Tài liệu Báo cáo " Các quy định về thi hành án trong bộ luật tố tụng dân sự" docx

đặc san góp ý dự thảo bLTTDS
22
Tạp chí luật học




Phạm quang Dũng*
Cụng tỏc thi hnh ỏn dõn s sau hn 10
nm thc hin theo c ch mi, bc u ó
cú s thay i c v cht lng v s lng,
gúp phn quan trng vo vic thit lp k
cng xó hi, nõng cao ý thc phỏp lut ca
cụng dõn. Tuy nhiờn, bờn cnh nhng thnh
tu ó t c, cụng tỏc thi hnh ỏn dõn s
hin vn ang ng trc nhng khú khn,
th thỏch to ln vi nhiu vn tn ti cn
phi gii quyt. Mt trong cỏc vn ú l
vic hon thin cỏc quy nh ca phỏp lut
v t chc v hot ng thi hnh ỏn dõn s.
Hin nay, vn thi hnh ỏn dõn s ang
c xem xột nờn quy nh nh th no
trong B lut t tng dõn s. Mc dự D
tho B lut lut t tng dõn s ó cú mt
phn gm 2 chng, 15 iu quy nh mt
s vn v thi hnh ỏn dõn s nhng xung
quanh chỳng vn cũn cỏc ý kin khỏc nhau.
Cú ý kin cho rng cn quy nh vn thi
hnh ỏn dõn s trong B lut t tng dõn s

vỡ thi hnh ỏn l mt giai on ca t tng
dõn s. í kin khỏc li cho rng dự thi hnh
ỏn dõn s l mt giai on ca t tng dõn s
thỡ cng khụng nờn quy nh trong B lut t
tng dõn s vỡ thi hnh ỏn tng i c lp
vi xột x v rt phc tp. Nu quy nh vn
thi hnh ỏn trong B lut t tng dõn s
s khú cú th y , vic ỏp dng trờn thc
t phc tp hn. í kin th ba li cho rng
thi hnh ỏn dõn s v vic gii quyt v ỏn
dõn s cú quan h mt thit, trong B lut
lut t tng hỡnh s mi c ban hnh cú
quy nh v thi hnh ỏn hỡnh s, vy cng
nờn quy nh v thi hnh ỏn dõn s trong B
lut t tng dõn s thỡ mi hp lớ. cú th
xỏc nh c ý kin no trong vic xõy
dng B lut t tng dõn s cú tớnh thuyt
phc cn phi nm vng nhiu vn liờn
quan n vic thi hnh ỏn m trc ht l
nhng c trng ca nú. Qua cụng tỏc thc
tin, chỳng tụi thy hot ng thi hnh ỏn cú
mt s c trng sau:
Th nht, thi hnh ỏn cú quan h cht
ch vi xột x. Hot ng xột x ca to ỏn
nhõn dõn cỏc cp nhm bo v phỏp ch xó
hi ch ngha, bo v ch xó hi ch
ngha v quyn lm ch ca nhõn dõn, bo
v ti sn ca Nh nc, ca tp th, bo v
tớnh mng v ti sn, t do, danh d v nhõn
phm ca cụng dõn, bo v cỏc quan h xó

hi m Nh nc to dng hoc tha nhn.
Cỏc phỏn quyt gii quyt v ỏn dõn s ca
to ỏn c th hin bng bn ỏn, quyt nh
u cú cha ng cỏc quan im ca ng,
Nh nc thụng qua cỏc iu lut c ỏp
dng nhng nu ch dng li vic ra bn
ỏn, quyt nh thỡ mc ớch xột x mi ch
c thc hin mt na. Núi cỏch khỏc l
* Chp hnh viờn
i thi hnh ỏn Qun Cu Giy, H Ni


đặc san góp ý dự thảo bLTTDS
Tạp chí luật học 23

vic bo v li ớch ca Nh nc, quyn, li
ớch hp phỏp ca tp th v ca cụng dõn l
na vi vỡ cỏc phỏn quyt ca to ỏn mi
c th hin trờn danh ngha, cha c
thc hin trờn thc t. bo v c cỏc
quyn, li ớch ca cỏc ch th thỡ sau khi cú
bn ỏn, quyt nh cũn phi thi hnh bn ỏn,
quyt nh ú. Do ú, cú th núi xột x v
thi hnh ỏn l hai mt thng nht ca mt
quỏ trỡnh khụng th tỏch ri nhau, chỳng
luụn b sung cho nhau. Xột x luụn l tin
, l c s cho thi hnh ỏn v thi hnh ỏn
hon thin vic thc hin nhim v, mc
ớch xột x v kt thỳc hot ng bo v
quyn li ca ng s, khụi phc li cỏc

quyn, li ớch hp phỏp ca cỏc bờn ng
s. Gia hot ng xột x v hot ng thi
hnh ỏn cú th vớ nh gia "núi v lm"
trong mt th thng nht. Núi th hin bng
bn ỏn, cũn lm th hin bng hot ng thi
hnh ỏn, tuy l cỏc giai on khỏc nhau v
do cỏc ch th khỏc nhau thc hin nhng
cựng chung mc ớch l khụi phc li quyn,
li ớch hp phỏp cho ng s, em li s
cụng bng cho xó hi.
Th hai, hot ng nghip v thi hnh ỏn
mang tớnh c lp v l hot ng ch yu
trong quỏ trỡnh t chc thi hnh ỏn. Trong
quỏ trỡnh t chc thi hnh ỏn dõn s bao gm
nhiu hot ng khỏc nhau nh hot ng
qun lớ (lónh o), hot ng hnh chớnh t
phỏp (thanh tra, thng kờ bỏo cỏo, gii quyt
khiu ni t cỏo, ti chớnh k toỏn), hot
ng xột x (xột min, gim khon thi hnh
ỏn) v hot ng nghip v thi hnh ỏn.
Trong cỏc hot ng ú thỡ hot ng nghip
v thi hnh ỏn nh a bn ỏn ra thi hnh,
cng ch thi hnh ỏn c chp hnh
viờn tin hnh ch yu trong quỏ trỡnh t
chc thi hnh ỏn, nhng hot ng khỏc ch
mang tớnh cht b tr cho hot ng nghip
v thi hnh ỏn. Hot ng nghip v thi hnh
ỏn cng mang tớnh c lp. Theo quy nh
ca phỏp lut v thi hnh ỏn thỡ ch cú chp
hnh viờn mi c Nh nc giao cho

trng trỏch thi hnh cỏc bn ỏn, quyt nh
dõn s ó cú hiu lc phỏp lut. K t khi
nhn c h s thi hnh ỏn (bao gm bn
trớch sao bn ỏn, quyt nh dõn s, quyt
nh thi hnh ỏn v cỏc giy t khỏc cú liờn
quan) thỡ chp hnh viờn tin hnh cỏc bin
phỏp cn thit theo th tc, trỡnh t quy nh
ca phỏp lut thi hnh ỏn. Chp hnh viờn
cn c vo chc nng, nhim v c giao
thc thi bn ỏn, quyt nh cú hiu qu,
kp thi, chớnh xỏc v ỳng lut. Theo iu
12 Phỏp lnh thi hnh ỏn dõn s nm 2004:
"Khi thc hin nhim v, quyn hn ca
mỡnh, chp hnh viờn phi tuõn theo phỏp
lut v chu trỏch nhim trc phỏp lut v
vic thi hnh ỏn c giao". Cn c chp
hnh viờn thi hnh l bn ỏn, quyt nh ca
to ỏn c thi hnh v quyt nh thi hnh
ỏn. thc hin nhim v thi hnh ỏn, chp
hnh viờn ch cú th tuõn theo cỏc quy nh
ca phỏp lut. Vic ra cỏc quyt nh theo
thm quyn (nh cỏc quyt nh cng ch
thi hnh ỏn) ca chp hnh viờn phi cn c
ch yu vo cỏc quy nh phỏp lut. Vic xin
ý kin lónh o hoc trao i ý kin vi cỏc
c quan nh nc khỏc ch l nhng c s
chp hnh viờn tham kho thc hin
nhim v (ch tr trng hp cú quyt nh
yờu cu hoón thi hnh ỏn, tm ỡnh ch thi
hnh ỏn ca ngi cú thm quyn khỏng

ngh bn ỏn, quyt nh ó cú hiu lc phỏp


đặc san góp ý dự thảo bLTTDS
24
Tạp chí luật học
lut). Nu quỏ ph thuc vo vic xin ý kin
lónh o thỡ cú th chp hnh viờn s t
chc thi hnh ỏn khụng ỳng phỏp lut. Mt
khỏc, khi la chn cỏc phng thc thi hnh
ỏn ra cỏc quyt nh, chp hnh viờn phi
chu trỏch nhim trc phỏp lut v cỏc
quyt nh ca mỡnh ch khụng phi l chu
trỏch nhim trc cp trờn no khỏc. Vỡ vy,
cú th núi chp hnh viờn khi thc hin
nhim v cú tớnh c lp so vi cỏc ch th
khỏc trong quan h hnh chớnh (cp di
phi phc tựng cp trờn v phi chu trỏch
nhim trc cp trờn). Thc tin hin nay
cho thy vic thi hnh ỏn rt phc tp. S
phc tp ú khụng ch th hin trong vic thi
hnh bn ỏn dõn s, phn quyt nh dõn s
trong bn ỏn hỡnh s m cũn i vi c
nhng bn ỏn kinh t, lao ng, hnh chớnh
v a gii hnh chớnh (huyn, tnh). Cú rt
nhiu bn ỏn, quyt nh liờn quan n cỏc
c quan hnh chớnh nh nc, cỏc n v,
cỏc xớ nghip, trng hc thm chớ bờn
phi thi hnh ỏn l u ban nhõn dõn hoc cỏc
phũng, ban thuc u ban nhõn dõn trờn a

bn thuc thm quyn ca c quan thi hnh
ỏn nờn cú th cú s can thip chớnh thc
hoc khụng chớnh thc, ỳng lut hoc trỏi
phỏp lut ca cỏc c quan ú vo hot ng
thi hnh ỏn ca chp hnh viờn. Nu xỏc
nh hot ng thi hnh ỏn l mt dng ca
hot ng t tng thỡ "cp trờn" ca chp
hnh viờn l phỏp lut v hot ng thi hnh
ỏn s c lp khụng chu s tỏc ng no
khỏc ngoi phỏp lut. V ngc li, nu xỏc
nh hot ng thi hnh ỏn l mt dng ca
hot ng hnh chớnh t phỏp thỡ trng hp
ny rt khú cho chp hnh viờn trong vic
thc hin nhim v. Trờn thc t, cú rt
nhiu bn ỏn, quyt nh b trỡ hoón thi hnh
cng bi nguyờn nhõn trờn, chp hnh viờn
khụng dỏm u tranh v khụng dỏm chu
trỏch nhim.
Th ba, thi hnh ỏn l hot ng rt phc
tp, ũi hi phi cú nhng quy nh y ,
cht ch v phự hp ca phỏp lut. Mt bn
ỏn, quyt nh c a ra thi hnh thng
l kt qu ca quỏ trỡnh xột x cụng khai, ỏp
dng ỳng cỏc quy nh ca phỏp lut
gii quyt tranh chp, x lớ vi phm v ỳng
sai u ó c phõn x rừ rng. Th nhng,
trờn thc t cú nhiu trng hp ng s
chng li vic thi hnh bn ỏn, quyt nh
ca to ỏn vỡ khi thi hnh ỏn h mi cm
thy quyn li ca mỡnh b mt. c bit, i

vi nhng bn ỏn, quyt nh khụng cú tớnh
kh thi do cú nhm ln, sai sút trong vic
gii quyt hoc bn ỏn, quyt nh gii quyt
cỏc tranh chp phc tp, ó b khỏng ngh
xột li hoc trỡ hoón thi hnh nhiu ln thỡ
vic thi hnh cng khú. V nguyờn tc, khi
thi hnh ỏn, chp hnh viờn khụng c
sai sút. Bi vỡ, hot ng thi hnh ỏn liờn
quan trc tip n cỏc quyn v ti sn,
quyn nhõn thõn ca ng s nờn nu sai
sút thỡ khụng th khc phc c. Khi bn
ỏn, quyt nh ó c thi hnh, ti sn ca
ngi phi thi hnh ỏn ó c chuyn dch
cho ngi c thi hnh ỏn hoc b x lớ
theo cỏc phng thc khỏc ri thỡ khú thu
hi li hoc khụi phc li tỡnh trng ban u
c. gii quyt nhng khú khn trong
vic thi hnh ỏn thỡ trc ht cỏc quy nh ca
phỏp lut phi y , c th v phự hp. Mt
khỏc, phỏp lut phi quy nh thi hnh ỏn


đặc san góp ý dự thảo bLTTDS
Tạp chí luật học 25

trong chui liờn hon vi cỏc hot ng t
tng khỏc nh khi kin, iu tra, ho gii v
xột x. Cú nh vy, mi thy rừ trỏch nhim
ca cỏc c quan cú mi liờn quan mt thit
trong quỏ trỡnh gii quyt v ỏn ng thi to

ra s c lp mt cỏch tng i ca chp
hnh viờn trong vic thi hnh nhim v nhm
nõng cao hn na trỏch nhim cỏ nhõn ca
chp hnh viờn trong thi hnh ỏn.
Qua nhng vn c trỡnh by trờn
cho thy thi hnh ỏn cú ý ngha quyt nh ti
hiu qu ca xột x. Nu khụng quy nh vic
thi hnh bn ỏn, quyt nh trong B lut t
tng dõn s s dn ti vic lm cho hot ng
xột x v thi hnh ỏn b tỏch ri nhau, khụng
cú c s phi hp cht ch, khụng lm rừ
c trỏch nhim ca c c quan xột x i
vi vic thi hnh ỏn v trỏch nhim ca c
quan thi hnh ỏn vi xột x. Trong quỏ trỡnh
xột x cú th cng ó phi thi hnh ỏn (thi
hnh quyt nh bin phỏp khn cp tm thi)
v trong thi hnh ỏn cng cú th phi xột x
(xột min, gim cỏc khon m ngi phi thi
hnh ỏn phi thi hnh, gii quyt tranh chp
ti sn khi cng ch). Ngoi ra, cũn cú
nhng vn khỏc liờn quan trc tip n
vic thi hnh ỏn nh sa cha, cp, chuyn
giao, gii thớch bn ỏn, quyt nh. Vỡ th vic
D tho B lut t tng dõn s dnh mt
phn quy nh nhng vn chung v thi
hnh ỏn chỳng tụi cho l ỳng. Cỏc quy nh
v thi hnh ỏn trong B lut ny khụng nhng
khng nh ỳng c tm quan trng ca thi
hnh ỏn, nõng cao c nhn thc ca mi
ngi v thi hnh ỏn m cũn to c s

ng b trong quy nh ca phỏp lut, trỏnh
c s mõu thun, chng chộo gia cỏc vn
bn phỏp lut nờn thun tin cho vic ỏp
dng. Tuy vy, nh ó nờu trờn thỡ hot ng
thi hnh ỏn rt phc tp. Mi phỏt sinh, thay
i hay chm dt cỏc quan h phỏp lut v thi
hnh ỏn cn phi theo c ch ht sc cht ch
do phỏp lut quy nh. Xung quanh chỳng cú
rt nhiu vn cn phi c phỏp lut iu
chnh ch khụng ch l nhng vn v trỡnh
t, th tc a bn ỏn, quyt nh ra thi hnh.
Nu quy nh c th ngay trong B lut t
tng dõn s thỡ B lut s rt s, ũi hi
phi nghiờn cu lm rừ thờm c nhiu vn
liờn quan n chỳng na. Tuy thi hnh ỏn
gn lin vi xột x nhng cng cú tớnh c
lp tng i ca chỳng nờn cng khụng nht
thit phi quy nh y trong B lut t
tng dõn s. Quỏ trỡnh xột x v thi hnh ỏn
cng cú th quy nh bi nhiu vn bn phỏp
lut khỏc nhau cng c. Theo chỳng tụi, tt
nht l quy nh trong B lut t tng dõn s
nhng vn cú tớnh cht chung lm c s
cho vic thi hnh ỏn, liờn quan trc tip n
xột x cũn nhng vn c th v trỡnh t,
th tc a bn ỏn, quyt nh ra thi hnh cn
c iu chnh bi vn bn riờng di hỡnh
thc lut, phỏp lnh Vỡ vy, cú th gi
nguyờn cỏc quy nh v thi hnh ỏn trong D
tho B lut t tng dõn s nhng cn b

sung thờm quy nh v nguyờn tc thi hnh ỏn
(quyn t nh ot ca ng s trong thi
hnh ỏn, bin phỏp thi hnh ỏn) v cỏc quy
nh cú tớnh nguyờn tc trong vic xột min,
gim khon thi hnh ỏn, h tr v ti chớnh
trong thi hnh ỏn. Nhng vn ny hin nay
cng ó c quy nh trong Phỏp lnh thi
hnh ỏn dõn s nm 2004 nờn B lut t tng
dõn s cú th k tha chỳng./.