(SKKN 2022) sử dụng phương pháp thảo luận nhóm vào dạy học các bài lý thuyết môn giáo dục quốc phòng an ninh ở trường THPT tống duy tân

SKKN

Năm học: 2021 - 2022

1 – Mở đầu.
1.1 Lý do chọn đề tài.
GDQP – là một bộ phận của nền quốc phịng tồn dân, nhằm thống nhất
kiến thức về quốc phòng – an ninh cho tất cả các đối tựng trong đó đặc biệt
quan trọng với đối tượng học sinh THPT thế hệ trẻ chủ nhân tương lai của
đất nước.
Qua mơn học này giúp học sinh hình thành nhân cách một cách tích cực,
hiểu về q trình dựng nước và giữ nước của Cha ông tư hào về lịch sử dân
tộc, hình thành và phát huy long yêu nước chủ nghĩa anh hung cách mạng
của dân tộc, lối sống có nề nếp, kỉ luật , lành mạnh và văn minh nâng cao
bản lĩnh, tránh xa những tệ nạ của xã hội, biết cách vượt qua mội khó khăn
trong cuộc sống. Sẵn sàng chiến đấu hi sinh để bảo vệ độc lập tự do cho tổ
quốc, bảo vệ độc lập dân tộc và toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ chế độ ….
GDQP-AN là một môn học bao gồm nhiều kiến thức về khoa học xã
hội, nhân văn, khoa học tự nhiên lẫn khoa học kĩ thuật quân sự. Là một môn
học không chỉ trang bị những vấn đề cơ bản về đường lối quân sự của Đảng,
tư duy về QPAN và kiến thức quân sự cần thiết mà còn rèn luyện, bồi dưỡng
nhân cách sống con người CNXH. Tuy nhiên, đây là một mơn học nằm trong
nhóm mơn học có tỉ lệ lí thuyết chiếm trên 60% chương trình mơn học.
Chính vì lí do đó, cùng với những nhận thức non nớt của học sinh, các em
thường dành nhiều thời gian cho các môn học mà các em cho là quan trọng
hơn, có thể thi Đại học, cao đẳng… (Vd: Tốn, lí, hóa, anh văn….) mà xem
nhẹ mơn học này, các em thường không học bài cũ trước khi đến lớp hoặc ít
khi đọc trước bài mới, dẫn đến kết quả học tập chưa cao và chưa nhận thức
hết tầm quan trọng của môn học. Trải qua gần 20 năm công tác và giảng dạy
môn học này, bản thân tôi cũng như các đồng nghiệp đã có nhiều cố gắng
1

Trương Bá Châu

THPT Tống Duy Tân


SKKN

Năm học: 2021 - 2022

ln tìm cách đổi mới về phương pháp giảng dạy để cải thiện nhằm nâng cao
chất lượng và kết quả học tập cho học sinh như: ứng dụng Công nghệ thông
tin đưa phim ảnh vào giảng dạy, sử dụng giáo án điện tử, viết bài thu hoạch
cá nhân, thảo luận nhóm….Trong các phương pháp kể trên, qua một thời
gian dài áp dụng tôi nhận thấy rằng phương pháp “Thảo luận nhóm” khơng
chỉ mang lại hiệu quả cao trong học tập, giúp các em có thể ghi nhớ kiến
thức ngay trên lớp mà còn giúp các em phát huy được sức mạnh tập thể,
nâng cao khả năng giao tiếp, khả năng làm việc của cá nhân ….đồng thời
giảm bớt thời gian để học bài cũ ở nhà. Từ đó, giúp các em có hứng thú với
mơn học, mang lại kết quả giáo dục cao hơn. Trên cơ sở đó, tơi đưa ra một
vài kinh nghiệm sử dụng phương pháp “Thảo luận nhóm” để giảng dạy nội
dung các bài học lí thuyết mơn GDQP-AN.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Mơn học GDQP – AN có vai trị rât quan trọng trong đời sống xã hội
cũng như đối với học sinh trong việc hình thành nhân cách lối sống trong
sạch, lành mạnh …… nhưng rất nhiều học sinh còn chưa coi trọng môn học
này bởi nhiều lý do khác nhau như mơn học này khơng liên quan đến các kì
thi tốt ngiệp THPT cũng như các kì thi tuyển sinh, bởi vậy các em học sinh
tiếp thu kiến thức môn học một cách thụ động, hời hợt và đối phó .
Mặt khác mơn học GDQP – AN là mơn học có lượng kiến thức tổng hợp
liên quan đến nhiều môn học như (GDCD, Địa Lý, Chính trị, Hướng

nghiệp..), và đặc biệt có nhiều bài lý thuyết việc vận dụng các phương pháp
truyền thống như thuyết trình, trực quan, vân dụng cơng nghệ thông tin vào
bài dạy vẫn chưa giúp học sinh trong việc chủ động tiếp thu kiến thức điều
đó ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả của môn học.

2
Trương Bá Châu

THPT Tống Duy Tân


SKKN

Năm học: 2021 - 2022

Vì những lý do trên tơi mạnh dạn lựa chọn đề tài này để nghiên cứu
nhằm khắc phục những mặt còn hạn chế, tạo hưng thú cho học sinh trong
q trình học tập đồng thời góp phần nâng cao chất lượng cho học sinh trong
môn học này.
1.3. Đối tượng nghiên cứu.
- Đối tượng nghiên cứu: Phương pháp thảo luận nhóm vào dạy học các bài
lý thuyết môn GDQP – AN ở trường THPT Tống Duy Tân
1.4. Phương pháp nghiên cứu
- Giáo viên chuận bị câu hỏi thảo luận cho các nhóm học sinh trên lớp.
- Chia hoc sinh trong lớp thành nhom nhỏ và chon trưởng nhóm “thủ lĩnh”
để điều hành, quản lí hoạt động của nhóm.
- Yêu cầu các thành viên trong nhóm đều phải tham gia hoạt động chung của
nhóm.
1.5. Những điểm mới của sang kiến kinh nghiệm.
“Thảo luận nhóm” là một hình thức học tập mang tính hợp tác nhằm

nâng cao chất lượng của học sinh – học sinh đóng vai trị chủ động trong
việc tiếp thu kiến thức bài học, khơng cịn bị động trong việc tiếp thu kiến
thức nhủ các phương pháp học truyền thống trước đây, đó là: phấn trắng –
bảng đen; thầy đọc – trò chép; thầy giảng – trò nghe…. giúp cho người học
chiếm lĩnh tri thức chứ khơng phải lĩnh hội tri thức. Học sinh có cơ hội giao
lưu, trao đổi, thảo luận với nhau để đạt được kết quả cao trong học tập về
nhiều mặt. Theo cách học này, học sinh được tạo cơ hội tự dặt câu hỏi, thảo
luận, trình bày quan điềm của cá nhân và cùng hợp tác trao đổi kiến thức.
Tuy nhiên, để phát huy hiệu quả của việc học nhóm, giáo viên là đóng vai
trị rất quan trọng. Giáo viên phải cung cấp nền tảng kiến thức cho học sinh,
phải khơi gợi được hứng thú của học sinh bằng cách chọn những chủ đề
3
Trương Bá Châu

THPT Tống Duy Tân


SKKN

Năm học: 2021 - 2022

tương ứng với trình độ của các em, đưa ra những câu hỏi hoặc những vấn đề
để học sinh tư duy một cách sâu sắc hơn. Bên cạnh đó, q trình cộng tác
phải được sắp xếp để đảm bảo các thành viên trong nhóm đều phải tham gia
một cách tích cực.
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm.
2.1. Cơ sở lý luận của sang kiến kinh nghiệm.
Môn học GDQP – AN có vai trị rât quan trọng trong đời sống xã hội
cũng như đối với học sinh trong việc hình thành nhân cách lối song trong
sạch, lành mạnh …… nhưng rất nhiều học sinh còn chưa coi trọng môn học

này bởi nhiều lý do khác nhau như mơn học này khơng liên quan đến các kì
thi tốt ngiệp THPT cũng như các kì thi tuyển sinh, bởi vậy các em học sinh
tiếp thu kiến thức môn học một cách thụ động, hời hợt và đối phó .
Mặt khác mơn học GDQP – AN là mơn học có lượng kiến thức tổng hợp
liên quan đến nhiều môn học như (GDCD, Địa Lý, Chính trị, Hướng
nghiệp..), và đặc biệt có nhiều bài lý thuyết việc vận dụng các phương pháp
truyền thống như thuyết trình, trực quan, vân dụng cơng nghệ thông tin vào
bài dạy vẫn chưa giúp học sinh trong việc chủ động tiếp thu kiến thức điều
đó ảnh hưởng khơng nhỏ đến kết quả của mơn học.
Vì những lý do trên tôi mạnh dạn lựa chọn đề tài này để nghiên cứu
nhằm khắc phục những mặt còn hạn chế, tạo hứng thú cho học sinh trong
quá trình học tập đồng thời góp phần nâng cao chất lượng cho học sinh trong
môn học này.
2.2.Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.
Để không ngừng nâng cao kết quả học tập của các em, tôi đã không
ngừng học hỏi, bồi dưỡng kiến thức chuyên môn và tiến hành vận dung vào
bài giảng một số phương pháp như: Ứng dụng CNTT đưa hình ảnh vào bài
4
Trương Bá Châu

THPT Tống Duy Tân


SKKN

Năm học: 2021 - 2022

giảng, Phương pháp trình chiếu, viết bài thu hoạch, …. Song kết quả đạt
được trong năm học chưa cao như kỳ vọng.
Cụ thể:

Loại giỏi

Loại khá

Đạt

Chưa đạt

Lớp

Số

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

10A

hs
40

5

12,5

10

25

24

60

1

2,5

11A

45

5

11,1

15

33,3

25

55,6

0

0

12A

40

5

12,5

15

37,5

20

50

0

0

2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.

Từ những kết qủa trên tôi nhận thấy phương pháp “Thảo luận nhóm”
mang lại hiệu quả giáo dục tồn diện hơn, ngồi ra thảo luận nhóm cịn là
phương pháp thể hiện rõ nhất sự đổi mới trong phương pháp dạy học, lấy
học sinh làm trung tâm. Giúp cho học sinh mở rộng kiến thức, phát triển
được tư duy khoa học, phát triển kĩ năng nói, giao tiếp tranh luận nên tôi đã
áp dụng vào thực tiễn các bài học lý thuyết trên lớp.
Tuy nhiên khi tiến hành phương pháp này còn gặp phải một số hạn chế
như sau:
Một là: học sinh chưa quen với cách học mới, nên còn bở ngỡ thiếu tự
tin, không dám nêu ra quan điểm của mình và đây chính là một trở ngại lớn
nhất khi đưa phương pháp này vào giảng dạy.
Hai là: Khi phân chia nhóm để thảo luận. Giáo viên phải phân chia như
thế nào cho hợp lí, chọn những bạn có năng lực vượt trội làm trưởng nhóm
“thủ lĩnh” để nhóm học tập có hiệu quả.

5
Trương Bá Châu

THPT Tống Duy Tân


SKKN

Năm học: 2021 - 2022

Ba Là: Tạo động lực để tất cả các thành viên trong nhóm đều phải có
tinh thần trách nhiệm và quyết tâm trong công việc, tránh trường hợp ỷ lại.
Để áp dụng tốt phương pháp này ta cần giải quyết được 3 mặt hạn chế
nêu trên bằng những phương pháp sau:
Thứ nhất: Để giúp học sinh làm quen với cách học mới, giúp các em chủ

động, tự tin, dám nêu ra quan điểm của mình chúng ta cần phải trải qua một
thời gian để các em thích ứng. Trong những tiết học đầu tiên chúng ta nên
băt đầu từ những câu hỏi đơn giản dễ giải quyết, rồi tăng dần đọ khó giúp
các em tự tin dần với phương pháp mới.
Ví dụ: Ở khối 10 trong Bài 1: Truyền thống đánh giặc giữ nước của dân
tộc Việt Nam.
Phần I: Lịch sử đánh giặc giữ nước của dân tộc Việt Nam. Giáo viên nêu
câu hỏi: Bằng những kiến thức lịch sử đã học, các em hãy trả lời câu hỏi
sau ”.
Câu 1. Nhà nước đầu tiên của dân tộc ta có tên gọi là gì?
Câu 2. Những cuộc chiến tranh giữ nước đầu tiên của dân tộc việt nam do ai
lãnh đạo? diễn ra vào thời gian nào.
Câu 3. Hãy nêu những cuộc đấu tranh giành độc lập (từ thế kỉ I đến thế kỉ X)
………
Ví dụ: Ở Khối 11 trong Bài 3: Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biện giới
quốc gia. Giáo viên nêu câu hỏi: Bằng những kiến thức của mình, các em
hãy trả lời câu hỏi sau ”.
Câu 1. Lãnh thổ quốc gia là gì?
Câu 2. Lãnh thổ quốc gia được cấu thành từ những bộ phận nào?
Câu 3. Lành hải là gì? ……..

6
Trương Bá Châu

THPT Tống Duy Tân


SKKN

Năm học: 2021 - 2022

Ví dụ: Ở lớp 12 Bài 2: Một số hiểu biết về nền Quốc phịng tồn dân và
an ninh nhân dân. Giáo viên nêu câu hỏi: Bằng những kiến thức của mình,
các em hãy trả lời câu hỏi sau ”.
Câu 1. Các em hiểu thế nào là nền Quốc phịng tồn dân – an ninh nhân đân?
Câu 2. Đặc điểm nền quốc phịng tồn dân – an ninh nhân dân?
Câu 3. Tư tưởng chỉ đảo của Đảng về thực hiện nhiêm vụ nền quốc phịng
tồn dân an ninh nhân dân?
Qua những cách này chúng ta đã dần giúp cho các em chủ động, tự
tin làm quen với cách học mới và dần yêu thích phương pháp “Thảo luận
nhóm”
Thứ hai: Khi phân chia nhóm để thảo luận. Giáo viên phải phân chia như
thế nào cho hợp lí, chọn những bạn có năng lực vượt trội làm trưởng nhóm
“thủ lĩnh” để nhóm học tập có hiệu quả.
Theo cá nhân tôi chúng ta nên sử dụng phương pháp sau để chọn ra thủ
lĩnh nhóm đạt yêu cầu: Chúng ta chia thành 4 nhóm theo 4 tổ của lớp, mỗi tổ
có 3 bàn học, giáo viên đưa ra một câu hỏi về kiến thức môn học hoặc kiến
thức xã hội, yêu cầu mỗi bàn học thảo luận để tìm ra đáp án, giáo viên cho
thời gian đủ để quan sát hoạt động của các em. Từ hoạt động này chúng ta sẽ
chọn ra một em nổi trội trong bàn có khả năng lãnh đạo, thuyết trình. Như
thế mỗi bàn chúng ta sẽ chọn được một em học sinh. Mỗi tổ ta sẽ có 3 học
sinh để tiếp tục lựa chọn nhóm trưởng bằng cách vừa nêu trên. Tiếp tục cho
3 em trong tổ vừa chọn ngồi lại cùng một bàn và giáo viên đặt câu hỏi để các
em trao đổi thảo luận trả lời đáp án. Trong 3 em này chúng ta sẽ chọn một
em được nhóm bầu lên để thuyết trình nội dung hoặc em nào có tinh thần
xung phong để bầu làm nhóm trưởng. Nhóm trưởng có nhiệm vụ điều hành.
Phân công nhiệm vụ cho các thành viên trong nhóm.
7
Trương Bá Châu

THPT Tống Duy Tân


SKKN

Năm học: 2021 - 2022

Đây là một khâu quan trọng để thay đổi phương pháp trong dạy và
học. Nó cung cấp những kiến thức cơ bản về kỹ năng làm việc, giao tiếp
trong nhóm, là những viên gạch đầu tiên để thực hiện thành cơng phương
pháp “thảo luận nhóm”.
Thứ ba: Tạo động lực để tất cả các thành viên trong nhóm đều phải có tinh
thần trách nhiệm và quyết tâm trong công việc, tránh trường hợp ỷ lại.
Để làm tốt điều này, cần có sự phối hợp tốt giữa trưởng nhóm, cán sự
lớp và giáo viên. Đánh giá trực tiếp vào kết quả, ý thức của từng nhóm là
điều thực sự cần trong giai đoạn đầu. Ở đây ta áp dụng chính sách thưởng
phạt trong thảo luận: Chúng ta thưởng cho những học sinh tham gia sơi nổi,
nhiệt tình, có ý thức cao trong hoạt động của nhóm và trong quá trình học
tập bằng cách cộng điểm ưu tiên. Phạt những em mất trật tự, không tham gia
thảo luận, làm việc hoặc nói chuyện riêng…. bằng cách nhắc nhở, cảnh cáo,
viết kiểm điểm hoặc trừ điểm….
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
Mặc dù thời gian thời gian một tiết dạy cịn hạn chế, nhưng khi tơi vận
dụng phương pháp này vào các tiết dạy đã đạt được những kết quả khả quan.
Phương pháp này khi áp dụng vào một số nội dung lí thuyết của mơn học
phù với với chương trình sách giáo khoa và đảm bảo phương pháp học mới.
Học sinh có hứng thú hơn trong học tập, tích cực chủ động chiếm lĩnh tri
thức và phát triển được nhiều kĩ năng. Từ đó, khơng khí học tập trở nên sơi
nỗi và nhẹ nhàng, học sinh thích thú với môn học so với phương pháp truyền
thống trước đây.Qua phương pháp học sinh tự nghiên cứu, sau đó trao đổi

thảo luận đã giúp các em phát huy tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo, rèn
luyện thói quen và khả năng tự học, tinh thần hợp tác, kĩ năng vận dụng kiến

8
Trương Bá Châu

THPT Tống Duy Tân


SKKN

Năm học: 2021 - 2022

thức vào những tình huống khác nhau trong học tập và trong thực tiễn; tạo
niềm vui, hứng thú trong học tập.
Khi một học sinh đại diện nhóm lên trình bày các em cịn lại chú ý lắng
nghe xem bạn mình trình bày có đầy đủ ý khơng, hoặc khi nhóm khác lên
trình bày các em cũng chú ý lắng nghe xem kết quả có giống với kết quả của
nhóm mình hay khơng? Chính việc lắng nghe đó đã giúp các em có thể ghi
nhớ kiến thức ngay trên lớp học một cách dễ dàng, không cần phải dành
nhiều thời gian học thuộc lòng bài ở nhà. Từ đó, giảm bớt đi áp lực của mơn
học và gây hứng thú cho học sinh dần dần làm cho các em u thích mơn
học hơn. Kết qua học tập cũng cao hơn trước rất nhiều.
Cụ thể:
Loại giỏi

Loại khá

Đạt

Chưa đạt

Lớp

Số

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

10A

hs
40

15

37,5

20

62,5

0

0

0

0

11A

45

20

44,4

20

44,4

5

11,2

0

0

12A

40

20

50

20

50

0

0

0

0

3. Kết luận và kiến nghị.
3.1. Kết luận
“Thảo luận nhóm” là một phương pháp dạy và học nhằm mang lại kết
quả cao trong giáo dục. Nó khơng những giúp các em có thể ghi nhớ kiến
thức ngay trên lớp, giảm bớt thời gian để học bài củ ở nhà mà còn giúp cho
học sinh mở rộng kiến thức, phát triển được tư duy khoa học, giúp học sinh
phát triển kĩ năng nói, giao tiếp – tranh luận, khả năng làm việc độc lập của

cá nhân. Qua đó phát huy được sức mạnh tập thể, nâng cao tinh thần đoàn
9
Trương Bá Châu

THPT Tống Duy Tân


SKKN

Năm học: 2021 - 2022

kết và kết quả học tập. Tuy nhiên, để vận dụng tốt và rộng rãi phương pháp
này vào dạy học ngoài những giải pháp nêu trên thì bản thân mỗi giáo viên
phải bỏ nhiều cơng sức, sáng tạo trong lao động, tinh thần trách nhiệm cao
trong cơng việc. Địi hỏi GV phải ln học tập trau dồi năng kiến thức
chuyên môn, nâng cao nghiệp vụ sư phạm và hành động của mình đối với
học sinh.
Với kinh nghiệm cịn hạn chế, thời gian giảng dạy bộ mơn cịn chưa
nhiều nên tơi chỉ nêu ra đây một phương pháp dạy – học mà bản thân tôi
thấy tâm đắc nhất góp phần vào q trình đổi mới phương pháp dạy và học
hiện nay. Với phương pháp này tôi hy vọng sẽ góp một phần nhỏ vào việc
giúp giáo viên có thể vận dụng vào giảng dạy để nâng cao hứng thú và kết
quả học tập cho các em học sinh. Trong khuôn khổ hạn hẹp của một bài viết,
những vấn đề mà tôi đưa ra mới chỉ là những nghiên cứu bước đầu, với hy
vọng sẽ nhận được những đóng góp thiết thực và quý báu của các nhà quản
lý, của đội ngũ những người làm công tác giáo dục quốc phòng, nhằm nâng
cao hơn nữa chất lượng dạy và học mơn giáo dục quốc phịng ở các trường
THPT.
3.2. Kiến nghị
Giáo dục kiến thức QPAN cho học sinh trong giai đoạn hiện nay là hết

sức quan trọng. Tuy nhiên việc nhận thức đúng đắn tầm quan trọng của bộ
môn này ở một số ít bậc phụ huynh, học sinh, giáo viên cịn chưa đầy đủ,
xem nhẹ, vì vậy để mơn học đạt kết quả cao tơi có một vài kiến nghị sau
đây:

10
Trương Bá Châu

THPT Tống Duy Tân


SKKN

Năm học: 2021 - 2022

Một là: Cần tuyên truyền, quán triệt sâu rộng đến các cấp, các ngành, nhân
dân đặc biệt là nhân dân vùng nông thôn, vùng sâu, xa…hiểu rõ quan điểm
của Đảng, Nhà nước về tầm quan trọng, ý nghĩa trong của việc GDQP-AN.
Hai là: Cần nâng cao nhận thức về nền quốc phịng tồn dân – an nhân dân
nói chung cũng như mơn hoc GDQP – AN nói riêng nhằm nâng cao ý thức,
phẩm chất đạo đức của con người đặc biệt là học sinh – thế hệ trẻ, chủ nhân
tương lai của đất nước. đồng thời củng cố và khơng ngừng nâng cao khối đại
đồn kết của dân tộc đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ
vững Tổ Quốc Việt Nam trong thời kì mới thời kì đổi mới đất nước theo
định hướng xã hội chủ nghĩa.
Tài liệu tham khảo
1. SGK QP – AN khối 10, 11, 12
2. Giaoan.violet.vn
3. Các bài viết về QP – AN trên báo điện tử

Tôi xin chân thành cảm ơn

Vĩnh lộc, ngày 25/05/2022
Ngươi viết

11
Trương Bá Châu

THPT Tống Duy Tân


SKKN

Năm học: 2021 - 2022

Tương Bá Châu

12
Trương Bá Châu

THPT Tống Duy Tân