về lực lượng xã hội thực hiện sự thay thế chế độ tư bản chủ nghĩa bằng chế độ xã hội chủ nghĩa

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH DOANH VÀ CÔNG NGHỆ HÀ NỘI
KHOA TRIẾT HỌC VÀ KHXH

TIỂU LUẬN
CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC
Chủ đề 2:
Quan điểm của Chủ nghĩa xã hội khoa học về lực lượng xã hội thực
hiện sự thay thế chế độ Tư bản chủ nghĩa bằng chế độ Xã hội chủ
nghĩa. Liên hệ vấn đề ở Việt Nam?


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU..................................................................................................................1
NỘI DUNG..............................................................................................................2
1.

Quan niệm của chủ nghĩa Mác – Lenin về giai cấp công nhân.................2

2.

Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân......................................2

3.

Những điều kiện khách quan quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công

nhân..........................................................................................................................3
4. Những nhân tố chủ quan trong quá trình thực hiện sứ mệnh lịch sử của
giai cấp công nhân...................................................................................................4
5. Liên hệ sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam...........................6
KẾT LUẬN..............................................................................................................8

TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................9


MỞ ĐẦU
Trong thời đại xã hội nào, những người lao động sản xuất trong các ngành sản
xuất công nghiệp, dịch vụ cơng nghiệp hay những người cơng nhân đều có vai trị
sáng tạo chân chính ra lịch sử và là những người giữ vai trị quyết định sáng tạo
cơng cụ sản xuất, gía trị thặng dư và chính trị xã hội. Chủ nghĩa xã hội khoa học là
một trong ba bộ phận cấu thành của chủ nghĩa Mác - Lênin đã nghiên cứu một
cách toàn diện về các quy luật chính trị xã hội của q trình phát sinh, hình thành
và phát triển của các hình thái kinh tế xã hội cộng sản chủ nghĩa.
Từ vai trò to lớn của giai cấp công nhân, việc khẳng định sứ mệnh lịch sử của
giai cấp cơng nhân có ý nghĩa quan trọng cả về lý luận lẫn thực tiễn.
Lực lượng xã hội thực hiện sự thay thế chế độ Tư bản chủ nghĩa bằng chế độ
Xã hội chủ nghĩa ở đây là giai cấp công nhân. Vậy sứ mệnh lịch sử của giai cấp
cơng nhân là gì? Nội dung, điều kiện khách quan quy định là gì? Trên phương diện
lý luận và thực tiễn, nó được thể hiện ra sao? Liên hệ với thực tiễn tại Việt Nam
như thế nào? Bài tiểu luận này em sẽ trình bày rõ vấn đề đó trong chủ đề 2.

Tiểu luận Chủ nghĩa xã hội khoa học

Page 1


NỘI DUNG
1. Quan niệm của chủ nghĩa Mác – Lenin về giai cấp công nhân.

Một trong những nội dung quan trọng của lý thuyết CNXHKH là quan điểm
về sứ mệnh lịch sử của giai cấp cơng nhân. Có thể nói phạm trù sứ mệnh lịch sử
của giai cấp công nhân là phạm trù cơ bản nhất của CNXHKH.

Dù khái niệm giai cấp cơng nhân có nhiều tên gọi khác nhau như thế nào đi
nữa thì theo C. Mác và Ph. Ăngghen vẫn chỉ mang hai thuộc tính cơ bản:
- Về phương thức lao động, phương thức sản xuất, đó là những người lao
động trực tiếp hay gián tiếp vận hành các cơng cụ sản xuất có tính chất cơng
nghiệp ngày càng hiện đại và xã hội hóa cao.
- Về vị trí trong quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, đó là những người lao
động khơng có tư liệu sản xuất, phải bán sức lao động cho nhà tư bản và bị nhà tư
bản bóc lột về giá trị thặng dư. Thuộc tính thứ hai này nói lên một trong những đặc
trưng cơ bản của giai cấp công nhân dưới chế độ tư bản chủ nghĩa nên C.Mác và
Ph.Ăngghen còn gọi giai cấp công nhân là giai cấp vô sản.
2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân.

Nói một cách khái quát, nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp cơng nhân là
xố bỏ chế độ tư bản chủ nghĩa, xố bỏ chế độ người bóc lột người, giải phóng giai
cấp cơng nhân, nhân dân lao động và toàn thể nhân loại khỏi mọi sự áp bức, bóc
lột, nghèo nàn lạc hậu, xây dựng xã hội cộng sản chủ nghĩa văn minh.
Ph. Ăngghen viết: “Thực hiện sự nghiệp giải phóng thế giới ấy, - đó là sứ
mệnh lịch sử của giai cấp vô sản hiện đại”.
V.I. Lênin cũng chỉ rõ: “Điểm chủ yếu trong học thuyết của Mác là ở chỗ nó
làm sáng rõ vai trị lịch sử thế giới của giai cấp vô sản là người xây dựng xã hội xã
hội chủ nghĩa”.

Tiểu luận Chủ nghĩa xã hội khoa học

Page 2


Ở nước ta, giai cấp công nhân trước hết phải làm cuộc cách mạng dân tộc
dân chủ nhân dân. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là phải lãnh đạo cuộc
cách mạng đó thơng qua đội tiên phong của mình là Đảng Cộng sản Việt Nam, đấu

tranh giành chính quyền, thiết lập nền chuyên chính dân chủ nhân dân. Trong giai
đoạn cách mạng xã hội chủ nghĩa, giai cấp công nhân từng bước lãnh đạo nhân dân
lao động xây dựng thành cơng chủ nghĩa xã hội, khơng có người bóc lột người,
giải phóng nhân dân lao động khỏi mọi sự áp bức, bóc lột, bất cơng.
3. Những điều kiện khách quan quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp
công nhân.

Học thuyết về sứ mệnh lịch sử của giai cấp cơng nhân đã được C.Mác và
Ph.Ăngghen trình bày trong “Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản", cũng như trong bộ
“Tư bản”.
Theo Mác và Ăngghen, sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân không phải
do ý muốn chủ quan của giai cấp công nhân hoặc do sự áp đặt của các nhà tư
tưởng mà do những điều kiện khách quan quy định.
Thứ nhất, là do địa vị kinh tế của giai cấp công nhân quy định. Giai cấp
công nhân là đại diện cho phương thức sản xuất tiên tiến và lực lượng sản xuất
hiện đại mang trình độ xã hội hóa cao. Nền sản xuất hiện đại với xu thế xã hội hóa
mạnh mẽ hiện nay đang tạo ra “tiền đề thực tiễn tuyệt đối cần thiết" cho sự nghiệp
xây dựng xã hội mới. Giai cấp công nhân là sản phẩm và chủ thể của nền đại công
nghiệp; sản xuất vật chất là chủ yếu; do đó, là giai cấp quyết định sự tồn tại và phát
triển của xã hội. Trong chủ nghĩa tư bản, xét từ địa vị chính trị giai cấp cơng nhân
là đối tượng bị bóc lột trực tiếp và nặng nề nhất nên họ có tinh thần cách mạng triệt
để và là giai cấp cách mạng nhất.
Thứ hai là do đặc điểm chính trị xã hội của giai cấp cơng nhân quy định.
Q trình dân chủ hóa trong đời sống tư bản chủ nghĩa là hệ quả của xu thế xã hội
hóa sản xuất và là kết quả của đấu tranh vì dân chủ và tiến bộ xã hội của giai cấp
công nhân và nhân dân lao động, cũng tạo ra điều kiện thuận lợi để giai cấp công
Tiểu luận Chủ nghĩa xã hội khoa học

Page 3

nhân tập dượt và từng bước thực hiện sứ mệnh của mình. Sự thống nhất cơ bản về
lợi ích của giai cấp cơng nhân với lợi ích của nhân dân lao động cũng tạo ra điều
kiện để hiện thực hóa đặc điểm này. Trong cuộc đấu tranh ấy vị trí của giai cấp
công nhân là giai cấp thống trị về chính trị, lãnh đạo tồn xã hội thơng qua đội tiên
phong của mình là Đảng cộng sản.
Thứ ba là do mâu thuẫn cơ bản của chủ nghĩa tư bản quy định. Q trình sản
xuất mang tinh xã hội hóa cao làm cho mâu thuẫn cơ bản trong lòng phương thức
sản xuất tư bản chủ nghĩa, đó là mâu thuẫn giữa tinh chất xã hội hóa ngày càng cao
của lực lượng sản xuất với tinh chất tư hữu của quan hệ sản sản xuất. Mẫu thuẫn
cơ bản của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa thể hiện ra về mặt xã hội là mâu
thuẫn cơ bản giữa các giai cấp công nhân và tư sản. Giải quyết mâu thuẫn là động
lực chính của cuộc đấu tranh giai cấp hiện đại và giai cấp cơng nhân chính là lực
lượng xã hội có sử mệnh lịch sử ấy.
4. Những nhân tố chủ quan trong quá trình thực hiện sứ m ệnh l ịch
sử của giai cấp công nhân.
Thứ nhất, với tư cách là chủ thể thực hiện sứ mệnh lịch sử, sự phát triển giai
cấp công nhân là yếu tố chủ quan quy định chất lượng và quy mô, tốc độ của quá
trình này; là kết quả của quá trình phát triển tự thân, tự giác, chủ động. Sứ mệnh
lịch sử chi được thực hiện khi giai cấp vô sản phát triển đầy đủ để tự cấu thành giai
cấp: cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản với giai cấp tư sản mang tính chất chính trị
lực lượng sản xuất phát triển đầy đủ trong lòng bàn thân giai cấp tư sản để hé ra
cho người ta thấy được những điều kiện vật chất cần thiết cho sự giải phóng của
giai cấp vô sản và sự thành lập một xã hội mới...
Sự phát triển giai cấp công nhân được thể hiện trên các phương diện phát
triển về lượng và phát triển về chất.
Sự phát triển về lượng của giai cấp công nhân bao gồm sự phát triển số
lượng. tỷ lệ và cơ cấu... phù hợp với yêu cầu của sản xuất công nghiệp hiện đại và
Tiểu luận Chủ nghĩa xã hội khoa học

Page 4


cơ cấu kinh tế. Thông qua sự phát triển về lượng có thể thấy được trình độ, quy mơ
của cơng nghiệp hóa và sự chuẩn bị về lượng của giai cấp công nhân để thực hiện
sử mệnh lịch sử của mình.
Sự phát triển về chất của giai cấp cơng nhận được thể hiện trên hai mặt nàng
lực làm chủ công nghệ hiện đại và ý thức giác ngộ giai cấp, ý thức dân tộc. Với tư
cách là bộ phận quan trọng nhất của lực lượng sản xuất hiện đại, năng lực làm chủ
công nghệ hiện đại của công nhân xác nhận vị thế đại diện cho phương thức sản
xuất tiên tiến, vì họ là giai cấp thưởng trực của xã hội hiện đại gắn liền với những
tiến bộ của sản xuất công nghiệp ngày càng hiện đại. Với tư cách là chủ thể của sứ
mệnh lịch sử, giai cấp công nhân cần phải đạt tới trình độ giác ngộ cao về chính trị,
trước hết ở trình độ giác ngộ về giai cấp; phải hiểu biết ở tầm lý luận về "minh là
gì và cần phải làm gì với lịch sử được tập trung trong nhận thức về sử mệnh lịch sử
của giai cấp công nhân. Trong xã hội hiện đại, giai cấp cơng nhân cũng là đại biểu
cho lợi ích chân chính của dân tộc, cùng với dân tộc để giải quyết những nhiệm
lịch sử trong quá trình phát triển quốc gia dân tộc - đó là phẩm chất chính trị cần
được tu dưỡng với giai cấp công nhân và chính đảng của nó.
Thứ hai, Đảng cộng sản là điều kiện chủ quan quan trọng nhất để giai cấp
công nhân thực hiện thắng lợi sứ mệnh lịch sử.
Mác - Lênin khẳng định, việc giai cấp công nhân tổ chức được một chính
đàng của mình là dấu hiệu đã trở thành giai cấp tư giác và trưởng thành về chính
trị, tự tưởng và tổ chức để thực hiện sứ mệnh lịch sử. Về mặt thực tiễn những
người cộng sản là bộ phận kiên quyết nhất trong các đảng công nhân ở tất cả các
nước. là bộ phận luôn luôn thúc đẩy phong trào tiến lên. Về mặt lý luận, họ hơn bộ
phận cịn lại của giai cấp vơ sản ở chỗ là họ hiểu rõ những điều kiện, tiến trình và
kết quả chung của phong trào vơ sản. Sự hình thành Đảng Cộng sản là sự kết hợp
giữa chủ nghĩa Mác - Lênin với phong trào công nhân - kết quả xã hội của q
trình cơng nghiệp hóa và đấu tranh giai cấp hiện đại.

Tiểu luận Chủ nghĩa xã hội khoa học

Page 5


Tinh chất tiên phong trong thực tiễn và lý luận, tỉnh tổ chức khoa học và
chặt chế của Đảng xác định đây là người lãnh đạo, là hạt nhân của giai cấp công
nhân Sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng về chiến lược, sách lược, tổ chức và tư tưởng
là điều kiện đảm bảo cho giai cấp cơng nhân hồn thành sứ mệnh lịch sử toàn thế
giới.
Thứ ba, thực hiện khối liên minh giai cấp của công nhân với nông dân, trí
thức; vươn lên nắm ngọn cơ dân tộc và thực hiện chủ nghĩa quốc tế của giai cấp
công nhân là những điều kiện chủ quan để tăng cường sức mạnh của giai cấp cơng
nhân.
Đó là sự thống nhất về tư tưởng, ý chí và đồn kết, hợp tác hành động của
giai cấp công nhân trên thế giới đã liên hiệp lại để chống CNTB toàn cầu.
5. Liên hệ sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam.
Giai cấp cơng nhân Việt Nam sinh ra trong lịng một dân tộc có truyền thống
đấu tranh bất khuất chống ngoại xâm. Ở giai cấp công nhân, nỗi nhục mất nước
cộng với nỗi khổ vì ách áp bức bóc lột của giai cấp tư sản đế quốc làm cho lợi ích
giai cấp và lợi ích dân tộc kết hợp làm một, khiến động cơ cách mạng, nghị lực
cách mạng và tính triệt để cách mạng của giai cấp công nhân được nhân lên gấp
bội.
Tấm gương cách mạng Nga và phong trào cách mạng ở nhiều nước khác đã
cổ vũ giai cấp công nhân non trẻ Việt Nam đứng lên nhận lấy sứ mệnh lãnh đạo
cách mạng nước ta và đồng thời cũng là chất xúc tác khích lệ nhân dân ta lựa chọn,
tiếp nhận con đường cách mạng của chủ nghĩa Mác-Lênin và đi theo con đường
cách mạng của giai cấp cơng nhân. Từ đó giai cấp cơng nhân Việt Nam là giai cấp
duy nhất lãnh đạo cách mạng Việt Nam.

Giai cấp công nhân Việt Nam, mà tuyệt đại bộ phận là xuất thân từ nông dân
lao động và những tầng lớp lao động khác, nên có mối liên hệ tự nhiên với đông
đảo nhân dân lao động bị mất nước, sống nô lệ nên cũng là điều kiện thuận lợi để
Tiểu luận Chủ nghĩa xã hội khoa học

Page 6


giai cấp công nhân xây dựng nên khối liên minh cơng nơng vững chắc và khối
đồn kết dân tộc rộng rãi bảo đảm cho sự lãnh đạo của giai cấp cơng nhân trong
suốt q trình cách mạng ở nước ta.
Giai cấp công nhân Việt Nam lãnh đạo cách mạng thông qua đội tiên phong
của nó là Đảng Cộng sản Việt Nam. Khi nói giai cấp cơng nhân lãnh đạo là nói đến
tồn bộ giai cấp như một chỉnh thể chứ khơng phải từng nhóm, từng người. Để có
thể lãnh đạo, giai cấp cơng nhân phải có lực lượng, có tổ chức tiêu biểu cho sựtự
giác và bản chất giai cấp của mình. Lực lượng đó là Đảng Cộng sản. Xét về thành
phần xuất thân thì nước ta có nhiều đảng viên không phải là công nhân. Nhưng, bất
cứ đảng viên nào cũng phải đứng trên lập trường giai cấp công nhân thể hiện ở lý
tưởng, ở lý luận Mác-Lênin và đường lối cách mạng, ở tinh thần kiên quyết cách
mạng trong cuộc đấu tranh để thực hiện sứ mệnh của giai cấp cơng nhân vì lợi ích
của giai cấp cơng nhân, của nhân dân lao động và của cả dân tộc. Điều này được
Đảng ta khẳng định rất rõ: "Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên phong của giai
cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc
Việt Nam; đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp cơng nhân, nhân dân lao động
và của dân tộc"
Trong công cuộc xây dựng đất nước quá độ lên chủ nghĩa xã hội hiện nay,
đội ngũ công nhân Việt Nam bao gồm những người lao động chân tay và lao động
trí óc hoạt động sản xuất trong ngành công nghiệp và dịch vụ thuộc các doanh
nghiệp nhà nước, hợp tác xã, hay thuộc khu vực tư nhân, hợp tác liên doanh với
nước ngoài, tạothành một lực lượng giai cấp công nhân thống nhất đại diện cho

phương thức sản xuất tiên tiến dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam
được vũ trang bằng chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh đang lãnh
đạo công cuộc đổi mới và phát triển đất nước. Họ là lực lượng đi đầu trong sự
nghiệp cơng nghiệp hố, hiện đại hố, là cơ sở xã hội chủ yếu nhất của Đảng và
Nhà nước ta, là hạt nhân vững chắc trong liên minh công nhân - nơng dân - trí
thức, nền tảng của khối đại đồn kết toàn dân tộc.
Tiểu luận Chủ nghĩa xã hội khoa học

Page 7


KẾT LUẬN
Tóm lại, từ các phân tích trên về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân cả về
lý luận lẫn thực tiễn cho ta thấy một điều không thể phủ nhận rằng: giai cấp công
nhân là một giai cấp tiên tiến, có vai trị to lớn trong lịch sử phát triển của thế giới, là
một lực lượng xã hội tiên phong trong công cuộc cải tạo khoa học cơng nghệ vào sản
xuất của xã hội.
Hiện nay trong tình hình diễn biến phức tạp của dịch bệnh COVID – 19, kinh tế
Việt Nam đang gặp rất nhiều khó khăn thì vai trị của giai cấp cơng nhân lại càng quan
trọng. Đây là lực lượng chính tham gia sản xuất, bảo đảm chuỗi cung ứng về thực
phẩm, hàng hóa, dịch vụ thiết yếu… phục vụ cho nhu cầu của nhân dân, xã hội. Do đó
dù trong thời chiến hay thời bình, lực lượng cơng nhân ln đóng vai trị rất lớn trong
xã hội.

Tiểu luận Chủ nghĩa xã hội khoa học

Page 8


TÀI LIỆU THAM KHẢO

- Giáo trình Chủ nghĩa xã hội khoa học – ĐH Kinh doanh và Công nghệ Hà
Nội.
- Giáo trình bài giảng online CNXHKH website hubt.vnedu.vn

Tiểu luận Chủ nghĩa xã hội khoa học

Page 9