(LUẬN văn THẠC sĩ) quản lý thuế nhập khẩu tại cục hải quan tỉnh lạng sơn

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

ĐOÀN THANH BÌNH

QUẢN LÝ THUẾ NHẬP KHẨU TẠI
CỤC HẢI QUAN TỈNH LẠNG SƠN

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

Hà Nội – 2015

TIEU LUAN MOI download :


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

ĐOÀN THANH BÌNH

QUẢN LÝ THUẾ NHẬP KHẨU TẠI
CỤC HẢI QUAN TỈNH LẠNG SƠN
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60 34 04 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS LÊ DANH TỐN

XÁC NHẬN CỦA
CÁN BỘ HƯỚNG DẪN

XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ
CHẤM LUẬN VĂN

Hà Nội – 2015

TIEU LUAN MOI download :


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi được sự
hướng dẫn của PGS. TS Lê Danh Tốn.
Các số liệu, thông tin được sử dụng trong luận văn là trung thực, có
xuất xứ rõ ràng.
Hà Nội, ngày

tháng

năm 2015

Tác giả luận văn

Đồn Thanh Bình

1

TIEU LUAN MOI download :


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến tập thể thày cô giáo đã giảng
dạy, Khoa Kinh tế chính trị và Phịng Đào tạo của Trường Đại học Kinh tế Đại học Quốc gia Hà Nội đã tận tình giúp đỡ, tạo điều kiện cho tơi trong suốt
quá trình học tập và nghiên cứu tại Trường. Đặc biệt tôi xin gửi lời cảm ơn
sâu sắc nhất tới thày giáo PGS. TS Lê Danh Tốn đã nhiệt tình hướng dẫn,
giúp đỡ tơi trong suốt q trình thực hiện luận văn tốt nghiệp với đề tài:
“Quản lý thuế nhập khẩu tại Cục Hải quan tỉnh Lạng Sơn”.
Nhân đây, tôi xin gửi lời cảm ơn các đồng chí lãnh đạo, các đồng
nghiệp tại Cục Hải quan tỉnh Lạng Sơn đã quan tâm tạo điều kiện, nhiệt tình
giúp đỡ tơi trong q trình hồn thành luận văn này.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, ngày

tháng

năm 2015

Tác giả luận văn

Đồn Thanh Bình

2

TIEU LUAN MOI download :


MỤC LỤC

Trang
MỤC LỤC

1

DANH MỤC BẢNG BIỂU

6

DANH MỤC HÌNH

7

MỞ ĐẦU

8

1. Tính cấp thiết của đề tài

8

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

10

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

10

4. Kết cấu của luận văn

10

CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THUẾ NHẬP KHẨU

12

1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài

12

1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu

12

1.1.2. Kinh nghiệm quản lý thuế nhập khẩu tại một số Cục Hải
quan địa phương

14

1.1.3. Kết quả và khoảng trống nghiên cứu

18

1.2. Cơ sở lý luận về quản lý thuế nhập khẩu

18

1.2.1. Thuế nhập khẩu

18

1.2.2. Khái niệm và nội dung quản lý thuế nhập khẩu

25

1.2.3. Các tiêu chí đánh giá hoạt động quản lý thuế nhập khẩu 34
1.2.4. Những nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động quản lý thuế
nhập khẩu

36

CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

41

2.1. Phương pháp luận

41

2.2. Phương pháp cụ thể

41

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin, dữ liệu, số liệu

41

3

TIEU LUAN MOI download :


2.2.2. Phương pháp thống kê mô tả

42

2.2.3. Phương pháp phân tích, tổng hợp

43

2.2.4. Phương pháp so sánh

44

CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THUẾ
NHẬP KHẨU TẠI CỤC HẢI QUAN TỈNH LẠNG SƠN

46

3.1. Tổng quan về đặc điểm địa lý tỉnh Lạng Sơn và về
Cục Hải quan tỉnh Lạng Sơn

46

3.1.1. Đặc điểm địa lý tỉnh Lạng Sơn

46

3.1.2. Cục Hải quan tỉnh Lạng Sơn

47

3.2. Tình hình quản lý thuế nhập khẩu tại Cục Hải quan tỉnh
Lạng Sơn

51

3.2.1. Xây dựng kế hoạch và văn bản quản lý thuế

51

3.2.2. Quản lý người nộp thuế

51

3.2.3. Quản lý căn cứ tính thuế nhập khẩu

54

3.2.4. Quản lý thu nộp thuế nhập khẩu

65

3.2.5. Quản lý miễn, giảm, hoàn thuế nhập khẩu

71

3.2.6. Quản lý kiểm tra sau thông quan

72

3.2.7. Công tác thanh tra, kiểm tra nội bộ

74

3.3. Đánh giá chung về hoạt động quản lý thuế nhập khẩu tại
Cục Hải quan tỉnh Lạng Sơn

75

3.3.1. Những kết quả chủ yếu

75

3.3.2. Những hạn chế chủ yếu và nguyên nhân của hạn chế

80

CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG
QUẢN LÝ THUẾ NHẬP KHẨU TẠI CỤC HẢI QUAN TỈNH
LẠNG SƠN

89

4.1. Bối cảnh mới và ảnh hưởng của nó đối với hoạt động
quản lý thuế nhập khẩu tại Cục Hải quan tỉnh Lạng Sơn

89

4

TIEU LUAN MOI download :


4.2. Định hướng hoàn thiện hoạt động quản lý thuế nhập khẩu
tại Cục Hải quan tỉnh Lạng Sơn

91

4.3. Các giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện hoạt động quản
lý thuế nhập khẩu tại Cục Hải quan tỉnh Lạng Sơn

92

4.3.1. Tăng cường công tác quản lý và tuyên truyền, hỗ trợ người
nộp thuế

92

4.3.2. Tăng cường chống gian lận thuế nhập khẩu

95

4.3.3. Theo dõi và quản lý chặt chẽ các khoản nợ thuế
nhập khẩu

97

4.3.4. Tăng cường công tác kiểm tra sau thông quan

98

4.3.5. Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức hải quan đáp ứng
yêu cầu quản lý thuế nhập khẩu trong tình hình mới

101

4.3.6. Xây dựng cơ sở vật chất hiện đại trong mọi hoạt động
quản lý thuế

102

4.3.7. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra nội bộ

103

4.4. Một số kiến nghị

103

4.4.1. Đối với Chính phủ

103

4.4.2. Đối với Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan

104

4.4.3. Đối với UBND tỉnh Lạng Sơn

105

KẾT LUẬN

106

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

107

5

TIEU LUAN MOI download :


DANH MỤC BẢNG BIỂU
STT

Bảng

Nội dung

Trang

1

Bảng 3.1

Doanh nghiệp nợ đọng thuế nhập khẩu tại Cục

54

Hải quan tỉnh Lạng Sơn
2

Bảng 3.2

Số liệu truy thu thuế nhập khẩu qua tham vấn

57

giá
3

Bảng 3.3

Số thu thuế nhập khẩu năm 2010 - 2014

66

4

Bảng 3.4

Số nợ đọng thuế nhập khẩu tại Cục Hải quan

70

tỉnh Lạng Sơn năm 2014
5

Bảng 3.5

Kết quả kiểm tra sau thông quan tại Cục Hải quan

73

tỉnh Lạng Sơn
6

Bảng 3.6

Số liệu vi phạm về nhập khẩu được phát hiện

79

trong những năm vừa qua

6

TIEU LUAN MOI download :


DANH MỤC HÌNH
STT
1

Hình

Nội dung

Sơ đồ 3.1 Sơ đồ cơ cấu tổ chức của Cục Hải quan tỉnh

Trang
49

Lạng Sơn
2

Sơ đồ 3.2 Sơ đồ tổ chức bộ máy thu thuế nhập khẩu

50

cấp Cục

7

TIEU LUAN MOI download :


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong giai đoạn hiện nay ở nước ta, nguồn thu thuế từ hoạt động xuất
nhập khẩu nói chung, từ hoạt động nhập khẩu nói riêng ln chiếm vai trị
quan trọng nhằm duy trì sự cân đối ngân sách, đảm bảo đáp ứng tốt các nhu
cầu hoạt động của bộ máy nhà nước. Trong những năm vừa qua, chính sách
và cơ chế quản lý thuế nhập khẩu đã có những thay đổi lớn và đạt được những
kết quả quan trọng cả về thu ngân sách và quản lý điều tiết vĩ mô quan hệ

kinh tế đối ngoại, góp phần ổn định kinh tế - xã hội.
Cục Hải quan tỉnh Lạng Sơn là cơ quan trực thuộc Tổng cục Hải quan,
có chức năng tổ chức thực thi pháp luật về Hải quan và các quy định khác của
pháp luật có liên quan trên địa bàn hoạt động của Cục Hải quan theo quy định
của pháp luật; Trong đó nhiệm vụ trọng tâm là tổ chức thực hiện pháp luật về
thuế và các khoản thu khác đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu. Lạng Sơn
là một tỉnh miền núi phía Bắc, điều kiện kinh tế - xã hội cịn nhiều khó khăn.
Với lợi thế lớn nhất là có 253km đường biên giới, 2 cửa khẩu Quốc tế, 1 cửa
khẩu Quốc gia và 9 cửa khẩu phụ đã thông thương với Trung Quốc. Trong
những năm qua, hoạt động xuất nhập khẩu qua địa bàn tỉnh Lạng Sơn nói
chung, hoạt động nhập khẩu nói riêng đã thu được những kết quả khả quan
hơn so với thời điểm trước năm 2010. Số lượng doanh nghiệp tham gia hoạt
động nhập khẩu tăng hơn 4%, kim ngạch và số thuế nộp ngân sách năm sau
đều tăng so với cùng năm trước
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, cơ chế chính sách quản lý thuế
nhập khẩu trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn vẫn còn những tồn tại như: hệ thống
thuế vẫn cịn bộc lộ hạn chế, tính thực thi chưa cao; chính sách thuế cịn có
những điểm quy định chưa chặt chẽ, tạo kẽ hở cho các tổ chức, cá nhân lợi
8

TIEU LUAN MOI download :


dụng gian lận thuế. Ý thức tuân thủ pháp luật thuế của người nộp thuế chưa
tốt; công tác quản lý thuế còn yếu kém ở một số lĩnh vực nên tình trạng trốn
thuế, nợ đọng thuế và gian lận thương mại diễn ra khá phổ biến; hoạt động
kiểm tra, kiểm sốt việc chấp hành chính sách thuế chưa được tiến hành
thường xuyên liên tục, gây thất thu đáng kể cho ngân sách nhà nước. Bên
cạnh đó, sự bình đẳng và công bằng về nghĩa vụ thuế cũng chưa được đảm
bảo, năng lực quản lý thuế của cơ quan Hải quan cịn hạn chế, từ đó làm giảm

hiệu quả quản lý thuế, ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách nhà nước. Thực
trạng trên địi hỏi phải khơng ngừng hồn thiện cơng tác quản lý thuế nhập
khẩu. Đây là yêu cầu cấp bách nhằm tăng thu cho ngân sách và kích thích sản
xuất kinh doanh phát triển. Điều này càng đặc biệt có ý nghĩa quan trọng hơn
khi nước ta đang bước vào giai đoạn hội nhập sâu rộng với yêu cầu cắt giảm
thuế quan theo các thỏa thuận song phương và đa phương ngày càng quyết
liệt, dẫn đến nguồn thu thuế nhập khẩu đã giảm đáng kể trong khi đó vẫn phải
đảm bảo yêu cầu cân đối ngân sách để đáp ứng hoạt động chi của Nhà nước.
Để phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn hội nhập, tỉnh Lạng Sơn
xác định mục tiêu chủ yếu từ nay đến năm 2020 là tranh thủ lợi thế để phát
triển kinh tế cửa khẩu, tạo động lực phát triển các lĩnh vực kinh tế - xã hội
khác của tỉnh. Nếu nguồn thu từ hoạt động nhập khẩu bị giảm sút, chắc chắn
sẽ ảnh hưởng đến khả năng hoàn thành nhiệm vụ thu ngân sách của ngành,
của tỉnh. Chính vì vậy địi hỏi công tác quản lý thuế nhập khẩu phải trở thành
nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên tại Cục Hải quan tỉnh Lạng Sơn. Trong bối
cảnh đó, tác giả đã chọn đề tài: “Quản lý thuế nhập khẩu tại Cục Hải quan
tỉnh Lạng Sơn” để thực hiện luận văn Thạc sĩ, chuyên ngành quản lý kinh tế,
chương trình định hướng thực hành.

9

TIEU LUAN MOI download :


Đề tài đƣợc thực hiện nhằm tìm lời giải đáp cho câu hỏi nghiên
cứu: Những giải pháp nào cần được thực hiện để hoàn thiện hoạt động quản
lý thuế nhập khẩu tại Cục Hải quan tỉnh Lạng Sơn?
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động quản lý thuế nhập

khẩu tại Cục Hải quan tỉnh Lạng Sơn.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý thuế nhập khẩu.
- Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thuế nhập khẩu tại Cục Hải
quan tỉnh Lạng Sơn. Chỉ ra những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân.
- Đưa ra định hướng và đề xuất giải pháp hoàn thiện hoạt động quản lý
thuế nhập khẩu tại Cục Hải quan tỉnh Lạng Sơn.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tƣợng nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu hoạt động quản lý thuế nhập khẩu tại Cục
Hải quan tỉnh Lạng Sơn.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về không gian: luận văn nghiên cứu vấn đề quản lý thuế nhập khẩu
tại Cục Hải quan tỉnh Lạng Sơn.
- Về thời gian: luận văn nghiên cứu thực trạng quản lý thuế nhập khẩu
tại Cục Hải quan tỉnh Lạng Sơn từ năm 2010 đến năm 2014, các giải pháp
được đề xuất đến năm 2020.
4. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
gồm 4 chương:

10

TIEU LUAN MOI download :


Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận về quản lý
thuế nhập khẩu
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu
Chương 3: Thực trạng quản lý thuế nhập khẩu tại Cục Hải quan tỉnh

Lạng Sơn
Chương 4: Giải pháp hoàn thiện quản lý thuế nhập khẩu tại Cục Hải
quan tỉnh Lạng Sơn

11

TIEU LUAN MOI download :


CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THUẾ NHẬP KHẨU
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu
Trong thời gian qua, đã có nhiều cơng trình nghiên cứu về hoạt động
quản lý thuế nói chung và thuế nhập khẩu nói riêng.
- Lê Văn Tới, 2005. Hải quan Việt Nam trong tiến trình hội nhập kinh
tế khu vực và quốc tế, Luận án Tiến sĩ của Học viện Chính trị quốc gia Hồ
Chí Minh. Luận án đã tập trung làm rõ về lý luận mối quan hệ giữa hội nhập
kinh tế khu vực và quốc tế với hoạt động của ngành Hải quan. Đã phân tích,
đánh giá các mặt hoạt động của Hải quan Việt Nam trong tiến trình hội nhập
kinh tế khu vực và quốc tế: công tác giám sát, quản lý Hải quan; công tác thu
thuế xuất nhập khẩu; công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương
mại...
Về quản lý thuế xuất nhập khẩu, luận án nhấn mạnh, để hoàn thành kế
hoạch được giao, ngành Hải quan đã thực hiện nhiều biện pháp quan trọng: tổ
chức thực hiện đúng, đầy đủ quy định của Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập
khẩu và các Luật thuế khác; tăng cường việc chấp hành luật pháp và nghĩa vụ
nộp thuế của các đối tượng tham gia xuất, nhập khẩu thông qua đẩy mạnh
công tác chống buôn lậu và gian lận thương mại; thực hiện các biện pháp đôn
đốc, thu nợ, cưỡng chế nợ thuế; tăng cường cơng tác thanh tra, kiểm tra. Trên

cơ sở phân tích đánh giá thực trạng, luận án đã đề xuất một số giải pháp chủ
yếu nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ của Hải quan Việt Nam trong thời kỳ hội
nhập kinh tế khu vực và quốc tế đến năm 2010. Đó là các giải pháp: 1) Đẩy
mạnh cải cách hành chính trong lĩnh vực Hải quan, mà trọng tâm là cải cách
thủ tục Hải quan; 2) Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật Hải quan; 3) Hoàn
12

TIEU LUAN MOI download :


thiện chính sách thuế xuất nhập khẩu; 4) Tăng cường sức mạnh, đổi mới đấu
tranh chống buôn lậu và gian lận thương mại; 5) Xây dựng mơ hình quản lý
Hải quan hiện đại, tập trung thống nhất dựa trên nền tảng ứng dụng cơng nghệ
thơng tin; 6) Hồn thiện tổ chức bộ máy, xây dựng lực lượng Hải quan chính
quy, hiện đại, trong sạch và vững mạnh.
- Trần Thành Tô, 2006. Đổi mới quản lý thu thuế xuất khẩu, thuế nhập
khẩu của ngành Hải quan hiện nay. Luận văn Thạc sĩ của Học viện Chính trị
quốc gia Hồ Chí Minh. Luận văn đã hệ thống hóa có bổ sung những vấn đề lý
luận cơ bản về quản lý thu thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu trong ngành Hải
quan; tìm hiểu kinh nghiệm một số nước phát triển và rút ra bài học có thể
tham khảo cho ngành Hải quan nước ta. Đánh giá đúng thực trạng quản lý thu
thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, các dạng gian lận thương mại và đề xuất các
giải pháp có tính khả thi nhằm tiếp tục đổi mới quản lý thu thuế xuất khẩu,
thuế nhập khẩu ngành Hải quan trong thời gian tới.
- Nguyễn Ngọc Túc, 2007. Tiếp tục cải cách, hiện đại hóa Hải quan
Việt Nam đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế, Luận án Tiến sĩ của
Trường Đại học Ngoại thương. Đề tài đã nghiên cứu thực trạng và đưa ra các
định hướng, giải pháp thực hiện công tác cải cách, hiện đại hóa ngành Hải
quan trong tình hình mới.
- Dương Phú Đơng, 2008. Hồn thiện cơ chế quản lý thuế đối với hàng

hóa xuất nhập khẩu ngành Hải quan, Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế, Đại
học Kinh tế Quốc dân. Đề tài đã nghiên cứu các giải pháp nhằm hoàn thiện cơ
chế quản lý thuế đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu. Đó là các giải pháp:
1) Hoàn thiện các quy định về quản lý thuế, đảm bảo thống nhất, đồng bộ; 2)
Quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức hải quan đáp ứng yêu cầu quản
lý thuế trong điều kiện mới; 3) Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra chấp
hành pháp luật hải quan; 4) Xây dựng cơ sở vật chất hiện đại, ứng dụng công
13

TIEU LUAN MOI download :


nghệ thông tin trong mọi hoạt động quản lý thuế, đầu tư nâng cấp cơ sở hạ
tầng khu vực cửa khẩu.
- Đặng Văn Dũng, 2011. Quản lý thu thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu
tại Cục Hải quan thành phố Hải Phịng. Luận văn Thạc sĩ của Học viện
Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh. Đề tài đã nghiên cứu thực
trạng và đưa ra các giải pháp tăng cường hoạt động quản lý thuế xuất khẩu,
thuế nhập khẩu trên địa bàn thành phố Hải Phòng. Các giải pháp được đưa ra
trong luận văn là: 1) Tăng cường công tác phổ biến pháp luật cho cộng đồng
doanh nghiệp và nhân dân; 2) Tiếp tục ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông
tin trong mọi mặt hoạt động của cơ quan Hải quan các cấp; 3) Đẩy mạnh công
tác phối hợp giữa các cơ quan, ban ngành hữu quan trong công tác quản lý
nhà nước về Hải quan trên địa bàn.
- Nguyễn Thị Thùy Dương, 2011. Quản lý thu thuế ở Việt Nam trong
điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế. Luận án Tiến sĩ Quản lý kinh tế, Trường
Đại học Kinh tế Quốc dân. Đề tài hệ thống hóa cơ sở lý luận về thuế và quản
lý thuế ở nước ta cùng những thuận lợi, khó khăn của cơng tác quản lý thu
thuế trong hội nhập quốc tế. Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu thuế ở
Việt Nam giai đoạn 2005 – 2010; đề xuất một số giải pháp quản lý thu thuế ở

Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế.
1.1.2. Kinh nghiệm quản lý thuế nhập khẩu tại một số Cục Hải
quan địa phƣơng
* Cục Hải quan thành phố Hải Phòng
Hải quan Hải Phòng là một Cục Hải quan lớn của Việt Nam, với địa
bàn hoạt động rộng, làm thủ tục cho các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố
Hải Phòng và các tỉnh Hải Dương, Hưng n, Thái Bình với lượng hàng hóa
có giá trị kim ngạch xuất nhập khẩu lớn, số thu thuế xuất nhập khẩu ln hồn
thành chỉ tiêu kế hoạch được giao. Trong thời gian qua, dù gặp phải không ít
14

TIEU LUAN MOI download :


khó khăn nhưng tập thể cán bộ cơng chức Cục Hải quan thành phố Hải Phịng
đã nỗ lực đồn kết, phát huy sức mạnh, trí tuệ tập thể để vững bước đi lên.
Với quyết tâm không ngừng đổi mới để phát triển, từ một đơn vị mới thành
lập của ngành Hải quan, Cục Hải quan thành phố Hải Phòng đã từng bước
khẳng định mình và đã ghi được những dấu ấn quan trọng trong quá trình phát
triển, được xem là một trong các đơn vị tiên phong của ngành Hải quan trong
ứng dụng công nghệ thông tin, cải cách thủ tục hành chính tạo thuận lợi cho
hoạt động xuất nhập khẩu.
Để hồn thành cơng tác thu thuế nhập khẩu của mình, Cục Hải quan
thành phố Hải Phịng đã chủ động, sáng tạo và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho
hoạt động xuất nhập khẩu trên địa bàn. Trong thời gian qua, Cục Hải quan
thành phố Hải Phòng đã xây dựng thành công trang Website phục vụ cộng
đồng doanh nghiệp, đồng thời tạo điều kiện cho cán bộ công chức của Cục có
nguồn tra cứu văn bản, biểu thuế ... phục vụ công tác nghiệp vụ. Trang Web
này luôn được cập nhật văn bản và có hệ thống, các văn bản được lưu trữ một
cách khoa học, logic, dễ tra cứu. Trên trang Web cịn có diễn đàn trao đổi

vướng mắc khi thực hiện thủ tục hải quan giữa doanh nghiệp và Cục Hải quan
thành phố Hải Phịng. Nhờ đó mà Cục Hải quan thành phố Hải Phòng đã nắm
bắt được tâm tư nguyện vọng của các doanh nghiệp, kịp thời tháo gỡ những
vướng mắc, khó khăn cho doanh nghiệp để quản lý tốt hơn, được cộng đồng
doanh nghiệp ca ngợi là điểm sáng trong cải các thủ tục hành chính. Cũng qua
trang Web này, cán bộ công chức của Cục Hải quan thành phố Hải Phịng
ln nắm vững chế độ chính sách của Nhà nước về thuế nhập khẩu, nhờ đó
mà triển khai các nghiệp vụ một cách tự tin, các trường hợp thu nhầm hoặc bỏ
sót thuế rất ít xảy ra.
* Chi cục Hải quan tỉnh Thanh Hóa

15

TIEU LUAN MOI download :


Hiện nay, Cục Hải quan tỉnh Thanh Hóa đang cố gắng phấn đấu thực
hiện được chiến lược của Đảng là hiện đại hoá hải quan theo tiêu chuẩn quốc
tế, tăng nguồn thu cũng như hiệu quả trong khâu kiểm soát cửa khẩu với
phương châm hành động của Ngành là: “chuyên nghiệp – minh bạch – hiệu
quả”. Trong dài hạn, Cục đang cố gắng thực hiện theo phương hướng, tầm
nhìn, chiến lược, tun ngơn mà tồn ngành đã đề ra: Quản lý hải quan hướng
tới tạo điều kiện cho hoạt động xuất nhập khẩu, đầu tư và dịch vụ; thực hiện
hải quan điện tử, cơ quan hải quan hoạt động có tính chun nghiệp, minh
bạch và liêm chính; Quản lý có hiệu quả các hoạt động xuất nhập khẩu và
giao lưu quốc tế, tạo điều kiện cho thương mại và sản xuất phát triển; Bảo vệ
và góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển nền kinh tế thế giới;
Đảm bảo nguồn thu cho ngân sách; Chống buôn lậu, gian lận thương mại, bảo
vệ lợi ích người tiêu dùng; Góp phần bảo vệ chủ quyền kinh tế, an ninh quốc
gia, an toàn xã hội; Phục vụ quản lý kinh tế xã hội. Về mục tiêu trong ngắn

hạn của Hải quan Thanh Hóa là từng bước hiện đại hố các thủ tục hải quan,
đào tạo một lớp đội ngũ cán bộ đầy đủ năng lực… thơng qua các chương trình
dự án như: thủ tục hải quan “một cửa”, khai hải quan từ xa thông qua mạng
Internet… nhằm thu hút các doanh nghiệp mở tờ khai, cũng như xuất nhập
hàng hoá qua cửa khẩu hoàn thành tốt chỉ tiêu mà nhà nước đã đặt ra.
Để hồn thành nhiệm vụ của mình, Cục Hải quan tỉnh Thanh Hóa ln
chủ động, sáng tạo trong tổ chức cơng việc nghiệp vụ, động viên, khích lệ, tạo
niềm tin cho cán bộ cơng chức trong tồn Cục. Đoàn viên thanh niên của Cục
ngoài việc tạo thuận lợi đối với các doanh nghiệp đang làm thủ tục tại Cục,
còn được giao nhiệm vụ khảo sát các doanh nghiệp có hoạt động xuất nhập
khẩu trên địa bàn đang làm thủ tục hải quan tại các cửa khẩu, các tỉnh khác ...
để động viên về làm thủ tục tại Cục nhằm làm tăng nguồn thu nộp ngân sách
trên địa bàn quản lý. Đồng thời đoàn viên thanh niên của Cục còn được giao
16

TIEU LUAN MOI download :


nhiệm vụ tìm kiếm giá các mặt hàng mới trên Internet để quy đổi ra giá CIF
Việt Nam nhằm bổ sung vào danh mục hàng nhập khẩu trọng điểm cấp Cục.
Ngoài ra trong các năm qua, Cục Hải quan tỉnh Thanh Hóa ln có số thuế
truy thu qua tham vấn giá là rất lớn. Bằng cách này Cục Hải quan tỉnh Thanh
Hóa đã chủ động được nguồn thu thuế và hồn thành xuất sắc nhiệm vụ thu
thuế của mình.
* Cục Hải quan tỉnh Bắc Ninh
Cục Hải quan tỉnh Bắc Ninh thực hiện chức năng quản lý nhà nước về
hải quan trên địa bàn các tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang và Thái Nguyên. Mặc dù
mới được thành lập từ năm 2012 đến nay, nhưng Cục đã được cộng đồng
doanh nghiệp có hoạt động xuất nhập khẩu trên địa bàn đồng tình ủng hộ nhất
là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngồi.

Để hồn thành tốt nhiệm vụ của mình, ngay từ đầu năm Cục đã đề ra
các biện pháp như: Cơng khai, minh bạch các chế độ chính sách về quy trình
thủ tục hải quan, về thuế nhập khẩu, các chính sách khác có liên quan đến
hoạt động xuất nhập khẩu thông qua các phương tiện thông tin đại chúng,
cũng như niêm yết tại trụ sở Cục. Để các doanh nghiệp nắm được chế độ
chính sách về hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa, tạo điều kiện thuận lợi cho
việc khai báo được kịp thời và chính xác, cũng như tránh được những vướng
mắc có thể xảy ra trong quá trình khai báo làm thủ tục hải quan và nộp thuế
của mình. Đồng thời, Cục thường xun tăng cường cơng tác cải cách thủ tục
hành chính trong lĩnh vực hải quan, hiện đại hóa thủ tục hải quan bằng việc áp
dụng khai báo thủ tục hải quan thông qua phần mềm khai báo từ xa, cũng như
quản lý các hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa gia cơng, sản xuất xuất khẩu
bằng các phần mềm quản lý của Ngành, phần mềm số liệu xuất nhập khẩu, xử
lý vi phạm …; Cục tăng cường công tác kiểm tra, tự kiểm tra để tránh các sai
sót trong q trình làm thủ tục hải quan có thể xảy ra, gây thất thu thuế cho
17

TIEU LUAN MOI download :


ngân sách Nhà nước; Thường xuyên làm việc với các cơ quan có liên quan
như Ban quản lý các Khu công nghiệp, Sở Công thương, Sở Kế hoach và Đầu
tư để nắm bắt các doanh nghiệp mới được cấp phép cũng như đang làm thủ
tục xuất nhập khẩu hàng hóa ở các cửa khẩu khác về làm thủ tục tại Cục …
1.1.3. Kết quả và khoảng trống nghiên cứu
Các công trình khoa học được nêu trong tiểu mục 1.1.1 đã tiếp cận
công tác quản lý thuế ở các mức độ khác nhau và nhiều góc độ khác nhau.
Qua nghiên cứu những cơng trình đó đồng thời với kinh nghiệm rút ra từ hoạt
động quản lý thuế nhập khẩu tại các Cục, Chi cục Hải quan địa phương, có
thể tổng quan lại những vấn đề sau đây:

Một là , các công trình đã tập trung phân tích khái niệm, vai trị và đặc
điểm của hoạt động quản lý thuế với các nét đặc thù riêng của các sắc thuế.
Hai là , với các cách tiếp cận khác nhau, các cơng trình đã xác định
nguyên tắc, phương pháp và quy trình quản lý thuế.
Ba là , từ việc đánh giá thực trạng của cơng tác quản lý thuế đối với
hàng hóa xuất nhập khẩu của ngành Hải quan, quản lý thuế tại một số Cục,
Chi cục Thuế tại một số địa phương, các cơng trình đã rút ra được ưu điểm,
tồn tại và nguyên nhân của những tồn tại, từ đó xác định được mục tiêu,
phương hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý thuế trong giai đoạn tiếp theo.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy có rất ít cơng trình nghiên cứu về quản lý
thuế nhập khẩu tại các Cục, Chi cục Hải quan ở Việt Nam. Cho đến nay chưa
có cơng trình nào nghiên cứu đề tài quản lý thuế nhập khẩu tại Cục Hải quan
tỉnh Lạng Sơn. Các cơng trình nghiên cứu nói trên là tài liệu tham khảo quý
giá để tác giả tham khảo và kế thừa trong thực hiện đề tài luận văn Thạc sĩ
của mình.
1.2. Cơ sở lý luận về quản lý thuế nhập khẩu
1.2.1. Thuế nhập khẩu
18

TIEU LUAN MOI download :


1.2.1.1. Khái niệm và đặc điểm của thuế nhập khẩu
a. Khái niệm về thuế và thuế nhập khẩu
Sự ra đời của thuế là tất yếu khách quan gắn liền với sự ra đời, tồn tại
và phát triển của Nhà nước. Nhà nước xuất hiện địi hỏi phải có cơ sở vật chất
nhất định để đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển của mình. Do đó Nhà nước
phải dùng quyền lực chính trị vốn có để tập trung một bộ phận của cải trong
xã hội vào tay Nhà nước. Việc huy động, tập trung nguồn của cải đó có thể
được thực hiện bằng các cách khác nhau, trong đó có hình thức đóng góp bắt

buộc được gọi là thuế. Thuế có thể thu bằng tiền, bằng hiện vật hoặc bằng
ngày công lao động. Với sự mở rộng không ngừng chức năng, nhiệm vụ của
Nhà nước và sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế hàng hóa - tiền tệ, hệ
thống thuế của các quốc gia đã không ngừng phát triển và thuế thu bằng tiền
đã trở thành hình thức thu phổ biến.
Trong các sách báo kinh tế trên thế giới, cho đến nay vẫn chưa có sự
thống nhất tuyệt đối khái niệm về thuế. Theo các nhà kinh điển thì thuế được
quan niệm rất đơn giản. C.Mác đã chỉ rõ: “Để duy trì quyền lực cơng cộng đó,
cần phải có những sự đóng góp của những người cơng dân của Nhà nước đó
là thuế má...”. Sau này khái niệm về thuế ngày càng được bổ sung và hoàn
thiện hơn. Trong cuốn Từ điển kinh tế của hai tác giả người Anh Christopher
Pass và Bryan Lowes cho rằng: “Thuế là một biện pháp của Chính phủ đánh
trên thu nhập của cải và vốn nhận được của các cá nhân hay doanh nghiệp
(thuế trực thu), trên việc chi tiêu về hàng hóa và dịch vụ (thuế gián thu) và
trên tài sản”.
Thuế cũng được tiếp cận trên các góc độ với những nội dung khác
nhau:
- Trên góc độ phân phối thu nhập, người ta định nghĩa: Thuế là hình
thức phân phối và phân phối lại tổng sản phẩm xã hội và thu nhập quốc dân
19

TIEU LUAN MOI download :


nhằm hình thành các quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nước để đáp ứng các nhu
cầu chi tiêu cho việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước.
- Trên góc độ người nộp thuế: Thuế được coi là khoản đóng góp bắt
buộc mà mỗi tổ chức, cá nhân phải có nghĩa vụ đóng góp cho Nhà nước theo
Luật định để đáp ứng nhu cầu chi tiêu cho việc thực hiện các chức năng, nhiệm
vụ của Nhà nước.

- Trên góc độ kinh tế học: Thuế được xem xét như là một biện pháp đặc
biệt, theo đó, Nhà nước sử dụng quyền lực của mình để chuyển một phần
nguồn lực từ khu vực tư sang khu vực công nhằm thực hiện các chức năng
kinh tế - xã hội của Nhà nước.
Mặc dù còn nhiều các định nghĩa khác nhau, song nếu khái quát chung
để tìm hạt nhân hợp lý của từng quan điểm, có thể rút ra một số đặc trưng
chung của thuế sau đây:
Một là, nội dung kinh tế của thuế được đặc trưng bởi các mối quan hệ
tiền tệ phát sinh giữa Nhà nước với các pháp nhân và các thể nhân trong xã
hội.
Hai là, những mối quan hệ dưới dạng tiền tệ này được nảy sinh một
cách khách quan và có ý nghĩa xã hội đặc biệt - việc chuyển giao thu nhập có
tính chất bắt buộc theo mệnh lệnh của Nhà nước.
Ba là, xét theo khía cạnh luật pháp, thuế là một khoản nộp cho Nhà
nước được pháp luật qui định theo mức thu và thời hạn nhất định.
Từ những nội dung trên, có thể nêu lên khái niệm tổng quát về thuế như
sau: “Thuế là một khoản đóng góp bắt buộc từ các thể nhân và pháp nhân
cho Nhà nước theo mức độ và thời hạn được pháp luật qui định nhằm sử
dụng cho mục đích cơng cộng” . [1]
Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu thường có tên gọi chung là thuế quan.
Đây là loại thuế mà các nước dùng để đánh vào hàng hóa xuất nhập khẩu tại
20

TIEU LUAN MOI download :


cửa khẩu nhằm huy động nguồn thu cho ngân sách Nhà nước, bảo hộ sản xuất
và can thiệp vào quá trình hoạt động ngoại thương, bn bán trao đổi hàng
hóa giữa các quốc gia.
Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam Tập 4, Nhà xuất bản Từ điển Bách

khoa Hà Nội (2005) thì: “Thuế nhập khẩu thu vào hàng đem từ nước ngoài
vào trong nước để tiêu dùng. Khi cần bảo hộ sản xuất và tiêu dùng hàng nộ
địa, người ta đánh thuế vào những hàng nhập thật cao nhằm ngăn chặn
hàng hóa của nước ngồi thâm nhập vào. Ngược lại, muốn khuyến khích
đưa hàng hóa từ nước ngồi vào thị trường trong nước, người ta khơng thu
hoặc thu rất ít.” (Trang 286) [36].
Theo Từ điển Thuật ngữ Kinh tế học, Nhà xuất bản Từ điển Bách khoa
Hà Nội (2001) thì: “Thuế nhập khẩu là thuế đánh vào hàng hóa tại biên
giới khi hàng nhập qua lãnh thổ hải quan (thông thường là một nước).”
(Trang 443) [37].
Theo Nguyễn Thị Bất trong cuốn Quản lý thuế (2012): “Thuế nhập
khẩu là khoản thuế mà Chính phủ đánh vào sản phẩm nhập khẩu. Thuế
nhập khẩu được sử dụng để tăng nguồn thu cho Chính phủ và bảo vệ các
ngành sản xuất trong nước khỏi sự cạnh tranh của nước ngoài”. [1]
Trên cơ sở nghiên cứu sự ra đời của thuế nhập khẩu cùng như các quan
niệm về thuế nhập khẩu ở các góc độ nghiên cứu khác nhau, có thể khái quát
thành khái niệm chung về thuế nhập khẩu như sau: Thuế nhập khẩu là một
phần thu nhập được tạo ra từ các hoạt động nhập khẩu hàng hóa mà các tổ
chức, cá nhân có nghĩa vụ phải đóng góp cho Nhà nước theo quy định của
Pháp luật thuế nhập khẩu nhằm đáp ứng nhu cầu chi tiêu của Nhà nước.
b. Đặc điểm của thuế nhập khẩu
Từ khái niệm của thuế nhập khẩu cho thấy, thuế nhập khẩu cũng có
những đặc điểm của thuế nói chung đó là:
21

TIEU LUAN MOI download :


Một là, Thuế mang tính quyền lực Nhà nước. Nhà nước là người duy
nhất có quyền đặt ra thuế nhập khẩu qua đó để kiểm sốt và điều tiết đối với

hoạt động nhập khẩu hàng hóa và bảo hộ nền sản xuất trong nước, đồng thời
để tạo nguồn thu cho ngân sách Nhà nước.
Hai là, Mang tính pháp lý cao. Thuế là khoản đóng góp bắt buộc cho
Nhà nước mà khơng có sự bồi hồn trực tiếp nào, việc nộp thuế được thể chế
bằng pháp luật mà mọi pháp nhân và thể nhân phải tuân theo.
Ba là, Thuế chứa đựng các yếu tố kinh tế xã hội. Điều này được thể
hiện ở chỗ thuế nhập khẩu là một phần của cải của xã hội, mức huy động thuế
nhập khẩu vào ngân sách Nhà nước phụ thuộc vào mức tăng trưởng kinh tế
của đất nước, nhu cầu chi tiêu của Nhà nước và các mục tiêu kinh tế xã hội
của đất nước đặt ra trong mỗi thời kỳ.
Ngoài những đặc điểm chung, thuế nhập khẩu cịn có đặc điểm riêng
là:
Một là, Thuế nhập khẩu chỉ thu vào hàng hóa nhập khẩu mà khơng thu
vào hàng hóa sản xuất trong nước. Khác với thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia
tăng cũng là một loại thuế gián thu nhưng thu vào cả hàng nhập khẩu và hàng
sản xuất trong nước. Thông qua việc thu thuế nhập khẩu, giá vốn của một mặt
hàng cụ thể khi đưa từ quốc gia này đến một quốc gia khác sẽ tăng lên tương
ứng với mức đánh thuế, từ đó nhằm hạn chế nhập khẩu, bảo vệ và khuyến
khích sản xuất trong nước phát triển.
Hai là, Thuế nhập khẩu gắn với hoạt động kinh tế đối ngoại của mỗi
quốc gia trong từng thời kỳ. Bởi lẽ, ngoại thương là một trong những hình
thức hoạt động cơ bản của kinh tế đối ngoại mà thuế nhập khẩu là công cụ
góp phần thực hiện vai trị quản lý, kiểm sốt hoạt động ngoại thương của nhà
nước. Sự xuất hiện của thuế nhập khẩu bắt nguồn từ yêu cầu điều chỉnh sự
vận động của hàng hóa giữa các quốc gia có chủ quyền. Hoạt động kinh tế đối
22

TIEU LUAN MOI download :

ngoại của mỗi quốc gia trong từng thời kỳ không cố định mà luôn vận động
và phát triển theo sự phát triển chung của nhân loại. Vì vậy, có thể nói rằng
thuế nhập khẩu gắn chặt với hoạt động kinh tế đối ngoại và luôn vận động,
phát triển theo sự phát triển của quan hệ kinh tế đối ngoại của mỗi quốc gia.
Ba là, Thuế nhập khẩu chỉ do cơ quan Hải quan quản lý thu, cơ quan
Thuế các cấp không thu (thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt vừa do cơ
quan Hải quan thu vừa do cơ quan Thuế thu. Thuế thu nhập doanh nghiệp, thu
nhập cá nhân, môn bài... chỉ do cơ quan Thuế các cấp thu), nhằm gắn công tác
quản lý thu thuế nhập khẩu với công tác quản lý nhà nước về Hải quan đối với
các hoạt động nhập khẩu.
1.2.1.2. Vai trò của thuế nhập khẩu
Thuế nhập khẩu nằm trong hệ thống thuế quốc gia cho nên cũng có
vai trị của thuế nói chung đó là tạo nguồn thu cho ngân sách Nhà nước và
điều tiết vĩ mơ nền kinh tế. Dưới góc độ một sắc thuế cụ thể, vai trò của
thuế nhập khẩu được thể hiện khác nhau tùy theo thực trạng phát triển kinh
tế của mỗi quốc gia trong từng thời kỳ, cụ thể như sau:
Một là, thuế nhập khẩu tạo nguồn thu ngân sách Nhà nước. Thuế nhập
khẩu là một nguồn thu quan trọng của ngân sách Nhà nước. Thông qua nhập
khẩu Nhà nước huy động một phần thu nhập được tạo ra từ hoạt động nhập
khẩu hàng hóa để tập trung vào ngân sách. Tùy thuộc vào thời kỳ, giai đoạn
lịch sử khác nhau, sự phát triển kinh tế đối ngoại và quan điểm sử dụng mà
thuế nhập khẩu có vai trị khác nhau ở những quốc gia khác nhau trong việc
tạo lập nguồn thu cho ngân sách Nhà nước. Đối với các nước phát triển, số
thu từ thuế nhập khẩu chiếm một tỷ trọng không đáng kể trong tổng thu Ngân
sách Nhà nước. Còn ở các nước đang phát triển, thuế nhập khẩu luôn chiếm tỷ
trọng đáng kể trong tổng thu ngân sách. Ở Việt Nam trong những năm qua
thuế nhập khẩu chiếm khoảng 25-30% trong tổng thu về thuế. Tuy nhiên, kể
23

TIEU LUAN MOI download :