh trng hp
ngi cú thm quyn x pht do tc trỏch dn
n vic x pht khụng tin hnh trong thi
hn quy nh thỡ h phi b x lớ theo iu 121
Phỏp lnh ny ch khụng nờn quy nh khụng
c ra quyt nh khi ó quỏ thi hn nhm
m bo tớnh ch ng ca ngi cú thm
quyn x pht v m bo mi vi phm hnh
chớnh u b x lớ.
+ Thi hn chp hnh quyt nh x pht
vi phm hnh chớnh
Phỏp lnh x lớ vi phm hnh chớnh nm
2002 ó sa thi hn thi hnh quyt nh x

pht trong Phỏp lnh x lớ vi phm hnh chớnh
nm 1995 thnh thi hn chp hnh quyt nh
x pht. iu ny hon ton phự hp, bi l,
õy l khong thi gian m cỏ nhõn, t chc vi
phm phi t nguyn chp hnh quyt nh x
pht vi phm hnh chớnh ch khụng phi l
khong thi gian thi hnh t ra i vi ngi
cú thm quyn x pht. Nu Phỏp lnh x lớ vi
phm hnh chớnh nm 1995 quy nh khong
thi gian thi hnh quyt nh x pht l 5 ngy
k t ngy giao quyt nh thỡ Phỏp lnh x lớ
vi phm hnh chớnh nm 2002 quy nh
khong thi gian ny l 10 ngy, k t ngy
giao quyt nh x pht, tr trng hp phỏp
lut quy nh khỏc. Vic quy nh thờm thi
hn chp hnh quyt nh x pht to iu kin
cỏ nhõn, t chc vi phm t nguyn chp
hnh quyt nh x pht. Quy nh ny cũn cú
ý ngha trong vic bo m cỏc quyt nh x
pht hnh chớnh c thi hnh trờn thc tin,
õy cng chớnh l c s phỏp lớ cho ngi cú
thm quyn ra quyt nh cng ch thi hnh
quyt nh x pht hnh chớnh nu quyt nh
x pht cha c cỏ nhõn, t chc vi phm
chp hnh t nguyn.
+ Thi hn ỏp dng cỏc bin phỏp x lớ
hnh chớnh khỏc
So vi Phỏp lnh x lớ vi phm hnh chớnh
nm 1995 thỡ khong thi gian ỏp dng cỏc
bin phỏp x lớ hnh chớnh khỏc khụng thay

i, tr thi hn ỏp dng bin phỏp a vo c
s cha bnh, theo ú thi hn ỏp dng bin
phỏp a vo c s cha bnh l t 1 nm n
2 nm (i vi ngi nghin ma tuý), t 3
thỏng n 18 thỏng (i vi ngi bỏn mi
dõm). Phỏp lnh x lớ vi phm hnh chớnh nm
1995 quy nh khong thi hn ny l t 3
thỏng n 1 nm m khụng cú s phõn bit
gia i tng l ngi mi dõm vi ngi
nghin ma tuý. Chỳng tụi cho rng cn phi xỏc
nh õy l khong thi gian m i tng vi
phm phi chp hnh quyt nh v ngi cú
thm quyn t chc thi hnh quyt nh. Do vy,
nờn quy nh l thi hn thi hnh quyt nh ỏp
dng cỏc bin phỏp x lớ hnh chớnh khỏc./.