Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường tiểu học huyện trần văn thời tỉnh cà mau 1

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN HOÀNG CHẤN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN
Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN
TRẦN VĂN THỜI TỈNH CÀ MAU

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Đà Nẵng - Năm 2021


ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN HOÀNG CHẤN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN
Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN
TRẦN VĂN THỜI TỈNH CÀ MAU

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8140114

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Lê Quang Sơn

Đà Nẵng - Năm 2021

i

LỜI CAM ĐOAN
Tơi cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai
công bố trong bất kỳ cơng trình nghiên cứu nào khác.

Tác giả luận văn

Nguyễn Hoàng Chấn




iv

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN............................................................................................................ i
TÓM TẮT ......................................................................................................................ii
MỤC LỤC ..................................................................................................................... iv
DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT .................................................................... viii
DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................................ ix
MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu.............................................................................................. 3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu......................................................................... 3
4. Giả thuyết khoa học .............................................................................................. 4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................ 4

6. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................... 4
7. Cấu trúc luận văn .................................................................................................. 5
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN
MÔN Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC.................................................................................... 7
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề................................................................................... 7
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài.......................................................................... 7
1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước .......................................................................... 8
1.2. Các khái niệm chính của đề tài ............................................................................... 11
1.2.1. Quản lý .......................................................................................................... 11
1.2.2. Quản lý giáo dục ........................................................................................... 12
1.2.3. Quản lý nhà trường ....................................................................................... 13
1.2.4. Quản lý trường tiểu học ................................................................................ 14
1.2.5. Hoạt động tổ chuyên môn ở trường Tiểu học ............................................... 15
1.2.6. Quản lý hoạt động TCM ở trường Tiểu học ................................................. 15
1.3. Giáo dục TH trong hệ thống giáo dục quốc dân ..................................................... 17
1.3.1. Vị trí, vai trị của giáo dục TH trong hệ thống giáo dục quốc dân ............... 17
1.3.2. Những yêu cầu đối với giáo dục TH trong giai đoạn hiện nay ..................... 18
1.4. Hoạt động tổ chuyên môn ở trường tiểu học .......................................................... 21
1.4.1. Hệ thống tổ chuyên môn trong trường tiểu học ............................................ 21
1.4.2. Chức năng, nhiệm vụ của tổ chuyên môn trong trường tiểu học .................. 22
1.4.3. Nội dung hoạt động tổ chuyên môn ở trường tiểu học ................................. 22
1.5. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường tiểu học ............................................. 23


v
1.5.1. Quản lý việc tổ chuyên môn tham gia xây dựng kế hoạch giáo dục của
nhà trường và xây dựng kế hoạch dạy học các môn học ............................................... 25
1.5.2. Quản lý việc thực hiện kế hoạch hoạt động chuyên môn của trường và tổ .. 25
1.5.3. Quản lý phân công GV dạy và GV chủ nhiệm lớp theo năm học ................ 27
1.5.4. Quản lý việc lựa chọn sách giáo khoa và các xuất bản phẩm tham khảo

để sử dụng trong nhà trường .......................................................................................... 29
1.5.5. Quản lý việc tham gia đánh giá, xếp loại giáo viên và cán bộ quản lý nhà
trường............................................................................................................................. 30
1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đế hoạt động tổ chuyên môn ở trường tiểu học .................. 31
1.6.1. Các yếu tố khách quan .................................................................................. 31
1.6.2. Các yếu tố chủ quan ...................................................................................... 32
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 ................................................................................................ 32
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QL HOẠT ĐỘNG TCM Ở CÁC TRƯỜNG TH
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TRẦN VĂN THỜI TỈNH CÀ MAU ............................. 34
2.1. Khái quát quá trình khảo sát ................................................................................... 34
2.1.1. Mục tiêu khảo sát .......................................................................................... 34
2.1.2. Nội dung khảo sát ......................................................................................... 34
2.1.3. Phương pháp khảo sát ................................................................................... 34
2.1.4. Tổ chức khảo sát ........................................................................................... 35
2.2. Khái quát về đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội, giáo dục và đào tạo huyện
Trần Văn Thời tỉnh Cà Mau .......................................................................................... 35
2.2.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội ............................................................... 35
2.2.2. Tình hình giáo dục và đào tạo ....................................................................... 36
2.2.3. Tình hình giáo dục TH .................................................................................. 37
2.3. Thực trạng hoạt động tổ chuyên môn ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện
Trần Văn Thời tỉnh Cà Mau .......................................................................................... 40
2.3.1. Nhận thức về sự cần thiết và tầm quan trọng của hoạt động tổ chuyên
môn ................................................................................................................................ 40
2.3.2. Thực trạng sự tham gia của tổ chuyên môn vào xây dựng kế hoạch giáo
dục của nhà trường và xây dựng kế hoạch dạy học các môn học ................................. 40
2.3.3. Thực trạng tổ chuyên môn thực hiện kế hoạch hoạt động chuyên môn của
trường và của tổ ............................................................................................................. 42
2.3.4. Thực trạng công tác đề xuất của tổ chuyên môn đối với hiệu trưởng về
phân công giáo viên dạy và giáo viên chủ nhiệm lớp theo năm học ............................. 43
2.3.5. Thực trạng tổ chuyên môn tổ chức thực hiện lựa chọn sách giáo khoa và

các xuất bản phẩm tham khảo để sử dụng trong nhà trường ......................................... 44


vi
2.3.6. Thực trạng tổ chuyên môn tham gia đánh giá, xếp loại giáo viên và
CBQL nhà trường .......................................................................................................... 46
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường tiểu học trên địa bàn
huyện Trần Văn Thời tỉnh Cà Mau................................................................................ 48
2.4.1. Thực trạng quản lý việc tổ chuyên môn tham gia xây dựng kế hoạch giáo
dục của nhà trường và xây dựng kế hoạch dạy học các môn học ................................. 48
2.4.2. Thực trạng quản lý việc tổ chuyên môn thực hiện kế hoạch hoạt động
chuyên môn của trường và tổ ........................................................................................ 49
2.4.3. Thực trạng quản lý việc tổ chuyên môn phân công giáo viên dạy và giáo
viên chủ nhiệm lớp theo năm học .................................................................................. 51
2.4.4. Thực trạng quản lý việc tổ chuyên môn lựa chọn sách giáo khoa và các
xuất bản phẩm tham khảo để sử dụng trong nhà trường ............................................... 53
2.4.5. Thực trạng quản lý việc tổ chuyên môn tham gia đánh giá, xếp loại giáo
viên và CBQL nhà trường ............................................................................................. 55
2.5. Đánh giá chung ....................................................................................................... 56
2.5.1. Những kết quả đạt được ................................................................................ 56
2.5.2. Những hạn chế và nguyên nhân .................................................................... 57
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ................................................................................................ 57
CHƯƠNG 3. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TCM Ở CÁC
TRƯỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TRẦN VĂN THỜI TỈNH
CÀ MAU ....................................................................................................................... 59
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp .......................................................................... 59
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ............................................................... 59
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ................................................................ 59
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ................................................................ 59
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi .................................................................. 60

3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ............................................................... 60
3.2. Biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường TH trên địa bàn
huyện Trần Văn Thời tỉnh Cà Mau................................................................................ 60
3.2.1. Tổ chức các hoạt động hướng đến nâng cao nhận thức cho đội ngũ tổ
trưởng chuyên môn, giáo viên và nhân viên nhà trường về tầm quan trọng của việc
thực hiện hiệu quả hoạt động tổ chuyên môn ................................................................ 60
3.2.2. Tổ chức các hoạt động bồi dưỡng năng lực điều hành tổ chuyên môn cho
đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của trường tiểu học ...................................................... 63
3.2.3. Mở rộng phạm vi hoạt động của tổ chuyên môn theo đúng điều lệ trường
Tiểu học ......................................................................................................................... 65


vii
3.2.4. Thiết kế cơ chế trao đổi thông tin hai chiều giữa tổ chun mơn và BGH... 70
3.2.5. Hồn thiện bộ máy và quy trình quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong
nhà trường ...................................................................................................................... 72
3.2.6. Tăng cường ứng dụng CNTT và đảm bảo các điều kiện hoạt động TCM ... 83
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................................. 85
3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp ...................................... 85
3.4.1. Khái quát về quá trình khảo nghiệm ............................................................. 85
3.4.2. Kết quả khảo nghiệm .................................................................................... 86
TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 ................................................................................................ 90
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................................. 91
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................... 94
PHỤ LỤC
QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (Bản sao)


viii

DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT
Viết tắt
BGH

Viết đầy đủ
Ban giám hiệu

CBQL

Cán bộ quản lý

CSVC
GD

Cơ sở vật chất
Giáo dục

GD&ĐT
GV

Giáo dục và Đào tạo
Giáo viên

HS

Học sinh

HT

Hiệu trưởng

PPDH
QL

Phương pháp dạy học
Quản lý

QLGD
TCM
TH

Quản lý giáo dục
Tổ chuyên môn
Tiểu học

TTCM

Tổ trưởng chuyên môn


ix

DANH MỤC CÁC BẢNG
Số hiệu
bảng
2.1.

2.2.
2.3.

2.4.

2.5.
2.6.
2.7.a.
2.7.b.
2.7.c.

Tên bảng
Qui mô phát triển trường học, lớp học, học sinh tiểu học
huyện Trần Văn Thời tỉnh Cà Mau từ năm 2016 đến năm
2020.
Kết quả khảo sát về thực trạng xây dựng kế hoạch hoạt động
TCM
Kết quả hoạt động tổ chuyên môn thực hiện kế hoạch ở các
trường TH
Kết quả khảo sát về thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá
chất lượng, hiệu quả giảng dạy, giáo dục và quản lí sử dụng
sách, thiết bị
Kết quả khảo sát về thực trạng công tác bồi dưỡng, tự bồi
dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ
Kết quả khảo sát thực trạng đánh giá, xếp loại giáo viên theo
quy định Chuẩn nghề nghiệp
Kết quả khảo sát tình hình quản lý lập kế hoạch TCM
Kết quả khảo sát thực trạng QL công tác bồi dưỡng, tự bồi
dưỡng TCM
Kết quả khảo sát thực trạng QL công tác bồi dưỡng, tự bồi
dưỡng TCM

Trang

39

40
42

43

45
46
48
49
50

2.8.a.

Kết quả khảo sát thực trạng QL hoạt động dạy và học ở TCM

51

2.8.b.

Kết quả khảo sát thực trạng QL hoạt động dạy và học ở TCM

52

2.9.a.
2.9.b.

Kết quả khảo sát thực trạng hoạt động hỗ trợ nhằm nâng cao

chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn
Kết quả khảo sát thực trạng hoạt động hỗ trợ nhằm nâng cao
chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn

53
54

3.1 a.

Kết quả khảo sát thực trạng đánh giá, xếp loại GV theo quy
định Chuẩn nghề nghiệp GV Tiểu học ở các trường TH
Kết quả thăm dị tính cấp thiết của các biện pháp đề xuất

3.1 b.

Kết quả thăm dị tính cấp thiết của các biện pháp đề xuất

87

3.1 c.

Kết quả thăm dị tính cấp thiết của các biện pháp đề xuất

87

3.2.a.

Kết quả thăm dị tính khả thi của các biện pháp đề xuất

88

3.2.b.

Kết quả thăm dị tính khả thi của các biện pháp đề xuất

89

2.9.c.

55
86


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Luật Giáo dục được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa
XIV, kỳ họp thứ 7 thơng qua ngày 14 tháng 6 năm 2019 đã nêu ở Điều 2: “Mục tiêu
giáo dục nhằm phát triển toàn diện con người Việt Nam có đạo đức, tri thức, văn hóa,
sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp; có phẩm chất, năng lực và ý thức cơng dân; có
lịng u nước, tinh thần dân tộc, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội; phát huy tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; nâng cao dân
trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây
dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế” và Điều 7: “Nội dung giáo dục phải bảo
đảm tính cơ bản, tồn diện, thiết thực, hiện đại, có hệ thống và được cập nhật thường
xuyên; coi trọng giáo dục tư tưởng, phẩm chất đạo đức và ý thức công dân; kế thừa và
phát huy truyền thống tốt đẹp, bản sắc văn hóa dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân
loại; phù hợp với sự phát triển về thể chất, trí tuệ, tâm sinh lý lứa tuổi và khả năng của
người học. Phương pháp giáo dục phải khoa học, phát huy tính tích cực, tự giác, chủ

động, tư duy sáng tạo của người học; bồi dưỡng cho người học năng lực tự học và hợp
tác, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên”. [1, tr.1,3]
Để thực hiện được mục tiêu, nội dung, phương pháp trên; yêu cầu đặt ra cho
ngành GD&ĐT là phải tập trung hơn nữa tới chất lượng giáo dục, tăng cường các biện
pháp quản lý hoạt động dạy học ở các nhà trường. Hệ thống các trường tiểu học cũng
khơng đi ngồi mục tiêu, nội dung, phương pháp ấy bởi vì trường tiểu học là cái nơi
đầu tiên cho mỗi HS bắt đầu hình thành những kỹ năng hoc tập, ý thức lao động và
từng bước thích nghi với cuộc sống trong thời kì đổi mới của đất nước. Trong trường
tiểu học, HS phải được tiếp thu những tri thức khoa học một cách có hệ thống, có
những kỹ năng cần thiết để hình thành và phát triển những tri thức và phẩm chất tốt
đẹp ban đầu của mỗi con người. Môi trường giáo dục ln có tác động rất lớn đến sự
hình thành và phát triển nhân cách con người thông qua các mối quan hệ xã hội đa
dạng. Do đó, chất lượng giảng dạy và cách thức giáo dục của nhà trường phải phù hợp,
làm sao để chuẩn bị thật tốt cho các em trở thành những cơng dân tương lai có đạo
đức, trí tuệ và thể lực tốt nhằm góp phần xây dựng một nước Việt Nam đang trên đà
phát triển cơng nghiệp hóa và hiện đại hóa.
Như vậy, cần xem công tác chuyên môn ở các trường tiểu học là hoạt động quan
trọng, chủ yếu, quyết định sự tồn tại và phát triển của nhà trường. Cần tăng cường sự
chỉ đạo TCM hoạt động một cách tích cực và có hiệu quả.
Bởi vì TCM là một bộ phận quan trọng trong tổ chức nhà trường. Đây là cấp


2
quản lý trung gian giúp Hiệu trưởng quản lý nhiều hoạt động cơ bản, nhất là hoạt động
dạy và học của giáo viên và học sinh. TCM là cầu nối giúp cho Lãnh đạo nhà trường
quản lý đội ngũ giáo viên trong trường học.
Thông tư số 28/2020/TT-BGDĐT ngày 04 tháng 9 năm 2020 của Bộ trưởng Bộ
Giáo dục và Đào tạo Ban hành Điều lệ trường tiểu học có nêu về TCM như sau:
TCM bao gồm giáo viên theo khối lớp hoặc môn học; nhân viên làm công tác thư
viện, thiết bị giáo dục, công nghệ thông tin, hỗ trợ giáo dục người khuyết tật, tham vấn

học đường. Mỗi tổ có ít nhất 03 thành viên; TCM có tổ trưởng, nếu có từ 07 thành viên
trở lên thì có tổ phó.
TCM có nhiệm vụ sau:
Tham gia xây dựng kế hoạch giáo dục của nhà trường. Căn cứ vào kế hoạch giáo
dục của nhà trường, xây dựng và giải trình kế hoạch dạy học các môn học theo yêu cầu
của chương trình giáo dục phổ thơng cấp tiểu học của tổ theo tuần, tháng, học kỳ và
năm học. Thực hiện kế hoạch hoạt động chuyên môn của trường, của tổ chủ động và
linh hoạt. Đề xuất hiệu trưởng phân công giáo viên dạy và giáo viên chủ nhiệm lớp
theo năm học. Tổ chức cho giáo viên thực hiện lựa chọn sách giáo khoa theo quy định
của Bộ Giáo dục và Đào tạo và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Đề xuất các xuất bản phẩm
tham khảo để lựa chọn sử dụng trong nhà trường theo quy định. Tham gia đánh giá,
xếp loại giáo viên theo quy định Chuẩn nghề nghiệp giáo viên phổ thơng; tham gia
đánh giá hiệu trưởng, phó hiệu trưởng theo Chuẩn hiệu trưởng.
TCM sinh hoạt ít nhất hai tuần một lần để thực hiện các nhiệm vụ của tổ chuyên
môn trên tinh thần xây dựng môi trường thân thiện, tích cực, tự học để nâng cao trình
độ và phát triển năng lực chuyên môn. [2. tr.10]
Hiện nay Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Công văn số 1315/BGDĐTGDTH ngày 16/4/2020 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc hướng dẫn sinh hoạt
chuyên môn thực hiện Chương trình giáo dục phổ thơng cấp Tiểu học.
Cũng như Phịng Giáo dục và Đào tạo ban hành Cơng văn số 976/PGDĐT ngày
12/8/2020 của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Trần Văn Thời về việc hướng dẫn
sinh hoạt chuyên mơn thực hiện Chương trình giáo dục phổ thơng cấp Tiểu học.
Tuy nhiên, trong quá trình hội nhập phát triển cịn gặp nhiều khó khăn thách
thức, chất lượng giáo dục cịn thấp; năng lực chun mơn của một số TTCM cịn hạn
chế; chưa có ý thức được một cách đầy đủ vai trị, nhiệm vụ tổ trưởng chun mơn
trong giai đoạn hiện nay. Một số cán bộ quản lý thiếu chủ động suy nghĩ, chưa theo
kịp tình hình kinh tế - xã hội trong thời kỳ mới. Người Hiệu trưởng đã nhận thức được
vai trị, vị trí của TTCM nhưng các biện pháp xây dựng và quản lý đội ngũ TTCM
chưa phù hợp. Việc bố trí TTCM cịn mang tính chủ quan, chưa có kế hoạch đào tạo

3
bồi dưỡng một cách bài bản. Việc tổ chức kiểm tra và đánh giá các hoạt động chuyên
môn chưa thật cụ thể; chưa phát huy được vai trò của đội ngủ TTCM trong các nhà
trường TH.
Cụ thể việc quản lý hoạt động TCM ở các trường TH trên địa bàn huyện Trần
Văn Thời tỉnh Cà Mau đã được thực hiện thường xuyên. Tuy nhiên hiệu quả hoạt động
chưa mang lại hiệu quả cao, cịn mang tính hình thức.
Do từ trước tới nay việc quản lý hoạt động TCM ở các trường TH trên địa bàn
huyện Trần Văn Thời tỉnh Cà Mau chưa được quan tâm nhiều.
Trong những năm qua tình hình sinh hoạt TCM trong các nhà trường TH có khi
còn chung chung, các thành viên trong tổ khi sinh hoạt chưa mạnh dạn trao đổi về
chuyên môn, chỉ thực hiện những công việc báo cáo, nặng về báo cáo số liệu. Hằng
năm các tổ có GV thi dạy giỏi đạt không cao, trong tổ đăng ký các danh hiệu thi đua
cũng khơng đạt kết quả nhiều, các TTCM cịn lúng túng chưa biết làm thế nào để phát
huy năng lực của các thành viên trong tổ.
Những nguyên nhân trên ảnh hưởng nhất định đến chất lượng giáo dục của các
nhà trường. Vì vậy việc tăng cường quản lý hoạt động TCM, cũng như công tác phát
triển đội ngũ TTCM ở các trường TH là một việc làm cần thiết và cấp bách hiện nay.
Nhằm giúp các TCM ở các trường TH trên địa bàn huyện Trần Văn Thời tỉnh Cà Mau
hoạt động được tốt hơn, để góp phần nâng cao chất lượng sinh hoạt TCM.
Nếu như vấn đề quản lý hoạt động TCM ở các trường TH trên địa bàn huyện
Trần Văn Thời tỉnh Cà Mau không được quan tâm giải quyết, đề xuất biện pháp kịp
thời, thì dần dần các trường TH sẽ không thực hiện tốt việc quản lý hoạt động TCM ở
các trường TH của mình nữa.
Xuất phát từ những lý do nêu trên, đề tài “Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở
các trường tiểu học huyện Trần Văn Thời tỉnh Cà Mau” được lựa chọn để nghiên
cứu nhằm góp phần nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục TH tại các trường TH trên
địa bàn huyện Trần Văn Thời tỉnh Cà Mau.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về quản lý hoạt động TCM và thực trạng quản lý

hoạt động TCM tại các trường TH trên địa bàn huyện Trần Văn Thời tỉnh Cà Mau, đề
tài đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động TCM tại các trường TH trên địa bàn, góp
phần nâng cao chất lượng hoạt động TCM của nhà trường và qua đó nâng cao chất
lượng giáo dục chung của địa phương.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động TCM ở các trường TH.


4
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động TCM tại các trường TH trên địa bàn huyện Trần Văn Thời
tỉnh Cà Mau.
3.3. Phạm vi nghiên cứu
- Đề tài tiến hành nghiên cứu tại các trường TH trên địa bàn huyện Trần Văn
Thời tỉnh Cà Mau.
- Đề tài nghiên cứu đề xuất các biện pháp quản lý của Hiệu trưởng nhà trường
TH đối với hoạt động TCM tại nhà trường.
- Thực trạng vấn đề nghiên cứu được khảo sát trong giai đoạn 2016-2020. Các
biện pháp quản lý được đề xuất cho giai đoạn 2021-2025.
4. Giả thuyết khoa học
Hiện nay, hoạt động TCM ở các trường TH trên địa bàn huyện Trần Văn Thời
tỉnh Cà Mau còn nhiều bất cập, kết quả hoạt động TCM chưa cao. Nguyên nhân chính
của những bất cập này là các cấp quản lý triển khai các chỉ đạo về hoạt động TCM
không dựa trên tiếp cận quản lý phù hợp. Dựa trên lý thuyết khoa học QLGD về quản
lý hoạt động TCM trong các nhà trường TH có thể đề xuất được các biện pháp quản lý
hợp lý, khả thi nhằm thúc đẩy hoạt động này, góp phần vào việc nâng cao chất lượng
hoạt động TCM ở các trường TH và qua đó nâng cao chất lượng giáo dục tại địa
phương.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu

5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động TCM tại các trường TH.
5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động TCM tại các trường TH
trên địa bàn huyện Trần Văn Thời tỉnh Cà Mau.
5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động TCM tại các trường TH trên địa
bàn huyện Trần Văn Thời tỉnh Cà Mau.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Đề tài sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa lý thuyết. Các
PP này được sử dụng để xây dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động TCM tại các
trường TH.
6.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Đề tài sử dụng các phương pháp: điều tra bằng bảng hỏi, phỏng vấn, nghiên cứu
hồ sơ lưu trữ, chuyên gia.
- Bảng hỏi dùng điều tra về hoạt động TCM và QL hoạt động TCM đối với các
đối tượng Ban giám hiệu; Tổ trưởng chuyên môn; Giáo viên.
- Phỏng vấn dùng điều tra về hoạt động TCM và QL hoạt động TCM đối với các


5
đối tượng Ban giám hiệu; Tổ trưởng chuyên môn; Giáo viên:
Mục đích: Đây là phương pháp nghiên cứu bổ trợ của đề tài. Phỏng vấn để thu
thập, đối chiếu các thông tin về thực trạng hoạt động TCM và thực trạng QL hoạt động
TCM tại các trường TH trên địa bàn huyện Trần Văn Thời tỉnh Cà Mau.
Nội dung và cách thức tiến hành: Trao đổi với một số cán bộ quản lý (hiệu
trưởng, phó hiệu trưởng, tổ trưởng) và giáo viên về thuận lợi, khó khăn; về nội dung,
phương pháp, hình thức hoạt động TCM và QL hoạt động TCM tại các trường TH trên
địa bàn huyện Trần Văn Thời tỉnh Cà Mau.
- Nghiên cứu hồ sơ lưu trữ được thực hiện với các loại hồ sơ về hoạt động TCM
nhằm tìm hiểu về quản lý hoạt động TCM tại các trường TH:
Phương pháp này được thực hiện thông qua kiểm tra hồ sơ lưu trữ đối với các

loại hồ sơ về hoạt động TCM và QL hoạt động TCM tại các trường TH trên địa bàn
huyện Trần Văn Thời tỉnh Cà Mau.
- Phương pháp chuyên gia được thực hiện với các đối tượng Ban giám hiệu; Tổ
trưởng chuyên mơn; Giáo viên nhằm khảo nghiệm về tính cấp thiết và tính khả thi của
các biện pháp quản lý, đề xuất quản lý hoạt động TCM tại các trường TH:
Phương pháp được thực hiện thông qua bảng khảo sát để lấy ý kiến của các giáo
viên và cán bộ quản lý đang công tác tại các trường TH trên địa bàn huyện Trần Văn
Thời tỉnh Cà Mau, trong đó các nội dung khảo nghiệm là đánh giá mức độ cấp thiết và
khả thi của các biện pháp đã được đề xuất.
6.3. Nhóm các phương pháp xử lí thơng tin
Dùng phương pháp thống kê toán để xử lý kết quả điều tra, khảo sát:
- Đối với dữ liệu định lượng: Sử dụng phần mềm SPSS để phân tích những dữ
liệu về thực trạng hoạt động TCM và thực trạng QL hoạt động TCM ở các trường tiểu
học trên địa bàn huyện Trần Văn Thời tỉnh Cà Mau.
- Đối với dữ liệu định tính: Các cuộc phỏng vấn sẽ được phân tích bằng phương
pháp trích lọc nội dung theo từng phần nghiên cứu. Các nội dung này được sử dụng
phối hợp với dữ liệu định lượng để làm rõ hơn thực trạng nghiên cứu.
7. Cấu trúc luận văn
- Phần mở đầu: Tính cấp thiết đề tài, mục tiêu nghiên cứu, đối tượng và phạm vi
nghiên cứu, giả thiết khoa học, nhiệm vụ nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu.
- Phần nội dung gồm ba chương:
+ Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động TCM tại các trường TH
+ Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động TCM tại các trường TH trên địa bàn
huyện Trần Văn Thời tỉnh Cà Mau.


6
+ Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động TCM tại các trường TH trên địa bàn
huyện Trần Văn Thời tỉnh Cà Mau.
- Kết luận và khuyến nghị

- Phụ lục
- Tài liệu tham khảo


7

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở
TRƯỜNG TIỂU HỌC
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài
Giáo dục là một hiện tượng xã hội đặc biệt, được nảy sinh, tồn tại và phát triển
cùng với sự phát triển của xã hội loài người. Trong giai đoạn hiện nay, với sự phát
triển như vũ bão của khoa học kĩ thuật và sự bùng nổ của cơng nghệ thơng tin, lồi
người bước vào thế kỷ của nền kinh tế tri thức, thì giáo dục càng giữ một vị trí quan
trọng và cần thiết hơn bao giờ hết trong chiến lược phát triển đất nước của mọi quốc
gia trên thế giới.
Nhà sư phạm vĩ đại J.A.Comenxki (1592 -1670) đã đưa ra những yêu cầu cải tổ
nền giáo dục theo hướng phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của người học. Theo
ơng, dạy học thế nào để người học thích thú học tập và có những cố gắng bản thân để
nắm lấy tri thức. Ơng viết: “Tơi thường bồi dưỡng cho học sinh của tôi tinh thần độc
lập trong quan sát, trong đàm thoại và trong việc ứng dụng tri thức vào thực tiễn”. Ơng
khẳng định: “Giáo dục có mục đích đánh thức năng lực nhạy cảm, phán đoán đúng
đắn, phát triển nhân cách... Hãy tìm ra phương pháp cho giáo viên dạy ít hơn, học sinh
học được nhiều hơn”. [2, tr.45]
Quản lý hoạt động TCM nói chung, đảm bảo chất lượng hoạt động của TCM
trên thế giới đã từ lâu xuất hiện rất nhiều mơ hình nghiên cứu vận dụng thành công
trong lĩnh vực kinh tế và dịch vụ. Tuy nhiên, xu hướng hiện nay các mơ hình đảm bảo
chất lượng đó đã được các nhà quản lí nghiên cứu áp dụng rộng rãi trên nhiều lĩnh vực
y tế, giáo dục, và hành chính quản trị,…Tiêu biểu cho lĩnh vực đảm bảo chất lượng

hoạt động TCM có các tác giả với các cơng trình nghiên cứu sau: Quản lí chất lượng
hoạt động TCM trong nhà trường; Quản lí chất lượng hoạt động TCM lấy nhà trường
làm cơ sở; Quản lí chất lượng hoạt động TCM trong giáo dục. Các công trình nghiên
cứu này họ tập trung vào các quan điểm và phương pháp vận dụng các nội dung quản
lí chất lượng hoạt động TCM trong sản xuất vào đổi mới quản lí chất lượng hoạt động
TCM trong lĩnh vực giáo dục.
Tổ chức các Bộ trưởng giáo dục Đông Nam Á (2003), trong cơng trình “Khung
đảm bảo chất lượng hoạt động TCM trong khu vực” đã chỉ ra: Hệ thống đảm bảo chất
lượng đào tạo bao gồm: cơ cấu tổ chức, các thủ tục, các quá trình và các nguồn lực cần
thiết của các cơ sở đào tạo. [1. tr.15]
Trong “Sổ tay hướng dẫn và thực hiện” (2004) của Tổ chức đảm bảo chất lượng


8
hoạt động TCM mạng lưới chất lượng các nước Đông nam Á đã nêu rõ: Mơ hình đảm
bảo chất lượng hoạt động TCM ở các nước Đông Nam Á rất đa dạng. Nhưng điểm
chung là hầu hết các cơ quan đảm bảo chất lượng hoạt động TCM quốc gia đều do
Nhà nước thành lập, được Nhà nước cấp kinh phí và chủ yếu thực hiện nhiệm vụ kiểm
định chất lượng. [3. tr.36]
Nghiên cứu tập trung vào mối quan hệ giữa quản lí, lãnh đạo nhà trường và cơng
việc hoạt động TCM và dạy học của giáo viên, như trong công trình “Quản lí dạy và
học”. Trong nghiên cứu này tác giả đã chỉ ra quản lí hoạt động TCM là chức năng
quan trọng của lãnh đạo nhà trường, đó là tạo ra điều kiện và môi trường hỗ trợ tốt
nhất cho việc hoạt động TCM.
Ngồi ra, nghiên cứu này cịn chỉ ra người QL phải làm mẫu - sử dụng các ví dụ
dẫn chứng; giám sát - phân tích và hành động căn cứ dữ liệu hoạt động TCM, hiểu
những điều đang diễn ra trong hoạt động TCM, quan sát hoạt động TCM để tìm ra
những kỹ năng và chiến lược hoạt động TCM hiệu quả.
1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước
Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đã khẳng định: “Tạo đột phá

trong đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất
lượng cao, thu hút và trọng dụng nhân tài. Thúc đẩy nghiên cứu, chuyển giao, ứng
dụng mạnh mẽ thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư vào mọi lĩnh
vực của đời sống xã hội, chú trọng một số ngành, lĩnh vực trọng điểm, có tiềm năng,
lợi thế để làm động lực cho tăng trưởng theo tinh thần bắt kịp, tiến cùng và vượt lên ở
một số lĩnh vực so với khu vực và thế giới”. [3]
Như vậy, mục đích của giáo dục hiện nay không đơn thuần là truyền thụ cho HS
những tri thức đã tích lũy được qua nhiều thế hệ mà cịn phải bồi dưỡng cho HS biết
làm chủ bản thân, độc lập trong suy nghĩ, tiếp tục tìm tịi phát hiện ra cái mới trong
học tập và nghiên cứu; biết tự giải quyết những vấn đề mới nảy sinh trong các hoạt
động hàng ngày của bản thân. GD còn trang bị cho HS những năng lực cần thiết của
người lao động mới, lao động trí tuệ gồm: Năng lực tự học, tự nghiên cứu, năng lực
phát hiện và giải quyết các vấn đề mới nãy sinh; năng lực giao tiếp, khả năng sáng
tạo…
Nhằm đáp ứng nhu cầu đổi mới của xã hội, ngành giáo dục đặt ra cho hệ thống
giáo dục nói chung và bậc tiểu học nói riêng việc nâng cao chất lượng dạy học và giáo
dục. Đây là một yêu cầu cấp thiết cho những nhà quản lý cũng như mỗi giáo viên.
Để nâng cao chất lượng dạy học thì cơng tác chun mơn là hoạt động quan
trọng, chủ yếu, quyết định sự tồn tại và phát triển của mỗi nhà trường. Ở trường tiểu
học, TCM là bộ phận cấu thành trong bộ máy tổ chức quản lý, nơi thực thi trực tiếp


9
nhiệm vụ dạy học và giáo dục HS.
Theo Điều lệ trường TH thì TCM là tế bào cơ bản, giữ vị trí quan trọng nhất
trong việc triển khai cơng tác quản lý, đổi mới PPDH, là đầu mối để thực hiện các
quyết định, các chủ trương của HT, là nơi tổ chức học tập, ứng dụng, thử nghiệm
những PPDH mới. Để QL chất lượng của TCM, trước hết cần cụ thể hóa các chủ
trương đổi mới PPDH của các cấp QL thành quy định nội bộ để tổ chức thực hiện. HT
cần giao trách nhiệm cho Phó HT hoặc trực tiếp hướng dẫn TTCM xây dựng kế hoạch

đổi mới PPDH cho từng năm học. Đặc biệt cần đổi mới nội dung sinh hoạt TCM phải
chú trọng bồi dưỡng cho GV những vấn đề cụ thể của từng môn học. Đồng thời HT
phải kiểm tra tất cả các khâu từ xây dựng đến tổ chức, thực hiện kế hoạch, tự kiểm tra
đánh giá của tổ
Hiện nay, trong hệ thống trường phổ thông các cấp, đội ngũ GV được sắp xếp
theo từng TCM nên việc quản lý hoạt động dạy và học của HT cũng chính là quản lý
hoạt động tổ chuyên môn trong nhà trường. Để việc sinh hoạt TCM trong nhà trường
đi đúng hướng đạt được mục tiêu thì cần thiết phải quản lý, chỉ đạo nội dung này một
cách khoa học, chặt chẽ và có những biện pháp quản lý khả thi nhất phù hợp với điều
kiện thực tế về đội ngũ GV, tình hình HS trong mơi trường sư phạm của nhà trường.
Mục đích của cơng việc quản lý này là nhằm hồn thành tốt nhiệm vụ chính trị của nhà
trường, nâng cao chất lượng dạy và học.
Tác giả Nguyễn Ngọc Quang cho rằng: “Dạy học và giáo dục trong sự thống
nhất là hoạt động trung tâm của nhà trường. Mọi hoạt động đa dạng và phức tạp khác
của trường đều hướng vào tiêu điểm này. Vì vậy quản lý nhà trường thực chất là quản
lý quá trình lao động sư phạm của thầy, hoạt động học tập, tự giáo dục của trò, diễn ra
chủ yếu trong quá trình dạy học. Nói ngắn gọn hơn, về thực chất quản lý trường học là
quản lý quá trình dạy học”. [1. tr.12]
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh về tầm quan trọng của đội ngũ giáo viên:
“Nếu khơng có thầy giáo thì khơng có giáo dục”, “Có gì vẻ vang hơn là đào tạo những
thế hệ sau này tích cực góp phần xây dựng Chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa Cộng sản”,
“Trách nhiệm nặng nề và vẻ vang của người thầy là: chăm lo dạy dỗ con em của nhân
dân thành người công dân tốt, người lao động tốt, người chiến sỹ tốt, người cán bộ tốt
của nước nhà”. [9]
Những năm gần đây, công tác quản lý trường học nói chung đã được nhiều nhà
nghiên cứu đề cập đến, trong đó có nhận định rất quan trọng của tác giả Thái Duy
Tuyên về nội dung quản lý PPDH của hiệu trưởng. Theo ông, trọng tâm của quản lý
PPDH là quản lý hoạt động giảng dạy của GV, quản lý hoạt động học tập của HS, và
phải được bắt đầu từ quản lý hoạt động của TCM. [24]

10
Tác giả Thái Duy Tuyên khẳng định: “TCM là tế bào cơ bản giữ vị trí quan
trọng nhất trong việc triển khai công tác quản lý đổi mới PPDH, là đầu mối để thực
hiện các quyết định, các chủ trương của HT, là nơi tổ chức học tập, ứng dụng, thể
nghiệm những lý luận về PPDH mới... Để quản lý hoạt động của TCM, trước hết cần
cụ thể hóa các chủ trương về đổi mới PPDH của các cấp quản lý thành quy định nội
bộ để tổ chức thực hiện. HT cần giao trách nhiệm cho hiệu phó hoặc trực tiếp hướng
dẫn TTCM xây dựng kế hoạch đổi mới PPDH cho từng năm học. Đặc biệt, cần đổi
mới nội dung sinh hoạt TCM, phải chú trọng bồi dưỡng cho GV những vấn đề cụ thể
của từng môn học. Đồng thời, HT phải kiểm tra tất cả các khâu, từ xây dựng kế hoạch
đến tổ chức, chỉ đạo việc thực hiện kế hoạch và tự kiểm tra, đánh giá của tổ... " . [24]
Trên cơ sở những nhận định đó, tác giả Thái Duy Tuyên đã đưa ra một số biện
pháp tăng cường quản lý hoạt động của TCM trong nhà trường nói chung, đó là: lập kế
hoạch, xây dựng quy định nội bộ về hoạt động của TCM nhằm đổi mới PPDH; tổ
chức, chỉ đạo đổi mới hoạt động của các tổ; đổi mới các cách kiểm tra, đánh giá; tạo
động lực cho hoạt động của các tổ. [24]
Về công tác quản lý hoạt động TCM trong nhà trường nói chung, và trường TH
nói riêng, nhiều tác giả đã nghiên cứu các đề tài về thực trạng QL hoạt động TCM ở
các địa phương cụ thể như: Tác giả Nguyễn Thị Hồng Ngọc (2004) đã đánh giá thực
trạng về công tác quản lý hoạt động chuyên môn của các trường THCS tại quận 8,
thành phố Hồ Chí Minh, từ đó đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động chuyên
môn của HT các trường THCS trên địa bàn này trong việc thực hiện đổi mới chương
trình THCS.
Tác giả Hà Minh Tiến với đề tài nghiên cứu “Quản lý hoạt động tổ chuyên môn
của hiệu trưởng các trường Trung học phổ thông huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái” đã
đánh giá thực trạng xác thực, được minh chứng thuyết phục bằng số liệu thống kê cụ
thể qua nghiên cứu rất kỹ nội dung quản lý hoạt động TCM của trường THPT huyện
Văn Chấn, tỉnh Yên Bái. Căn cứ vào tình hình thực tế của trường THPT huyện Văn
Chấn để đề xuất biện pháp quản lý TCM một cách phù hợp.

Trong chương trình đào tạo sau đại học chuyên ngành quản lý giáo dục, đã có
nhiều luận văn cao học nghiên cứu về các biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động
TCM trong nhà trường, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục như: luận văn của
Nguyễn Văn Thứ: “Các giải pháp nâng cao chất lượng tổ chuyên môn các trường Tiểu
học của huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hoá” (2009); luận văn của Lê Anh Đồng: “Biện
pháp quản lý tổ chuyên môn ở trường Trung học cơ sở quận Sơn Trà - Đà Năng”
(2013),...
Trên đây là những cơng trình nghiên cứu có gắn với những vấn đề về công tác


11
quản lý hoạt động tổ chuyên môn nảy sinh trong các nhà trường ở từng địa phương.
Các nghiên cứu này đã giải quyết được một số vướng mắc trong công tác quản lý
trường học nói chung, và quản lý hoạt động chun mơn, nói riêng. Tuy nhiên, những
biện pháp mà các tác giả đưa ra không phải lúc nào cũng phù hợp và giúp giải quyết
được triệt để những bất cập trong công tác quản lý của các nhà trường ở những địa
phương khác. Nhìn chung, đến nay chưa có cơng trình nào đi sâu nghiên cứu về quản
lý hoạt động TCM ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Trần Văn Thời tỉnh Cà
Mau.
Chính từ thực tế trên, chúng tôi nhận thấy rằng công tác quản lý hoạt động TCM
ở các trường Tiểu học trên địa bàn huyện Trần Văn Thời tỉnh Cà Mau là vấn đề cấp
thiết, vừa có ý nghĩa lý luận, vừa có ý nghĩa thực tiễn cần được nghiên cứu nhằm góp
phần nâng cao chất lượng GD&ĐT của các trường tiểu học trên địa bàn huyện trong
giai đoạn hiện nay.
1.2. Các khái niệm chính của đề tài
1.2.1. Quản lý
Quản lý là một hoạt động thực tiễn ra đời rất sớm trong lịch sử. Ngay từ buổi
bình minh của lồi người, quản lý đã xuất hiện dù còn ở dạng sơ khai bởi lao động của
con người ngay từ buổi đầu đã là hoạt động mang tính cộng đồng nên nhu cầu tổ chức,
quản lý một đám đơng thành một tập thể có sức mạnh thống nhất vì mục đích sinh tồn

chung của mọi người cũng là một điều tất yếu, tự nhiên. Theo từ điển tiếng Việt:"
Quản lý là hoạt động của con người tác động vào tập thể người khác để phối hợp điều
chỉnh phân công thực hiện mục tiêu chung" [23, tr. 772].
Hoạt động của con người bao gồm nhiều nội dung khác nhau nên gắn với nhiều
mục tiêu khác nhau và nó phát triển cùng với sự phát triển của xã hội. Xuất phát từ
những góc độ nghiên cứu khác nhau, các học giả đã đưa ra những giải thích về quản lý
như sau:
Theo Phạm Minh Hạc: “Quản lí là tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ
thể quản lí đến tập thể người lao động nói chung ( khách thể quản lí), nhằm thực hiện
những mục tiêu dự kiến” [10, tr.3].
Theo Đặng Vũ Hoạt và Hà Thế Ngữ: “Quản lí là một q trình định hướng, q
trình có mục tiêu. QL một hệ thống là một quá trình tác động đến hệ thống nhằm đạt
được những mục tiêu nhất định. Những mục tiêu này đặc trưng cho trạng thái mới của
hệ thống mà người QL mong muốn” [11, tr. 32].
Nguyễn Phúc Châu cho rằng: “Quản lí là sự tác động liên tục có tổ chức, có định
hướng của chủ thể quản lí (người quản lí) lên khách thể quản lí (những người bị quản
lí) bằng việc sử dụng các phương tiện quản lí nhằm làm cho tổ chức vận hành đạt tới


12
mục tiêu quản lí” [5, tr.20].
Từ những quan điểm của các học giả đã nêu, chúng ta có thể rút ra nhận xét sau:
Quản lý là hoạt động có ý thức của con người nhằm phối hợp hành động của một
nhóm người hay một cộng đồng người để đạt được các mục tiêu đề ra một cách hiệu
quả nhất. Quản lý còn là một dạng hoạt động bao gồm nhiều nội dung, gắn liền với
nhiều hoạt động của con người và nó phát triển cùng với sự phát triển của xã hội loài
người.
1.2.2. Quản lý giáo dục
Theo chuyên gia giáo dục Liên Xô M.I.Kônđacôp trong tác phẩm Cơ sở lý luận
của QLGD thì: “Quản lý giáo dục là tập hợp những biện pháp tổ chức, phương pháp,

cán bộ giáo dục, kế hoạch hố, tài chính,.. .nhằm đảm bảo sự vận hành bình thường
của các cơ quan trong hệ thống giáo dục, bảo đảm sự tiếp tục phát triển và mở rộng cả
về mặt số lượng cũng như chất lượng” [15, tr.17].
Chúng ta đều biết quản lý đóng một vai trị hết sức quan trọng trong bất cứ hoạt
động nào của con người, dù là sản xuất hay kinh doanh, dù trong hoạt động văn hoá
hay trong hoạt động xã hội. Đối với sự nghiệp giáo dục cũng vậy, hiệu quả và chất
lượng giáo dục phụ thuộc vào chính GV và công tác quản lý hoạt động của họ trong
nhà trường.
Giống như khái niệm quản lý, khái niệm quản lý giáo dục cũng được biểu đạt
một cách rất đa dạng tuỳ theo những phương diện nghiên cứu và tiếp cận của nhà
nghiên cứu về quản lý giáo dục. Điều này được thể hiện bởi một số quan niệm về quản
lý giáo dục sau:
- Theo D.V Khuđominxki thì: “Quản lý giáo dục là những tác động có hệ thống,
có kế hoạch, có ý nghĩa và có mục đích của chủ thể, quản lý ở các cấp khác nhau đến
tất cả các khâu của hệ thống (từ Bộ Giáo dục đến các nhà trường) nhằm mục đích bảo
đảm việc giáo dục chủ nghĩa cộng sản cho thế hệ trẻ, bảo đảm sự phát triển tồn diện
và hài hịa của họ” [12, tr.33].
- Cũng theo M.I.Kơnđacốp: “Quản lí giáo dục là tác động có hệ thống, có kế
hoạch, có ý thức và hướng đích của chủ thể quản lí ở các cấp khác nhau đến tất cả các
mắt xích của hệ thống từ Bộ đến trường nhằm mục đích đảm bảo việc hình thành nhân
cách cho thế hệ trẻ trên cơ sở nhận thức và vận dụng những nguyên tắc chung của xã
hội cũng như những quy luật của quá trình giáo dục, của sự phát triển tâm thế và tâm
lý trẻ em” [15, tr. 124].
Với những chuyên gia nghiên cứu giáo dục ở Việt Nam thì:
- Theo Trần Kiểm thì “Quản lí giáo dục có nhiều cấp độ nhưng có hai cấp độ
chủ yếu: cấp độ vĩ mô và cấp độ vi mô” [13, tr. 10].


13
+ Đối với cấp vĩ mô:

Quản lý giáo dục được hiểu là những tác động tự giác (có ý thức, có mục đích,
có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể quản lý đến tất cả các mắt xích của
hệ thống (từ cấp cao nhất đến các cơ sở giáo dục là nhà trường) nhằm thực hiện có
chất lượng và hiệu quả mục tiêu phát triển giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu của
xã hội.
+ Đối với cấp vi mô:
Quản lý giáo dục được hiểu là hệ thống những tác động tự giác (có ý thức, có
mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể quản lý đến tập thể GV,
công nhân viên, tập thể HS, cha mẹ HS và các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà
trường nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu giáo dục của nhà trường.
- Theo Phạm Minh Hạc: “Quản lý giáo dục là hệ thống những tác động có mục
đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý làm cho hệ vận hành theo đường
lối, nguyên lý của Đảng thực hiện được các tính chất của nhà trường XHCN Việt Nam
mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy, giáo dục thế hệ trẻ, đưa thế hệ trẻ, đưa hệ giáo
dục đến mục tiêu dự kiến tiến lên trạng thái về chất” [9, tr.7].
Từ những quan điểm trên chúng ta có thể khái quát rằng: Quản lý giáo dục là
hoạt động của các cơ quan quản lý nhằm tập hợp và tổ chức các hoạt động của GV, HS
và các lực lượng giáo dục khác cũng như huy động tối đa nguồn lực giáo dục để nâng
cao chất lượng giáo dục và đào tạo trong nhà trường.
1.2.3. Quản lý nhà trường
Trong hệ thống giáo dục, nhà trường chiếm giữ một phần quan trọng chủ yếu. Đa
phần các hoạt động giáo dục đều được thực hiện trong nhà trường. Nhà trường là tế
bào chủ chốt của hệ thống giáo dục từ trung ương đến cơ sở. Theo đó quan niệm quản
lý giáo dục ln đi kèm với quan niệm quản lý nhà trường . Các nội dung quản lý giáo
dục luôn gắn liền với nội dung quản lý nhà trường. Quản lý nhà trường có thể được coi
như là sự cụ thể hóa cơng tác quản lý giáo dục.
- Theo Trần Kiểm: “Quản lí nhà trường thực chất là việc xác định vị trí của mỗi
người trong hệ thống xã hội, là quy định chức năng, quyền hạn, nghĩa vụ, quan hệ
cùng vai trò xã hội của họ mà trước hết là trong phạm vi nhà trường với tư cách là một
tổ chức xã hội” [14, tr.259].

- Theo Nguyễn Nguyễn Phúc Châu: “Quản lí nhà trường (một cơ sở giáo dục) là
những tác động tự giác (có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống và hợp quy
luật) của chủ thể quản lí nhà trường (hiệu trưởng) đến khách thể quản lí nhà trường
(giáo viên, nhân viên và người học..) nhằm đưa các hoạt động giáo dục và dạy học của
nhà trường đạt tới mục tiêu giáo dục” [5, tr.25].


14
- Tác giả Đặng Quốc Bảo và Bùi Việt Phú: “ Quản lí nhà trường là sự điều khiển
hoạt động của Thầy - Trò, tác động vào hai kết cấu này tạo nên được sản phẩm tổng
hợp „nhân cách - nhân lực’ cho cộng đồng”. Tùy loại hình nhà trường mà mục tiêu
“nhân cách” > mục tiêu “nhân lực” hoặc mục tiêu “nhân cách” = mục tiêu “nhân lực”
hoặc mục tiêu “nhân lực” > mục tiêu “nhân cách”. [3, tr.94]
- Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý nhà trường là thực hiện đường lối
giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận
hành theo nguyên lý giáo dục, để tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo với ngành
giáo dục, với thế hệ trẻ và với từng học sinh”. [20, tr.61]
Bản chất quản lý nhà trường là quản lý hoạt động dạy và học, làm sao đưa hoạt
động đó từ trạng thái này sang trạng thái khác để dần dần tới mục tiêu giáo dục. Quản
lý nhà trường là một hoạt động thực hiện trên cơ sở những quy luật chung của quản lý,
đồng thời có những nét riêng mang tính đặc thù của giáo dục.
Ngày nay, nhà trường trong nền kinh tế công nghiệp, không chỉ là thiết kế sư
phạm đơn thuần. Cơng việc diễn ra trong nhà trường có mục tiêu cao nhất là hình
thành “nhân cách- sức lao động”, phục vụ phát triển cộng đồng làm tăng nguồn vốn
con người, vốn tổ chức và cả vốn xã hội. Do đó quản lý nhà trường là vận dụng tất cả
các nguyên lý chung của quản lý giáo dục để đẩy mạnh mọi hoạt động nhà trường theo
mục tiêu đào tạo. Do vậy QL nhà trường là QLGD trong một phạm vi xác định của
một đơn vị giáo dục, đó là trường học.
Nói tóm lại, mục đích của quản lý nhà trường là:
- Đưa nhà trường từ trạng thái đang có, lên một trạng thái phát triển mới.

- Bằng phương thức xây dựng và phát triển mạnh mẽ các nguồn lực giáo dục và
hướng các nguồn lực đó vào phục vụ cho việc nâng cao chất lượng GD.
- Tổ chức q trình giáo dục có hiệu quả để đào tạo thế hệ trẻ trở thành những
nhân cách phát triển toàn diện.
- Thường xuyên QL nội bộ, dân chủ hoá nhà trường, nâng cao VH QL.
1.2.4. Quản lý trường tiểu học
HS tiểu học có nhu cầu địi hỏi được phát triển tồn diện. Bởi thế, trường TH có
vị trí và nhiệm vụ đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp “trồng người”.
- Điều 29 của Luật GD đã chỉ rõ mục tiêu của giáo dục tiểu học là: “Giáo dục
phổ thông nhằm phát triển toàn diện cho người học về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm
mỹ, kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo; hình
thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa và trách nhiệm công dân;
chuẩn bị cho người học tiếp tục học chương trình giáo dục đại học, giáo dục nghề
nghiệp hoặc tham gia lao động, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Giáo dục tiểu học nhằm