Tài liệu CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ SỎI TIẾT NIỆU ppt

CHẨN
CHẨN
Đ
Đ
OÁN VÀ
OÁN VÀ
Đ
Đ
IỀU TRỊ
IỀU TRỊ
SỎI TIẾT NIỆU
SỎI TIẾT NIỆU
Ths. Hoàng Long
BỘ MÔN NGOẠI ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
DỊCH TỄ HỌC
DỊCH TỄ HỌC
•
Sỏi tiết niệu chiếm 45% - 50% các bệnh lý tiết
Sỏi tiết niệu chiếm 45% - 50% các bệnh lý tiết


niệu ở Việt nam, trong 0,05 - 0,2% dân số
niệu ở Việt nam, trong 0,05 - 0,2% dân số
•
Lứa tuổi th
Lứa tuổi th
ư
ư
ờng gặp 30 - 60 tuổi (75% - 80%).
ờng gặp 30 - 60 tuổi (75% - 80%).

Nam chiếm 60%, nữ gặp 40%.
Nam chiếm 60%, nữ gặp 40%.
•
Yếu tố địa dư, khí hậu và chế
Yếu tố địa dư, khí hậu và chế
đ
đ
ộ ăn uống có ảnh
ộ ăn uống có ảnh


hưởng đến sự tạo sỏi
hưởng đến sự tạo sỏi
NGUYÊN NHÂN SINH BỆNH
NGUYÊN NHÂN SINH BỆNH
Cấu trúc, thành phần hoá học của sỏi

Sỏi oxalat calci, phosphat calci 65 - 70%

Sỏi phosphat amonium magnesium 15 - 20%

Sỏi do chuyển hoá cystine, axit uric 10%

Cấu trúc của sỏi là mạng chất hữu cơ có lắng
đọng chất vô cơ calci, phospho…
NGUYÊN NHÂN SINH BỆNH
NGUYÊN NHÂN SINH BỆNH
Nguyên nhân


Rối loạn chuyển hoá

Thay đổi pH nước tiểu (5,6 - 6,3)

Dị dạng đường tiết niệu

đa số sỏi calci là không rõ nguyên nhân …
NGUYÊN NHÂN SINH BỆNH
NGUYÊN NHÂN SINH BỆNH
Cơ chế

Thuyết quá bão hoà các chất vô cơ trong nước
tiểu

Thiếu yếu tố ức chế kết tinh

Tổn thương đường tiết niệu tạo nên các cấu trúc
hữu cơ

Yếu tố nhiễm khuẩn tạo nên sỏi

Cơ thể hấp thu nhiều chất tạo sỏi axit uric, oxalat
SỎI THẬN
SỎI THẬN
ĐẶC ĐIỂM SỎI ĐÀI - BỂ THẬN

CHIẾM 70% - 75% SỎI TIẾT NIỆU, ĐA SỐ LÀ
CALCI

SỎI BỂ THẬN CÓ HINH TAM GIÁC HAY ĐA

DIỆN

SỎI ĐÀI BỂ THẬN CÓ HINH SAN HÔ (3 - 4 CM)

NẾU ĐỂ MUỘN SẼ GÂY BIẾN CHỨNG NK TIẾT
NIỆU,
GIÃN ĐÀI BỂ THẬN VÀ SUY THẬN
SỎI THẬN
SỎI THẬN
Triệu chứng lâm sàng

đau âm ỉ thắt lưng hoặc có cơn đau quặn thận

đái ra máu

Nhiễm khuẩn tiết niệu: sốt cao, đi tiểu đục

Thăm khám: thận to đau
Xét nghiệm cận lâm sàng

đánh giá hệ số thanh thải, ure, creatinin , ĐGĐ,
tim vi khuẩn bội nhiễm đường tiết niệu
SỎI THẬN
SỎI THẬN
Chẩn đoán hinh ảnh

Chụp hệ tiết niệu không chuẩn bị, UIV

Siêu âm


Chụp CT Scanner

Chụp Scintigraphie
Chẩn đoán xác định

Sỏi thận 1 bên, 2 bên, sỏi san hô

Sỏi gây nhiễm khuẩn, tắc nghẽn, suy thận
SỎI THẬN
SỎI THẬN
•
Chẩn
Chẩn
đ
đ
oán siêu âm
oán siêu âm
SỎI THẬN
SỎI THẬN
•
Chẩn
Chẩn
đ
đ
oán chụp UIV
oán chụp UIV
SỎI THẬN
SỎI THẬN
•
Chẩn

Chẩn
đ
đ
oán chụp UIV
oán chụp UIV
SỎI THẬN
SỎI THẬN
•
Chẩn
Chẩn
đ
đ
oán chụp UIV
oán chụp UIV
SỎI THẬN
SỎI THẬN
•
Chẩn
Chẩn
đ
đ
oán chụp UIV
oán chụp UIV
SỎI THẬN
SỎI THẬN
•
Chẩn
Chẩn
đ
đ

oán chụp CT Scanner
oán chụp CT Scanner
SỎI THẬN
SỎI THẬN
Chẩn đoán phân biệt

Nhiễm calci thận, lắng đọng calci ở cầu - ống thận

Vôi hoá thận do thương tổn cũ (lao, chấn thương)

Bệnh Cacchi Ricci - sỏi nhỏ trước đài thận
Biến chứng

Viêm đài bể thận, viêm thận kẽ, viêm hẹp cổ đài

ứ nước, ứ mủ thận, áp xe thận

Viêm quanh thận xơ hoá
SỎI THẬN
SỎI THẬN
Đ
Đ
IỀU TRỊ NỘI KHOA DỰ PHÒNG
IỀU TRỊ NỘI KHOA DỰ PHÒNG

SỎI THẬN NHỎ D
SỎI THẬN NHỎ D
Ư
Ư
ỚI 0,5CM, SỎI

ỚI 0,5CM, SỎI
Đ
Đ
ÀI D
ÀI D
Ư
Ư
ỚI KHÔNG CÓ
ỚI KHÔNG CÓ
TRIỆU
TRIỆU


CHỨNG KHÔNG CẦN THIẾT CAN THIỆP
CHỨNG KHÔNG CẦN THIẾT CAN THIỆP

CHẾ
CHẾ
Đ
Đ
Ộ UỐNG NHIỀU N
Ộ UỐNG NHIỀU N
Ư
Ư
ỚC TRÊN 2 LÍT / NGÀY
ỚC TRÊN 2 LÍT / NGÀY

CHẾ
CHẾ
Đ

Đ
Ộ ĂN HẠN CHẾ THỨC ĂN NHIỀU CALCI VÀ
Ộ ĂN HẠN CHẾ THỨC ĂN NHIỀU CALCI VÀ
OXALAT
OXALAT

HẠN CHẾ ĂN PROTEIN
HẠN CHẾ ĂN PROTEIN
Đ
Đ
ỘNG VẬT,
ỘNG VẬT,
Đ
Đ
IỀU TRỊ BỆNH
IỀU TRỊ BỆNH
GOUTTE
GOUTTE
Đ
Đ
ỐI VỚI SỎI AXIT URIC
ỐI VỚI SỎI AXIT URIC

Đ
Đ
IỀU TRỊ NHIỄM KHUẨN TIẾT NIỆU,
IỀU TRỊ NHIỄM KHUẨN TIẾT NIỆU,
Đ
Đ
IỀU CHỈNH PH

IỀU CHỈNH PH
N
N
Ư
Ư
ỚC TIỂU KIỀM HOÁ
ỚC TIỂU KIỀM HOÁ
SỎI THẬN
SỎI THẬN
Đ
Đ
IỀU TRỊ CAN THIỆP
IỀU TRỊ CAN THIỆP

SỎI
SỎI
Đ
Đ
ÀI BỂ THẬN < 20 MM : TÁN SỎI NGOÀI C
ÀI BỂ THẬN < 20 MM : TÁN SỎI NGOÀI C
Ơ
Ơ
THỂ
THỂ
(ESWL)
(ESWL)

SỎI 20 - 30 MM :
SỎI 20 - 30 MM :
Đ

Đ
ẶT SONDE JJ + ESWL
ẶT SONDE JJ + ESWL

SỎI
SỎI
Đ
Đ
ÀI BỂ THẬN > 30 MM : TÁN SỎI QUA DA (PCNL)
ÀI BỂ THẬN > 30 MM : TÁN SỎI QUA DA (PCNL)
Đ
Đ
IỀU TRỊ PHẪU THUẬT
IỀU TRỊ PHẪU THUẬT

SỎI
SỎI
Đ
Đ
ÀI BỂ THẬN CÓ BIẾN CHỨNG
ÀI BỂ THẬN CÓ BIẾN CHỨNG
Đ
Đ
ÁI MÁU, NHIỄM
ÁI MÁU, NHIỄM
KHUẨN…
KHUẨN…

SỎI SAN HÔ CÓ BIẾN CHỨNG
SỎI SAN HÔ CÓ BIẾN CHỨNG


SỎI THẬN LỚN 2 BÊN - MỔ BÊN THẬN CÒN CHỨC
SỎI THẬN LỚN 2 BÊN - MỔ BÊN THẬN CÒN CHỨC
NĂNG TR
NĂNG TR
Ư
Ư
ỚC
ỚC

PH
PH
ƯƠ
ƯƠ
NG PHÁP PHẪU THUẬT TUỲ VỊ TRÍ, KÍCH
NG PHÁP PHẪU THUẬT TUỲ VỊ TRÍ, KÍCH
TH
TH
Ư
Ư
ỚC SỎI : MỞ BỂ
ỚC SỎI : MỞ BỂ


THẬN, MỞ NHU MÔ, MỞ BỂ THẬN - NHU MÔ HOẶC
THẬN, MỞ NHU MÔ, MỞ BỂ THẬN - NHU MÔ HOẶC
CẮT THẬN BÁN
CẮT THẬN BÁN

PHẦN LẤY SỎI
PHẦN LẤY SỎI
SỎI NIỆU QU
SỎI NIỆU QU
Ả
Ả
N
N
ĐẶC ĐIỂM SỎI NIỆU QUẢN
•
80% DO SỎI ĐÀI BỂ THẬN DI CHUYỂN XUỐNG
•
CẤU TRÚC GIỐNG SỎI ĐÀI BỂ THẬN, CÓ HINH BẦU
DỤC, THƯỜNG
GẶP Ở ĐOẠN 1/3 DƯỚI (60 - 65%)
•
20% HINH THÀNH TẠI CHỖ DO VIÊM HẸP, DỊ DẠNG
NIỆU QUẢN
•
GẶP CƠN ĐAU QUẶN THẬN KHI SỎI DI CHUYỂN.
•
SỎI HAY DỪNG TRÊN CÁC CHỖ HẸP TỰ NHIÊN, GÂY
VIÊM XƠ
CHIT HẸP TẠI CHỖ VÀ GÂY BIẾN CHỨNG TẮC
NGHẼN TRÊN SỎI
SỎI NIỆU QU
SỎI NIỆU QU
Ả
Ả
N

N
Triệu chứng lâm sàng
•
Cơn đau quặn thận điển hinh
•
đái máu toàn bãi, nhẹ, thoáng qua
•
đái rắt, đái buốt khi sỏi NQ trong đoạn thành BQ
•
Sốt cao khi sỏi gây tắc niệu quản và nhiễm khuẩn tiết niệu
•
Khám thấy thận căng to khi sỏi gây tắc hoàn toàn
•
Sỏi NQ 2 bên gây ảnh hưởng toàn thân suy sụp nhanh,
thiểu niệu, vô niệu
SỎI NIỆU QU
SỎI NIỆU QU
Ả
Ả
N
N
Chẩn đoán sỏi niệu quản
•
Dựa vào cơn đau quặn thận điển hinh
•
Chụp X quang hệ tiết niệu không chuẩn bị phát hiện sỏi
•
Siêu âm, UIV đánh giá mức độ ứ nước, ứ mủ thận và
các dị dạng thận - NQ
•

Chụp NQ - BT ngược dòng phát hiện sỏi không cản quang,
tắc hẹp niệu quản
•
Xét nghiệm sinh hoá đánh giá mức độ suy thận
•
Xét nghiệm nước tiểu có hồng cầu, bạch cầu…
SỎI NIỆU QU
SỎI NIỆU QU
Ả
Ả
N
N
•
Chẩn
Chẩn
đ
đ
oán siêu âm
oán siêu âm
SỎI NIỆU QU
SỎI NIỆU QU
Ả
Ả
N
N
•
Chẩn
Chẩn
đ
đ

oán X quang UIV sỏi 1/3 trên
oán X quang UIV sỏi 1/3 trên
SỎI NIỆU QU
SỎI NIỆU QU
Ả
Ả
N
N
•
Chẩn
Chẩn
đ
đ
oán X quang UIV sỏi 1/3 giữa
oán X quang UIV sỏi 1/3 giữa
SỎI NIỆU QU
SỎI NIỆU QU
Ả
Ả
N
N
•
Chẩn
Chẩn
đ
đ
oán X quang UIV sỏi 1/3 d
oán X quang UIV sỏi 1/3 d
ư
ư

ới
ới
SỎI NIỆU QU
SỎI NIỆU QU
Ả
Ả
N
N
•
Chẩn
Chẩn
đ
đ
oán X quang UPR
oán X quang UPR