Vai trò của người Hoa đối với sự phát triển kinh tế - chính trị xã hội của Thái Lan thế kỷ XVIII – XIX

VAI TRÒ CỦA NGƯỜI HOA ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN
KINH TẾ - CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI CỦA THÁI LAN THẾ KỶ XVIII – XIX
TRẦN THỊ THẮM
NGUYỄN XUÂN LỊNH - NGUYỄN THỊ QUYÊN
Khoa Lịch sử

1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Hiện nay ở các nước Đơng Nam Á, có hơn 20 triệu người Hoa sinh sống, chiếm khoảng
5% dân số của khu vực. Do tác động của nhiều yếu tố, người Hoa nhập cư tham gia rõ
nét vào đời sống kinh tế, xã hội của các nước Đông Nam Á. Trước thời kỳ nô dịch của
chủ nghĩa thực dân phương Tây, hoạt động của người Hoa góp phần đáng kể làm phá vỡ
nền kinh tế tự cung tự cấp, tạo điều kiện phát triển quan hệ hàng hóa, tiền tệ và hình
thành đơ thị cổ. Mặt khác trong quá trình liên kết khu vực, xu thế tồn cầu hóa hiện nay,
cộng đồng người Hoa ngày càng lớn mạnh ở châu Á và Hải ngoại với sự liên kết dòng
tộc, chi phái, đồng hương… Trong thực tế, họ là lực lượng quan trọng trong khu vực
châu Á – Thái Bình Dương, được xem là lực lượng thứ tư của thế giới có ảnh hưởng to
lớn. Do đó, cần phác họa đầy đủ hơn vai trị của cộng đồng người Hoa ở Hải ngoại nói
chung và ở Thái Lan nói riêng.
Giống với nhiều nước khác trong khu vực Đông Nam Á, người Hoa là một cộng đồng
dân cư lớn ở Thái Lan và chiếm một vị trí khá quan trọng trong đời sống chính trị, kinh
tế và xã hội của đất nước này. Nhưng khác với các nước khác trong khu vực là người
Hoa di cư vào Thái Lan khá êm ả và từ rất sớm, ngay từ thế kỷ II. Sự giàu có về tài
nguyên thiên nhiên, cơ hội kiếm sống dễ dàng, sự bí ẩn và kỳ lạ của Vương quốc Thái
Lan đã thu hút đông đảo người Hoa di cư vào sinh sống và định cư lâu dài. Từ khi
người Hoa di cư vào Thái Lan (thế kỷ II), họ có vai trò to lớn vào sự tăng trưởng kinh
tế, sự ổn định về chính trị và xã hội nước này. Đặc biệt là trong thế kỷ XVIII – XIX thì
vai trị đó càng được khẳng định rõ.
2. KHÁI QUÁT VỀ CỘNG ĐỒNG NGƯỜI HOA Ở THÁI LAN
Chúng ta biết đến Trung Hoa là đất nước có diện tích rộng lớn và dân số đông nhất thế
giới. Nhân dân Trung Hoa đã sáng tạo ra một trong những nền văn minh lâu đời, rực rỡ
nhất thế giới Cổ Trung đại. Trong những chuyến di cư, họ đã đem theo nền văn minh đó

tới nhiều vùng đất, nhiều quốc gia khác nhau, trong đó Xiêm là mảnh đất hứa, giàu tài
nguyên thiên nhiên, dễ làm ăn nhất đối với các thương gia. Có nhiều nguyên nhân khiến
người Hoa di cư sang nước ngoài để sinh sống như di cư mang tính chất sinh thái, kinh
tế - thương mại, chính trị, do chiến tranh và lao động. Sự hấp dẫn của vương quốc Xiêm
cũng là một trong những nguyên nhân khiến người Hoa di cư tới đây.
Từ thế kỷ thứ II, người Hoa di cư đến Xiêm và đến những thập niên cuối thế kỷ XIV,
cộng đồng người Hoa đã được hình thành ở Xiêm và đó là cả q trình di cư lâu dài, ổn
định cuộc sống của người Hoa trên vùng đất mới – quê hương mới [3, tr. 16]. Người
Kỷ yếu Hội nghị Khoa học Sinh viên năm học 2013-2014
Trường Đại học Sư phạm – Đại học Huế, tháng 12/2013, tr:180-185


VAI TRÒ CỦA NGƯỜI HOA ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ, XÃ HỘI...

181

Hoa di cư đến Xiêm từ những thế kỷ đầu Công nguyên, khi những quốc gia cổ đầu tiên
của người Môn ra đời như Đôn Tốn (thế kỷ II – VII), Dvaravati (thế kỷ VII – XI)…
Ngay từ thời Tần – Hán (221 trước Công nguyên – 220 sau Công nguyên), hoạt động
thương mại trên biển của người Hoa đã phát triển mạnh và họ đã có mối quan hệ buôn
bán với các nước Đông Nam Á [3, tr. 17]. Trong những chuyến buôn của thương nhân
hay đi cơng tác của quan lại, binh lính, vì thời gian, công việc buộc họ phải ở lại Thái
Lan trong thời gian dài và định cư ln ở đó. Từ những người Hoa di cư sang Thái Lan
đầu tiên đến những thế hệ sau di cư sang đã “cô kết” lại với nhau theo dòng họ, chi phái,
đồng hương… Một hình thức cộng đồng người Hoa sơ khai ở Thái Lan. Sau đó, những
làn sóng di cư ồ ạt của người Hoa sang Thái Lan đã hình thành nên một cộng đồng
người Hoa ở Xiêm chung sống hịa bình với cư dân bản địa. Khi Taksin lên cầm quyền
(1767 – 1782) thì sự nhập cư của người Hoa trở nên nhộn nhịp và thuận lợi hơn. Đa
phần là cư dân từ Triều Châu, Tế Châu, Quảng Đông và Hải Nam tới. Những biến động
về chính trị và thiên tai ở Trung Quốc càng làm tăng thêm số người nhập cư vào Thái

Lan. Điều kiện ở Thái Lan lúc bấy giờ có rất nhiều thuận lợi cho thương nhân người
Hoa, đó là việc người Bồ Đào Nha, người Nhật, Hà Lan, Anh, Pháp… tuy có đặt quan
hệ bn bán với Thái Lan vì những thuận lợi riêng tư của họ nhưng cuối cùng họ đều
phải bỏ đi và để lại cơ sở cho người Hoa. Sở dĩ người Hoa có những lợi thế đó là vì họ
khơng bị coi là người nước ngoài trong mắt người Thái. Đồng thời, những ưu tiên của
Chính phủ Thái Lan đã tạo điều kiện cho người Hoa ngày càng di cư ồ ạt vào nước này.
Trong giai đoạn thế kỷ XVIII – XIX, người Hoa tiếp tục di cư và ngày càng lớn mạnh,
tạo thành một cộng đồng, một bộ phận dân cư, một thành phần dân tộc ở Thái Lan. Với
vị trí đó, người Hoa ở Thái Lan ln có nhiều đóng góp quan trọng trong nền kinh tế,
chính trị, xã hội của Vương quốc Thái Lan.
3. VAI TRÒ CỦA NGƯỜI HOA TRÊN LĨNH VỰC KINH TẾ
Người Hoa có vai trị rất lớn trong nền kinh tế Thái Lan. Với chính sách thân Trung
Hoa, quan hệ hai nước tương đối ổn định, đặc biệt là trong quan hệ làm ăn buôn bán,
người Thái đã học được rất nhiều kinh nghiệm từ người Hoa, từ kinh nghiệm sản xuất
đến việc trao đổi hàng hóa trên thị trường.
Dưới thời cầm quyền của Phya Taksin (1767 – 1782), nền kinh tế Thái Lan bước đầu
phát triển mạnh, nhiều đô thị, công xưởng thủ công ra đời. Dân cư bản địa không đáp
ứng đủ nhân lực cho quá trình đó nên Chính phủ đã thu hút hàng chục ngàn người Hoa
nhập cư. Những người Hoa di cư sang Thái Lan thời gian này trở đi khơng chỉ có các
nhà bn, thợ thủ cơng mà cịn nhiều nơng dân khác, với kinh nghiệm sẵn có và sự năng
động, khéo tay, dần dần người Hoa làm cho nền nông nghiệp Thái Lan có sự thay đổi
lớn, từ nơng nghiệp tự cung tự cấp chuyển sang nền nơng nghiệp hàng hóa với mặt hàng
chính là hàng hóa và đường. Hoạt động kinh tế của người Hoa di cư ở Thái Lan thế kỷ
XVIII – XIX diễn ra sôi nổi. Với sự thâm nhập của nền kinh tế hàng hóa, tiền tệ, nơng
dân khơng cịn sống theo kiểu hồn tồn tự cung tự cấp như trước kia vì tồn bộ hệ
thống bn bán và lưu thông trong nước đều nằm trong tay thương nhân người Hoa và
một số rất ít người trong giới quan chức Thái Lan nên nhìn chung trong nơng thôn


182

TRẦN THỊ THẮM và cs.

khơng có sự phân hóa giai cấp theo hướng tư bản chủ nghĩa. Nông dân Thái vẫn mang
tính chất tiểu nơng. Họ tiếp xúc với chủ nghĩa tư bản thơng qua người Hoa. Người Hoa
đóng vai trị mơi giới giữa chủ nghĩa tư bản phương Tây với nông dân Thái Lan.
Thương nhân người Hoa áp dụng những hình thức rất đa dạng trong việc giao dịch với
nông dân để thao túng được nguồn mua và nguồn bán của họ. Nơng dân Thái Lan hồn
tồn lệ thuộc vào thương nhân người Hoa về việc buôn bán nông sản và các thứ hàng
nông sản thiết yếu cho đời sống của họ. Như vậy, với sự xuất hiện của yếu tố người
Hoa, xã hội Thái Lan có những thay đổi tích cực nhưng cũng khơng ít khó khăn, phiền
tối.
Từ thế kỷ XVIII trở đi, Hoa thương tích cực đầu tư vốn vào xây dựng công xưởng, tậu
ruộng lập đồn điền làm hồ tiêu, mía bơng, tổ chức mua thiếc, lúa gạo và các nông sản
khác để xuất khẩu ra nước ngồi. Sau khi có tiềm lực về kinh tế, họ bắt đầu mua chức
tước trong bộ máy quản lí nhà nước. Để tăng thêm nguồn lợi tức, củng cố quân đội
hoàng gia chống lại nguy cơ trực tiếp xâm lược của các nước phương Tây, Chính phủ
Thái Lan đã giao cho người Hoa đảm nhiệm việc thu thuế ngoại thương. Vì thế từ đầu
thế kỷ XIX trở đi người Hoa hầu như kiểm soát ngành thương nghiệp của nước này,
mặc dù tổng số dân cư người Hoa chỉ chiếm 1% tổng số dân số của cả nước. Vào nửa
đầu thế kỷ XIX xã hội Thái Lan có “sự phân chia nền kinh tế Thái Lan thành hai khu
vực rõ rệt: khu vực kinh tế hàng hóa ở đơ thị do người Hoa kiểm soát và khu vực kinh tế
tự nhiên tự cung tự cấp ở nông thôn” [4, tr. 51]. Hoạt động thu mua lúa gạo và các loại
nông sản do người Hoa chi phối đã làm cho nền kinh tế nông nghiệp truyền thống của
Thái Lan bước đầu chuyển dịch theo khuynh hướng hàng hóa tiền tệ. Địa vị của người
Hoa ở Thái Lan trong suốt thế kỷ XIX gần như là tương phản với địa vị của người Thái
nói chung. Trong hoạt động bn bán, ngay từ đầu thế kỷ XIX, người Hoa đã chi phối
ngoại thương và hàng hải của Thái Lan, rất nhiều tàu lớn của người Hoa được đóng ở
nước này, giữa người Hoa và người Thái ln có sự hợp tác chặt chẽ với nhau trong
buôn bán.

Dưới triều vua Nakrai, một số ngành độc quyền buôn bán của nhà vua nằm trong tay
thương nhân người Hoa. Mặc dù thương nhân phương Tây đã có sự thâm nhập vào Thái
Lan nhưng điều đó khơng làm giảm vị thế của người Hoa trong nền kinh tế Thái Lan,
chủ yếu là có sự giúp đỡ của nhà vua. Chỉ sau khi nước Anh buộc nhà nước Thái kí
những hiệp ước thừa nhận quyền ưu tiên cho thương nhân Anh thì việc kinh doanh hàng
hải của người Hoa mới giảm đi nhanh chóng. “Năm 1879, tổng số hàng chun chở
Băng Cốc là 490 nghìn tấn, trong đó tàu Anh chun chở 242 nghìn tấn, cịn các thuyền
của người Hoa chỉ chuyên chở 10 nghìn tấn. Và tới năm 1892 chỉ có 2% hàng hóa
ngoại thương chở bằng thuyền mà thơi” [2, tr. 28]. Nhưng tình hình ấy khơng làm giảm
vai trị của người Hoa trong lĩnh vực bn bán ở Thái Lan. Việc cơ giới hóa các nhà
máy xay lúa đã làm tăng địa vị thống trị của người Hoa. Gạo là mặt hàng xuất khẩu
chính của nước Xiêm, thế nhưng việc giao mặt hàng này cho xuất khẩu lại hoàn toàn
nằm trong tay các nhà máy xay của người Hoa. Người Hoa không chỉ nắm bắt các
ngành bn bán ở Thái Lan mà cịn thâm nhập ngày càng mạnh mẽ vào các khu vực
kinh doanh khác về cơng nghiệp, tài chính. Do khéo kinh doanh và được hưởng những


VAI TRÒ CỦA NGƯỜI HOA ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ, XÃ HỘI...

183

ưu đãi từ chính phủ bản địa, thế lực kinh tế của người Hoa đã dần lớn lên. Nhìn chung,
những nhà kinh doanh người Hoa vẫn tăng cường địa vị của họ sau khi người phương
Tây thâm nhập vào nền kinh tế nước Xiêm với những ưu thế của mình do các hiệp ước
quy định.
Trong lĩnh vực lao động và các nghề thủ công, trong 2/5 đầu thế kỷ XIX, thương nhân
là nhân vật điển hình của người Hoa di cư sang Thái Lan. Thế nhưng năm 1885, sự phát
triển của nền kinh tế nước này đã yêu cầu nhiều lao động chân tay. Tình hình ấy địi hỏi
phải tuyển mộ nhân cơng người Hoa làm cu ly. “Chẳng hạn, mỏ thiếc Fuket được mở
rộng khiến cho số người Hoa ở đây đã tăng từ 28 nghìn người năm 1870 lên 40 nghìn

người năm 1884” [2, tr. 29]. Các đồn điền cũng dùng nhiều nhân công người Hoa. Việc
xây dựng các đường sắt trong nước đòi hỏi nhiều nhân lực và không thể bắt đầu công
việc xây dựng nếu khơng có người Hoa. Ngồi ra, người Hoa cũng chiếm vai trị nghề
thủ cơng khác như nghề rèn, nghề thiếc, nghề may, nghề da…
Có thể nói, nhờ lợi dụng những vùng trống trong kinh tế Xiêm và với đức tính cần cù
chịu khó, kết hợp với tính phiêu lưu mạo hiểm, một bộ phận người Hoa đã trở nên giàu
có “nhờ làm giàu trên sự dốt nát của người nông dân Thái và sự chưa giác ngộ về tầm
quan trọng về lợi ích của các hoạt động phi nơng dân, người Trung Quốc đã phất lên
rất nhanh chóng” [4, tr. 273]. Cùng với tiềm lực lớn mạnh về kinh tế, người Hoa đã dần
dần khẳng định được vị thế của mình trong xã hội Thái. Đồng thời đóng vai trò quan
trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của nền kinh tế Thái Lan.
4. VAI TRÒ CỦA NGƯỜI HOA TRÊN LĨNH VỰC CHÍNH TRỊ
Người Thái đã học được cách tổ chức và hoạt động của bộ máy triều đình Khơ me,
trong cách đặt phẩm tước, quý tộc và các quan, cách đặt tên gọi cùng những trang phục
và nghi thức đi liền với mỗi phẩm tước đó. Cịn tổ chức bộ máy nhà nước thì người Thái
đã có sự học tập, tiếp thu kinh nghiệm của người Trung Hoa trong việc xây dựng nhà
nước quân chủ chuyên chế trung ương tập quyền. Dựa vào cách phân định của người
Trung Hoa để lập ra các bộ nhưng không phải là rập khn theo mơ hình nhà nước
Trung Hoa, học đã biết dựa vào thực tế của mình để lập ra các bộ một cách thích hợp
như bộ lại (nội vụ), tài chính, canh nơng, bộ hồng gia (trơng coi tư pháp và hồng
cung), bộ quản trị (trơng coi việc kinh đô và các địa phương).
Là người nắm trong tay thế mạnh của nền kinh tế, bộ phận Hoa kiều đã dần dần có được
vị thế của mình trong xã hội. Trong số các quan chức của nhà vua, một số chức vụ cao
là của người Hoa, nhiều người đã leo đến những cương vị cao của xã hội. Ngay cả các
vị vua cũng là những người thuộc dòng Thái lai Hoa như Phya Taksin, các vua Rama và
càng về sau thì các vị vua thuộc dịng Thái lai Hoa càng mạnh.
5. VAI TRÒ CỦA NGƯỜI HOA TRÊN LĨNH VỰC XÃ HỘI
Với sự gia tăng của yếu tố người Hoa và người Hoa lai thì sự phân hóa giai cấp trong xã
hội diễn ra gay gắt hơn. Người Hoa đến Thái Lan sinh cư lập nghiệp và trở thành một
bộ phận không thể thiếu trong xã hội Thái, họ khơng chỉ nắm huyết mạch nền kinh tế

mà cịn có vai trò rất lớn trong xã hội Thái. Ở các thành phố, đặc biệt là Băng Cốc tiếng


184

TRẦN THỊ THẮM và cs.

Trung Hoa được sử dụng khá phổ biến, nhất là trong lĩnh vực bn bán. Có nhiều đền
thờ Khổng Tử trong cộng đồng người Hoa ở Thái Lan. Nghĩa là trong xã hội Thái người
Hoa vẫn có một vai trị to lớn, đóng góp vào việc hình thành một nét văn hóa riêng của
đất nước Thái Lan bấy giờ, năng động và ln chuyển mình.
Trong đời sống tinh thần của xã hội Thái, văn hóa văn nghệ của người Trung Hoa cũng
rất được chú ý. Đặc biệt là những toán diễn kịch người Hoa. Về kiến trúc nghệ thuật thì
ảnh hưởng của người Hoa cũng thể hiện qua các món trang trí. Trong xã hội Thái dưới
thời Ayuthaya, những thầy thuốc được kính trọng nhất đều là người từ Trung Quốc
sang, người đứng đầu các thầy thuốc của nhà vua cũng là người Hoa, người Hoa hầu
như đã chi phối mọi hoạt động của xã hội Thái. Như vậy, sự hiện diện của người Hoa
trên lãnh thổ Thái Lan vơ hình chung đã trở thành một bộ phận cấu thành xã hội Thái.
Sự hoạt động buôn bán nhộn nhịp của họ đã góp phần tạo nên một sắc riêng của dân tộc
Thái. Dần dần cùng với thời gian họ đã trở thành không thể thiếu trong cơ cấu xã hội
Thái. Về mặt thuế khóa, người Hoa cũng đóng một vai trị quan trọng, là nguồn thu chủ
yếu của quốc gia và lực lượng thu thuế sau đó nộp cho nhà nước. Việc mở mang đường
giao thơng, chủ yếu là đường sắt được chú trọng. Chi phí xây dựng của nhà nước tăng
lên nhanh chóng. Nhà vua khơng chủ trương vay mượn của nước ngồi vì sợ phương
hại đến nền độc lập quốc gia nên tập trung thu hồi vốn từ bên trong, trước hết là từ
người Hoa. Nhìn chung việc xây dựng các cơng trình cơng cộng, thực hiện phúc lợi xã
hội… tất cả đều nhờ vào những đóng góp của người Hoa, đặc biệt là về vốn và kinh
nghiệm của họ.
Như vậy, người Hoa đã từng bước khẳng định vị thế của mình nơi đất khách quê người.
Thế kỷ XVIII – XIX, đất nước Thái Lan có nhiều biến động nhưng với sự nhạy bén và

tâm lý cố gắng phấn đấu cho một cuộc sống ổn định trên đất khách quê người đã hình
thành ở họ một sự phấn đấu phi thường để vươn lên làm chủ trong hoạt động kinh
doanh, kiểm soát các ngành cơng nghiệp. Tư tưởng đó đã giúp họ sớm tiếp xúc với khoa
học phương Tây và ứng dụng có hiệu quả khoa học cơng nghệ tiên tiến. Nhờ đó, họ có
vai trị quan trọng trong q trình tiếp nhận và chuyển giao công nghệ vào nền kinh tế
Thái Lan. Cho đến nửa đầu thế kỷ XIX, người Hoa đã giữ một vị thế quan trọng trong
xã hội Xiêm, được cả xã hội và Chính phủ thừa nhận. Rõ ràng họ là một lực lượng kinh
tế quan trọng, giữ vai trò thống trị, độc quyền những ngành kinh tế quan trọng hàng đầu
của Thái Lan cũng như nền nông nghiệp của nước này. Song song với vai trò trên lĩnh
vực kinh tế, trên lĩnh vực chính trị, xã hội người Hoa cũng đóng vai trị hết sức quan
trọng.
6. KẾT LUẬN
Việc di cư từ nước này sang nước khác đã là một hiện tượng tự nhiên trong lịch sử loài
người. Nơi đâu thuận lợi cho cuộc sống của con người thì họ đến. Chính vì thế, ngay từ
thế kỷ II, lịch sử đã chứng minh sự di cư của người Hoa vào Thái Lan.
Người Hoa di cư sang các nước Đông Nam Á cũng như Thái Lan bằng nhiều con đường
khác nhau như: đường bộ, đường sông và phổ biến là đường biển. Làn sóng di cư của


VAI TRÒ CỦA NGƯỜI HOA ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ, XÃ HỘI...

185

người Hoa diễn ra liên tục, hầu hết thời đại nào cũng có. Với chính sách mở cửa, thân
Trung Hoa của Chính phủ Thái Lan đã tạo điều kiện và cơ hội lớn cho người Hoa di cư
đến, dần dần có sự nhập cư và hình thành một cộng đồng người cố định trong xã hội
này.
Do tác động của nhiều yếu tố, từ lâu người Hoa nhập cư đã tham gia rõ nét vào đời sống
kinh tế, chính trị, xã hội của Thái Lan. Hoạt động thương nghiệp của người Hoa đã góp
phần đáng kể làm phá vỡ nền kinh tế tự nhiên tự cung, tự cấp, tạo điều kiện phát triển

kinh tế hàng hóa, tiền tệ và hình thành đơ thị cổ, khởi sắc nền ngoại thương Thái Lan.
Đặc biệt vào thế kỷ XVIII – XIX, với sự có mặt của các nước phương Tây thì người
Hoa ở Thái Lan với vai trị là mơi giới, thương mại giữa các nước phương Tây với Thái
Lan.
Người Hoa đã có những đóng góp quan trọng cho nền kinh tế, chính trị Thái Lan, đồng
thời có những ảnh hưởng lớn đối với xã hội Thái Lan, là một bộ phận cấu thành nên xã
hội và đưa đến những thay đổi trong xã hội. Với sự xuất hiện của yếu tố người Hoa, đất
nước Thái Lan đã có những thay đổi tích cực trên tất cả các mặt kinh tế, chính trị và xã
hội.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]
[2]
[3]
[4]

Phạm Nguyên Long, Nguyễn Tương Lai (1998). Lịch sử Thái Lan, NXB Khoa học
Xã hội, Hà Nội.
Đỗ Thị Luận (2007). Vai trò của người Hoa đối với lịch sử phong kiến Ayuthaya –
Xiêm – Thái Lan, Khóa luận tốt nghiệp khoa Lịch sử, Đại học Vinh.
Nguyễn Thị Tuyền (2010). Vai trò của người hoa ở Xiêm (1350 – 1851), Khóa luận
tốt nghiệp, ĐHSP Huế.
Trần Khánh (1992). Vai trò của người Hoa trong nền kinh tế các nước Đông Nam Á,
Viện Khoa học Xã hội Việt Nam, Viện Đông Nam Á, Hà Nội.

TRẦN THỊ THẮM, ĐT: 0988 347 468, Email:
NGUYỄN XUÂN LỊNH, ĐT: 0974 465 893, Email:
NGUYỄN THỊ QUYÊN, ĐT: 01646 431 282, Email:
SV lớp Sử 4B, Khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm – Đại học Huế