Ngôn ngữ thân thể và âm hưởng nữ quyền trong truyện ngắn nữ đương đại Việt Nam

HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA CÁC NHÀ NGHIÊN CỨU TRẺ

| 11/2019

NGÔN NGỮ THÂN THỂ VÀ ÂM HƯỞNG NỮ QUYỀN
TRONG TRUYỆN NGẮN NỮ ĐƯƠNG ĐẠI VIỆT NAM
TRƯƠNG THI THU THANH
Trường Đại học Phú n
Email:
Tóm tắt: Từ sau cơng cuộc đổi mới toàn diện đất nước năm 1986, nhiều phong trào
văn học nữ xuất hiện và phát triển về mặt số lượng lẫn chất lượng. Cùng với sự ra
đời của văn học nữ, phê bình văn học nữ quyền cũng phát triển. Ngoài việc viết về
những khát vọng sống, sự dấn thân và phản kháng của phụ nữ trong hành trình đi
tìm bản ngã, bài viết cịn hướng đến sự đấu tranh địi tự do, bình đẳng giới và xác
lập địa vị phụ nữ bằng ngôn ngữ thân thể và âm hưởng nữ quyền. Có thể nói, ngơn
ngữ thân thể trong văn học thường gắn với những tác phẩm mang tâm thức nữ quyền.
Bởi lẽ, với những đặc trưng trong lối viết thân thể và những khát vọng mà người phụ
nữ muốn đạt đến, thân thể phụ nữ như một phương tiện biểu đạt nội dung tác phẩm.
Từ khoá: Truyện ngắn nữ, bản ngã, ngôn ngữ thân thể, lý thuyết nữ quyền, phái
tính, giới, diễn ngơn nữ giới.

1. MỞ ĐẦU
Với lối viết mang đặc trưng riêng trong thi pháp nghệ thuật, bằng ngôn ngữ thân thể và
âm hưởng nữ quyền, Đỗ Hoàng Diệu, Y Ban, Trần Thùy Mai, Nguyễn Thị Thu Huệ,… cùng
nhau đồng hành trên con đường văn chương. Họ hướng đến những khát khao yêu thương, sự
dấn thân đi tìm bản ngã đàn bà và đặc biệt là sự khẳng định vị thế của mình trên văn đàn học
thuật với tác giả nam. Trong truyện ngắn, tác giả nữ đã thể hiện lối viết thân thể đầy trải nghiệm.
Ngôn ngữ thân thể như một phương cách cất lên tiếng nói đấu tranh địi bình đẳng giới. Vì vậy,
ngơn ngữ thân thể khơng chỉ có ý nghĩa về mặt văn hóa mà cịn có ý nghĩa về mặt chính trị, xã
hội. Có thể nói, văn chương đương đại đang có nhiều sự chuyển biến mới. Trong luồng chuyển
động đó, văn học nữ giới đang từng bước phá vỡ hệ thống tư tưởng của văn hóa phụ quyền, xác

lập hệ thống ngơn ngữ riêng của giới: ngơn ngữ khối lạc, ngơn ngữ thân thể.
2. NGƠN NGỮ THÂN THỂ TRONG TRUYỆN NGẮN NỮ ĐƯƠNG ĐẠI VIỆT NAM
Vị trí của phụ nữ Việt Nam dần được xác lập trong một xã hội dân chủ, đổi mới tồn diện.
Họ khơng những được khẳng định mình trong xã hội, trên các phương diện chính trị, văn hóa,
kinh tế mà cịn cả trong văn học nghệ thuật. Có thể nói, ý thức phái tính và tư tưởng nữ quyền
phát triển từ đời sống văn hóa, chính trị, xã hội đến địa hạt văn chương.
Địa vị của phụ nữ và sự bất bình đẳng giới bị chi phối bởi cơ chế chính trị - xã hội. Tư
tưởng nam nữ phụ quyền đã có từ lâu và ăn sâu vào tâm thức con người trong xã hội. Bởi lẽ, tư
tưởng ấy gắn chặt với lịch sử của tộc người và bao phủ lên vòng đời của một cá nhân. Trong
đó, phụ nữ là người gánh chịu nhiều bất công hơn cả. Nhưng, phụ nữ không bị gục ngã trước
sự phi lý của xã hội, mà trái lại, họ đã dũng cảm đấu tranh phá bỏ thủ tục cổ hủ và tư tưởng
nam quyền. Họ hành động và tự tạo danh tính trong xã hội, chính trị và nghệ thuật bằng chính
ngơn ngữ của mình. Ngơn ngữ thân thể hiện lên đậm nét trên từng trang văn của tác giả nữ. Yếu
tố thân thể con người - thân thể người phụ nữ được đề cập và khắc họa rõ nét trong q trình
đấu tranh địi bình quyền. Bởi lẽ, thân thể tự nó đã là một ngơn ngữ giao tiếp. Trong đời sống,
thân thể như đầu, tóc, chân, tay, mắt, mũi, miệng, trái tim, cơ quan sinh dục… cùng các động
tác của thân thể như: đi, chạy, cắn, hơn, đau, nhức, đau,… đều có thể là ngơn ngữ giao tiếp của
con người. Thân thể là thân thể sống của con người. Và khi, thân thể thấm nhuần cảm xúc tâm
67


TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM, ĐẠI HỌC HUẾ

| HTKH 2019

hồn con người thì thân thể ấy sẽ trở thành ngơn ngữ. Vì vậy, ngơn ngữ thân thể được xem như
một phương diện văn hóa chứ khơng chỉ dừng lại ở nghĩa giản đơn và tầm thường: thân thể chỉ
là xác thịt. Ngôn ngữ thân thể trong truyện ngắn nữ Việt Nam đương đại là hành trình đi tìm
bản ngã và xác lập nhân vị đàn bà trong xã hội.
Nếu phụ nữ muốn bình đẳng thì bản thân họ phải tự dấn thân và phản kháng để đấu tranh

cho sự tự do của mình. Họ phải tự tạo lập cuộc đời và tự tạo danh tính. Hành trình dấn thân và
đấu tranh của phụ nữ trong xã hội không phải là con đường bằng phẳng. Đó là một hành trình
đầy đau khổ và chịu nhiều nổi ám ảnh, đắng cay. Họ bị ngay chính người yêu chà đạp nhân
phẩm, chiếm đoạt thân thể, rơi vào những cạm bẫy tình yêu (truyện Ai chọn giùm tôi và truyện
27 bước chân là lên thiên đường của Y Ban). Họ bị khinh khi dẫn đến hận thù và mất phương
hướng sống (truyện Cõi hận thù của Y Ban). Họ bị mẹ chồng và chồng bắt phải phá thai vì đây
là lần thứ ba sinh con gái mà lại là sinh đôi (truyện Hai giọt sương của Nguyễn Anh Đào).
Nguyệt đã bị chồng đánh khi cô phản đối chuyện phá thai. Trong cơn đau vẫn còn âm ĩ, Nguyệt
nằm bất động ở bệnh viện mấy tháng rịng. Cơ cố giữ gìn cho đứa con thứ hai cịn sống sót
trong bụng được chào đời sau trận đánh đập từ chồng. Hình ảnh cơ Hoa đau khổ khi một mình
nằm tênh hênh trên bàn bệnh viện vì bị người yêu lợi dụng thân xác. Cô như “cái xác lạnh khô,
chán chường đến mức không buồn… chết nữa” (truyện Trinh tiết xóm Chùa của Đồn Lê). Thị
bị đánh đập và dẫn lên hầu tòa khi được khỏa lấp sự cô đơn nơi đất khách quê người (truyện I
am đàn bà của Y Ban). Họ bị đánh ghen, né tránh khi rơi vào thân phận của những cô bán hoa,
những kẻ tình nhân (truyện Nhân tình của Y Ban). Họ nếm trải nổi ê chề, thất vọng và sự cơ
đơn khi u người đàn ơng đã có vợ (truyện Nhân tình của Y Ban). Họ phải hy sinh tuổi xn
của mình khi ở bên cạnh người đàn ơng cả đời chỉ biết cống hiến cho nghệ thuật (truyện Tôi và
anh của Y Ban). Thậm chí, một cơ gái mới lớn phải tìm đến cái chết để kết thúc cuộc đời mình
như kết thúc cuộc tình với chàng “cơng tử” đã dày kinh nghiệm yêu (truyện Khi người ta trẻ
của Phan Thị Vàng Anh). Ấn tượng nhất là nhân vật Thị trong truyện ngắn I am đàn bà của Y
Ban. Từ cảm xúc cô đơn nơi đất khách quê người đến khát khao có được người bầu bạn; từ sự
e dè, ngại ngùng, ngượng ngập đến mộng tưởng được thỏa mãn xác thịt và cuối cùng hành vi
ngủ với ông chủ. Hành vi ấy Thị biết giãi bày với ai và ai sẽ hiểu cho Thị. Thị chỉ biết co lại và
tự trói mình trong những dịng suy nghĩ mơng lung rồi tự chửi rủa bản thân. Thị tự thấy mình
xấu xa, đồi bại. Càng tỉnh mộng Thị càng thấy sợ hãi, càng đau đớn cho thân mình. Nhưng xét
đến cùng bản thể nữ giới Thị cũng chỉ là đàn bà. Đàn bà cần được khỏa lấp sự cô đơn và thỏa
mãn xác thịt. “Thị muốn nói thật to trước tịa một câu nói mà mọi người đều có thể hiểu. Thị
cố nhớ lại cái câu tiếng Anh cô giáo đã dạy cho Thị trước khi ra nước ngoài: I am: Tôi là. I am:
Tôi là. I am đàn bà. Đúng rồi I am đàn bà, Thị sẽ nói câu đó thật to trước tịa” (truyện I am đàn
bà của Y Ban). Chính câu nói của thị “I am: Tơi là. I am: Tôi là. I am đàn bà” là tiếng nói xót

xa từ số phận đàn bà nhưng lại là vũ khí mạnh mẽ để chống lại những định kiến xã hội về phụ
nữ. Tất cả nổi cay đắng, tủi khổ dù lớn hay nhỏ cũng đều giày xéo tâm can phụ nữ. Nhưng nếu
vượt qua được những nổi đau đó, phụ nữ sẽ ngày càng tự tin và mạnh mẽ hơn trong cuộc sống.
Phụ nữ tự tin vững bước trên con đường đi tìm bản ngã và khẳng định vị thế của mình.
Họ biết bản thân có lợi thế về sắc đẹp thân thể. Họ tự mãn nguyện và kiêu hãnh với sắc đẹp ấy.
Đó khơng phải ngẫu nhiên khi các truyện ngắn nữ đương đại Việt Nam thường miêu tả một
cách trực diện về thân thể phụ nữ. Ngôn ngữ thân thể đã giúp họ khắc họa rõ nét hơn về bức
tranh người phụ nữ thời đương đại. Những nét đẹp thân thể của phụ nữ không cịn mang tính
ước lệ của văn học xưa như “làn thu thủy, nét xuân sơn” (Truyện Kiều của Nguyễn Du) hay
“Đơi gị bồng đảo sương cịn ngậm/Một lạch đào ngun suối chửa thông” (Thiếu nữ ngủ ngày
của Hồ Xuân Hương). Thân thể phụ nữ trong văn học đương đại Việt Nam hiện ra với vẻ đẹp
mang tính trần thế đầy gợi cảm, gợi tình. “Một làn da vỡ ra trắng nõn, mái tóc đã vào cữ óng”
68


HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA CÁC NHÀ NGHIÊN CỨU TRẺ

| 11/2019

của cô bé mới lớn trong tác phẩm Chợ rằm dưới gốc cây cổ thụ của Y Ban. Vẻ đẹp của “cái
bắp chân to như cây chuối hột, bàn tay to như cái quạt nan, nước da nâu rám, hàm răng hạt na
đều tăm tắp” của người đàn bà nghèo khổ cũng được Y Ban miêu tả sinh động trong truyện
ngắn I am đàn bà. Dưới chiếc váy thêu hoa duỗi song song “đôi bàn chân lấm láp bụi đỏ” và
“mười ngón chân trơng u như mười chú tằm đang rụt đầu nhả tơ”. Đôi hàng mi khép hờ luôn
rung động của “cô gái rừng với đôi mắt hoang màu nâu” đã hớp hồn chàng trai (truyện Gió
hoang của Võ Thị Hảo). Một thân thể đẹp đến nổi chính bản thân họ cũng tự thấy hạnh phúc
và mãn nguyện khi ngắm mình trong gương. Nàng ln tự ngắm mình và tự thoả mãn với làn
da mịn màng, với đôi mắt mở to, với cái miệng tươi luôn cười nụ đầy duyên dáng và với gương
mặt đầy đặn dù không cịn trẻ. Nàng u thân thể của nàng. “Nàng có thể để nguyên quần áo,
gỡ chiếc gương lại chỗ nắng để chiêm ngưỡng nét trẻ trung của chính mình. Nàng thấy lâng

lâng và đầy tự hào hơn khi những tia nắng hồng tô điểm thêm sự rạng rỡ trên khuôn mặt bầu
bầu trẻ lâu của nàng. Nàng là cô gái sở hữu những bước đi đầy quyến rũ cùng thân hình hồn
mỹ đến nỗi màu sắc, kiểu dáng, nhãn hiệu của trang phục, của valise, của xách tay như mờ đi
và lẫn chìm vào khoảng khơng chộn rộn” (truyện Người đàn bà đứng trước gương của Y Ban).
Với thân hình đẹp và cân đối như vậy nên trong chiếc quần ngắn ơm khít đã làm nổi rõ “cặp
mơng trịn rắn chắc với đôi chân thon dài rám nắng” của nàng,... Phụ nữ biết yêu quý và tự hào
về bản thân thì họ mới có sức mạnh thơi thúc đứng lên đấu tranh địi tự do và bình đẳng xã hội.
Ngồi nhà văn Y Ban với I am đàn bà, Nhân tình, Hai bảy bước chân là lên thiên đường
thì Võ Thị Xuân Hà với Đàn sẻ ri bay ngang rừng, Biển cứu rỗi, Vườn yêu, Con dại của đá;
Đỗ Hoàng Diệu với Bóng đè, Vu quy; Nguyễn Ngọc Tư với Cánh đồng bất tận,… cũng gây xôn
xao dư luận. Tuy các tác gia nữ khác nhau về vùng miền, về tư tưởng quan điểm nghệ thuật
cũng như văn phong diễn đạt nhưng họ có điểm chung trong q trình miêu tả nét đẹp thân thể
phụ nữ. Hình ảnh bầu vú - đặc trưng của nét đẹp phồn thực cũng được tác giả nữ phác họa như
một bức tranh về sự sinh sơi và ni dưỡng giống nịi. Một “đơi vú ngời ngợi như hai vầng
trăng” và “bộ ngực tròn trịa với bờ vai, đôi cánh tay mịn màng” (truyện Giàn thiêu của Võ Thị
Hảo). Một “bộ ngực hình trinh nữ với đôi núm vú nhỏ” cũng xinh xắn trinh khôi (truyện Góa
phụ đen của Võ Thị Hảo). “Bộ ngực trịn trịa” của “cơ thể săn chắc mượt mà vun đầy như tuổi
hai mươi” (truyện Bóng đè của Đỗ Hồng Diệu). Ánh trăng nhuộm lên bầu vú đó màu bạc của
thủy ngân, óng ánh quanh chiếc núm hồng, một màu hồng dịu dàng hài hịa với màu mơi của
nàng giữa đêm, không trang điểm” (truyện Thuốc ba màu của Trần Thùy Mai). Đôi bầu vú nhỏ
nhắn nhưng rắn chắc, đượm mùi hương bảng lảng mà ngây dại bay lên từ những kháp rượu
nóng hổi” (truyện Rượu trắng của Nguyễn Ngọc Tư),… Nét đẹp đôi vú trong truyện ngắn của
các chị được miêu tả thật tự nhiên đầy gợi tình như một bước đệm để tác giả nữ hướng đến
những khát khao yêu đương bản năng.
Bên cạnh việc miêu tả hình ảnh những bầu vú căng tròn đầy xuân sắc của phụ nữ, sex
cũng được các nữ văn sĩ viết với nhiều sắc thái cảm xúc khác nhau: khi trần trụi, mãnh liệt khi
nhẹ nhàng, mềm mại. Phải chăng, đây là hình thức để họ tự giải toả mình, khẳng định tiếng nói
của mình trong việc địi bình đẳng giới. Những hành vi khối lạc có thể là mặc cảm giống nịi,
mặc cảm thân phận, chấn thương tinh thần tuổi ấu thơ hoặc là sự đê tiện, là những toan tính của
con người hoặc là hạnh phúc, là tình yêu, là sự trống rỗng vô định hoang hoải từ bản năng hoang

sơ, nhưng mỗi hành động tính dục được quan niệm như một bản mật mã mà các nhà văn nữ gởi
gắm trong truyện ngắn. Tính dục đã trở thành tấm gương phản chiếu tâm hồn sâu kín của bản
ngã nữ giới. Tác giả nữ đương đại đã vượt qua tất cả những định kiến của xã hội khi đưa “bí
mật phịng the” vào tác phẩm để khẳng định vị thế và tiếng nói của mình trong xã hội và văn
đàn. Sự thay đổi tư duy và sự mở rộng của tinh thần dân chủ xã hội khiến nữ giới có điều kiện
tự do cất cao tiếng nói của mình với tư cách là chủ thể độc lập. Bản thân nữ giới đã có những
69


TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM, ĐẠI HỌC HUẾ

| HTKH 2019

thay đổi lớn về nhận thức. Họ có học vấn, có điều kiện tự chủ kinh tế và có khả năng am hiểu
luật pháp. Sự tài năng và bản lĩnh của phụ nữ đã giúp họ thốt khỏi trình trạng bị “nó, anh ấy,
ơng ấy hố”. Lối hành văn của những cây bút nữ thời đương đại tuy táo bạo, mạnh mẽ, gây hấn
khi thẳng thắn thể hiện cái nhìn riêng của bản thân về giới nhưng đâu đó vẫn cịn tồn tại sự nhẹ
nhàng nữ tính một cách vơ thức trong câu chữ của họ. Điều này tạo nên một nét rất riêng cho
tác giả nữ. Các nhà văn nữ Việt Nam đương đại ngày một trưởng thành hơn trong môi trường
trải nghiệm mới. Họ mạnh dạn đi vào cuộc sống con người. Truyện ngắn của tác giả nữ khơng
cịn mang tính hời hợt khi nói về những nỗi niềm khát khao thỏa mãn tính dục. Họ chủ tâm
khám phá chiều sâu bản ngã con người, đặc biệt là phụ nữ. Họ vượt qua tất cả rào cản của truyền
thống và những định kiến xã hội để khai phá những phần “người” còn bỏ ngỏ của văn học Việt
Nam. Họ xốy sâu bản năng con người để tìm cho mình một lối đi mới. Đó là một hành trình
tìm kiếm hạnh phúc, tìm kiếm bản ngã.
Trong dịng chảy của nền văn học mới và nhất là văn học nữ đương đại Việt Nam, việc
nói thẳng, nói thật là điều quan trọng có thể giải bày hiệu quả những cảm xúc thầm kín của phụ
nữ. Nhà văn nữ đã dùng chính ngôn ngữ thân thể để viết về các giá trị cuộc sống với một cái
nhìn khác hơn, mới mẻ hơn và “đời” hơn.
3. ÂM HƯỞNG NỮ QUYỀN QUA NGÔN NGỮ THÂN THỂ TRONG TRUYỆN NGẮN NỮ

ĐƯƠNG ĐẠI VIỆT NAM
Phụ nữ thế kỷ XXI, khơng cịn phụ thuộc vào đàn ơng. Họ có quyền u, quyền ly hơn.
Họ được tự do quyết định cuộc đời. Xã hội ngày càng phát triển, phụ nữ càng được quan tâm
nhiều hơn. Nhưng để họ thật sự được bình đẳng với nam giới thì địi hỏi một sự nỗ lực rất lớn
từ chính bản thân phụ nữ chủ yếu và phần nhiều từ phía xã hội.
Các tác giả nữ đã khơng ngừng phấn đấu hồn thiện bản thân và nâng cao tài năng văn
chương. Kết quả cho sự nổ lực ấy là những tác phẩm đặc sắc ra đời. Họ viết bằng tất cả niềm
đam mê và tình yêu văn chương. Mỗi trang truyện ngắn hiện lên hình ảnh người phụ nữ với
thân thể đầy quyến rũ, đầy khát khao yêu thương và mong muốn được tự do. Bức tranh về hình
ảnh người phụ nữ đẹp trong văn học nữ đương đại Việt Nam không dừng lại ở sự chiêm ngưỡng
mà nó cịn mang thơng điệp bình đẳng giới. Tất cả những gì thuộc về thân thể cũng đều mang
ý nghĩa giao tiếp. Vì vậy, ngơn ngữ thân thể mang ý nghĩa văn hóa và chính trị xã hội. Trong
các truyện ngắn của tác giả nữ, từ “bàn tay nhỏ nhắn và mềm mại hiếm thấy”, “đôi chân dài
miên man”, những “bộ ngực tuyệt đẹp lấp ló”, hay “ánh mắt và kh mơi đa tình, hờn dỗi” đến
“cái nhíu mày, trợn mắt hay quát tháo” cũng đều mang ý nghĩa văn hóa xã hội. Các nhân vật
nữ như đại diện cho tiếng nói của phụ nữ trong q trình đấu tranh địi bình quyền và khẳng
định nhân vị đàn bà. “Nàng” trong truyện Em vẫn gọi tên anh là nước Nga (Bích Ngân) là một
người đàn bà khơng cầu kỳ và biết tự u mình như những người đàn bà khác. Người đàn bà
khi ở tuổi ba mươi nhận ra giá trị sâu sắc của bản thân. Họ “có quyền lực sai khiến bằng một
ánh mắt, một lời nói”. Họ có quyền quyết định tất cả những việc liên quan đến cuộc đời của
mình. “Và người phụ nữ nhận ra mình đẹp bắt đầu từ tuổi ba mươi, tự tin rằng những người đàn
ơng mình cần là những người nhận ra được vẻ đẹp bên trong người đàn bà” (truyện Đàn bà ba
mươi của Trang Hạ). Họ biết chăm sóc bản thân, biết làm cho mình ngày càng giá trị, càng có
sức hút với cánh đàn ơng. “Ngồi giờ đi làm và ngoại trừ lúc ngủ, thời gian còn lại, nàng dành
hết cho việc tự chăm sóc bản thân, ưu tiên đặc biệt cho việc trùng tu, tơn tạo và nâng cấp dung
nhan của mình” (truyện Kẻ tống tình của Bích Ngân).
Ngồi việc khẳng định nét đẹp thân thể và nhân vị đàn bà, truyện ngắn nữ còn hướng đến
những khát khao hạnh phúc giản đơn, đời thường. Lam là một người đàn bà có chồng và hai
đứa con học giỏi. Nhưng từ khi người chồng bị bệnh suy thận, ân ái giữa vợ chồng khơng cịn
70

HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA CÁC NHÀ NGHIÊN CỨU TRẺ

| 11/2019

mặn mà, chuyện chăn gối ái ân mỗi ngày một xa thêm. Sự trống vắng ngày càng rộng, khoảng
cách vợ chồng ngày càng xa, ngôi nhà trở thành không gian lạnh lẽo, buồn tẻ. Trong ngôi nhà
không hơi ấm ấy, nàng khơng cịn cảm thấy hạnh phúc trọn vẹn. Lam rất cần được thỏa mãn
xác thịt. Bởi cô vẫn cịn trẻ, khỏe. Lam đã tìm đến lớp học thể dục thẩm mỹ. Cơ nhanh chóng
phải lịng cậu thanh niên khỏe mạnh kém hơn mình bảy tuổi. Lam ngã nhanh vào vịng tay hắn
và mất hết lý trí trước những nụ hôn, những cái ôm vồ vập của hắn. “Tay chân chị cứ lả đi, yếu
dần. Lam thấy mình mụ mị trước cơn sóng đê mê dồn dập đến. Hấp tấp, cuống cuồng cả hai
kéo nhau vào khách sạn gần đó” (truyện Kẻ tống tình của Bích Ngân). “Cơ thơng minh” cũng
khao khát có được một tình u nam nữ như “chị dịu dàng”. Bản năng trong cô đang thổn thức
trước những niềm hạnh phúc của chị. “Cô cũng khao khát một chàng trai. Cô mơ bằng những
điều cô nghĩ… Cơ đặt tay lên để kìm một cơn thổn thức. Cơ đụng phải đơi vú căng mọng. Một
đơi vú có khác gì của chị dịu dàng đâu. Cơ ước, cơ mong, cô khát… Một luồng điện êm dịu
chạy suốt dọc thân cô tỏa xuống đôi chân giần giật” (truyện Những nghịch lý của thần Ai – rét
của Y Ban). Hình ảnh nàng Lụa cũng hiện lên đầy khao khát được người yêu ôm ấp, mơn man
da thịt. Đến cả trong những giấc mơ mỗi đêm, nàng mơ thấy mình trong vịng tay ơm chặt của
Thắng. Những lúc như vậy, Lụa có cảm giác như “da thịt mình tách ra”. “Giấc mơ đêm lại đưa
cô vào cơn mê lạ. Thắng nằm bên cạnh cô vuốt ve, bàn tay anh động đến đâu thì da thịt cơ mở
ra đến đó. Một luồng khí trời tinh khiết, một dịng nước nguồn tinh khiết, một tia chớp chói
sáng bủa vây cơ thể Lụa. Cơ nép vào người Thắng” (truyện Chợ rằm dưới gốc cây cổ thụ của
Y Ban).
Ở số phận khác, những người phụ nữ không được may mắn về sắc đẹp nhưng trong tâm
hồn họ ngọn lửa khát yêu vẫn âm ĩ cháy. Đó là hình ảnh về một cơ bé bị tật nguyền nhưng vẫn
ln mong đợi những lá thư cổ tích trong truyện ngắn Máu của lá của Võ Thị Hảo. Những
người đàn bà tật nguyền như Nấm (truyện Đàn bà xấu thì khơng có q của Y Ban) và người

đàn bà trong truyện Đứa con và người đàn bà tàn tật của Y Ban cũng luôn nỗ lực để đạt được
tấm bằng tốt nghiệp đại học. Hình ảnh về một cơ gái mù ln hình dung cuộc đời qua những
âm thanh vọng lại từ chiếc tivi bên nhà hàng xóm trong truyện ngắn Làn môi đồng trinh của Võ
Thị Hảo,… Các nhân vật nữ trong truyện ngắn có số phận khác nhau nhưng ở họ có chung niềm
mong ước: được hạnh phúc, Dù họ là người đàn bà đẹp, tài năng hay chỉ là một cô gái không
may mắn về số phận thì phụ nữ vẫn mãi chỉ là phái yếu. Phụ nữ ln cần tình u thương và sự
chở che.
Các nhân vật nữ trong truyện ngắn của Nguyễn Thị Thu Huệ, Y Ban, Bích Ngân, Võ Thị
Hảo, Đồn Lê, Dạ Ngân hay Trần Thùy Mai, Lynh Bacardi cũng không ngoại lệ. Lynh Bacardi
cũng mang đến cho độc giả hương vị mới của cuộc sống đàn bà với sự nồng nàn từ một loại rượu
rum mang tên Bacardi. Đây là một loại rượu u thích ln gắn với tên Nguyễn Thị Thùy Linh
trong cuộc sống cũng như trong sáng tác. Một hương vị đặc biệt như phong cách sáng tác của
Lynh Bacadi trong Tre rừng, Con bé bịt mắt, Hắn lại vào tolet. Truyện ngắn Tre rừng tỏa hương
thơm của người con gái còn trinh nguyên lần đầu tiên được yêu. Như hương và vị của rượu
Bacardi, người con gái ấy vừa được thưởng thức mật ngọt của “trái cấm” vừa phải nếm trải vị
đắng cay của cuộc đời. Trong cùng cảnh ngộ đàn bà, trinh tiết của cô gái đã biến thành sợi dây
ma lực trói buộc cơ trong cái vòng lẩn quẩn: Ám ảnh, dằn vặt, đau đớn. Hình ảnh Du trong truyện
ngắn Giếng hoang của Nguyễn Anh Đào cũng không thể thắng nổi những hủ tục nghiệt ngã của
cuộc sống. Vì Du đã bị chồng của dì cướp đi cái giá ngàn vàng vào năm mười sáu tuổi nên khi
cưới Lãng mẹ chồng không cho cô đi vào bằng cửa chính mà phải vào bằng lối chuồng bò, phải
nhảy qua ngọn lửa để trừ tà. Phải chăng, các cô gái muốn được yêu thương và trân trọng trong
mắt đàn ơng và gia đình chồng thì các cơ phải đi vá trinh. Việc vá trinh sẽ giúp các cơ gặp nhiều
sự may mắn trong cuộc tình mới hay đi sang nước ngoài để lấy chồng Tây đổi đời. Luynh Bacadi
71


TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM, ĐẠI HỌC HUẾ

| HTKH 2019

đã sử dụng thi pháp kết cấu phân mảnh trong truyện ngắn Tre rừng để đưa người đọc vào mê
cung cảm xúc của nhân vật nữ. Nhân vật tôi – một cơ gái miền q lên thành phố có người u
tên Quang. Cơ mang trong mình sức sống tràn trề sinh lực của tuổi trẻ. Lynh Bacarbi để cho nhân
vật tôi sống với những khát khao tự nhiên bản năng. Cô thưởng thức “chiếc bánh bông lan” ngon
đến mức khiến người ta phải nhỏ nước bọt vì cái vẻ ngồi hấp dẫn và mùi thơm quyến rũ. Sau
quá trình trải nghiệm thân thể, trải nghiệm yêu đương, nhân vật nữ tự ngẫm lại tình u tuổi trẻ
để thấm thía sự trái ngang của cuộc đời từ chính người đàn ơng của họ gây ra.
Đi sâu khám phá vào nội tâm nhân vật nữ, chúng tôi nhận thấy nổi ám ảnh đối với phụ
nữ không phải tiền, tài, danh vọng hay những giá trị đạo đức xã hội mà là tình yêu. Dù cuộc
sống có nhiều bộn bề lo toan và đầy áp lực nhưng người phụ nữ trong truyện ngắn Cưới chợ
của Y Ban không bao giờ nguội lạnh và bị dập tắt về tình yêu. Trong truyện ngắn nữ đương đại
Việt Nam, bạn đọc sẽ bắt gặp nhiều hình ảnh về những cô gái trẻ trung, năng động, tràn đầy
những hoài bảo và mạnh mẽ. Họ mang nhiều phong cách hiện đại mới của một xã hội đương
đại. Họ dám phản kháng chống lại sự hà khắc của chuẩn mực phong kiến để sống vì mình. Họ
sẵn sàng ngoại tình (truyện Một nữa cuộc đời Nguyễn Thị Thu Huệ, truyện Nhân tình của Y
Ban, truyện Cánh cửa thứ chín của Trần Thùy Mai, truyện Cơn mưa cuối mùa của Lê Minh
Khuê,...) để sống thật với cái tôi bản năng tự nhiên. Họ sẵn sàng khiêu chiến với với những
chuẩn mực về công, dung, ngôn, hạnh (truyện Kiếm ái của Phạm Thị Hoài, truyện vu quy của
Đỗ Hoàng Diệu,...) nếu điều đó trở thành rào cản hạnh phúc cá nhân. Phụ nữ đương đại tự quyết
định tình yêu và số phận của họ. Họ biết yêu quý và quan tâm nhiều hơn đến sắc đẹp thân thể.
Họ hướng đến những hạnh phúc thực tế hơn, đời thường hơn là những hạnh phúc trong tâm
tưởng và ảo mộng.
Những người phụ nữ dù lớn hay trẻ, dù trinh trắng hay từng trải, dù khơn ngoan hay tầm
thường thì ai cũng khát u và được yêu. Họ sẵn sàng bất chấp tất cả để đến với tình u. Một
cơ bé mới lớn trong truyện ngắn Biển ấm của Nguyễn Thị Thu Huệ cũng vì tình u mà bỏ nhà
để tìm đến người đàn ơng lớn hơn mình mười hai tuổi. Xun - một cơ gái đầy mâu thuẫn, đầy
ngông nghênh vẫn yêu Vỹ cháy bỏng, mặc dù cơ biết Vỹ đã có người u, “đã có một già nhân
ngãi, non vợ chồng dưới Long Xuyên” và luôn đem lại đau khổ cho cô (truyện Khi người ta trẻ
của Phan Thị Vàng Anh). Lam trong truyện ngắn Kẻ tống tình của Bích Ngân bất chấp dư luận
xã hội và chuẩn mực về sự thủy chung của người phụ nữ đã có chồng, có con để đến với chàng

thanh niên nhỏ hơn mình bảy tuổi. Nàng trong truyện ngắn Hai mươi bảy bước chân là lên thiên
đường của Y Ban bất chấp sự dễ dãi bản thân, cám dỗ tình yêu để “theo anh vào khách sạn với
bước chân run rẩy”.
Với truyện ngắn nữ Việt Nam đương đại, người đọc có cái nhìn bao qt hơn về những
cung bậc cảm xúc khác nhau của người phụ nữ. Họ không giống nhau về số phận nhưng gặp
nhau ở niềm khát khao được hạnh phúc, được tự do. Phụ nữ đương đại luôn tự hào và kiêu hãnh
với chính bản thân mình. Họ là những người đàn bà khơng những đẹp về hình thể mà cịn tài
năng. Tự tin, bản lĩnh trước những biến động, đổi thay của cuộc sống và số phận là điều quan
trọng để phụ nữ vươn lên giành lấy bình đẳng giới.
4. KẾT LUẬN
Các nhà văn nữ Việt Nam đương đại đã thể hiện quan điểm nghệ thuật về con người. Họ
hướng đến hành trình đi tìm bản ngã đàn bà và khẳng định vị thế phụ nữ trong xã hội. Những
nhân vật nữ trong các truyện ngắn nữ Việt Nam đương đại hiện ra như bức tranh tuyệt đẹp. Mỗi
người một số phận khác nhau nhưng điểm chung của họ là sự khát khao yêu thương, sẵn sàng
dấn thân để đi tìm hạnh phúc và mạnh mẽ đứng lên đấu tranh để đòi tự do. Qua những tác phẩm,
các tác giả nữ đã thể hiện niềm thương cảm của mình đối với phụ nữ và cũng như góp thêm
72


HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA CÁC NHÀ NGHIÊN CỨU TRẺ

| 11/2019

tiếng nói trong việc đấu tranh địi bình đẳng giới. Họ đã từng bước phá vỡ hệ thống tư tưởng
nam quyền, phá vỡ cấu trúc nhị phân đối lập và xác lập nhân vị đàn bà, khẳng định quyền được
sống, quyền được tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Lê Huy Bắc (2012). Văn học hậu hiện đại - lý thuyết và tiếp nhận, NXB Đại học Sư phạm, Hà
Nội.
[2] Trần Hoa dịch (2015). Cư xử như đàn bà suy nghĩ như đàn ông, NXB Thanh niên, Hà Nội.

[3] Đỗ Hoàng (2005). Lý thuyết giới phân tích từ tâm lý góc độ xã hội, NXB Đại học Quốc gia Hà
Nội.
[4] John J. Macionis (2004), Giới tính và giống phái, Xã hội học, NXB Thống kê, Denene
Millner, Steve Harvey.
[5] Judith Lorber (2013). Sự đa dạng của chủ nghĩa nữ quyền và những đóng góp vào bình đẳng
giới, truy cập ngày 2/7/2019, nguồn: />[6] Phạm Thị Thanh Phượng (2015). Truyện ngắn các nhà văn nữ đương đại - Tư duy nghệ thuật
và đặc trưng thể loại, Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học
Quốc gia Hà Nội.
[7] Trần Huyền Sâm (2016). Nữ quyền luận ở Pháp và tiểu thuyết nữ Việt Nam đương đại, NXB
Phụ nữ, Hà Nội.
[8] Trương Thị Thu Thanh (2017). Ý thức phái tính và nữ quyền trong truyện ngắn Y Ban và Bích
Ngân, Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế.
[9] Phùng Gia Thế, Trần Thiện Khanh (Biên soạn) (2016), Văn học và giới nữ (Một số vấn đề lý
luận, và lịch sử), NXB Thế giới, Hà Nội.
[10] Viện nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường (2014). Diễn ngôn giới và tính dục trong cuộc
sống mn màu, NXB Tri thức, Hà Nội.
[1]

Title: BODY LANGUAGE AND THE IMPACTS OF WOMEN’S RIGHT IN THE VIETNAMESE
CONTEMPORARY SHORT STORIES ABOUT WOMEN
Abstract: After the country’s renovation in 1986, women’s literary movements have appeared and
developed in both quantity and quality. Along with the advent of women’s literature, feminist criticism
has also been growing. In addition to writing about women’s aspirations of life, experiences and
resistance on the ways of finding the ego, the article also addresses the struggle for freedom, gender
equality and the establishment of women’s status in body language and rights. It can be said that body
language in literature is often associated with works of feminist consciousness. Because, with the
characteristics of women’s body language and the aspirations that women are willing to achieve,
women’s body is expressed as a means in the content of the works.
Keywords: Contemporary short stories of women, ego, body language, feminist theory, gender.

73