Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường tiểu học hoàng văn thụ, quận gò vấp thành phố hồ chí minh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
-----------------

LÊ THỤY PHƢỢNG LINH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN
Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC HOÀNG VĂN THỤ,
QUẬN GÒ VẤP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI, 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

LÊ THỤY PHƢỢNG LINH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN
Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC HOÀNG VĂN THỤ,
QUẬN GÒ VẤP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60 14 01 14

Cán bộ hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Tuyết

HÀ NỘI, 2015

LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thiện đề tài luận văn này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sự giúp đỡ
nhiệt tình của thầy (cô) và anh (chị) công tác tại trường tiểu học Hoàng Văn
Thụ và Phòng Giáo dục - đào tạo, Quận Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh.
Với tấm lòng biết ơn sâu sắc tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành của
mình tới cô giáo hướng dẫn Tiến sĩ Nguyễn Thị Tuyết đã tận tình hướng dẫn,
giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn.
Xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo và Công tác
sinh viên, Phòng Tổ chức - Hành chính, các khoa, các trung tâm, thư viện và
sự giảng dạy nhiệt tình của các thầy giáo, cô giáo trong thời gian học tập và
nghiên cứu đã trang bị cho tôi những kiến thức quý giá .
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới các thầy cô trong Hội đồng chấm luận
văn tốt nghiệp Thạc sỹ đã dành thời gian đọc và góp ý cho luận văn này.
Hà Nội, tháng 10 năm 2015
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Lê Thụy Phƣợng Linh

i


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu và dẫn chứng đưa ra trong luận văn là hoàn toàn trung thực và
không sao chép từ bất kì một công trình nào.
Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2015
Tác giả luận án

Lê Thụy Phƣợng Linh

ii


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt

Viết đầy đủ

BGH

Ban giám hiệu

CBQL

Cán bộ quản lý

CSVC

Cơ sở vật chất

TH

Tiểu học

QL

Quản lý

iii


MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... i
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................. iii
MỤC LỤC ........................................................................................................ vi
DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................. viii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ ................................................................................... ix
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ
CHUYÊN MÔN Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC.................................................. 6
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................... 6
1.2. Một số vấn đề lý luận về quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường
tiểu học ............................................................................................................ 10
1.2.1. Quản lý .................................................................................................. 10
1.2.2. Quản lý giáo dục ................................................................................... 13
1.2.3. Quản lý nhà trường tiểu học .................................................................. 14
1.3. Tổ chuyên môn và hoạt động tổ chuyên môn ở trường Tiểu học ............ 19
1.3.1. Tổ chuyên môn ...................................................................................... 19
1.3.2. Nhiệm vụ của tổ chuyên môn ............................................................... 20
1.3.3. Hoạt động của tổ chuyên môn............................................................... 21
1.4. Nội dung công tác quản lí tổ chuyên môn ở trường tiểu học................... 22
1.4.1. Quản lí công tác bổ nhiệm và quy hoạch tổ trưởng tổ phó chuyên môn 22
1.4.2. Quản lí việc xây dựng và thực hiện kế hoạch ....................................... 22
1.4.3. Quản lí hoạt động dạy học .................................................................... 23
1.4.4. Quản lí đổi mới phương pháp dạy học ................................................. 26
1.4.5. Quản lí hoạt động sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài

học ................................................................................................................... 28
1.5. Một số yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lí tổ chuyên môn đối với dạy
học tại các trường Tiểu học ............................................................................. 29

iv


1.5.1. Yếu tố khách quan ................................................................................. 29
1.5.2. Yếu tố chủ quan .................................................................................... 31
Tiểu kết chương 1............................................................................................ 33
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN
MÔN TRƢỜNG TIỂU HỌC HOÀNG VĂN THỤ QUẬN GÒ VẤP,
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .................................................................... 35
2.1. Đặc điểm kinh tế- xã hội và giáo dục của Quận Gò Vấp, Thành phố Hồ
Chí Minh ......................................................................................................... 35
2.1.1. Điều kiện tự nhiên và dân cư ................................................................ 35
2.1.2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội...................................................... 35
2.1.3.Khái quát chung về Giáo dục và đào tạo của Quận Gò Vấp, Thành phố
Hồ Chí Minh.................................................................................................... 35
2.2. Thực trạng tổ chuyên môn ở trường tiểu học Hoàng Văn Thụ Quận Gò
Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh ........................................................................ 36
2.2.1. Quá trình hình thành và phát triển trường tiểu học Hoàng Văn Thụ,
Quận Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh ......................................................... 36
2.2.2. Về chất lượng đội ngũ giáo viên của tổ chuyên môn............................ 36
2.3. Thực trạng hoạt động quản lý tổ chuyên môn trường tiểu học Hoàng Văn
Thụ, Quận Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh ................................................ 39
2.3.1. Thực trạng công tác bổ nhiệm và quy hoạch tổ trưởng chuyên môn ... 39
2.3.2. Thực trạng công tác quản lý việc xây dựng và thực hiện kế hoạch của tổ
chuyên môn ..................................................................................................... 41
2.3.3. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học .................................................. 43

2.3.4. Thực trạng công tác quản lý đổi mới phương pháp dạy học đối với tổ
chuyên môn ..................................................................................................... 44
2.3.5. Thực trạng quản lý hoạt động sinh hoạt tổ chuyên môn trường tiểu học
Hoàng Văn Thụ, Quận Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh ............................. 46
2.4. Đánh giá chung ........................................................................................ 58
2.4.1. Điểm mạnh ............................................................................................ 58

v


2.4.2. Điểm yếu ............................................................................................... 59
2.4.3. Thời cơ .................................................................................................. 60
2.4.4. Thách thức ............................................................................................. 60
Tiểu kết chương 2............................................................................................ 61
CHƢƠNG 3: ĐỀ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
TỔ CHUYÊN MÔN TRƢỜNG TIỂU HỌC HOÀNG VĂN THỤ QUẬN
GÒ VẤP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .................................................... 62
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý ............................................... 62
3.1.1. Đảm bảo tính đồng bộ ........................................................................... 62
3.1.2. Đảm bảo tính kế thừa ............................................................................ 62
3.1.3. Đảm bảo tính khả thi ............................................................................. 62
3.1.4. Đảm bảo tính hiệu quả .......................................................................... 62
3.2. Biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường tiểu học Hoàng
Văn Thụ, Quận Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh. ........................................ 63
3.2.1. Công tác bổ nhiệm và quy hoạch tổ trưởng, tổ phó chuyên môn ........ 63
3.2.2. Đổi mới công tác xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động
của tổ chuyên môn .......................................................................................... 64
3.2.3. Quản lý chỉ đạo hoạt động dạy học theo định hướng đổi mới nội dung,
phương pháp dạy học của tổ chuyên môn ....................................................... 65
3.2.4. Tổ chức công tác bồi dưỡng và tự bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ và

năng lực quản lý cho tổ trưởng chuyên môn ................................................... 69
3.2.5. Đổi mới công tác quản lý hoạt động sinh hoạt của tổ chuyên môn theo
hướng nghiên cứu bài học ............................................................................... 72
3.2.6. Tăng cường hoạt động giao lưu, học tập, trao đổi kinh nghiệm giữa các
tổ chuyên môn trong trường và với các tổ chuyên môn trường tiểu học tiên
tiến trong thành phố ........................................................................................ 77
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp trong quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở
trường Tiểu học Hoàng Văn Thụ, Quận Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh .. 78
3.4. Thăm dò mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ..... 79

vi


Tiểu kết chương 3............................................................................................ 83
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 85
1. Kết luận ....................................................................................................... 85
2. Khuyến nghị ................................................................................................ 86
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 88
PHỤ LỤC ....................................................................................................... 91

vii


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2. 1:

Chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý ......................................... 36

Bảng 2. 2:

Thống kê tình hình đội ngũ giáo viên trường Tiểu
học Hoàng Văn Thụ ................................................................ 37

Bảng 2. 3:

Kết quả khảo sát công tác bổ nhiệm và quy hoạch
tổ trưởng, tổ phó chuyên môn ................................................. 40

Bảng 2. 4:

Kết quả khảo sát công tác về quản lý việc xây
dựng thực hiện kế hoạch tổ chuyên môn ................................ 44

Bảng 2. 5:

Kết quả khảo sát quản lý hoạt động dạy học .......................... 49

Bảng 2. 6:

Kết quả khảo sát quản lý đổi mới phương pháp
dạy học đối với tổ chuyên môn............................................... 49

Bảng 2. 7:

Kết quả khảo sát quản lý hoạt động sinh hoạt của
tổ chuyên môn ......................................................................... 49

Bảng 2. 8:

Kết quả khảo sát công tác quản lý hoạt động của đội ngũ giáo

viên ……………………………………………………….49

Bảng 2. 9:

Kết quả khảo sát về quản lý hồ sơ chuyên môn ..................... 49

Bảng 2. 10

Kết quả khảo sát về quản lý việc thực hiện
chương trình, kế hoạch giáo dục của tổ chuyên
môn ......................................................................................... 51

Bảng 2. 11:

Kết quả khảo sát về quản lý việc kèm cặp, bồi
dưỡng các thành viên của tổ chuyên môn ............................ 523

Bảng 2. 13:

Kết quả khảo sát về quản lý việc kiểm tra đánh
giá, nhận xét của tổ chuyên môn ........................................... 55

Bảng 2. 14:

Kết quả khảo sát về quản lý hoạt động nghiên cứu
khoa học của giáo viên ........................................................... 56

Bảng 2. 15:

Kết quả khảo sát quản lý hoạt động dự giờ, thao

giảng, hội giảng....................................................................... 57

viii


Bảng 3. 1:

Kết quả khảo sát về mức độ cần thiết của các biện
pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường
tiểu học Hoàng Văn Thụ ......................................................... 80

Bảng 3. 2:

Kết quả khảo sát về mức độ khả thi của các biện
pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường
tiểu học Hoàng Văn Thụ ......................................................... 82

ix


DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2. 1: Tỷ lệ mức độ nhận thức về tầm quan trọng của tổ
chuyên môn trong nhà trường................................................. 39
Biểu đồ 2. 2: Kết quả khảo sát quản lý hoạt động sinh hoạt của
tổ chuyên môn ......................................................................... 47
Biểu đồ 3. 1: Minh họa mối quan hệ về tính cần thiết và tính
khả thi của các biện pháp ........................................................ 83

x

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trên nền tảng triết lý giáo dục của Hồ Chí Minh, Đảng ta luôn chú trọng
bổ sung, phát triển cho phù hợp với yêu cầu của các giai đoạn lịch sử. Triết lý
giáo dục Hồ Chí Minh và đường lối, chủ trương, chính sách giáo dục của Đảng
và Nhà nước qua các thời kỳ của cách mạng Việt Nam luôn gắn bó với nhau.
Quan điểm của Đảng xuyên suốt thời kỳ đổi mới cho đến nay là: giáo dục là
quốc sách hàng đầu; đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho sự phát triển; sự nghiệp
giáo dục là sự nghiệp của toàn dân. Trong các văn kiện của Đảng, từ Đại hội VI
đến Đại hội VIII, Đảng ta khẳng định “Cùng với khoa học và công nghệ, giáo
dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực,
bồi dưỡng nhân tài”. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 2 khóa VIII (1996) [44],
Đảng ta đã xác định mục tiêu cơ bản và nhiệm vụ của giáo dục là đào tạo con
người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, có tri thức, kỹ năng, vừa hồng vừa chuyên;
giữ vững mục tiêu xã hội chủ nghĩa; thực sự xem giáo dục là quốc sách hàng
đầu; giáo dục và đào tạo là sự nghiệp của toàn Đảng, Nhà nước và toàn dân;
phát triển giáo dục đào tạo gắn với nhu cầu phát triển kinh tế xã hội. Đến Đại
hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã khẳng định “Đổi mới căn bản, toàn diện nền
giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa
và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội
ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục là khâu then chốt” và “Giáo dục và đào
tạo có sứ mệnh nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài,
góp phần quan trọng xây dựng đất nước, xây dựng nền văn hóa và con người
Việt Nam”.
Luật giáo dục năm 2010 cũng chỉ rõ “ Phương pháp giáo dục phải phát
huy tính tích cực, tự giác chủ động tư duy sáng tạo của người học, bồi dưỡng
năng lực tự học, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên’’. Vì vậy đổi mới công
tác quản lý giáo dục trong giai đoạn hiện nay cần thường xuyên nghiên cứu tìm
tòi, học hỏi nâng cao trình độ nghiệp vụ quản lý, cải tiến công tác quản lý vận

dụng một cách linh hoạt, sáng tạo vào điều kiện của đơn vị mình.[10]
1


Nói đến hoạt động quản lý của nhà trường thì quản lý hoạt động tổ chuyên
môn là vô cùng quan trọng và được đặt lên hàng đầu. Hoạt động chuyên môn tác
động trực tiếp tới chất lượng dạy của giáo viên và học tập của học sinh , là hoạt
động quan trọng, chủ yếu, quyết định sự tồn tại và phát triển của nhà trường.
Hoạt động quản lý chuyên môn trực tiếp là hiệu trưởng là người có vai trò đặc
biệt quan trọng, tác động đến đội ngũ giáo viên và học sinh của nhà trường.
Chính vì lẽ đó, hiệu trưởng phải là hạt nhân chủ yếu trong việc ứng dụng các
khoa học quản lý để vận dụng linh hoạt, năng động các biện pháp quản lý nhằm
thực hiện mục tiêu giáo dục đã đề ra.
Tổ chuyên môn là một bộ phận cấu thành, là nơi thực thi nhiệm vụ dạy
học và giáo dục học sinh. Một nhà trường chỉ có thể thay đổi bằng chính nội lực
của mình. Động lực quan trọng để giúp nhà trường phát triển chính là mối quan
hệ, sự tương tác, giúp đỡ lẫn nhau trong khối đoàn kết và sự nỗ lực vươn lên của
mỗi cá nhân. [19]
Trong tổ chuyên môn, người tổ trưởng là người trực tiếp điều hành các
hoạt động của tổ chuyên môn, chịu sự quản lý chỉ đạo và chịu trách nhiệm về
các hoạt động của tổ trước hiệu trưởng.
Vai trò quản lý của tổ trưởng chuyên môn góp phần không nhỏ vào việc
nâng cao chất lượng giáo dục. Hoạt động tổ chuyên môn có chất lượng và hiệu
quả là nhờ vào đội ngũ tổ trưởng chuyên môn.
Để đội ngũ tổ trưởng chuyên môn thực sự là hạt nhân trong hoạt động
chuyên môn của trường Tiểu học, vai trò của hiệu trưởng trong việc quản lý và
chỉ đạo đội ngũ tổ trưởng chuyên môn là hết sức quan trọng. Thông qua đội ngũ
này, hiệu trưởng có thể thu thập thông tin đầy đủ, chính xác các hoạt động có
liên quan đến chuyên môn của nhà trường. Từ đó xây dựng biện pháp chỉ đạo
phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo.

Trường tiểu học Hoàng Văn Thụ nằm trên địa bàn Quận Gò Vấp, Thành
phố Hồ Chí Minh trong những năm gần đây đã có những đổi mới nhất định về
công tác quản lý và từng bước khẳng định mình. Tuy nhiên, công tác quản lí
hoạt động tổ chuyên môn mà Ban giám hiệu nhà trường đang áp dụng hầu hết là
2


do kinh nghiệm của bản thân, chưa phát huy hết sức mạnh nội lực của nhà
trường cũng như năng lực của các tổ trưởng chuyên môn. Ngoài ra đội ngũ tổ
trưởng chuyên môn cũng có một số chưa được đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng quản
lý tổ chuyên môn một cách có hệ thống, vì vậy trong những năm học trước đây
hoạt động của các tổ chuyên môn của trường chưa được đồng bộ, các nội dung
hoạt động của các tổ chuyên môn chưa đi vào chiều sâu, còn hạn chế ở một số
lĩnh vực.
Qua nhiều năm công tác ở trường tiểu học, từ một giáo viên trở thành một
người quản lý, bản thân tôi thấy rõ: Quản lý, chỉ đạo có hiệu quả các nội dung
hoạt động của tổ chuyên môn là một trong những công tác trọng tâm và thường
xuyên của hiệu trưởng để thực hiện nhiệm vụ quản lý, nâng cao chất lượng giáo
dục toàn diện trong nhà trường
Xuất phát từ những lý do trên tôi chọn đề tài nghiên cứu “Quản lý hoạt
động tổ chuyên môn ở trường tiểu học Hoàng Văn Thụ Quận Gò Vấp, Thành
phố Hồ Chí Minh” làm luận văn tốt nghiệp của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất các biện pháp quản lí, nhằm nâng cao hoạt động quản lý tổ
chuyên môn ở trường tiểu học Hoàng Văn Thụ, Quận Gò Vấp, Thành phố Hồ
Chí Minh.
3.Khách thể và đối tƣợng, nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động tổ chuyên môn của trường tiểu học.
3.2. Đối tượng nghiên cứu

Quản lý hoạt động tổ chuyên môn Trường Tiểu học Hoàng Văn Thụ
Quận Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh.
4. Câu hỏi nghiên cứu
4.1. Thực trạng hoạt động Quản lý tổ chuyên môn ở trường tiểu học, Quận
Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay như thế nào ?
4.2. Có biện pháp quản lý nào để góp phần nâng cao chất lượng hoạt
động tổ chuyên môn ở trường tiểu học Hoàng Văn Thụ, Quận Gò Vấp, Thành
3


phố Hồ Chí Minh?
5. Giả thuyết khoa học
Công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn của trường tiểu học quận
Hoàng Văn Thụ quận, Gò Vấp – Thành phố Hồ Chí Minh đã đạt được những kết
quả nhất định, đã góp phần nâng cao chất chất lượng dạy học. Tuy nhiên, trong
quá trình quản lý, còn có những điều chưa phù hợp và bất cập. Nếu đề xuất được
các biện pháp quản lý hoạt động của Tổ chuyên môn phù hợp như: Tổ chức
phân loại, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên; Tổ chức các hoạt
động ngoại khoá, dự giờ thăm lớp đối với giáo viên, … thì sẽ nâng cao được
chất lượng hoạt động của Tổ chuyên môn, qua đó góp phần nâng cao chất lượng
giáo dục của nhà trường.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
Đề tài tập trung vào những nhiệm vụ sau
6.1. Nghiên cứu tài liệu để hình thành cơ sở lí luận về vấn đề Quản lý hoạt
động tổ chuyên môn ở trường Tiểu học Hoàng Văn Thụ Quận Gò Vấp, Thành
phố Hồ Chí Minh.
6.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lí hoạt động tổ chuyên môn ở
trường Tiểu học Hoàng Văn Thụ Quận Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh.
6.3. Trên cơ sở phân tích thực trạng và nguyên nhân, đề xuất một số biện
pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở Trường Tiểu học Hoàng Văn Thụ

Quận Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh.
7. Phạm vi nghiên cứu
Giới hạn thời gian: Từ năm học 2011-2012 đến năm học 2014-2015
Đối tượng khảo sát: Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn,
giáo viên.
8. Phƣơng pháp nghiên cứu
8.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu, hệ thống hóa quan điểm của các nhà nghiên cứu trong và
ngoài nước, những văn kiện của Đảng và nhà nước, chỉ thị của thủ tướng chính
phủ, thông tư, quy chế của Bộ giáo dục và Đào tạo,... có liên quan đến nội dung
4


đề tài nghiên cứu.
8.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
8.2.1. Phương pháp quan sát:
Phương pháp quan sát các hình thức thể hiện công tác quản lý của Hiệu
trưởng, Ban giám hiệu nhà trường về quản lý. Quản lý Tổ chuyên môn ở các
trường Tiểu học quận Gò Vấp, thành phố Hồ Chí Minh
8.2.2. Điều tra bảng hỏi
Sử dụng bảng hỏi để điều tra về nhận thức, thái độ và đánh giá của các
cán bộ quản lí , Giáo viên trong trường tiểu học Hoàng Văn Thụ Quận Gò Vấp
Thành phố Hồ Chí Minh về việc Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong nhà
trường hiện nay, cũng như việc đề xuất các biện pháp cho việc Quản lý hoạt
động tổ chuyên môn trường tiểu học Hoàng Văn Thụ Quận Gò Vấp Thành phố
Hồ Chí Minh và Quản lý hoạt động này trong thời gian tới . Đề tài cũng khảo sát
ý kiến của cán bộ quản lý và khách thể phụ trách công tác này để thu thập dữ
liệu đa chiều.
Ngoài ra, đề tài cũng sử dụng phiếu hỏi để khảo sát tính khả thi của các
biện pháp.

8.2.3. Phương pháp phỏng vấn sâu
Phỏng vấn hiệu trưởng, phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn của trường
để làm rõ thực trạng quản lý hoạt động chuyên môn của nhà trường.
8.3. Phƣơng pháp toán thống kê
Dùng một số công thức toán thống kê để xử lí kết quả nghiên cứu nhằm
rút ra kết luận khoa học.
9. Những đóng góp của đề tài
- Về mặt lý luận: làm sáng tỏ thêm cơ sở lý luận trong việc quản lý hoạt
động của Tổ chuyên môn ở bậc học Tiểu học.
- Về mặt thực tiễn: giúp cho Hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn trong
công tác quản lý hoạt động dạy học nói chung, hoạt động Tổ chuyên môn nói
riêng.
10. Cấu trúc luận văn
5


Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục,
nội dung chính của luận văn được trình bày trong 3 chương.
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường
tiểu học.
Chương 2: Thực trạng công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở
trường tiểu học Hoàng Văn Thụ Quận Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh.
Chương 3: Một số biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường
tiểu học Hoàng Văn Thụ Quận Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh.

6


CHƢƠNG 1:
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG

TỔ CHUYÊN MÔN Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Quản lý là một khái niệm rộng bao gồm nhiều nội dung, gắn liền với
nhiều hoạt động của con người và nó phát triển cùng với sự phát triển của xã hội
loài người. Quản lý gắn liền với các hoạt động xã hội nên nó mang tính phổ
biến, đó là: “Tất cả mọi lao động trực tiếp và tiến hành trên quy mô tương đối
lớn, thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ đạo để điều hoà những hoạt động cá
nhân và thực hiện những chức năng chung, phát sinh từ vận động của toàn bộ cơ
chế sản xuất, khc với sự vận động của các cơ quan độc lập của nó. Một người
độc tấu vĩ cầm riêng lẻ tự mình điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần
phải có nhạc trưởng”. [13]
Giáo dục là một hiện tượng xã hội đặc biệt, được nảy sinh, tồn tại và phát
triển cùng với sự phát triển của xã hội loài người. Trong giai đoạn hiện nay, với
sự phát triển như vũ bão của khoa học kĩ thuật và sự bùng nổ của công nghệ
thông tin, loài người bước vào thế kỷ của nền kinh tế tri thức thì giáo dục càng
giữ một vị trí quan trọng và cần thiết hơn bao giờ hết trong chiến lược phát triển
đất nước của mọi quốc gia.
Hội nghị lần thứ 2 Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá VIII đã chỉ rõ:
"Để thực hiện được mục tiêu chiến lược mà Đại hội VIII đã đề ra cần phải khai
thác và sử dụng nhiều nguồn nhân lực khác nhau, trong đó nguồn lực con người
là quý báu nhất, có vai trò quyết định, đặc biệt là đối với nước ta khi nguồn lực
tài chính còn hạn hẹp. Nguồn lực đó là người lao động có trí tuệ cao, tay nghề
thành thạo, có phẩm chất đẹp, được đào tạo, bồi dưỡng và được phát huy bởi
một nền giáo dục tiên tiến gắn liền với khoa học, công nghệ hiện đại. Giáo dục
phải làm tốt nhiệm vụ đào tạo nguồn lực cho đất nước, đội ngũ lao động cho
khoa học và công nghệ".[44]
Như vậy, mục đích của giáo dục ngày nay không đơn thuần là truyền thụ
cho học sinh những tri thức mà loài người đã tích lũy được qua nhiều thế hệ mà
7

còn phải bồi dưỡng cho họ năng lực làm chủ bản thân, độc lập trong suy nghĩ,
tích cực tìm tòi, phát hiện ra cái mới trong học tập và nghiên cứu, biết tự giải
quyết những vấn đề mới nảy sinh trong các hoạt động hàng ngày của bản thân.
Trong đó, việc quản lý hoạt động dạy và học (hay nói cách khác là hoạt động
chuyên môn của đội ngũ giáo viên) có vai trò quyết định đến chất lượng giáo
dục của nhà trường. Các nhà nghiên cứu về quản lý giáo dục Xô Viết đã khẳng
định: "Kết quả toàn bộ hoạt động của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào việc
tổ chức đúng đắn và hợp lý các hoạt động của đội ngũ giáo viên".
Trong nhà trường phổ thông, đội ngũ giáo viên được sắp xếp theo từng tổ
chuyên môn, vì vậy việc quản lý hoạt động của họ cũng chính là quản lý hoạt
động của tổ chuyên môn nói chung nhằm hoàn thành tốt nhiệm vụ nâng cao chất
lượng dạy và học. Luật Giáo dục năm 2010 nhấn mạnh: "Tuy không trực tiếp
tham gia vào hoạt động dạy và học, nhưng cán bộ quản lý giáo dục bằng những
hoạt động quản lý của mình tác động vào quá trình giáo dục nhằm hướng cho
hoạt động dạy và học đạt được những mục tiêu yêu cầu của giáo dục và bảo đảm
chất lượng giáo dục". [34]
Những năm gần đây, công tác quản lý trường học nói chung đã được
nhiều nhà nghiên cứu đề cập đến, trong đó có nhận định rất quan trọng của tác
giả Thái Duy Tuyên về nội dung quản lý phương pháp dạy học của hiệu trưởng
(“Phương pháp dạy học truyền thống và hiện đại” - 2008). Theo ông, trọng tâm
của quản lý phương pháp dạy học là quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên,
quản lý hoạt động học tập của học sinh, và phải được bắt đầu từ quản lý hoạt
động của tổ chuyên môn. [39]
Tác giả Thái Duy Tuyên khẳng định: tổ chuyên môn là tế bào cơ bản giữ
vị trí quan trọng nhất trong việc triển khai công tác quản lý đổi mới phương
pháp dạy học, là đầu mối để thực hiện các quyết định, các chủ trương của hiệu
trưởng, là nơi tổ chức học tập, ứng dụng, thể nghiệm những lý luận về phương
pháp dạy học mới... Để quản lý hoạt động của tổ chuyên môn, trước hết cần cụ
thể hóa các chủ trương về đổi mới phương pháp dạy học của các cấp quản lý

thành quy định nội bộ để tổ chức thực hiện. Hiệu trưởng cần giao trách nhiệm
8


cho phó hiệu trưởng hoặc trực tiếp hướng dẫn tổ trưởng chuyên môn xây dựng
kế hoạch đổi mới phương pháp dạy học cho từng năm học. Đặc biệt, cần đổi mới
nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn, phải chú trọng bồi dưỡng cho giáo viên
những vấn đề cụ thể của từng môn học. Đồng thời, hiệu trưởng phải kiểm tra tất
cả các khâu, từ xây dựng kế hoạch đến tổ chức, chỉ đạo việc thực hiện kế hoạch
và tự kiểm tra, đánh giá của tổ...[37]
Về công tác quản lý hoạt động chuyên môn trong nhà trường nói chung
và trường tiểu học nói riêng có thể kể đến một số công trình nghiên cứu sau:
Tác giả Nguyễn Thị Hồng Ngọc (2004) đã đánh giá thực trạng về công tác
quản lý hoạt động chuyên môn của hiệu trưởng các trường trung học cơ sở tại
quận 8 Thành phố Hồ Chí Minh, từ đó đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt
động chuyên môn của hiệu trưởng các trường trung học cơ sở trên địa bàn này
trong việc thực hiện đổi mới chương trình trung học cơ sở.[27]
Tác giả Nguyễn Thị Thắng (2008) nghiên cứu một số giải pháp nâng cao
hiệu quả quản lý hoạt động chuyên môn các trường tiểu học trên địa bàn thành
phố Thanh Hoá - tỉnh Thanh Hoá...[36]
Tác giả Hoàng Phương An (2010) đã nêu rõ được vị trí, vai trò của Tổ
chuyên môn và Tổ trưởng chuyên môn trong trường Tiểu học, xác định được
những nội dung Tổ trưởng chuyên môn quản lý hoạt động dạy học tại các trường
Tiểu học quận Cầu Giấy, Hà Nội [1].
n

Trên đây là những công trình nghiên cứu có tính chuyên sâu, gắn với

những vấn đề về công tác quản lý hoạt động chuyên môn nảy sinh trong các nhà
trường ở từng địa phương. Các nghiên cứu này đã giải quyết được một số vướng

mắc trong công tác quản lý trường học nói chung và quản lý hoạt động chuyên
môn nói riêng. Tuy nhiên, những biện pháp mà các tác giả đưa ra không phải lúc
nào cũng phù hợp và giúp giải quyết được triệt để những bất cập trong công tác
quản lý của các nhà trường ở những địa phương khác. Hiện nay chưa có công
trình nào đề cập đến vấn đề quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường tiểu học
tại thành phố Hồ Chí Minh. Vì vậy, nghiên cứu đề tài “Quản lý hoạt động tổ

9


chuyên môn ở trường Tiểu học Hoàng Văn Thụ, Quận Gò Vấp, Thành phố Hồ
Chí Minh” là thực sự cần thiết, vừa có ý nghĩa lý luận, vừa có ý nghĩa thực tiễn.
1.2. Một số vấn đề lý luận về quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà
trƣờng tiểu học
1.2.1. Quản lý
Trong xã hội loài người, quản lý là một hoạt động bao trùm mọi mặt của
đời sống xã hội. Nó ra đời khi xã hội cần có sự chỉ huy, điều hành, phân công,
hợp tác, kiểm tra, chỉnh lý trong lao động tập thể trên một quy mô nào đó để đạt
năng suất cao hơn, hiệu quả tốt hơn. Như vậy, quản lý là một phạm trù tồn tại
khách quan và là một tất yếu lịch sử. Trong quá trình tồn tại và phát triển của
quản lý, đặc biệt trong quá trình xây dựng lý luận về quản lý, khái niệm quản lý
được nhiều nhà lý luận đưa ra, nó thường phụ thuộc vào lĩnh vực hoạt động,
nghiên cứu của mỗi người. Chẳng hạn:
Theo Harold Koontz trong tác phẩm "Những vấn đề cốt yếu của quản lý"
(1994) thì:"Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo phối hợp những nỗ
lực cá nhân nhằm đạt được mục đích của nhóm".[21]
Khi nói về vai trò của quản lý trong xã hội, ý kiến của Paul Hersey và Ken
Blanc Heard trong cuốn "Quản lý nguồn nhân lực" cho rằng: "Quản lý là một
quá trình cùng làm việc giữa nhà quản lý với người bị quản lý, nhằm thông qua
hoạt động của cá nhân, của nhóm, huy động các nguồn lực khác để đạt mục tiêu

của tổ chức".[31]
Các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lê nin đã khẳng định: "Bất cứ lao
động xã hội hay cộng đồng trực tiếp nào được thực hiện ở quy mô tương đối lớn
đều cần đến sự quản lý".[13
- Quan niệm của các nhà khoa học Việt Nam về quản lý như sau:
Theo tác giả Hà Sỹ Hồ: "Quản lý là một quá trình hoạt động có định
hướng, có tổ chức, lựa chọn trong các tác động có thể dựa trên các thông tin về
tình trạng của đối tượng được ổn định và làm cho nó phát triển tới mục đích đã
định". [20]
Tác giả Hà Thế Ngữ và Tác giả Đặng Vũ Hoạt cho rằng: "Quản lý là một
10


quá trình định hướng, quá trình có mục tiêu, quản lý một hệ thống nhằm đạt
được những mục tiêu nhất định".[29]
Theo tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc: “Quản lý là tác động có định hướng,
có chủ đích của chủ thể quản lý (người quản lý) đến khách thể quản lý (người bị
quản lý) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục
đích của tổ chức bằng cách vận dụng các hoạt động (chức năng) kế hoạch hóa,
tổ chức, chỉ đạo (lãnh đạo) và kiểm tra” [26]
Từ các định nghĩa nêu trên, dưới các góc độ khác nhau, chúng ta có thể
hiểu một cách khái quát là: Quản lý một đơn vị (cơ sở sản xuất, cơ quan, trường
học, địa phương...) với tư cách là một hệ thống xã hội, là khoa học và nghệ thuật
tác động vào hệ thống, vào từng thành tố của hệ thống bằng phương pháp thích
hợp nhằm đạt được các mục tiêu đề ra.
Hiện nay, quản lý thường được định nghĩa rõ hơn: Quản lý là quá trình đạt
đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các hoạt động: kế hoạch hóa, tổ
chức, chỉ đạo và kiểm tra.
Các hoạt động kể trên cũng chính là các chức năng của quản lý. Nội dung
cụ thể của từng chức năng có thể hiểu như sau:

- Chức năng lập kế hoạch:
Là chức năng hạt nhân của quá trình quản lý. Bởi vì kế hoạch là tập hợp
những mục tiêu cơ bản được sắp xếp theo một trình tự nhất định cùng với một
chương trình hành động cụ thể để đạt được mục tiêu đã đề ra. Kế hoạch được
xây dựng xuất phát từ đặc điểm tình hình cụ thể của tổ chức và những mục tiêu
đã định sẵn mà tổ chức có thể hướng tới và đạt được, dưới sự tác động có định
hướng của người quản lý.
- Chức năng tổ chức:
Là chức năng quan trọng của quá trình quản lý, đảm bảo tạo thành sức
mạnh của tổ chức để thực hiện thành công kế hoạch đã đề ra. Tầm quan trọng
này đã được Lênin khẳng định: "Tổ chức là nhân tố sinh ra hệ toàn vẹn, biến
một tập hợp các thành tố rời rạc thành một thể thống nhất, người ta gọi là hiệu
ứng tổ chức".
11


Nhờ có chức năng này, những nguồn lực của hệ thống được tiến hành sắp
xếp, bố trí một cách khoa học và phù hợp thành một hệ toàn vẹn nhằm đảm bảo
cho chúng hỗ trợ nhau để đạt được mục tiêu của hệ thống một cách hiệu quả
nhất.
- Chức năng chỉ đạo:
Đây là chức năng đặc thù của người quản lý, nó biểu hiện rất rõ nét năng
lực của người quản lý. Đó là sự điều hành, điều chỉnh hoạt động của hệ thống
nhằm thực hiện đúng kế hoạch đã đề ra để đạt được mục tiêu đã định. Nó đòi hỏi
người quản lý phải luôn theo sát các hoạt động, các trạng thái vận hành của hệ
thống để kịp thời phát hiện ra những sai lỗi trong quá trình vận hành của hệ
thống và đưa ra được những biện pháp điều chỉnh, uốn nắn kịp thời sao cho hệ
thống vận hành không làm thay đổi mục tiêu đã định của hệ thống.
- Chức năng kiểm tra đánh giá:
Người quản lý muốn hoàn thành được trọng trách của mình một cách có

hiệu quả nhất thì không bao giờ được coi nhẹ chức năng này. Bởi vì chính chức
năng này giúp cho người quản lý thu thập được những thông tin ngược từ đối
tượng quản lý trong quá trình vận hành của hệ thống, nhờ đó mà đánh giá được
trạng thái vận hành của hệ thống ra sao so với kế hoạch đã đề ra và như vậy sẽ
đánh giá được kế hoạch khả thi đến mức độ nào, nguyên nhân của sự thành công
- thất bại, cần điều chỉnh, bổ sung những gì vào nội dung kế hoạch để đạt được
mục tiêu....Và cũng nhờ có chức năng này mà người quản lý rút ra cho mình
những bài học kinh nghiệm để thực hiện các quá trình quản lý tiếp theo được
hiệu quả hơn nữa.
Điều cần chú ý đối với người quản lý là thực hiện mỗi một chức năng là
hoàn thành một giai đoạn trong chu kỳ quản lý. Tuy nhiên sự phân chia chu kỳ
quản lý thành các giai đoạn chỉ có tính chất tương đối để giúp người quản lý
định hướng cho hoạt động quản lý của mình. Còn trong thực tế, các giai đoạn
này gối đầu lên nhau, bổ sung cho nhau, xâm nhập vào nhau. Và một yếu tố
không thể thiếu được để người quản lý thực hiện được những chức năng trên là
thông tin. Vì vậy thông tin được coi như một công cụ hoặc một chức năng đặc
12


biệt trong chu trình quản lý.
1.2.2. Quản lý giáo dục
Theo tác giả Đặng Quốc Bảo: " Quản lý giáo dục theo nghĩa tổng quát là
hoạt động điều hành phối hợp của các lực lượng xã hội nhằm thúc đẩy mạnh
công tác đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu của xã hội".[3 trang 45]
Theo các tác giả Nguyễn Quốc Chí - Nguyễn Thị Mỹ Lộc: Hoạt động quản lý
(management) là tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người
quản lý) đến khách thể (người bị quản lý) - trong một tổ chức [12].
Tác giả Phạm Minh Hạc quan niệm rằng: "Quản lý giáo dục là quản lý
trường học, thực hiện đường lối giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm
của mình, tức là đưa nhà trường vận hành theo nguyên lý giáo dục, với thế hệ trẻ

và với từng học sinh".[18 trang 34]
Theo chuyên gia giáo dục Liên - xô M.I.Kônđacôp thì: "Quản lý giáo dục
là tập hợp những biện pháp: tổ chức, phân phối cán bộ, kế hoạch hoá... nhằm
đảm bảo sự vận hành bình thường của các cơ quan trong hệ thống giáo dục để
tiếp tục phát triển và mở rộng hệ thống cả về mặt chất lượng cũng như số
lượng". [24 trang 34]
Định nghĩa này cho ta thấy bất luận một tổ chức nào, có mục đích gì, cơ
cấu, quy mô ra sao đều phải có sự quản lý, người quản lý để tổ chức đó hoạt
động và đạt được mục đích.
Từ những quan điểm trên chúng ta có thể khái quát rằng: Quản lý giáo
dục là hệ thống tác động có mục đích, có kế hoạch hợp quy luật của chủ thể
quản lý nhằm làm cho hệ vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của
Đảng, thực hiện được các tính chất của nhà trường Xã hội chủ nghĩa Việt Nam
mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học, giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ thống giáo
dục đến mục tiêu dự kiến- đạt đến trạng thái mới về chất.
Trong hệ thống giáo dục, con người giữ vai trò trung tâm của mọi hoạt
động. Con người vừa là chủ thể, vừa là khách thể quản lý. Mọi hoạt động giáo
dục và quản lý giáo dục đều hướng vào việc đào tạo và phát triển nhân cách
thế hệ trẻ, bởi vậy con người là nhân tố quan trọng nhất trong quản lý giáo
13