Tài liệu Báo cáo " Các đảm bảo cho việc thực hiện các nghĩa vụ và cam kết quốc tế về quyền con người của các quốc gia thành viên liên hợp quốc " pptx

nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 10/2010 45






Ths. Nguyễn Thị Kim Ngân *
i 192 quc gia thnh viờn, Liờn hp
quc l mt trong nhng t chc quc
t a phng ton cu ln nht hin nay.
Hp tỏc quc t trong khuụn kh Liờn hp
quc c trin khai ton din trờn cỏc lnh
vc chớnh tr, kinh t, vn hoỏ, xó hi, trong
ú cú hp tỏc quc t trong lnh vc quyn
con ngi. C s phỏp lớ xỏc nh ni
dung cỏc ngha v v cam kt quc t v
quyn con ngi ca cỏc quc gia thnh viờn
Liờn hp quc bao gm: Hin chng Liờn
hp quc, Tuyờn ngụn ton th gii v quyn
con ngi, cỏc iu c quc t v quyn con
ngi m cỏc quc gia thnh viờn Liờn hp
quc ó kớ kt hoc gia nhp v cỏc cam kt
mang tớnh t nguyn ca cỏc thnh viờn.
Hin chng Liờn hp quc l vn kin
phỏp lớ nn tng trin khai cỏc quan h hp
tỏc trong khuụn kh Liờn hp quc, trong ú
cú cỏc quan h hp tỏc trong lnh vc quyn

con ngi. Khon 3 iu 1 Hin chng Liờn
hp quc ó khng nh mc tiờu hot ng
ca Liờn hp quc l: thc hin s hp tỏc
quc t trong vic khuyn khớch phỏt trin
v s tụn trng nhõn quyn v nhng quyn
t do c bn cho tt c mi ngi, khụng
phõn bit chng tc, nam, n, ngụn ng hoc
tụn giỏo.
(1)
Ngoi vic xỏc nh rừ mc tiờu
nh trờn, Hin chng Liờn hp quc cũn
xem xột cỏc quyn v t do c bn ca con
ngi theo nhiu gúc v tng ng vi
tng gúc ú cú cỏc c ch khỏc nhau
m bo cho vic phỏt trin v bo v quyn
con ngi cỏc quc gia thnh viờn.
Tuyờn ngụn ton th gii v quyn con
ngi c i hi ng Liờn hp quc
thụng qua ngy 10/12/1948, ch ba nm sau
khi Liờn hp quc thnh lp. Tuyờn ngụn
ton th gii v quyn con ngi l vn kin
quc t u tiờn tp trung cp cỏc quyn
v t do c bn ca con ngi trờn tt c cỏc
lnh vc dõn s v chớnh tr; kinh t, vn hoỏ
v xó hi. Mc dự v tớnh cht khụng phi l
iu c quc t nhng Tuyờn ngụn ton th
gii v quyn con ngi cú ý ngha rt ln:
l mc tiờu chung cho tt c cỏc dõn tc v
cỏc quc gia phn u t ti.
(2)

Hin nay,
rt nhiu quy nh trong Tuyờn ngụn ton
th gii v quyn con ngi ó c coi l
tp quỏn quc t v cú hiu lc rng buc
i vi cỏc quc gia, trc ht l cỏc quc
gia thnh viờn Liờn hp quc.
- Cỏc iu c quc t v quyn con
ngi m cỏc quc gia thnh viờn Liờn hp
quc kớ kt hoc tham gia l c s phỏp lớ
quan trng v y nht xỏc nh ni
dung cỏc ngha v v cam kt quc t v
V

* Ging viờn Khoa lut quc t
Trng i hc Lut H Ni


nghiên cứu - trao đổi
46 tạp chí luật học số
10/2010
quyn con ngi ca cỏc quc gia. Cho n
nay, ó cú 24 cụng c quc t v quyn con
ngi c kớ kt. Ngoi ra cũn rt nhiu
iu c quc t v quyn con ngi hoc
liờn quan n quyn con ngi c kớ kt
trong khuụn kh cỏc t chc chuyờn mụn
thuc h thng Liờn hp quc hoc cỏc t
chc quc t khỏc.
(3)
Trong s ú phi k n

cỏc cụng c quc t cú s tham gia rng rói
ca cỏc quc gia thnh viờn Liờn hp quc
nh: Cụng c quc t v cỏc quyn dõn s,
chớnh tr nm 1966; Cụng c quc t v cỏc
quyn kinh t, xó hi v vn hoỏ nm 1966;
Cụng c quc t v xoỏ b tt c cỏc hỡnh
thc phõn bit chng tc nm 1965; Cụng
c quc t v xoỏ b tt c cỏc hỡnh thc
phõn bit i x vi ph n nm 1979; Cụng
c v quyn tr em nm 1989
Ngoi cỏc c s phỏp lớ nờu trờn, ni
dung cỏc ngha v v cam kt quc t v
quyn con ngi ca cỏc quc gia thnh viờn
Liờn hp quc cũn c xỏc nh da trờn
cỏc cam kt mang tớnh t nguyn ca cỏc
quc gia nh cam kt khi ng c lm thnh
viờn Hi ng nhõn quyn hoc cỏc c quan
khỏc ca Liờn hp quc
Thc hin cỏc ngha v v cam kt quc
t núi chung, cỏc ngha v v cam kt quc t
v quyn con ngi núi riờng l trỏch nhim
t ra i vi cỏc quc gia thnh viờn Liờn
hp quc. Khon 2 iu 2 Hin chng Liờn
hp quc ó xỏc nh: " m bo cho cỏc
thnh viờn Liờn hp quc c hng nhng
quyn v li ớch do t cỏch thnh viờn mang
li, tt c cỏc thnh viờn Liờn hp quc phi
thin chớ thc hin cỏc ngha v do Hin
chng t ra".
(4)

õy cng chớnh l s th
hin ni dung nguyờn tc Pacta sunt servanda
(nguyờn tc tn tõm thin chớ thc hin cỏc
cam kt quc t) mt nguyờn tc c bn ca
Lut quc t. Vic thc hin y cỏc ngha
v v cam kt quc t v quyn con ngi
ca cỏc quc gia thnh viờn Liờn hp quc
c m bo bi:
* í thc t nguyn thc hin ca cỏc
quc gia thnh viờn Liờn hp quc: Khi kớ kt
cỏc iu c quc t, trong ú xỏc lp nhng
ngha v v cam kt v quyn con ngi, cỏc
quc gia luụn nhm hng ti nhng li ớch
nht nh. ú chớnh l s kt hp hi ho
gia li ớch ca quc gia, li ớch ca cng
ng dõn c sinh sng trờn lónh th quc gia
v li ớch ca cỏc cỏ nhõn cụng dõn cn c
quc gia bo v. Nhng li ớch ny c cỏc
quc gia c gng th hin mc cao nht
trong cỏc iu c quc t do cỏc quc gia
tho thun xõy dng nờn. Thụng qua cỏc iu
c quc t, li ớch ca quc gia kt hp vi
li ớch ca cng ng dõn c sinh sng trờn
lónh th quc gia v li ớch ca cỏ nhõn cụng
dõn khụng ch c m bo bỡnh din mi
quc gia m c trờn bỡnh din quc t. Chớnh
vỡ vy, xut phỏt t li ớch ca chớnh mỡnh,
sau ú l li ớch ca cỏc ch th khỏc v ca
c cng ng quc t, cỏc quc gia thnh viờn
s thc thi cỏc iu c quc t v quyn con

ngi mt cỏch nghiờm tỳc, trit .
Ngoi ra, ý thc phỏp lut ca quc gia
c th hin qua nhn thc v thỏi ca
quc gia i vi cỏc quy nh ca lut quc
t. Tri qua quỏ trỡnh thc hin ch quyn
quc gia, xut phỏt t yờu cu phi tuõn th
cỏc quy tc trong quan h quc t, ý thc phỏp
lut ca cỏc quc gia ngy cng c nõng


nghiªn cøu - trao ®æi
t¹p chÝ luËt häc sè 10/2010 47

cao. Do vậy, các quốc gia ngày càng xử sự một
cách tự giác theo yêu cầu của các quy phạm
pháp luật quốc tế. Nói cách khác, việc thực
hiện các nghĩa vụ và cam kết quốc tế, trong
đó có các nghĩa vụ và cam kết về quyền con
người của quốc gia càng đầy đủ và triệt để.
Các quốc gia thành viên Liên hợp quốc
sẽ tự nguyện thực hiện các nghĩa vụ và cam
kết quốc tế về quyền con người thông qua
những hoạt động cụ thể như:
- Ban hành, sửa đổi, bổ sung pháp luật
quốc gia nhằm mục đích tạo ra sự tương
thích giữa hệ thống các quy phạm pháp luật
trong nước với các nghĩa vụ và cam kết quốc
tế của quốc gia về quyền con người. Đây
thực chất là quá trình đưa các nghĩa vụ và
cam kết quốc tế về quyền con người vào

khuôn khổ pháp luật trong nước, qua đó tạo
cơ sở pháp lí cho việc thực hiện nghĩa vụ
thành viên các điều ước quốc tế về quyền
con người của các quốc gia.
- Xây dựng các thiết chế hành pháp và tư
pháp hiệu quả để đảm bảo thực hiện các
nghĩa vụ và cam kết quốc tế về quyền con
người của các quốc gia. Các thiết chế này bao
gồm: các thiết chế hoạt động với tư cách là cơ
quan của chính phủ và các thiết chế là uỷ ban
quốc gia về quyền con người đóng vai trò là
cơ quan tư vấn trong việc thực hiện các nghĩa
vụ và cam kết quốc tế về quyền con người.
Trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của
mình, các thiết chế này có trách nhiệm trong
việc đề ra kế hoạch cụ thể và các biện pháp
đảm bảo khả thi các nghĩa vụ và cam kết
quốc tế về quyền con người của quốc gia.
- Triển khai tuyên truyền, giáo dục hiểu
biết cần thiết các kiến thức khoa học và pháp
lí về quyền con người trong cộng đồng. Việc
giáo dục kiến thức về quyền con người cho
cộng đồng là một trong những hoạt động góp
phần vào việc ngăn ngừa, hạn chế những
hành vi vi phạm quyền con người; đồng thời
tạo điều kiện cho mọi người dân, mọi tổ
chức xã hội tham gia vào triển khai thực hiện
các nghĩa vụ và cam kết quốc tế về quyền
con người của các quốc gia.
* Sự giám sát của các thiết chế quốc tế

về quyền con người:
Hiện nay, hệ thống thiết chế giám sát
việc thực hiện nghĩa vụ và cam kết quốc tế
về quyền con người của các quốc gia thành
viên Liên hợp quốc bao gồm: các thiết chế
được thành lập trên cơ sở các quy định của
Hiến chương Liên hợp quốc (Charter based
bodies) và các thiết chế được thành lập trên
cơ sở các công ước quốc tế về quyền con
người (Treaty based bodies).
- Các thiết chế giám sát được thành lập
trên cơ sở Hiến chương Liên hợp quốc bao
gồm các cơ quan của Liên hợp quốc như Đại
hội đồng, Hội đồng bảo an, Hội đồng kinh tế-
xã hội, Văn phòng cao uỷ về nhân quyền, Hội
đồng nhân quyền… Mỗi cơ quan sẽ giám sát
việc thực hiện các nghĩa vụ và cam kết quốc
tế về quyền con người từ góc độ chức năng và
lĩnh vực chuyên môn của mình phù hợp với
quy định của Hiến chương Liên hợp quốc.
- Các thiết chế giám sát được thành lập
trên cơ sở các công ước quốc tế về quyền
con người sẽ tiến hành các hoạt động hỗ trợ
cộng đồng quốc tế thực hiện sự kiểm soát
cần thiết đối với việc thực thi nghĩa vụ thành
viên của mỗi quốc gia. Hiện nay, đã có 8 uỷ
ban được thành lập trên cơ sở các công ước
quốc tế về quyền con người. Đó là Uỷ ban

nghiên cứu - trao đổi
48 tạp chí luật học số
10/2010
quyn con ngi (CCPR), U ban v quyn
kinh t, xó hi v vn hoỏ (CESCR), U ban
v xoỏ b phõn bit chng tc (CERD), U
ban v xoỏ b phõn bit i x vi ph n
(CEDAW), U ban chng tra tn (CAT), U
ban v quyn ca tr em (CRC), U ban v
ngi lao ng di trỳ (CMW), U ban v
quyn ca ngi khuyt tt (CRPD).
Bờn cnh cỏc thit ch giỏm sỏt ca Liờn
hp quc, nu cỏc quc gia thnh viờn Liờn
hp quc tham gia cỏc iu c quc t khu
vc v quyn con ngi thỡ cỏc quc gia cũn
phi chu s giỏm sỏt ca cỏc thit ch c
thnh lp trờn c s cỏc iu c quc t ú
nh thit ch giỏm sỏt ca Cụng c nhõn
quyn chõu u nm 1950, Cụng c nhõn
quyn chõu M nm 1969, Hin chng
chõu Phi v quyn con ngi v quyn dõn
tc nm 1981
Nhỡn chung tt c cỏc cỏc thit ch quc
t nờu trờn u thc hin cỏc chc nng:
- Giỏm sỏt, ỏnh giỏ, iu tra vic thc
hin cỏc ngha v v cam kt quc t v quyn
con ngi ca cỏc quc gia thnh viờn;
- p dng cỏc bin phỏp cú tớnh cht
cng ch i vi cỏc quc gia vi phm
nhng ngha v v cam kt v bo v v phỏt

trin quyn con ngi;
- y mnh vic giỏo dc, hp tỏc khu vc
v quc t trong lnh vc quyn con ngi.
* Trỏch nhim phỏp lớ quc t i vi
quc gia khi cú hnh vi vi phm ngha v v
cam kt quc t v quyn con ngi
Hnh vi vi phm ngha v v cam kt
quc t v quyn con ngi l cn c quan
trng xỏc lp trỏch nhim phỏp lớ quc t
i vi quc gia ó cú hnh vi vi phm.
Trỏch nhim phỏp lớ quc t õy c hiu
l s cng ch trong lut quc t buc
ch th ó thc hin hnh vi trỏi phỏp lut
quc t phi loi b thit hi ó gõy ra, phi
thc hin mt hoc mt s yờu cu ca ch
th b thit hi k c vic phi gỏnh chu
nhng bin phỏp trng pht do ch th b
thit hi hoc cỏc ch th khỏc ỏp dng trờn
c s phỏp lut quc t.
(5)

Do c thự ca cỏc ngha v v cam kt
quc t v quyn con ngi, hnh vi vi phm
ca mt quc gia khụng gõy ra thit hi trc
tip i vi cỏc quc gia khỏc. Tuy nhiờn,
hnh vi ú li nh hng ti cỏc quyn v li
ớch c bn ca con ngi - i tng c
bo v bi lut quc t v quyn con ngi.
Do ú, quc gia cú hnh vi vi phm nghiờm
trng cỏc ngha v v cam kt quc t v

quyn con ngi s phi gỏnh chu trỏch
nhim phỏp lớ quc t, trong ú cú c cỏc
bin phỏp trng pht quc t. Cỏc bin phỏp
ny cú th c duy trỡ v thc thi bi cng
ng quc t, t chc quc t liờn chớnh ph,
mt quc gia hay mt nhúm quc gia.
Phự hp vi Chng VII Hin chng
Liờn hp quc, Hi ng bo an l c quan
duy nht trong s cỏc c quan chớnh ca
Liờn hp quc cú th ra quyt nh v cỏc
bin phỏp trng pht i vi quc gia thnh
viờn Liờn hp quc cú hnh vi vi phm
nghiờm trng cỏc ngha v v cam kt quc
t v quyn con ngi. Cỏc bin phỏp ny
c ỏp dng khi hnh vi vi phm dn n
tỡnh hung e da ho bỡnh, phỏ hoi ho
bỡnh hoc hnh vi xõm lc (iu 39 Hin
chng Liờn hp quc). Cỏc bin phỏp trng
pht ny bao gm: ct t ton b hay tng
phn quan h kinh t, ng st, ng bin,
ng hng khụng, bu chớnh, in tớn, vụ


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 10/2010 49

tuyn in v cỏc phng tin giao thụng
khỏc, k c vic ct t quan h ngoi giao
(iu 41 Hin chng Liờn hp quc); hoc
tin hnh cỏc hot ng can thip quõn s

(iu 42 Hin chng Liờn hp quc)
Trờn thc t, t trc ti nay, Hi ng
bo an Liờn hp quc ó ỏp dng bin phỏp
trng pht vi nhiu hỡnh thc v thi hn
khỏc nhau i vi Nam Phi, Irc, cỏc khu
vc trc õy ca Nam T, Xụmali, Libng,
Libờria, Haiti, ngụla, Ruanda, Xung
do cú hnh vi vi phm nghiờm trng quyn
con ngi, i ngc li cỏc ngha v v cam
kt quc t v quyn con ngi ca chớnh
cỏc quc gia ú. Bờn cnh vic ỏp dng cỏc
bin phỏp trng pht i vi quc gia, Hi
ng bo an Liờn hp quc cũn thnh lp
cỏc to ỏn xột x ti phm chin tranh
xem xột cỏc hnh vi vi phm quyn con ngi
ca cỏc cỏ nhõn (thng l cu nguyờn th
quc gia, ngi ng u chớnh ph, tng
lnh quõn i ca cỏc quc gia vi phm)
nh To ỏn xột x ti phm chin tranh
Ruanda, To ỏn xột x ti phm chin tranh
Nam T c, To ỏn v Sierra Leon, To ỏn
c bit v Lebanon
Trong khuụn kh cỏc iu c quc t v
quyn con ngi khu vc, cỏc bin phỏp
trng pht cng c cỏc thit ch giỏm sỏt
nhõn quyn khu vc ỏp dng i vi quc gia
cú hnh vi vi phm nghiờm trng cỏc ngha
v v cam kt quc t v quyn con ngi
c ghi nhn trong cỏc iu c khu vc.
Bờn cnh vic phi gỏnh chu trỏch

nhim phỏp lớ quc t, quc gia cú hnh vi vi
phm iu c quc t v quyn con ngi
cũn cú th phi chu nhng hu qu bt li
khỏc nh uy tớn ca quc gia trong quan h
quc t b gim sỳt khi b lờn ỏn vỡ nhng vi
phm nhõn quyn. ng thi, quc gia cng
cú th b mt ngun vin tr, ngun vn u
t nc ngoi hoc b nh hng v mt ngoi
giao, bi trờn thc t cỏc t chc quc t liờn
chớnh ph nh T chc vn hoỏ khoa hc
giỏo dc Liờn hp quc, T chc y t th
gii, Ngõn hng th gii, Qu tin t quc
t v cỏc quc gia khỏc cng cú th xột
n nhng vi phm cỏc ngha v v cam kt
quc t v quyn con ngi trc khi quyt
nh ti tr hoc u t vn vo quc gia.
* S tham gia ca cỏc t chc phi chớnh
ph trong thc tin trin khai thc hin cỏc
ngha v v cam kt quc t v quyn con
ngi ca quc gia.
Cỏc t chc liờn chớnh ph hot ng
trong lnh vc nhõn quyn, bao gm c cỏc
t chc quc t trong v ngoi h thng Liờn
hp quc úng vai trũ nht nh trong vic
iu phi quan h hp tỏc v bo v, phỏt
trin quyn con ngi cng nh trong vic
kim tra, giỏm sỏt cỏc hot ng nờu trờn
phm vi tng quc gia v trờn quy mụ ton
cu. Bờn cnh cỏc t chc liờn chớnh ph, thc
tin quan h quc t khụng ph nhn nhng

úng gúp ca cỏc t chc phi chớnh ph hot
ng trong lnh vc nhõn quyn nh T chc
õn xỏ quc t (Amnesty International AI),
U ban ch thp quc t (International
Committee of the Red Cross ICRC)
trong m bo vic thc hin cỏc ngha v
v cam kt quc t v quyn con ngi ca
cỏc quc gia thnh viờn Liờn hp quc.
C s phỏp lớ thit lp mi quan h
gia Liờn hp quc v cỏc t chc phi chớnh
ph l iu 71 Hin chng Liờn hp quc:


nghiên cứu - trao đổi
50 tạp chí luật học số
10/2010
Hi ng kinh t-xó hi cú thm quyn thi
hnh nhng bin phỏp thớch hp tham
kho ý kin ca cỏc t chc phi chớnh ph cú
liờn quan n nhng vn thuc thm
quyn ca Hi ng
(6)
m mt trong nhng
thm quyn ú l a ra nhng khuyn
ngh, nhm m bo s tụn trng tht s
nhõn quyn v nhng quyn t do c bn
cho mi ngi (khon 2 iu 62 Hin
chng Liờn hp quc).
(7)

Vi tớnh cht l cỏc t chc t nguyn,
khụng bao gm i din ca cỏc quc gia
trong lnh vc quyn con ngi, hot ng
ca cỏc t chc phi chớnh ph ch yu bao
gm t vn, giỏo dc, ho gii, tham gia cỏc
hnh ng ca chớnh ph v trong chng
mc nht nh thc hin cỏc hot ng cú
tỏc dng thỳc y hoc kim ch cỏc hnh
ng ca chớnh ph.
Mc dự cỏc quc gia khụng a ra thụng
cỏo chớnh thc tha nhn rng cỏc t chc
phi chớnh ph hot ng trong lnh vc nhõn
quyn ó thỳc y a ti nhng hnh ng
ca chớnh ph nhng thc tin quan h quc
t cho thy vic thc hin cỏc ngha v v
cam kt quc t v quyn con ngi ca cỏc
quc gia thnh viờn Liờn hp quc, trong
mt s trng hp, c trin khai theo
chiu hng tớch cc di s theo dừi v
ng h ca cỏc t chc phi chớnh ph c th
nh nhng lnh õn xỏ c ban hnh, tự
nhõn c phúng thớch, cỏc bn ỏn c
gim nh v nhng vi phm quyn con
ngi cng bt i
Ngoi ra, nhng thụng tin, bỡnh lun t
cỏc t chc phi chớnh ph trong mt s
trng hp cũn c cỏc thit ch giỏm sỏt
nhõn quyn khu vc v ton cu s dng
trong quỏ trỡnh xem xột bỏo cỏo tỡnh hỡnh
thc hin cỏc ngha v v cam kt quc t v

quyn con ngi ca cỏc quc gia thnh viờn
nh trong C ch kim im nh kỡ ca Hi
ng nhõn quyn Liờn hp quc hoc trong
c ch bỏo cỏo ca cỏc cụng c quc t v
quyn con ngi.
Túm li, bo v v phỏt trin cỏc quyn
v t do c bn ca con ngi khụng ch
dng li vic xõy dng cỏc chun mc
phỏp lớ hoc a ra cỏc cam kt quc t v
quyn con ngi. iu quan trng hn c l
quc gia thnh viờn Liờn hp quc núi riờng,
cng nh cng ng quc t núi chung phi
tớch cc thc hin nhng bin phỏp hu hiu
hin thc hoỏ cỏc ngha v v cam kt
quc t ca mỡnh, cú nh vy cỏc quyn v
t do c bn ca con ngi mi c bo v
v phỏt trin trờn thc t./.

(1).Xem: Cỏc vn bn cụng phỏp quc t v vn bn
phỏp lut Vit Nam cú liờn quan , Nxb. Chớnh tr quc
gia, H Ni, 2006, tr. 9.
(2).Xem: Hc vin chớnh tr quc gia H Chớ Minh,
Trung tõm nghiờn cu quyn con ngi, Cỏc vn kin
quc t v quyn con ngi, Nxb. Chớnh tr quc gia,
H Ni, 1998, tr. 63.
(3).Xem: B ngoi giao, Vn nhõn quyn, 2007,
ngun:
nr040819162124/ns040906134805/view
(4).Xem: Cỏc vn bn cụng phỏp quc t v vn bn
phỏp lut Vit Nam cú liờn quan, Nxb. Chớnh tr quc

gia, H Ni, 2006, tr. 9.
(5).Xem: Trng i hc Lut H Ni, Giỏo trỡnh lut
quc t, Nxb. Cụng an nhõn dõn, H Ni, 2008, tr. 471.
(6).Xem: Cỏc vn bn cụng phỏp quc t v vn bn
phỏp lut Vit Nam cú liờn quan , Nxb. Chớnh tr quc
gia, H Ni, 2006, tr. 28.
(7).Xem: Cỏc vn bn cụng phỏp quc t v vn bn
phỏp lut Vit Nam cú liờn quan, Nxb. Chớnh tr quc
gia, H Ni, 2006, tr. 26.