SKKN Một số kinh nghiệm trong việc hướng dẫn học sinh biết được ứng dụng của môn Hóa học 9 vào thực tiễn

SKKN Một số kinh nghiệm trong việc hướng dẫn học sinh biết được ứng dụng
của mơn Hóa học 9 vào thực tiễn
PHẦN THỨ NHẤT MỞ ĐẦU
I. Đặt vấn đề
Trước tình hình phát triển như vũ bão của các ngành cơng nghiệp, du lịch…
trên tồn thế giới cũng như thời kì cơng nghiệp hóa hiện đại hóa trong nước, để bắt
kịp với xu thế chung của thế giới chúng ta cần phải nâng cao hơn nữa nguồn nhân
lực và trí lực trong nước.
Nguồn nhân lực và trí lực của nước ta trong giai đoạn hiện nay chưa đáp ứng
được yêu cầu của tất cả các ngành cơng nghiệp trong nước, có nhiều ngành nghề ta
còn phải phụ thuộc vào nhân lực của đối tác nước ngoài. Vậy, để đáp ứng được yêu
cầu cấp thiết đó bắt buộc người lao động cần phải được đào tạo bài bản không chỉ
trên sách vở mà cịn ở trong thực tế.
Muốn làm được điều đó, ngay khi đang được ngồi học trên ghế nhà trường
học sinh cần phải được các thầy cô giáo dạy để biết vận dụng kiến thức đã học vào
thực tế.
Như ta biết, Hóa học là một mơn khoa học thực nghiệm, muốn hiểu rõ, hiểu
sâu bản chất của bộ môn bắt buộc người học cần phải có tính kiên trì, chịu khó và
đặc biệt là thường xun được làm thí nghiệm.

1


Hóa học cịn là một mơn khoa học rất gần gũi với cuộc sống của con người, có
nhiều ứng dụng trong đời sống cũng như trong sản xuất. Để học sinh có hứng thú
và niềm đam mê với mơn học bản thân tôi thiết nghĩ, mỗi người giáo viên cần
thường xuyên lồng ghép các hiện tượng thực tế có liên quan đến môn học xảy ra
xung quanh ta nhằm giúp học sinh hiểu kiến thức, biết các ứng dụng của từng chất
trong cuộc sống hằng ngày. Có như vậy mới khơi dậy niềm đam mê và hứng thú
của các em với mơn học. Khi các em có được niềm đam mê và hứng thú với mơn
học thì chắc chắn các em sẽ đạt kết quả học tập cao!

Qua gần 7 năm giảng dạy bộ mơn Hóa học tại trường trung học cơ sở Nguyễn
Trãi, bản thân tôi luôn đổi mới phương pháp dạy học để các em học sinh luôn tích
cực, chủ động, sáng tạo trong việc học tập của mình. Bên cạnh đó, tơi cịn thường
xun hướng dẫn các em tìm tịi, khám phá về ứng dụng của Hóa học xung quanh
ta, cũng như thường xuyên phối hợp với các thầy cô giáo chủ nhiệm, Ban đại diện
Cha mẹ học sinh, nhà trường tạo điều kiện để các em được trải nghiệm, vận dụng
kiến thức đã được học vào thực tế. Từ đó tơi đúc kết những kinh nghiệm mình có
được để thực hiện đề tài: Một số kinh nghiệm trong việc hướng dẫn học sinh biết
được ứng dụng của mơn Hóa học 9 vào thực tiễn.
II. Mục đích nghiên cứu
Đề tài: Một số kinh nghiệm trong việc hướng dẫn học sinh biết được ứng dụng
của mơn Hóa học 9 vào thực tiễn được áp dụng cho đối tượng là học sinh lớp 9 của
2


trường trung học cơ sở Nguyễn Trãi nhằm giúp học sinh hiểu rõ được việc áp dụng
kiến thức Hóa học 9 vào thực tiễn, giải thích được các hiện tượng trong tự nhiên từ
kiến thức đã được học.
Ngoài ra, học sinh biết vận dụng kiến thức đã được lĩnh hội để thực hành, trải
nghiệm và bước đầu biết tạo ra những sản phẩm áp dụng trong đời sống, sản xuất.
Thông qua đó sẽ kích thích niềm đam mê và hứng thú học tập của các em,
giúp các em đạt kết quả cao trong học tập.

3


PHẦN THỨ HAI: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lí luận của vấn đề
Đối với học sinh THCS các em chưa có nhiều định hướng nghề nghiệp cho
tương lai nên ý thức học tập các bộ môn chưa cao, các em chỉ thích mơn nào mình học

có kết quả cao hoặc thích giáo viên nào thì thích học mơn đó. Người giáo viên dạy
hóa học phải biết nắm tâm lý và đặc điểm lứa tuổi của học sinh, trong đó phương pháp
dạy học bằng cách lồng ghép giải thích các hiện tượng hóa học thực tiễn trong tự
nhiên và trong đời sống hàng ngày để các em thấy mơn Hóa học rất gần gũi với các
em.
Trong quá trình dạy học, dựa vào sự hướng dẫn của giáo viên học sinh thực hiện
các hoạt động chủ yếu theo một quy trình sau:
Thu thập thơng tin: thơng qua việc tự làm thí nghiệm hoặc quan sát thí nghiệm
do giáo viên biểu diễn, quan sát hiện tượng tự nhiên, đọc tài liệu, xem tranh ảnh, ôn
lại những kiến thức đã học, học sinh sẽ thu được những thông tin cần thiết về các hiện
tượng hóa học cần học.
Xử lí thơng tin: thơng qua một hệ thống câu hỏi, giáo viên hướng dẫn học sinh
căn cứ vào thông tin đã thu thập để rút ra những kết luận cần thiết.
Vận dụng: dựa vào kết luận đã rút ra từ bài học, học sinh vận dụng vào thực tiễn
để hiểu sâu bài hơn.
4


II. Thực trạng của vấn đề
Ngày nay, cách nhìn nhận về học vấn của một số cha mẹ học sinh và học sinh
vẫn còn lạc hậu. Nhiều cha mẹ học sinh có suy nghĩ rằng quan tâm đến việc học của
con là chỉ cần con làm tốt các bài tập, mua nhiều sách về để con ơn luyện hay tìm các
thầy cô giỏi để dạy con giải bài tập đã là đủ. Tuy nhiên, ơng cha ta đã từng nói “học đi
đôi với hành”. Thật vậy, nguồn kiến thức là vô tận, học sinh không thể lĩnh hội kiến
thức một cách cứng nhắc như một cái máy mà cần phải tạo điều kiện cho các em biết
áp dụng kiến thức vào thực tế hay chí ít cũng là biết kiến thức mình được học đã được
vận dụng vào thực tế như thế nào và kết quả ra sao.
Trường trung học cơ sở Nguyễn Trãi nằm trên địa bàn xã EaNa, huyện Krông
Ana, tỉnh Đăk Lăk. Cơ sở vật chất, trang thiết bị trong nhà trường vẫn chưa đáp ứng
được nhu cầu học tập của giáo viên và học sinh. Học sinh chưa có nhiều điều kiện để

thực hành thí nghiệm mà chủ yếu là quan sát giáo viên biểu diễn thí nghiệm. Một số
học sinh chưa biết vận dụng kiến thức vào thực tế… chưa đi sâu vào quá trình giải
thích, giải quyết các vấn đề nên học sinh hay nhàm chán.
Kết quả học tập ở mơn Hóa học của học sinh lớp 9 trường trung học cơ sở
Nguyễn Trãi năm 2016 – 2017 như sau:
9A1

9A2

9A3

9A4

9A5

9A6

Tổng HS

34

33

27

28

25

27

Giỏi

8

8

5

5

6

5

5


Khá

16

14

12

14

13

13

Trung

8

9

9

9

6

7

2

2

1

0

0

2

bình
Yếu

Cuối năm học 2016 – 2017, tơi đưa ra một bài trắc nghiệm để đánh giá sự hiểu
biết của các em học sinh khối lớp 9 về ứng dụng của mơn Hóa trong thực tiễn như sau:
1. Chất khi bị oxi hóa cung cấp nhiều năng lượng nhất cho cơ thể:
A. Chất béo

B. Protein

C. Tinh bột

D. Đường

2. Các vật dụng bằng sắt trong đời sống đều khơng phải hồn tồn là sắt, mà cịn
lẫn một số kim loại khác. Đó là nguyên nhân khiến các vật dụng này
A. Bị ăn mòn

B. Kém bền

C. Dẫn điện tốt

D. Dẫn nhiệt tốt

C. Nước Giaven

D. Dầu hỏa

3. Chất có tính tẩy màu mạnh là
A. Nước vôi trong

B. Giấm ăn

4. Nhai cơm chậm trong miệng thấy có vị ngọt vì:
A. Trong cơm có đường saccarozo
B. Cơm là tinh bột, do xúc tác của enzim trong nước bọt tinh bột bị thủy phân
thành glucozo
C. Trong cơm có đường glucozo
D. Trong cơm có tinh bột, tinh bột có vị ngọt.
5. Chất được tạo thành trong q trình quang hợp của cây xanh là
6


A. Tinh bột

B. Protein

C. Chất béo

D. Saccarozo

6. Chất được dùng trong cơng nghiệp sản xuất xà phịng là:
A. Tinh bột

B. Protein

C. Chất béo

D. Saccarozo

7. Miếng chuối xanh khi gặp dung dịch iot sẽ chuyển sang màu xanh là do:
A. Chuối xanh có chứa xenlulozo

C. Chuối xanh có chứa Protein

B. Chuối xanh có chứa tinh bột

D. Chuối xanh có chứa glucozo

8. Chất dùng để kích thích quả mau chín là:
A. CH4

B. C2H4

C. C2H2

D. CO2

C. Cao su

D. Chất béo

9. Chất khi gặp iot sẽ biến sang màu xanh:
A. Lòng trắng trứng

B. Hồ tinh bột

10. Hàm lượng khí CO2 trong khí quyển của hành tinh chúng ta gần như khơng đổi
là vì
A. Trong q trình quang hợp, cây xanh hấp thụ khí CO2.
B. CO2 khơng có khả năng tác dụng với các khí khác.
C. CO2 hòa tan được vào nước mưa.

D. CO2 bị phân hủy bởi nhiệt.
Kết quả bài kiểm tra

Số lượng

Đạt kết quả

Đạt kết quả từ

Đạt kết quả từ

30 – 50%

50 – 70%

70 – 100%

34

100

40

7


Tỉ lệ

19,5%

57,5%

23%

III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
Giải pháp 1: Giáo viên tìm hiểu lực học của học sinh nhằm đưa ra
phương pháp đúng đắn trong việc giảng dạy mơn Hóa 9
Biện pháp 1: Tìm hiểu năng lực học sinh thông qua giáo viên bộ mơn Hóa 8
Thực hiện cơng văn số 12/KH-PGDĐT, trong nhiều năm gần đây, phịng Giáo
dục và Đào tạo huyện Krơng Ana luôn triển khai công tác nghiệm thu bàn giao chất
lượng giáo dục học sinh đầu năm học, cuối năm học giữa các lớp, giữa các khối lớp
và giữa các cấp học. Nghiệm thu, bàn giao chất lượng giáo dục học sinh nhằm đảm
bảo tính khách quan của kết quả đánh giá chất lượng học sinh cuối năm học hoặc
cuối cấp học và đảm bảo trách nhiệm của giáo viên dạy lớp năm học trước và giáo
viên nhận lớp ở năm học sau; giúp giáo viên nhận lớp trong năm học tiếp theo có
đủ thơng tin cần thiết về q trình và kết quả học tập, mức độ hình thành và phát
triển năng lực, phẩm chất của học sinh để có kế hoạch, biện pháp giáo dục hiệu
quả.
Thơng qua GVBM hóa học lớp 8 của năm học 2016 - 2017 , tôi đã nắm bắt
được học lực ở các lớp tơi được phân cơng giảng dạy bộ mơn Hóa 9 vào năm học
2017-2018 như sau:
8


Lớp

9A2

9A3

9A4

9A5

Tổng số HS

36

25

25

27

Giỏi

8

1

1

2

Khá

20

10

8

10

Trung bình

7

10

11

14

Yếu

1

4

5

1

Biện pháp 2: Sử dụng một số câu hỏi trắc nghiệm về việc vận dụng kiến thức
môn hóa học vào thực tế để đánh giá năng lực của học sinh ngay đầu năm học.
Bài trắc nghiệm
Câu 1: Những chất nào trong dãy những chất dưới đây chỉ chứa những chất
tinh khiết?
A.

Nước biển, đường kính, muối ăn.

B.

Nước sơng, nước đá, nước chanh.

C.

Vịng bạc, nước cất, đường kính.

D.

Khí tự nhiên, gang, dầu hoả.
Câu 2: Hiện tượng nào là hiện tượng hoá học trong các hiện tương thiên nhiên
sau đây ?

A.

Sáng sớm, khi mặt trời mọc sương mù tan dần.
9


B.

Hơi nước trong các đám mây ngưng tụ và rơi xuống tạo ra mưa.

C.

Nạn cháy rừng tạo khói đen dày đặc gây ơ nhiễm mơi trường.

D.

Khi mưa giơng thường có sấm sét.
Câu 3: Trong các thí nghiệm sau đây với một chất, thí nghiêm nào có sự biến
đổi hố học?

A.

Hồ tan một ít chất rắn màu trắng vào nước lọc để loại bỏ các chất bẩn
không tan được dung dịch.

B.

Đun nóng dung dịch, nước chuyển thành hơi, thu được chất rắn ở dạng
hạt màu trắng.

C.

Mang các hạt chất rắn nghiền được bột màu trắng.

D.

Nung bột màu trắng này, màu trắng khơng đổi nhưng thốt ra một chất
khí có thể làm đục nước vôi trong.
Câu 4: Lái xe sau khi uống rượu thường gây tai nạn nghiêm trọng. Cảnh sát
giao thông có thể phát hiện sự vi phạm này bằng một dụng cụ phân tích hơi thở.
Theo em thì dụng cụ phân tích hơi thở được đo là do

A.

rượu làm hơi thở nóng nên máy đo được.

B.

rượu làm hơi thở gây biến đổi hoá học nên máy ghi nhận được.

10


C.

rượu làm hơi thở khô hơn nên máy máy ghi độ ẩm thay đổi.

D.

rượu gây tiết nhiều nước bọt nên máy biết được.
Câu 5: Khi làm thí nghiệm trực tiếp với photpho trắng phải:

A.

cầm bằng tay có đeo găng.

B.

dùng cặp gắp nhanh mẩu photpho ra khỏi lọ và cho ngay vàop chậu đựng
đầy nước khi chưa dùng đến.

C.

tránh cho tiếp xúc với nước.

D.

có thể để ngồi khơng khí.
Câu 6: Để bảo quản kim loại Na trong phịng thí nghiệm, người ta dùng cách
nào sau đây:
A. Ngâm trong nước.

B. Ngâm trong rượu.

C. Ngâm trong dầu hỏa.

D. Bỏ vào lọ.

Câu 7: Khi dùng nhiệt kế đo nhiệt độ của một chất lỏng, người ta thường
A.

nhúng nhanh nhiệt kế vào cốc đựng chất lỏng.

B.

cho chạm nhanh đầu nhiệt kế vào bề mặt chất lỏng.

C.

nhúng ngập bầu thuỷ ngân của nhiệt kế vào cốc đựng chất lỏng, sau đó lấy ra
ngay.
11

D.

nhúng ngập bầu thuỷ ngân của nhiệt kế vào cốc đựng chất lỏng và ngâm
trong đó một thời gian cho đến khi mức thuỷ ngân ổn định.
Câu 8: Khí CO2 được coi là ảnh hưởng đến mơI trường vì
A. rất độc.
C. làm giảm lượng mưa.

B. tạo bụi cho môi trường.
D. gây hiệu ứng nhà kính.

Sau khi thực hiện giải pháp trên tôi nhận định: Đa số học sinh trong lớp tơi
giảng dạy bộ mơn Hóa học đều nắm vững kiến thức của năm lớp 8. Tuy nhiên, các
em chưa biết nhiều về các ứng dụng của Hóa học trong thực tế.
Giải pháp 2: Liên hệ thực tế ở từng phần cụ thể trong nội dung của mỗi
bài học
Tùy vào nội dung của mỗi bài học cũng như nội dung kiến thức để lồng ghép
trong bài mà tôi định hướng đưa nội dung cần lồng ghép vào từng phần của bài học.
Cụ thể bằng những biện pháp như sau:
Biện pháp 1 : Liên hệ thực tế khi mở đầu bài giảng
Ví dụ: Vì sao bơi vơi vào chỗ ong, kiến đốt sẽ đỡ đau?
Giải thích: Do trong nọc của ong, kiến, nhện…có chứa axit hữu cơ là axit
fomic (HCOOH). Vơi có thành phần là bazơ nên sẽ trung hòa thành phần axit có
trong nọc của ong, kiến…do đó ta sẽ cảm thấy đỡ đau.
12


Bài 3: Tính chất hóa học của axit.
Ví dụ : Vì sao nước rau muống đang xanh khi vắt chanh vào thì chuyển sang

màu đỏ ?
Giải thích: Có một số chất hóa học gọi là chất chỉ thị màu, chúng làm cho màu
của dung dịch thay đổi khi độ pH của dung dịch thay đổi. Trong rau muống (và vài
loại rau khác) có chất chỉ thị màu này, trong chanh có 7% axit xitric. Vắt chanh vào
nước rau làm dung dịch có tính axit, do đó làm thay đổi màu của nước rau. Khi chưa
vắt chanh nước rau muống màu xanh là chứa chất kiềm.
Ví dụ: Chảo, mi, dao đều được làm từ sắt. Vì sao chảo giịn, mi dẻo cịn
dao lại sắc?
Giải thích: Chảo, mi, dao đều được làm từ sắt nhưng sắt để chế tạo chúng
lại không giống nhau.
Sắt được dung để làm chảo là gang. Gang có tính chất rất giịn.
Mi múc canh được chế tạo từ thép non. Thép non khơng giịn như gang.
Người ta thường dùng búa để rèn, biến thép thành những đồ dùng khác nhau.
Dao được chế tạo từ thép nhưng không phải là thép non. Thép vừa dẻo, vừa
dát mỏng được, có thể rèn, mài được nên rất sắc.
Ví dụ: Trong y học, axit axetic được sử dụng như thế nào?
13


Giải thích: Một trong những phương pháp tiên tiến chữa và điều trị bệnh ung
thư gan là tiêm axit axetic trực tiếp vào khối u. Axit axetic sẽ có tác dụng làm hoại
tử khối u. Thao tác tiêm sẽ được hỗ trợ, hướng dẫn bởi thiết bị siêu âm, giúp xác
định chính xác vị trí, kích thước của khối u để việc tiêm đạt độ chính xác cao.
Ưu điểm của phương pháp này là có thể tiêu diệt được hồn tồn khối u có
kích thước nhỏ hơn 5cm. Ngồi ra, axit axetic ít vào máu, do đó hạn chế được
phạm vi lan tràn, gây hoại tử các tế bào lành.
Biện pháp 2: Liên hệ thực tế trong bất kì một nội dung nào đó của bài học
Ví dụ: Ứng dụng của bari sunfat và canxi sunfat trong y học?
Bari sunfat là một chất cản quang, nghĩa là hấp thụ tia X mạnh hơn nhiều so
với các mô xung quanh, hiện rõ sự tương phản giữa các mô trên phim chụp

X- Quang nên được sử dụng để chụp đường tiêu hóa.
Canxi sunfat khi hút nước tạo thành chất bột nhão và hóa rắn (CaSO 4) sau một
vài giờ nên được dùng để cố định xương gẫy (bó bột).
Ví dụ: Em biết gì về kim loại nhơm?
Nhơm là ngun tố phổ biến thứ 3 trên (sau oxi và silic) và là kim loại phổ
biến nhất trên vỏ Trái Đất. Ngày nay nhôm được sử dụng rất nhiều trong đời sống
nhưng ít ai biết rằng đến thế kỉ XIX nhôm vẫn đắt hơn vàng, bạc và đồ dùng làm
bằng nhôm là đồ dung xa xỉ của các bậc đế vương.
14


Vào năm 1825, nhà hóa học người Đan Mạch tên là Hans – Christian là người
đầu tiên điều chế thành công nhôm tinh khiết từ quặng. Năm 1889, kĩ sư người Áo
tên là Karl Josef Bayer đã sản xuất được nhơm với chi phí thấp – hiệu quả bằng
cách điện phân từ quặng boxit. Phương pháp này còn được sử dụng tới ngày nay.
Ví dụ: Những lưu ý khi sử dụng nước Gia – ven?
Nước Gia – ven có tác dụng tẩy các vết bẩn rất tốt, tuy nhiên hóa chất này có
độc tính cao nên khi sử dụng cần lưu ý:
- Để cách xa đồ ăn và nơi sinh hoạt chung của gia đình.
- Sử dụng loại có nhãn mác và nồng độ thấp.
- Cất vào nơi an toàn khi khơng sử dụng.
- Chọn chai có nắp an tồn, khó mở.
- Hoạt tính hóa học của nước Gia – ven bị mất dần theo thời gian, đặc biệt là
ngày hè, nắng nóng. Vì vậy, nước Gia – ven chỉ nên sử dụng trong khoảng 6 tháng.
Khi uống nhầm nước Gia – ven cần phải súc miệng liên tục với nước. Sau đó
cần phải rửa ruột tại bệnh viện ngay lập tức. Tuyệt đối khơng được uống sữa hay
nơn vì làm như vậy sẽ bỏng, cháy màng nhầy.
Biện pháp 3: Liên hệ thực tế khi kết thúc bài học

15

Ví dụ: Sau khi học xong bài oxit, giáo viên có thể nêu ứng dụng của một số
oxit trong đời sống và sản xuất như: CO 2 hịa tan trơng nước ngọt làm tăng vị ngon
của đồ uống, khí SO2 được dùng để bảo quản thực phẩm, ZnO có trong thành phần
của kem chống nắng, Al2O3 được dùng làm giấy ráp.
Ví dụ: Vì sao muối NaHCO3 được dùng để chế thuốc đau dạ dày?
Giải thích: Trong dạ dày, có chứa dung dịch HCl. Người bị đau dạ dày là người
có nồng độ dung dịch HCl cao làm dạ dày bị bào mịn. NaHCO3 dùng để chế thuốc
đau dạ dày vì nó làm giảm hàm lượng dung dịch HCl có trong dạ dày nhờ phản ứng:

NaHCO3 + HCl

NaCl + H2O + CO2

Ví dụ: Em biết gì về thành phần của gói chống ẩm có trong các gói bánh
kẹo..?
Trả lời: Silicagel thực chất là SiO2 . nH2O (n<2), tồn tại ở dạng hạt, cứng, có
vơ số khoang rỗng li ti. Silicagel được điều chế từ natri silicat và axit sunfuric.
Silicagel được sử dụng để: làm chất xúc tác trong tổng hợp hữu cơ hóa dầu,
lọc nước. Ngồi ra cịn được biết đến là chất hút ẩm, giúp bảo quản thiết bị, bảo
quản lương thực, thực phẩm và nhiều đồ dùng thiết yếu khác.
Ví dụ: Hợp chất hữu cơ nào thúc đẩy trái cây nhanh chín?

16


Giải thích: Etilen là một loại hormon thực vật tự nhiên, thúc đẩy q trình
chín của rất nhiều loại quả như: chuối, cà chua, đu đủ… quá trình vàng lá ở hoa và
rau.

Để hoa quả được tươi lâu thì cần phải có các chế phẩm hạn chế sự hình thành
etilen. Các chất oxi hóa mạnh như ozon (O 3), thuốc tím (KMnO4), tia cực tím (UV)
sẽ oxi hóa etilen ngay lập tức. Theo kết quả nghiên cứu cho thấy, khi sử dụng
KMnO4 để hấp thụ etilen trong bảo quản chuối thì thời gian bảo quản tăng lên 3 lần
so với khi khơng sử dụng KMnO 4. Ngồi ra có thể sử dụng những biện pháp khác
như: thơng gió để giảm nồng độ etilen hay bảo quản rau quả ở nhiệt độ thấp để
ngăn khơng cho etilen được hình thành.
Ví dụ: Rượu bia ảnh hưởng đến sức khỏe con người như thế nào?
Giải thích: Hiện nay người dân Việt Nam tiêu thụ khoảng 3 tỉ lít bia/năm,
đứng thứ 3 châu Á và đứng đầu Đông Nam Á.
Ảnh hưởng của rượu (C2H5OH) lên thần kinh trung ương phụ thuộc vào nồng
độ rượu trong máu. Ở nồng độ thấp, rượu có tác dụng an thần, làm giảm stress. Tuy
nhiên với nồng độ cao hơn khoảng >5mg/100ml, rượu gây rối loạn tâm thần, khiến
người dùng rối loạn tâm thần và có thể dẫn đến hôn mê. Người dùng rượu sẽ bị tử
vong nếu nồng độ rượu vượt quá 35mg/100ml. Uống rượu thường xuyên sẽ làm
giảm sự trao đổi chất, gia tăng axit uric dẫn đến bệnh gout, xơ gan…

17


Ví dụ: Vì sao đốt xăng, cồn thì cháy hết sạch, cịn khi đốt gỗ, than đá thì cịn
lại tro?
Giải thích: Bởi vì so với gỗ và than đá thì xăng và cồn là những chất hữu cơ
có độ thuần khiết cao. Khi đốt xăng và cồn chúng sẽ cháy hồn tồn thành CO 2 và
hơi H2O sau đó tất cả chúng bay vào khơng khí.
Với than đá và gỗ thành phần của chúng gồm: xenlulozơ, nhựa là những chất
hữu cơ dễ cháy và có thể cháy hết. Tuy nhiên trong gỗ cịn có khống vật,vì vậy
khơng thể cháy hết được và cịn lại tro.
Than đá cũng vậy, ngồi thành phần là cacbon và các hợp chất hữu cơ than đá
cịn chứa muối silicat. Vì vậy, khi đốt than đá thì so với gỗ than đá sinh ra tro nhiều

hơn.
Giải pháp 3: Liên hệ thực tế bằng những mẩu chuyện lịch sử hoặc những
mẩu chuyện hài hước nhằm gây hứng thú cho học sinh.
Ví dụ: Sherlock Homes đã phát hiện cách lấy vân tay của tội phạm lưu trên đồ
vật ở hiện trường như thế nào?

18


Shelock Homes tìm ra cách lấy vân tay
Giải thích: Cách thực hiện như sau: lấy một trang giấy sạch, ấn một đầu ngón
tay lên trên mặt giấy rồi nhấc ra, sau đó đem phần giấy có dấu vân tay đặt đối diện
với ống nghiệm có chứa cồn iot và dùng đèn cồn để đun nóng phần đáy ống
nghiệm. Khi xuất hiện một luồng khí màu tím phát ra từ miệng ống nghiệm, ta sẽ
thấy trên phần giấy trắng dần dần hiện lên dấu vân tay màu nâu, rõ đến từng nét.
Nếu ấn đầu ngón tay vào tờ giấy trắng rồi cất đi vài tháng sau đó làm lại thí nghiệm
như ở trên thì dấu vân tay vẫn hiện lên rõ ràng. Trên đầu ngón tay của chúng ta có
dầu béo, dầu khống và mồ hơi. Khi ấn ngón tay lên mặt giấy thì những thứ đó sẽ
lưu lại trên mặt giấy, tuy mắt thường rất khó nhận ra.
Khi đem tờ giấy có vân tay đặt đối diện với mặt miệng ống nghiệm chứa cồn
iốt thì do bị đun nóng iốt “thăng hoa” bốc lên thành khí màu tím (chú ý là khí iốt
rất độc), mà dầu béo, dầu khống và mồ hôi là các dung môi hữu cơ mặt khác khí

19


iốt dễ tan vào chúng tạo thành màu nâu trên các vân tay lưu lại. Vậy là vân tay
được hiện ra.
Giải pháp 4: Phối hợp với các tổ chức, Đoàn thể trong nhà trường tạo
điều kiện để học sinh thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tế.

Trong các tiết hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp hay các tiết học ngoại
khóa, tơi sẽ chủ động phối kết hợp với giáo viên chủ nhiệm lớp cũng như các tổ
chức, Đồn thể trong nhà trường. Chúng tơi sẽ tổ chức lồng ghép thực hiện các tiết
thực hành vận dụng kiến thức đã được học để bước đầu các em học sinh làm ra
những sản phẩm được ứng dụng trong học tập cũng như trong cuộc sống. Thơng
qua đó giúp các em say mê, u thích mơn học hơn. Sau đây là một số nội dung mà
tôi đưa vào những tiết học ấy:
Làm giấy chỉ thị màu từ quả nho tím, râu bắp màu tím.
- Cách thực hiện: Giáo viên hướng dẫn học sinh thực hiện theo nhóm. Chia
nhóm theo tổ.
- Thời gian thực hiện: 1tiết học (45 phút).
- Nguyên liệu gồm: Nho có vỏ màu tím, phần râu bắp màu tím.

20


Nguyên liệu dùng cho tiết thực hành
-Cách tiến hành:
Lấy vỏ quả nho hay phần râu bắp màu tím cắt nhỏ, đem giã rồi sau đó cho vào
nồi cùng với 300ml nước, đun sôi khoảng 5 phút.
Lấy mẩu giấy lọc, ngâm vào dung dịch trên sau đó phơi khơ.

21


Học sinh thuyết trình về quy trình tạo ra sản phẩm

- Xác định môi trường của một số dung dịch bằng giấy chỉ thị từ nước vỏ quả nho và
râu bắp màu tím theo bảng sau:
Màu sắc giấy chỉ

Màu sắc giấy chỉ

thị từ nước vỏ quả

thị từ nước râu

Môi trường

STT

Dung dịch

nho chín

bắp màu tím

axit hay bazơ

1

Nước chanh

Màu đỏ

Màu đỏ

Axit

2

Nước cam ép

Màu đỏ

Màu đỏ

Axit

3

Nước rửa chén

Màu xanh

Màu xanh

Bazơ

4

Nước bột giặt

Màu xanh

Màu xanh

Bazơ

-Giáo viên nhận xét, đánh giá sản phẩm, cách làm việc theo nhóm của học

sinh. Hướng dẫn học sinh rút ra ưu, nhược điểm khi sử dụng giấy chỉ thị màu từ
nước vỏ quả nho chin và nước râu bắp màu tím.
Màu sắc giấy chỉ thị từ nước

Màu sắc giấy chỉ thị từ nước râu

vỏ quả nho chin

bắp màu tím

Nhận xét

22


Phương pháp đơn giản, dễ làm.
Phương pháp đơn giản, dễ
làm.

Tỉ lệ thành công cao 95% – 98%.
Nhạy cảm với môi trường axit,

Ưu điểm
Tỉ lệ thành công cao 95% –
98%.

bazơ.
Nguyên liệu dễ tìm và rất phổ
biến ở địa phương.

Khi thử trong môi trường bazơ
Khi thử trong môi trường bazơ từ
Nhược điểm

từ 1- 5 phút màu giấy nhạt
2- 4 phút màu giấy nhạt dần.
dần.

Phát hiện giị chả có hàn the bằng giấy tẩm nghệ
Giáo viên hướng dẫn học sinh làm giấy tẩm nghệ
- Cách thức thực hiện: Tổ chức theo nhóm, tổ.
- Chuẩn bị: Nghệ, cồn, nước, mẫu giò chả hoặc bánh đúc, xoong, bếp…
- Quá trình thực hiện:
+ GV hướng dẫn học sinh cách làm giấy tẩm nghệ như sau:
23


Giã nhỏ nghệ, ngâm trong cồn từ 3 – 4 giờ, sau đó gạn lấy dung dịch nghệ.
Tiếp đến ngâm giấy lọc trong dung dịch nghệ khoảng 1 giờ. Sau đó vớt ra để
se mặt và ngâm tiếp giấy lọc trong dung dịch nghệ khoảng 1 – 2 giờ rồi vớt ra phơi
khơ trong gió. Cắt nhỏ thành từng miếng 1,5 – 2 cm.
Để thử xem thực phẩm bánh đúc, giị chả có hàn the khơng, ta lấy miếng giấy
nghệ ấn vào bề mặt sản phẩm cần thử, ví dụ như giị. Nếu mặt giị q se, ta có thể
tẩm ướt nhẹ giấy nghệ bằng dung dịch axit loãng trước khi đặt vào bề mặt giò. Sau
một phút quan sát nếu thấy mẩu giấy nghệ chuyển sang màu đỏ thì kết luận mẫu
sản phẩm có hàn the.

24

Giấy tẩm nghệ

Mẫu giấy nghệ thử mẫu giị có hàn the và khơng có hàn

the

- Giáo viên nhận xét sản phẩm, tinh thần hợp tác nhóm trong q trình hồn thành
sản phẩm của các em.
Giải pháp 5: Giáo viên đưa ra các bài tập mang tính thực tiễn cao
Việc hướng dẫn học sinh biết ứng dụng của hóa học trong thực tiễn khơng chỉ lồng
ghép về mặt lí thuyết mà tơi cịn lồng ghép những bài tập mang tính thực tiễn cao
để rèn luyện kĩ năng tính tốn của các em.
Ví dụ: Em hãy giải thích các cách làm sau:
a) Người ta khơng bón phân urê cùng với vơi bột.
b) Người ta bón tro bếp cho cây trồng thay cho việc dùng phân hóa học.
c) Nếu bón thừa đạm thì lúa bị “lốp” và năng suất kém.
d) Người ta thường dùng phân lân tự nhiên để bón cho cây trồng ở ruộng
chua.
Hướng dẫn trả lời:
a) Người ta khơng bón phân urê cùng với vơi bột vì:
Khi phân urê gặp nước sẽ có phản ứng: (NH2)2CO + 2H2O → (NH4)2CO3
Khi vơi bột gặp nước sẽ có phản ứng: CaO + H2O → Ca(OH)2
25