Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông huyện phú tân tỉnh cà mau 1

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
---------------------------------

LÊ HÙNG CƯỜNG

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
HUYỆN PHÚ TÂN TỈNH CÀ MAU

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Đà Nẵng - 2021


ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
---------------------------------

LÊ HÙNG CƯỜNG

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
HUYỆN PHÚ TÂN TỈNH CÀ MAU

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8140114

LUẬN VĂN THẠC SĨ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

TS. LÊ HOÀNG DỰ

Đà Nẵng - 2021


i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, những vấn đề viết trong luận văn là nghiên cứu của bản thân.
Các số liệu đƣợc trình bày trong luận văn là trung thực, khách quan. Kết quả nghiên
cứu của luận văn chƣa đƣợc cơng bố trong bất cứ một cơng trình nghiên cứu nào khác.
Tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm về những gì đã cam đoan.
Tác giả

Lê Hùng Cƣờng




iv

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i
TÓM TẮT .................................................................................................................... ii
MỤC LỤC .................................................................................................................... iv
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................ vii
DANH MỤC CÁC BẢNG......................................................................................... viii
DANH MỤC CÁC HÌNH ........................................................................................... ix
MỞ ĐẦU.........................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài...................................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu.............................................................................................2
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ......................................................................2
4. Giả thuyết khoa học ..............................................................................................3
5. Phạm vi nghiên cứu của đề tài ..............................................................................3
6. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................3
7. Phƣơng pháp nghiên cứu ......................................................................................3
8. Ý nghĩa đóng góp của luận văn.............................................................................4
9. Cấu trúc của luận văn ............................................................................................4
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN
MÔN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG .....................................................5
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ..................................................................................5
1.2. Một số vấn đề cơ bản của đề tài ...............................................................................9
1.2.1. uản l và chức năng quản l .........................................................................9
1.2.2. Các phƣơng pháp quản l .............................................................................11
1.2.3. Các mơ hình quản l .....................................................................................11
1.2.4. uản l giáo dục ...........................................................................................12
1.2.5. uản l nhà trƣờng .......................................................................................14
1.2.6. uản l hoạt động tổ chuyên môn ................................................................15
1.3. Trƣờng Trung học phổ thông và tổ chuyên môn trong trƣờng Trung học phổ
thông ..............................................................................................................................15
1.3.1. Trƣờng Trung học phổ thông trong hệ thống giáo dục quốc dân (Theo
Điều 2 và điều 3 Thông tƣ 32/2020/TT - BGDĐT ngày 15/9/2020) quy định: ............15
1.3.2. Tổ chuyên môn trong Trƣờng Trung học phổ thông ....................................16
1.3.3. Nội dung hoạt động tổ chuyên môn ..............................................................18
1.4. uản l hoạt động tổ chuyên môn ở Trƣờng Trung hoc phổ thông .......................22
1.4.1. Vai tr của Hiệu trƣởng trong quản l hoạt động tổ chuyên môn ................22


v
1.4.2. Nội dung quản l hoạt động tổ chuyên môn .................................................22

1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản l hoạt động của tổ chuyên môn ở trƣờng
Trung học phổ thông .....................................................................................................26
1.5.1. Yếu tố chủ quan ............................................................................................26
1.5.2. Yếu tố khách quan ........................................................................................28
TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 ................................................................................................29
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ
CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƢỜNG THPT HUYỆN PHƯ TÂN TỈNH CÀ
MAU ..............................................................................................................................31
2.1. Khái qt tình hình phát triển kinh tế - xã hội và giáo dục của huyện Phú Tân,
tỉnh Cà Mau ...................................................................................................................31
2.1.1. Điều kiện tự nhiên .........................................................................................31
2.1.2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội và giáo dục huyện Phú Tân, tỉnh Cà
Mau ................................................................................................................................32
2.2. Khái quát về các trƣờng THPT huyện Phú Tân, tỉnh Cà Mau ...............................33
2.2.1. Trƣờng THPT Nguyễn Thị Minh Khai .........................................................33
2.2.2. Trƣờng THPT Phú Tân .................................................................................34
2.2.3. Trƣờng THCS - THPT Vàm Đình ................................................................35
2.3. Thực trạng hoạt động của tổ chun mơn ở các trƣờng THPT huyện Phú Tân,
tỉnh Cà Mau ...................................................................................................................37
2.3.1. Cơ cấu tổ chuyên môn ở các trƣờng THPT huyện Phú Tân, tỉnh Cà Mau ...37
2.3.2. Thực trạng hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng THPT huyện Phú Tân,
tỉnh Cà Mau ...................................................................................................................38
2.4. Thực trạng công tác quản l hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng THPT
huyện Phú Tân, tỉnh Cà Mau .........................................................................................38
2.4.1. Thực trạng công tác bổ nhiệm và quy hoạch tổ trƣởng chuyên môn ...........38
2.4.2. Thực trạng công tác quản l việc xây dựng và thực hiện kế hoạch của tổ
chuyên môn....................................................................................................................39
2.4.3. Thực trạng quản l hoạt động dạy học của tổ chuyên môn ..........................41
2.4.4. Thực trạng quản l công tác b i dƣ ng, tự b i dƣ ng của giáo viên ...........45
2.4.5. Thực trạng quản l hoạt động sinh hoạt chuyên môn của tổ chuyên môn ...48

2.4.6. Thực trạng quản l công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động của tổ chuyên
môn ................................................................................................................................50
2.5. Đánh giá chung .......................................................................................................52
2.5.1. Ƣu điểm ........................................................................................................52
2.5.2. Hạn chế .........................................................................................................52


vi
2.5.3. Nguyên nhân và bài học kinh nghiệm ..........................................................53
TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 ................................................................................................54
CHƢƠNG 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG HOẠT
ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THƠNG
HUYỆN PHƯ TÂN, TỈNH CÀ MAU ........................................................................56
3.1. Định hƣ ng phát triển giáo dục của tỉnh Cà Mau ..................................................56
3.1.1. Định hƣ ng chung ........................................................................................56
3.1.2. Định hƣ ng phát triển giáo dục bậc Trung học phổ thông ...........................58
3.2. Những nguyên tắc đề xuất biện pháp .....................................................................58
3.2.1. Đảm bảo tính mục tiêu ..................................................................................58
3.2.2. Đảm bảo tính khoa học .................................................................................59
3.2.3. Đảm bảo tính khả thi .....................................................................................59
3.2.4. Đảm bảo tính hiệu quả ..................................................................................59
3.3. Các biện pháp quản l nâng cao chất lƣợng hoạt động tổ chuyên môn ở các
trƣờng THPT huyện Phú Tân, tỉnh Cà Mau ..................................................................59
3.3.1. Xây dựng kế hoạch b i dƣ ng đội ngũ tổ trƣởng chuyên môn ....................59
3.3.2. Đổi m i công tác xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động tổ
chuyên môn....................................................................................................................63
3.3.3. Đổi m i công tác quản l hoạt động dạy học của tổ chuyên môn theo
định hƣ ng đổi m i phƣơng pháp dạy học....................................................................66
3.3.4. Đổi m i các hoạt động b i dƣ ng và tự b i dƣ ng chuyên môn, nghiệp
vụ cho giáo viên.............................................................................................................67

3.3.5. Đổi m i công tác quản l nội dung sinh hoạt của tổ chuyên môn ................68
3.3.6. Tăng cƣờng quản l công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động tổ chuyên
môn ................................................................................................................................70
3.4. Khảo nghiệm mức độ cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ............71
3.4.1. Các bƣ c tiến hành khảo nghiệm ..................................................................71
3.4.2. Kết quả khảo nghiệm các biện pháp quản l hoạt động TCM.....................73
TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ................................................................................................77
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .....................................................................................79
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................81
PHỤ LỤC
QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (Bản sao)


vii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BPQL
CBQL
CSVC
ĐBSCL
GD&ĐT
GV
HS
HT
KTĐG
PPDH
QL
QLGD
TBDH
TCM

THPT
THCS
TTCM

Biện pháp quản l
Cán bộ quản l
Cơ sở vật chất
Đ ng bằng sông Cửu Long
Giáo dục và Đào tạo
Giáo viên
Học sinh
Hiệu trƣởng
Kiểm tra đánh giá
Phƣơng pháp dạy học
uản l
uản l giáo dục
Thiết bị dạy học
Tổ chuyên môn
Trung học phổ thông
Trung học cơ sở
Tổ trƣởng chuyên môn


viii

DANH MỤC CÁC BẢNG
Số hiệu
bảng

Tên bảng

Trang

2.1.

uy mô trƣờng, l p, HS, GV và CB L các trƣờng trong huyện
Phú Tân

32

2.2.

Cơ cấu Tổ chuyên môn ở các trƣờng THPT huyện Phú Tân

37

2.3.

Thực trạng quy hoạch, bổ nhiệm TTCM ở các trƣờng THPT

39

2.4.

Thực trạng biện pháp quản l việc xây dựng và thực hiện kế
hoạch

40

2.5.

Thực trạng quản l hoạt động dạy học của tổ chuyên môn

42

2.6.

Thực trạng quản l công tác b i dƣ ng, tự b i dƣ ng của giáo
viên

45

2.7.

Thực trạng quản l sinh hoạt chuyên môn của TCM

48

2.8.

Thực trạng công tác quản l kiểm tra, đánh giá hoạt động TCM

50

3.1.

Khảo nghiệm mức độ cấp thiết của các BP L hoạt động TCM

73

3.2.

Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp L hoạt động TCM

75

3.3.

Tổng hợp kết quả khảo sát về tính cấp thiết và tính khả thi của
các biện pháp quản l hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng
THPT huyện Phú Tân tỉnh Cà Mau

76


ix

DANH MỤC CÁC HÌNH
Số hiệu
hình
2.1:

Tên hình
Bản đ huyện Phú Tân (Ngu n bản đ địa l vùng ĐBSCL)

Trang
31


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đất nƣ c đang trên đƣờng phát triển và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.
Nhu cầu đào tạo đƣợc ngu n nhân lực để phát triển kinh tế - xã hội đã đ t ra cho ngành
giáo dục nhiều khó khăn và thách thức. Trƣ c thực tế đó đ i h i ngành giáo dục cần
phải có những đổi m i để đáp ứng đƣợc sự phát triển của đất nƣ c.
Trong văn kiện Đại hội XI của Đảng xác định: ―
N

Đ c biệt, Nghị quyết số 29-N /TW, Hội nghị Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng lần
thứ 8, khóa XI về “
GD& T
ứ y
ơ
hóa –

ị
ờ
ị
ĩ
đã khẳng định vai tr của đội ngũ nhà giáo và đề ra giải pháp:

“
QLGD
ứ y
GD& T
Năm 2018, Bộ GD&ĐT công bố Thông tƣ số 32/2018/TT-BGDĐT về ban hành
chƣơng trình giáo dục phổ thơng m i áp dụng từ năm học 2020-2021; đƣợc xây dựng
theo định hƣ ng phát triển phẩm chất và năng lực, định hƣ ng lựa chọn nghề nghiệp

phù hợp cho học sinh. Trong thơng tƣ nêu rõ, chƣơng trình giáo dục phổ thơng cụ thể
hóa mục tiêu giáo dục phổ thơng, giúp học sinh phát triển hài hoà về thể chất và tinh
thần; trở thành ngƣời học tích cực, tự tin, có thức lựa chọn nghề nghiệp và học tập
suốt đời. Đ ng thời, có những phẩm chất tốt đẹp và năng lực cần thiết để trở thành
ngƣời cơng dân có trách nhiệm, ngƣời lao động có văn hóa, cần cù, sáng tạo, đáp ứng
nhu cầu phát triển của cá nhân và yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ đất nƣ c
trong thời đại tồn cầu hóa và cách mạng công nghiệp m i.
Nhƣ vậy, đào tạo và nâng cao chất lƣợng ngu n nhân lực, đ c biệt là ngu n nhân
lực chất lƣợng cao, từ đó xuất hiện những nhân tài đích thực, đƣa đất nƣ c phát triển
nhanh và bền vững, là chủ trƣơng l n của Đảng và Nhà nƣ c, là nguyện của nhân
dân, là yêu cầu của thời đại. Trong đó Giáo dục và đào tạo có vai tr quan trọng và
trách nhiệm chính để đào tạo và nâng cao chất lƣợng ngu n nhân lực đó. Và lực lƣợng
đóng vai tr đ c biệt quan trọng quyết định chất lƣợng giáo dục là đội ngũ nhà giáo và
cán bộ quản l giáo dục. Do vậy, việc nghiên cứu công tác quản l hoạt động dạy học giáo dục nói chung, hoạt động tổ chun mơn nói riêng ở các trƣờng THPT là nhiệm
vụ quan trọng và là điều kiện cơ bản để nâng cao chất lƣợng giáo dục toàn diện.
Trong nhà trƣờng phổ thông đội ngũ giáo viên là lực lƣợng chủ chốt tham gia


2
vào các hoạt động giáo dục. Giáo viên trong trƣờng THPT đƣợc tổ chức thành tổ
chuyên môn. Tổ chuyên môn là mắt xích quan trọng trong cơ cấu tổ chức của nhà
trƣờng. Hoạt động của các tổ chuyên môn quyết định trực tiếp đến sự phát triển của
nhà trƣờng cũng nhƣ chất lƣợng dạy và học của thầy và tr . Hoạt động của tổ chuyên
môn ở trƣờng THPT là một yêu cầu bắt buộc và hết sức cần thiết, là một quy định
trong điều lệ trƣờng trung học do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành. M t khác, tổ
chun mơn cịn có vai trị quan trọng trong việc góp phần b i dƣ ng đội ngũ giáo
viên tại chỗ thông qua hoạt động dự giờ, trao đổi rút kinh nghiệm các tiết dạy, sinh
hoạt chuyên đề, thao giảng, hội giảng để nâng cao chất lƣợng dạy và học của nhà
trƣờng.
Huyện Phú Tân là một huyện nằm xa trung tâm thành phố Cà Mau, trong huyện

cà ba trƣờng THPT; trong những năm qua chất lƣợng giáo dục của huyện đã có những
thay đổi rõ rệt; cơng tác quản l hoạt động tổ chuyên môn của Hiệu trƣởng ở các
trƣờng THPT đã đạt đƣợc những kết quả nhất định. Tuy nhiên vấn đề quản l hoạt
động tổ chuyên môn ở các trƣờng THPT huyện Phú Tân, tỉnh Cà Mau sao cho có hiệu
quả thiết thực để từng bƣ c nâng cao chất lƣợng giảng dạy và giáo dục trong huyện
chƣa đƣợc quan tâm. Cán bộ quản l tr , một số m i đƣợc bổ nhiệm nên kinh nghiệm
quản l thực tiễn c n hạn chế. Đội ngũ Tổ trƣởng chuyên môn cũng chƣa đƣợc đào
tạo, b i dƣ ng k năng quản l tổ chuyên môn một cách có hệ thống, vì vậy ngay cả
những tổ chun mơn đƣợc xem là mạnh, cũng xuất hiện khơng ít khó khăn, khơng ít
vấn đề bất cập do đ i h i ngày càng cao của chất lƣợng dạy học.
Hiện nay, tuy đã có nhiều cơng trình, luận văn nghiên cứu về quản l hoạt động
tổ chuyên môn trƣờng THPT ở các tỉnh, thành phố, quận, huyện nhƣng chƣa có luận
văn nào nghiên cứu về vấn đề quản l hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng THPT
huyện Phú Tân, tỉnh Cà Mau.
Những phân tích trên là lí do để tơi chọn đề tài luận văn có nội dung vận dụng l
luận quản l giáo dục vào giải quyết một vấn đề thực tiễn của quản l hoạt động tổ
chuyên môn trƣờng THPT. Đề tài luận văn đƣợc biểu đạt v i tiêu đề:“Q
y
ô ở các ờ TH T y
úT , ỉ C M
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất một số biện pháp quản l hoạt động của tổ chuyên môn ở các trƣờng
THPT huyện Phú Tân, tỉnh Cà Mau.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu:
Hoạt động tổ chuyên môn ở trƣờng THPT.


3
3.2. Đối tượng nghiên cứu:

uản l hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng THPT huyện Phú Tân, tỉnh Cà
Mau.
4. Giả thuyết khoa học
Công tác quản l tổ chuyên môn ở nhà trƣờng trung học phổ thông đã đƣợc thực
hiện và bƣ c đầu đạt một số kết quả nhất định. Tuy nhiên vẫn c n nhiều hạn chế và
bất cập trong nhận thức, trong việc xây dựng kế hoạch thực hiện, hoạt động tổ chức,
chỉ đạo cũng nhƣ công tác kiểm tra đánh giá tổ chuyên môn trong quản l hoạt động
dạy học. Nguyên nhân của thực trạng này có thể do nhiều nguyên nhân khách quan và
chủ quan trong công tác quản l ở trƣờng trung học phổ thông.
Khi đánh giá đúng thực trạng và đề xuất biện pháp cần thiết và khả thi thì sẽ góp
phần nâng cao hiệu quả quản lí tổ chun mơn ở các trƣờng trung học phổ thông
huyện Phú Tân, tỉnh Cà Mau nói riêng.
5. Phạm vi nghiên cứu của đề tài
Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu các biện pháp quản l hoạt động tổ chuyên môn ở
các trƣờng THPT huyện Phú Tân, tỉnh Cà Mau từ năm 2017 đến nay và đề xuất các
biện pháp quản lí của Hiệu trƣởng đối v i công tác hoạt động tổ chuyên môn giai đoạn
2020 - 2025.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
6.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường
THPT.
6.2. Nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường
THPT huyện Phú Tân, tỉnh Cà Mau.
6.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý nâng cao chất lượng hoạt động tổ
chuyên môn ở các trường THPT huyện Phú tân, tỉnh Cà Mau hiện nay.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
- Nghiên cứu các quan điểm, đƣờng lối, chính sách, chiến lƣợc giáo dục của
Đảng và Nhà nƣ c về phát triển giáo dục.
- Nghiên cứu một số các luận văn về khoa học quản l giáo dục liên quan.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn

- Nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến quản l hoạt động tổ chuyên môn ở các
trƣờng THPT huyện Phú Tân, tỉnh Cà Mau: Kế hoạch thực hiện nhiệm vụ năm học,
các báo cáo tổng kết năm học.
- Phƣơng pháp điều tra bằng phiếu: Xây dựng bảng h i cho các đ ng chí trong
Ban giám hiệu, các đ ng chí tổ trƣởng và giáo viên ở ba trƣờng THPT huyện Phú Tân,


4
tỉnh Cà Mau về thực trạng hoạt động của tổ chuyên môn.
7.3. Phương pháp nghiên cứu bổ trợ
Phƣơng pháp thống kê toán học để xử l số liệu
8. Ý nghĩa đóng góp của luận văn
8.1. Về mặt lý luận
Tổng kết l luận về công tác quản l hoạt động của tổ chuyên môn ở trƣờng
THPT. Chỉ ra những thành công và m t hạn chế, cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng
một số biện pháp quản l hiệu quả cho hoạt động của tổ chuyên môn.
8.2. Về mặt thực tiễn
Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể làm tài liệu tham khảo cho cán bộ quản l
các trƣờng THPT trong công tác quản l hoạt động tổ chun mơn.
9. Cấu trúc của luận văn
Ngồi phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung luận văn
đƣợc cấu trúc thành 3 chƣơng:
Chƣơng 1: Cơ sở l luận quản l hoạt động tổ chuyên môn ở trƣờng THPT.
Chƣơng 2: Thực trạng công tác quản l hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng
THPT huyện Phú Tân, tỉnh Cà Mau.
Chƣơng 3: Biện pháp quản l nâng cao hoạt động tổ chuyên môn ở các trƣờng
THPT huyện Phú Tân, tỉnh Cà Mau.


5

CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN
Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Nghị quyết 29 - N /TW ngày 04/11/2013 của Ban chấp hành trung ƣơng Đảng
ta đã chỉ rõ: ―Đổi m i căn bản, toàn diện GD&ĐT là đổi m i những vấn đề l n, cốt
lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tƣ tƣởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phƣơng pháp, cơ
chế, chính sách, điều kiện đảm bảo thực hiện; đổi m i từ sự lãnh đạo của Đảng, sự
quản l của Nhà nƣ c đến hoạt động quản trị của các cơ sở GD-ĐT và việc tham gia
của gia đình, cộng đ ng, xã hội và bản thân ngƣời học; đổi m i ở tất cả các bậc học,
ngành học.‖
Để thực hiện công cuộc đổi m i căn bản, tồn diện nền giáo dục, góp phần thực
hiện thắng lợi chiến lƣợc phát triển kinh tế - xã hội của đất nƣ c thì nhà trƣờng trong
các cấp học, ngành học của hệ thống giáo dục quốc dân phải thực sự đổi m i theo
đƣờng lối đổi m i GD&ĐT của Đảng.
Trong trƣờng THPT, tổ chuyên môn là một bộ phận cấu thành của bộ máy tổ
chức, quản l nhà trƣờng. Là nơi trực tiếp quản l , điều hành, kiểm tra đánh giá hoạt
động chuyên môn và b i dƣ ng nâng cao năng lực chuyên môn của các nhà giáo. Hoạt
động chuyên môn của tổ chuyên môn là hoạt động thiết yếu, chủ lực trong tất cả hoạt
động giáo dục trong nhà trƣờng. Vai tr quản l của Tổ trƣởng góp phần khơng nh
vào việc nâng cao chất lƣợng giáo dục. Do đó, đổi m i GD trong mỗi nhà trƣờng phải
bắt đầu từ đổi m i, nâng cao chất lƣợng sinh hoạt chuyên môn của các tổ chuyên môn.
Nghiên cứu quản l hoạt động tổ chuyên môn trƣờng THPT là một vấn đề tƣởng
nhƣ đơn giản nhƣng lại rất khó khăn, phức tạp, vì thực chất công tác quản l hoạt động
tổ chuyên môn v i mục tiêu cuối cùng là nâng cao chất lƣợng dạy học của giáo viên
THPT.
Việc nâng cao chất lƣợng dạy học trong các nhà trƣờng nói chung và nhà trƣờng
THPT nói riêng từ lâu đã trở thành vấn đề quan tâm của các nƣ c trên thế gi i, trong
đó có Việt Nam. Nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển GD&ĐT, nâng cao chất lƣợng

giảng dạy, vai tr đóng góp của các biện pháp đó là hết sức quan trọng. Đây là vấn đề
luôn luôn đƣợc các nhà khoa học trong và ngoài nƣ c quan tâm. Họ nghiên cứu thực
tiễn các nhà trƣờng để tìm ra biện pháp quản l hoạt động chun mơn sao cho có hiệu
quả nhất.
Các nhà nghiên cứu quản l giáo dục Xô Viết đã cho rằng: ― Kết quả toàn bộ
hoạt động của nhà trƣờng phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp l


6
công tác hoạt động của đội ngũ giáo viên‖. V i kinh nghiệm 26 năm làm hiệu trƣởng
VAXukhomlinxki (VA.Xukhomilinxki - Một số kinh nghiệm lãnh đạo của hiệu trƣởng
THPT) đã tổng kết đƣợc những thành công cũng nhƣ thất bại của mình. Cùng v i
nhiều tác giả khác ơng đã đƣa ra một số biện pháp quản l của trƣờng THPT nhƣ việc
phân công công việc hợp l qua các thành viên trong BGH, hiệu trƣởng và hiệu phó
phụ trách chuyên môn. Các tác giả nhấn mạnh đến sự phối hợp ch t chẽ, sự thống nhất
quản l giữa hiệu trƣởng và hiệu phó để đạt mục tiêu đề ra. Các tác giả đều khẳng định
vai tr lãnh đạo toàn diện của hiệu trƣởng. Tuy nhiên, trong thực tế cùng tham gia
quản l nhà trƣờng v i hiệu trƣởng c n có vai tr của phó hiệu trƣởng, đ c biệt là phó
hiệu trƣởng phụ trách cơng tác hoạt động chun mơn. Tất nhiên cơng việc của hiệu
trƣởng, và phó hiệu trƣởng đều nhằm tiến t i mục tiêu chung của nhà trƣờng nhƣng
làm thế nào để công việc của hiệu trƣởng và phó hiệu trƣởng đạt đƣợc kết quả cao nhất
tránh ―dẫm chân‖ lên nhau, tránh bị ―lấn sân‖ của nhau. Làm đƣợc nhƣ vậy là đã huy
động tốt nhất sức mạnh của tập thể giáo viên. Vì vậy V.A.Xukhom linki cũng nhƣ
nhiều tác giả đã chú trọng đến sự phân công hợp l giữa Hiệu trƣởng và các phó hiệu
trƣởng, ở đây đƣợc hiểu theo nghĩa: Hiệu trƣởng là ngƣời lãnh đạo tập thể sƣ phạm
của nhà trƣờng chịu trách nhiệm về các vấn đề chung, song không xa rời cơng tác
giảng dạy. Bằng việc hiệu trƣởng có thể trực tiếp quản l một công tác chuyên môn cụ
thể nào đó và am hiểu cơng tác dạy mơn học chun ngành thuộc lĩnh vực chun mơn
của mình. Phó hiệu trƣởng cùng v i hiệu trƣởng đề ra kế hoạch công tác dạy học tối
ƣu nhất trong điều kiện cụ thể và là ngƣời tổ chức thực hiện kế hoạch này.

Trong những trang viết của mình,V.A.Xukhomlinxki cũng nhƣ các tác giả
V.PXtrehicodin, Gigoocscaia, Hakhonôp... đều cho rằng muốn nâng chất lƣợng giảng
dạy là phải xây dựng và b i dƣ ng đội ngũ giáo viên, phát huy đƣợc tính chủ động,
sáng tạo trong lao động và tạo ra khả năng ngày càng hồn thiện vì tay nghề sƣ phạm
của mình. Muốn xây dựng đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn, tâm huyết v i
nghề, ngƣời hiệu trƣởng phải có quyền lựa chọn đội ngũ giáo viên cho trƣờng mình,
đó là những ngƣời u tr , phải biết giao tiếp v i tr , nắm vững chuyên môn giảng
dạy, nắm vững các khoa học có liên quan các mơn trong nhà trƣờng, vận dụng linh
hoạt l luận dạy học, l luận giao tiếp, tâm l học...
Một trong những biện pháp quản l nhằm nâng cao chất lƣợng giảng dạy mà các
nhà nghiên cứu quan tâm chính là tổ chức hội thảo khoa học. Bởi vì hội thảo khoa học
là biện pháp tốt nhất để nâng cao chất lƣợng dạy học của giáo viên vì ― Giáo viên càng
hiểu biết nhiều thì anh ta vạch ra trƣ c học sinh những triển vọng của khoa học thƣờng
xuyên hơn, càng làm cho học sinh hiểu k , tính ham hiểu biết của học sinh bộc lộ ra
nhiều hơn, ở các em sẽ nảy sinh ra nhiều câu h i, nhiều thắc mắc hơn, những câu h i


7
các em đ t ra sẽ thông minh hơn, thú vị hơn và khó khăn hơn‖. Tuy nhiên để hoạt
động này đạt hiệu quả cao, nội dung các cuộc hội thảo khoa học đƣợc chuẩn bị k và
có tác dụng thiết thực đến việc dạy học, tổ chức hội thảo sinh động thu hút đƣợc nhiều
giáo viên tham gia thảo luận, trao đổi, vấn đề đƣa ra thảo luận phải mang tính thực tiễn
cao, phải là vấn đề đƣợc nhiều giáo viên quan tâm và có tác dụng thiết thực đối v i
việc dạy học. ua các buổi hội thảo hiệu trƣởng hiểu thêm đƣợc các quan điểm của
giáo viên về việc dạy học. Bản thân giáo viên cũng nắm vững hơn, sâu hơn về khoa
học cơ bản, về các vấn đề c n mơ h và họ sẽ mở rộng hơn về tầm nhìn, tầm hiểu biết
vận dụng vào trong giảng dạy và từ đó nâng cao đƣợc chất lƣợng dạy học.
V.A.Xukhomlinki và Xvecxlenrơ nhấn mạnh tầm quan trọng của biện pháp dự
giờ, phân tích bài học. Xvecxlenrơ cho rằng việc dự giờ và phân tích bài học là đ n
bẩy quan trọng nhất trong công tác quản l q trình dạy học của giáo viên. Việc phân

tích bài học trƣ c hết phải nêu cho giáo viên biết cách khắc phục thiếu sót, phát huy
các m t mạnh để nâng cao chất lƣợng bài giảng. Tác giả đã đề ra các u cầu và quy
trình phân tích một giờ dạy để giúp cho hiệu trƣởng thực hiện có hiệu quả biện pháp
quản l này. Tác giả V.AXukhomlinki đã nêu lên rất cụ thể cách tiến hành dự giờ và
phân tích sƣ phạm của sách giáo khoa, nội dung dạy trong chƣơng trình. Tiếp theo là
giáo viên và hiệu trƣởng dự giờ lẫn nhau và cùng nhau dự giờ giáo viên gi i, cứ nhƣ
vậy giáo viên đã đƣợc hiệu trƣởng hƣ ng dẫn cho rất nhiều về phƣơng pháp dạy học,
về cách thức tổ chức dạy học để nâng cao trình độ học vấn của học sinh.
Ở nƣ c ta đã có nhiều cơng trình nghiên cứu chủ yếu về m t l luận nhƣ quản l
và chức năng quản l , về tiêu chuẩn và phẩm chất cần có của ngƣời quản l , vai tr
ngƣời quản l . Các cơng trình nghiên cứu riêng về ngƣời hiệu trƣởng trƣờng học, có
thể kể đến các tác giả: Nguyễn Ngọc uang, Hà S H , Lê Tuấn, Nguyễn Văn Lê...
Biện pháp giáo dục chính trị tƣ tƣởng cho giáo viên và b i dƣ ng chuyên môn
nghiệp vụ để xây dựng tiềm lực chuyên môn cho đội ngũ giáo viên cũng là biện pháp
không thể thiếu đƣợc mà phải làm thƣờng xuyên liên tục.
Công tác thi đua và khen thƣởng trong quá trình quản l là vấn đề rất quan trọng.
Bởi vì thi đua là động lực cho mọi thành viên phát huy hết khả năng, trí tuệ, động viên
lẫn nhau dạy thật tốt, học thật tốt, làm cho chất lƣợng và hiệu quả giáo dục ngày một
nâng cao hơn.
Về vai tr công tác quản l trong việc nâng cao chất lƣợng giáo dục, phải không
ngừng cải tiến nâng cao chất lƣợng, điều hành và quản l của mình để qua đó tác động
có hiệu quả vào q trình cả tiến chất lƣợng ở các khâu, các bộ phận của hệ thống giáo
dục cấp vi mô cũng nhƣ cấp vĩ mơ. Các cơng trình khoa học này v i tầm vóc quy mơ
cũng nhƣ nghĩa, l luận và thực tiễn nhất định trong quản l , quản l giáo dục, quản


8
l trƣờng học. Tuy nhiên các cơng trình này chỉ nghiên cứu về m t l luận, song
nghiên cứu về biện pháp quản l hoạt động chuyên môn nhằm nâng cao chất lƣợng
dạy học của giáo viên THPT chƣa đƣợc đề cập cụ thể đầy đủ và chi tiết trong khoa học

giáo dục.
Trƣ c đây một số luận văn thạc s khoa học giáo dục chuyên ngành quản l giáo
dục bƣ c đầu tổ chức nghiên cứu thực trạng và hệ thống đƣợc một số vấn đề về quản
l cũng nhƣ đề xuất một số biện pháp quản l nhƣ đề tài: ―Biện pháp quản l hoạt
động dạy và giao lƣu thầy tr nhằm nâng cao chất lƣợng giáo dục học sinh THPT tỉnh
Gia Lai‖ của Trần Ngọc Chi (1997); ― Một số biện pháp quản l chuyên môn của hiệu
trƣởng nhằm góp phần nâng cao kết quả học tập cho các học sinh THPT thị xã Sơn
La‖ của Nguyễn Khai Tâm (2000); ―Các biện pháp quản l hoạt động dạy của hiệu
trƣởng trƣờng THPT tỉnh Thái Nguyên‖ của Đinh Thị Tuyết Mai (2002)‖; ―Biện pháp
quản l hoạt động dạy học của hiệu trƣởng các trƣờng THPT huyện Yên Khánh - Ninh
Bình trong bối cảnh hiện nay‖ của Đỗ Văn Thông (2008); ―Biện pháp quản l chuyên
môn của hiệu trƣởng trƣờng THPT Ngô Gia Tự tỉnh Bắc Ninh‖ của Nguyễn Hữu
Hùng (2010); Thực trạng quản l tổ chuyên môn của Hiệu trƣởng các trƣờng THPT
huyện Vĩnh Hƣng, tỉnh Long An của Phạm Tuấn Dũng;...
Trong bối cảnh thực hiện đổi m i căn bản, toàn diện nền GD theo tinh thần Nghị
quyết 29-N /TƢ của Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng ngày nay, các cơng trình
nghiên cứu về quản l hoạt động tổ chun mơn lại có những sắc thái tƣơi m i, thiết
thực hơn, đi vào những vấn đề cụ thể nhằm thực hiện đổi m i các thành tố cơ bản của
quá trình GD nhƣ: Đổi m i nội dung chƣơng trình; đổi m i PPDH, GD; đổi m i hình
thức tổ chức DH và KTĐG… thơng qua thực hiện đổi m i sinh hoạt tổ chuyên môn.
Về vấn đề này, có thể kể đến một số cơng trình nghiên cứu nhƣ: Luận văn― uản l
hoạt động tổ chuyên môn trƣờng trung học phổ thông Bắc Thăng Long, huyện Đông
Anh, thành phố Hà Nội trong bối cảnh đổi m i giáo dục hiện nay‖ 2015 của tác giả
Nguyễn Thị Phƣợng; luận văn:― uản l hoạt động của tổ chuyên môn ở Trƣờng trung
học phổ thông Yên M , tỉnh Hƣng Yên‖2015 của tác giả Luyện Ngọc Thắng; uản l
hoạt động tổ chuyên môn tại các trƣờng THPT huyện Chƣ Sê tỉnh Gia Lai của Trƣơng
uang Phong (2015); uản l hoạt động tổ chuyên môn tại trƣờng THPT Công
Nghiệp Việt Trì, tỉnh Phú Thọ trong bối cảnh đổi m i giáo dục hiện nay của Lê Thị
Nguyệt Nga (2017);...
Nhìn chung các đề tài đã nghiên cứu l luận quản l , quản l giáo dục, quản l

trƣờng học, quản l tổ chun mơn nhƣng chƣa có đề tài nào nghiên cứu ― uản l
hoạt động tổ chuyên ở các trƣờng THPT huyện Phú Tân, tỉnh Cà Mau‖.


9
1.2. Một số vấn đề cơ bản của đề tài
1.2.1. uản lý và chức n ng quản lý
Từ khi xã hội lồi ngƣời đƣợc hình thành, hoạt động tổ chức, quản l đã đƣợc
quan tâm. Hoạt động quản l bắt ngu n từ sự phân công lao động nhằm đạt đƣợc hiệu
quả cao hơn. Đó là hoạt động giúp cho ngƣời đứng đầu tổ chức phối hợp sự nỗ lực của
các thành viên trong nhóm, trong cộng đ ng nhằm đạt đƣợc mục tiêu đề ra.
K.Marx đã viết: ―Bất cứ lao động xã hội hay cộng đ ng trực tiếp nào đƣợc thực
hiện ở qui mô tƣơng đối l n đều cần đến một chừng mực nhất định của sự quản l .
uản l là sự xác lập sự tƣơng hợp giữa các cơng việc cá thể và hồn thành những
chức năng chung xuất hiện trong sự vận động đối v i các bộ phận riêng lẽ của nó‖ [8].
Trong nghiên cứu khoa học, có rất nhiều quan niệm về quản l theo những cách
tiếp cận khác nhau. Chính vì sự đa dạng về cách tiếp cận, dẫn đến sự phong phú về
quan niệm. Sau đây là một số khái niệm thƣờng g p:
- Khi nói đến quản l , K.Marx ví hoạt động này nhƣ là cơng việc của ngƣời nhạc
trƣởng, ơng viết: ―Một nghệ sĩ vĩ cầm thì tự điều khiển mình, c n dàn nhạc thì cần
nhạc trƣởng‖ [8].
- Theo từ điển giáo dục học, quản l là hoạt động tác động có định hƣ ng, có chủ
đích của chủ thể quản l (ngƣời quản l ) đến khách thể quản l (ngƣời bị quản l )
trong một tổ chức làm cho tổ chức vận hành và đạt đƣợc mục đích của tổ chức.
- Theo tác giả Lê uang Sơn: ― uản l là sự tác động liên tục có tổ chức, có định
hƣ ng của chủ thể quản l lên khách thể quản l về các m t chính trị, kinh tế, văn hóa
xã hội,… bằng một hệ thống các luật lệ, các chính sách, các nguyên tắc, các phƣơng
pháp và các biện pháp cụ thể nhằm làm cho tổ chức vận hành đạt t i mục tiêu quản l ‖
[38].
- Theo tác giả Nguyễn Ngọc uang: ― uản l là tác động có mục đích, có kế

hoạch của chủ thể quản l đến tập thể của những ngƣời lao động (nói chung là khách
thể quản l ) nhằm thực hiện đƣợc những mục tiêu dự kiến‖ [37].
- uản l là sự tác động chỉ huy, điều chỉnh các quá trình xã hội và hành vi hoạt
động của con ngƣời để chúng phát triển phù hợp v i qui luật, đạt t i mục đích đề ra và
đúng chí của ngƣời quản l .
- uản l là sự tác động của cơ quan quản l vào đối tƣợng quản l để tạo ra một
sự chuyển biến tồn bộ hệ thống nhằm đạt đến một mục đích nhất định.
- Theo tác giả Đ ng uốc Bảo: Công tác quản l lãnh đạo một tổ chức xét cho
cùng là thực hiện hai quá trình liên hệ ch t chẽ v i nhau: uản và L . uá trình
― uản‖ g m sự coi sóc, giữ gìn, duy trì hệ ở trạng thái ổn định, quá trình ―L ‖ g m
việc sửa sang sắp xếp, đổi m i đƣa vào thế ―phát triển‖ [3].


10
ua các khái niệm trên về quản l , chúng ta có thể quan niệm về quản l nhƣ
sau:
- uản l là những tác động có tổ chức, có định hƣ ng của chủ thể quản l đến
đối tƣợng quản l nhằm đảm bảo sự vận động, phát triển của hệ thống phù hợp v i qui
luật khách quan, trong đó sử dụng và khai thác có hiệu quả nhất các tiềm năng, cơ hội
để đạt đƣợc mục tiêu đã xác định theo chí của chủ thể quản l .
Nhƣ vậy, rõ ràng ― uản l không chỉ là một khoa học mà c n là nghệ thuật‖ và
―Hoạt động quản l vừa có tính chất khách quan, vừa có tính chất chủ quan, vừa có
tính chất pháp luật nhà nƣ c, vừa có tính chất xã hội rộng rãi … chúng là những m t
đối lập trong một thể thống nhất‖.
*C
ứ
:
uá trình quản l diễn ra các hoạt động cụ thể của chủ thể quản l v i sự tham
gia tích cực của các thành viên trong tổ chức v i 4 chức năng: dự báo, lập kế hoạch; tổ
chức thực hiện; chỉ đạo, lãnh đạo; giám sát, kiểm tra, đánh giá. Trong đó, các hoạt

động trên đan xen nhau, tác động, bổ sung lẫn nhau để hoàn thiện cả quá trình quản l .
Dự
là một chức năng cơ bản của quản l , trong đó phải xác
định những vấn đề nhƣ nhận dạng và phân tích tình hình, bối cảnh; dự báo các khả
năng; lựa chọn và xác định các mục tiêu, mục đích và hoạch định con đƣờng, cách
thức, biện pháp để đạt đƣợc mục tiêu, mục đích của q trình. Trong mỗi kế hoạch
thƣờng bao g m các nội dung nhƣ xác định hình thành mục tiêu, xác định và đảm bảo
về các điều kiện, ngu n lực của tổ chức để đạt đƣợc mục tiêu và cuối cùng là quyết
định xem hoạt động nào là cần thiết để đạt đƣợc mục tiêu đ t ra.
T
ứ là quá trình tạo lập các thành phần, cấu trúc, các quan hệ giữa các
thành viên, giữa các bộ phận trong một tổ chức nhằm làm cho họ thực hiện thành công
các kế hoạch và đạt đƣợc mục tiêu tổng thể của tổ chức. Thành tựu của một tổ chức
phụ thuộc rất nhiều vào năng lực của ngƣời quản l và sử dụng các ngu n lực của tổ
chức. uá trình tổ chức sẽ lơi cuốn việc hình thành, xây dựng các bộ phận, các ph ng,
ban cùng các công việc của chúng để thực hiện nhiệm vụ của tổ chức.
L
/C ỉ
bao hàm việc định hƣ ng và lôi cuốn mọi thành viên của tổ
chức thông qua việc liên kết, liên hệ v i ngƣời khác và khuyến khích, động viên họ
hoàn thành những nhiệm vụ nhất định để đạt đƣợc mục tiêu của tổ chức. Tuy nhiên,
hiểu lãnh đạo khơng chỉ sau khi lập kế hoạch có tổ chức thì m i có lãnh đạo, mà là q
trình đan xen. Nó thấm vào và ảnh hƣởng quyết định đến các chức năng kia, điều hoà,
điều chỉnh các hoạt động của tổ chức trong quá trình quản l .
K
là chức năng của quản l . Thơng qua đó, một cá nhân, một
nhóm ho c một tổ chức theo dõi, giám sát các thành qu ả hoạt động và tiến hành


11

những hoạt động sửa chữa, uốn nắn cần thiết. Đó là q trình tự điều chỉnh, diễn ra có
tính chu kì từ ngƣời quản l đ t ra những chuẩn mực thành đạt của hoạt động, đối
chiếu đo lƣờng kết quả, sự thành đạt so v i mục tiêu chuẩn mực đã đ t ra, điều chỉnh
những vấn đề cần thiết và thậm chí phải hiệu chỉnh, sửa lại những chuẩn mực cần
thiết.
Tuy nhiên, việc xác định các chức năng trong q trình quản l khơng thể rạch
r i, riêng biệt từng chức năng mà là quá trình đan xen, kết hợp để thực hiện mục tiêu
cuối cùng của một quá trình quản l .
Những chức năng trên là phổ biến v i mọi nhà quản l , quản trị của một tổ chức
song có sự khác nhau ở mức độ tầng cấp quản l .
1.2.2. Các phương pháp quản lý
a) C
í ứ
Đây là nhóm các phƣơng pháp có tính bắt buộc, tính pháp lệnh và tính kế hoạch
rõ ràng. Tất cả các mệnh lệnh, quyết định, chỉ thị của hệ quản l t i hệ bị quản l phải
đƣợc thực hiện đầy đủ.
Việc ra các mệnh lệnh, chỉ thị, quyết định cần dựa trên cơ sở khoa học, thực tiễn
để đảm bảo cho các mệnh lệnh, chỉ thị, quyết định đó đƣợc thi hành nhanh chóng và
chính xác.
)N
Là các phƣơng pháp, cách thức mà hệ quản l đ t ra để tác động vào hệ bị quản
l bằng các cơ chế, biện pháp lơgíc tâm l - xã hội để biến yêu cầu cao của nhà quản l
thành yêu cầu, thức tự giác của những ngƣời trong hệ bị quản l .
)C
Là các cách thức tác động gián tiếp lên đối tƣợng quản l bằng các cơ chế, kích
thích tạo ra sự quan tâm nhất định t i lợi ích vật chất để con ngƣời tự mình điều chỉnh
hành động nhằm hồn thành nhiệm vụ nào đó ho c tạo ra những điều kiện để lợi ích cá
nhân, tập thể phù hợp v i lợi ích chung.
1.2.3. Các mơ hình quản lý
Trong lịch sử phát triển 100 năm của mơ hình quản l , các học giả đã tổng kết có

sự chuyển đổi và phát triển theo 4 mơ hình chính sau:
Thứ nhất là, mơ hình
ợ
Mơ hình quản l này xuất hiện vào 2 thập
kỉ đầu của thế kỉ XX. Mơ hình mục tiêu hợp l là mơ hình quản l theo mục tiêu có
triết l cơ bản là hƣ ng t i một kết quả đầu ra cao nhất và vai tr của ngƣời quản l là
bằng mọi biện pháp để đạt đƣợc mục tiêu đó. Ví dụ nhƣ mơ hình quản l theo khoa
học của Taylor, mơ hình quản l theo mục tiêu MBO...
Thứ hai là, mơ hình quy trình bên trong. Mơ hình này t n tại song song v i mô


12
hình mục tiêu hợp l , hƣ ng t i sự ổn định và liên t ục của các quy trình sản xuất, tính
tầng bậc trong cơ cấu tổ chức, tính bền vững của các quy tắc, truyền thống. Vai tr của
ngƣời quản l trong mơ hình này là một chuyên gia kĩ thuật và một điều phối viên tin
cậy. Các mơ hình dựa trên sự kiểm sốt ch t chẽ các quá trình v i các tiêu chuẩn , quy
trình ch t chẽ, hợp l nhƣ thuyết quản l tổ chức; hệ thống quản l chất lƣợng ISO;
kiểm soát chất lƣợng C; T C là những ví dụ cụ thể.
Thứ ba là, mơ hình
ờ Mơ hình này xuất hiện vào những năm
50 của thế kỉ XX do những biến đổi trong đời sống kinh tế - xã hội. Nó nhấn mạnh t i
những quan hệ khơng chính thức và tác động của việc quản l các mối quan hệ đó
trong việc nâng cao hiệu quả của q trình sản xuất. Những yếu tố quan trọng nhất cần
tập trung thực hiện trong mơ hình này là sự cam kết, sự gắn kết trong một tập thể. Bầu
khơng khí hƣ ng t i các đối tƣợng trong đó mọi quyết định đều có sự tham gia của
mọi ngƣời là mục tiêu tối cao của tổ chức. Vai tr của ngƣời quản l trong mơ hình
này là ngƣời cố vấn đ ng cảm và hỗ trợ cho ngƣời lao động. Các mô hình quản l dựa
trên sự đ ng thuận, dân chủ, tự quản, tự quản l và chú trọng ngu n vốn xã hội, ngu n
vốn con ngƣời, xây dựng văn hóa tổ chức… là những phản ánh cụ thể của mơ hình này
( uản l dựa trên nhà trƣờng - SB ho c uản l dựa trên văn hóa tổ chức…)

Thứ tƣ là, mơ hình
ở xuất hiện vào những năm 80 của thế kỉ XX, do
đ i h i của một mơi trƣờng cạnh tranh, đầy bất ổn. Tiêu chí quan trọng để xuất hiện
hiệu quả của một tổ chức là sự thích nghi và sự hỗ trợ từ bên ngồi. Bầu khơng khí đổi
m i, năng động v i một tầm nhìn và các giá trị đƣợc chia s trong tổ chức là mục tiêu
tối cao để phấn đấu vƣơn t i. Bối cảnh và tính linh hoạt, cởi mở của công tác quản l
đƣợc chú trọng. Nhà quản l đƣợc mong đợi là nhà cải tiến sáng tạo và thƣơng thuyết
sắc sảo.
1.2.4. uản lý giáo d c
uản l giáo dục là một bộ phận của hệ thống quản l Nhà nƣ c, là bộ phận quan
trọng của xã hội, là hoạt động có tính chất đ c biệt vì sản phẩm của giáo dục là con
ngƣời và nhân cách. uản l Nhà nƣ c về giáo dục là sự tác động có tổ chức và điều
chỉnh bằng quyền lực Nhà nƣ c đối v i hoạt động giáo dục và đào tạo do các cơ quan
quản l Nhà nƣ c từ Trung ƣơng đến cơ sở tiến hành để thực hiện chức năng, nhiệm
vụ do Nhà nƣ c ủy quyền nhằm nâng cao dân trí - đào tạo nhân lực - b i dƣ ng nhân
tài cho đất nƣ c, phát triển sự nghiệp giáo dục - đào tạo, duy trì kỷ cƣơng, th a mãn
nhu cầu giáo dục - đào tạo của nhân dân, thực hiện mục tiêu giáo dục - đào tạo của
Nhà nƣ c.
Giáo dục là một hiện tƣợng xã hội, một quá trình, một hoạt động của xã hội, vì
thế nó cần và phải đƣợc quản l . Từ đó, hình thành một dạng quản l trong hệ thống


13
quản l xã hội. Dạng quản l này có tên gọi “Q
Khái niệm quản l giáo dục cũng đƣợc biểu đạt một cách rất đa dạng tùy theo những
phƣơng diện nghiên cứu và tiếp cận của nhà nghiên cứu về quản l giáo dục. Trong
luận văn này, chúng tôi nghiên cứu một số quan niệm về quản l giáo dục sau:
Theo đề cƣơng bài giảng của Bùi Văn uân - Trƣờng Đại học sƣ phạm Hà Nội:
“Q

ứ
ở
ị

ấ

ọ

í

ấ
ĩ
ứ

ở

ằ
ẻ

ử

y

ự
y

ì

y ọ
ự

ấ
í
ẻ
. uản l giáo dục theo định nghĩa tổng quát là
hoạt động điều hành, phối hợp các lực lƣợng xã hội nhằm thúc đẩy mạnh mẽ công tác
đào tạo thế hệ tr theo yêu cầu phát triển xã hội; “Q
ờ
ự

ờ
ì
ứ
ờ
Error! Reference source not found..
Theo Nguyễn Ngọc uang cho rằng: “Q
í

ợ

ờ
ĩ

y
N

ợ

ữ

y

ằ
ự
ì

ự
Theo Đ ng uốc Bảo thì: “Q

y

í
ấ
y ọ
ấ [21].
ĩ

ờ
ẻ

ự
ợ
ằ
ú
y ơ
ẻ
y
] Đ ng uốc Bảo - Bùi Việt Phú (2013), Một số góc nhìn về
phát triển và QLGD, NXB Giáo dục Việt Nam.
[3].
Quản l giáo dục là tác động có thức, có mục đích của chủ thể quản l ở các

cấp khác nhau đến tất cả các khâu của hệ thống, nhằm mục đích đảm bảo sự giáo dục
Cộng sản chủ nghĩa cho thế hệ tr , đảm bảo sự phát triển hài h a, toàn diện của họ,
trên cơ sở nhận thức đúng và sử dụng các quy luật khách quan của quá trình dạy học giáo dục, của sự phát triển thể chất và tâm l tr em, thanh thiếu niên.
Tựu trung lại, quản l giáo dục là sự tác động có tổ chức, có định hƣ ng phù hợp
v i quy luật khách quan của chủ thể quản l ở các cấp lên đối tƣợng quản l nhằm đƣa
hoạt động giáo dục của từng cơ sở và của toàn bộ hệ thống giáo dục đạt t i mục tiêu vì
sự ổn định và phát triển của giáo dục trong việc đáp ứng các yêu cầu mà xã hội đ t ra
đối v i giáo dục.


14

1.2.5. uản lý nhà trường
uản l trƣờng học là hoạt động của các cơ quan quản l nhằm tập hợp vào tổ
chức các hoạt động của giáo viên, học sinh các lực lƣợng giáo dục khác cũng nhƣ huy
động tối đa các ngu n lực giáo dục để nâng cao chất lƣợng giáo dục và đào tạo trong
nhà trƣờng.
Trƣờng học nằm trong hệ thống giáo dục và hệ thống xã hội, đ c điểm thể chế là
có sự kết hợp ch t chẽ hữu cơ giữa đ c điểm nhà nƣ c và đ c điểm xã hội. Vì thế
trƣờng học ln có mối quan hệ tác động qua lại v i môi trƣờng xã hội. Tác giả Đ ng
uốc Bảo đã viết: ―Trƣờng học là một thiết chế xã hội trong đó diễn ra q trình đào
tạo giáo dục v i hoạt động tƣơng tác của hai nhân tố ―Thầy - Tr ‖. ―Trƣờng học là bộ
phận của cộng đ ng và trong gu ng máy của hệ thống giáo dục quốc dân, nó là đơn vị
cơ sở‖ [3].
Theo tác giả Lê uang Sơn: ― uản l trƣờng học là hệ thống những tác động có
chủ đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản l đến tập thể giáo viên, nhân
viên, học sinh, cha mẹ học sinh và các lực lƣợng xã hội trong và ngoài nhà trƣờng
nhằm thực hiện có chất lƣợng và hiệu quả mục tiêu giáo dục‖ [38].
Theo tác giả Phạm Minh Hạc: ― uản l nhà trƣờng là thực hiện đƣờng lối giáo
dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đƣa nhà trƣờng vận hành

theo nguyên l giáo dục để tiến t i mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối v i ngành
giáo dục, v i thế hệ tr và đối v i từng học sinh‖. uản l trƣờng học về bản chất là
quản l con ngƣời. Trong nhà trƣờng, hệ bị quản l là tập thể giáo viên và tập thể học
sinh, hệ quản l là lãnh đạo nhà trƣờng (hiệu trƣởng). Có thể nói rằng: quản l nhà
trƣờng chủ yếu là tác động đến tập thể giáo viên để tổ chức và phối hợp hoạt động của
họ trong quá trình giáo dục học sinh theo mục tiêu đào tạo [22].
Nhƣ chúng ta biết trong các trƣờng học, đ c biệt là trƣờng THPT thì hoạt động
dạy học là hoạt động trọng tâm nhằm đạt đƣợc mục tiêu giáo dục đã đề ra. Vì thế có
kiến cho rằng: quản l trƣờng THPT là quản l hoạt động chuyên môn nhằm nâng cao
chất lƣợng dạy học của giáo viên, tức là đƣa hoạt động đó từ trạng thái này đến trạng
thái khác để dần dần tiến t i mục tiêu giáo dục của THPT là một mục tiêu kép: vừa
chuẩn bị kiến thức cho học sinh vào cao đẳng, đại học, vừa chuẩn bị cho các em một
k năng, tính tự chủ trong lao động. Đối v i học sinh THPT thì ngồi việc trang bị
kiến thức, việc hình thành cho các em phƣơng pháp học tập, tƣ duy, khả năng thích
ứng v i cuộc sống cũng là một vấn đề quan trọng. Vì thế vấn đề đ t ra đối v i việc
quản l trƣờng THPT chính là ngƣời quản l (chủ thể quản l ) tác động nhƣ thế nào
vào các thành tố của hệ thống giáo dục, nhằm đem lại kết quả nhƣ mong muốn. Chúng