Đối thoại tính nữ trong Lều đỏ (Anita diamant) từ tương quan Kinh Thánh

ĐỐI THOẠI TÍNH NỮ TRONG LỀU ĐỎ (ANITA DIAMANT)
TỪ TƯƠNG QUAN KINH THÁNH
HỒ THỊ TRÀ THƯƠNG
Trường THPT chuyên Lê Quý Đơn, Quảng Trị
Tóm tắt: Bắt nguồn cảm hứng từ một huyền tích trong thiên Cựu Ước, Lều đỏ là
câu chuyện mà Kinh Thánh đã không kể, là ký ức về mẹ mà những người con gái
đánh mất và lãng quên trong u mê nô lệ trước quyền lực của nam giới. Tác phẩm là
một cuộc đối thoại mạnh mẽ về vấn đề tính nữ từ những tín điều đã xác quyết hàng
ngàn năm trong cuốn sách tơn giáo, văn hóa, xã hội đồ sộ – Kinh Thánh. Trong Lều
đỏ, hình tượng nhân vật trung tâm Dinah cùng bốn bà mẹ của mình xuất hiện như
một thế giới đối trọng với Jacob và các con trai – những vai chính trong Kinh
Thánh. Đặc biệt, để làm nổi bật tính đối thoại trong thế tương quan với Kinh
Thánh, cuốn tiểu thuyết đã đi sâu khai thác những khía cạnh mang tính bản thể nữ
như tình dục và sinh con. Qua đó, tác phẩm hiện lên với ý nghĩa nữ quyền mạnh
mẽ của mình.
Từ khóa: Tiểu thuyết Lều đỏ của Anita Diamant; Đối thoại tính nữ; Kinh Thánh,
Nữ quyền

1. MỞ ĐẦU
Ngay những dịng đầu tiên, cuốn tiểu thuyết Lều đỏ của nữ nhà văn Mỹ Anita Diamant đã lấp
ló bóng dáng một tuyên ngôn nữ quyền, khơi gợi lên từ nỗi đau bản thể sâu sắc: “Mối dây kết
nối người mẹ với con gái đã bị cắt đứt, chỉ có lời nói của người đàn ơng mới có giá trị, những
người khơng có ý thức gì về hiểu biết. Đó là lý do khiến tôi trở thành một kẻ bên lề” [4, tr. 5].
Luôn luôn trong những câu chuyện, địa vị bên lề ấn định người phụ nữ vào phần bóng tối câm
lặng. Ký ức về họ bị lãng quên trong miền tối đó. Lịch sử là những trang mơ tả thế giới trong
thế bất đối xứng tạo nên bởi sự thiên lệch giữa hai nửa đàn ông và đàn bà. Phản ứng với sự
bất cơng đó, Lều đỏ của Anita Diamant làm sống dậy cuộc đấu tranh của người phụ nữ, bằng
cách riêng của mình để gìn giữ lại ký ức – hay chính là tên tuổi, cuộc đời mình – vào dòng
chảy thời gian. Tác phẩm là một cuộc đối thoại mạnh mẽ về vấn đề tính nữ từ những tín điều
đã xác quyết hàng ngàn năm trong cuốn sách tôn giáo, văn hóa, xã hội đồ sộ – Kinh Thánh.
Từ câu chuyện cuộc đời nhân vật Dinah, Lều đỏ mở ra một khơng gian văn hóa tràn đầy tính

nữ. Đặc biệt, để làm nổi bật tính đối thoại trong tương quan với Kinh Thánh, cuốn tiểu thuyết
đã đi sâu khai thác những khía cạnh mang tính bản thể nữ như tình dục và sinh con. Vậy nên,
trong giới hạn bài viết, chúng tơi muốn tập trung vào hai khía cạnh đặc sắc này.
2. TỪ TÍNH CHẤT NAM QUYỀN CỦA KINH THÁNH ĐẾN TINH THẦN PHẢN ĐỀ
CỦA TIỂU THUYẾT LỀU ĐỎ
Kinh Thánh, đặc biệt Cựu Ước, là cuốn sách nền tảng, có mối liên hệ chặt chẽ tới sự hình
thành của ba tôn giáo lớn: Thiên Chúa giáo, Hồi giáo và Do Thái giáo [2], [3]. Tuy nhiên,
cũng như thánh kinh của nhiều tôn giáo khác, Kinh Thánh áp đặt một địa vị thấp kém, phụ
thuộc cho phái nữ [6]. Ngay trong những chương đầu tiên, Cựu Ước đã xác lập vị thế của
người đàn bà: “Ngươi sẽ thèm muốn chồng ngươi, và nó sẽ thống trị ngươi” [Sáng thế 3:16].
Lời ấy, tựa như âm thanh tiếng trống hiệu lệnh đầu tiên vang lên trước đội quân khổng lồ
những diễn ngôn đàn áp giới nữ, vùi họ câm lặng trong một lịch sử đầy những bất công, rẻ
rúng. Bởi tiếp ngay sau Cựu Ước, Tân Ước cũng tuyên bố tương tự: “Người làm vợ hãy tùng
phục chồng như tùng phục Chúa, vì chồng là đầu của vợ cũng như Đức Ki-tơ là đầu của Hội
Kỷ yếu Hội nghị Khoa học Sau Đại học lần thứ hai
Trường Đại học Sư phạm Huế, tháng 10/2014: tr. 356-362


ĐỐI THOẠI TÍNH NỮ TRONG LỀU ĐỎ (ANITA DIAMANT) TỪ TƯƠNG QUAN KINH THÁNH

357

Thánh” [Êphêxô 5:22-24]. Mối tương quan giữa nam và nữ là tương quan giữa chủ nhân và
nô lệ, giữa đầu óc và chân tay. Trong Cựu Ước, câu chuyện về Adam và Eve đã trở thành một
minh chứng nguồn cho địa vị phụ thuộc của người phụ nữ hàng ngàn năm qua. Người phụ nữ
được tạo nên từ xương sườn của người đàn ông, là một bộ phận và sinh ra bởi nhu cầu của
anh ta: “Ðức Chúa là Thiên Chúa phán: "Con người ở một mình thì khơng tốt. Ta sẽ làm cho
nó một trợ tá tương xứng với nó”… Rồi Chúa rút một cái xương sườn của con người ra, và lắp
thịt thế vào. Ðức Chúa là Thiên Chúa lấy cái xương sườn đã rút từ con người ra, làm thành
một người đàn bà và dẫn đến với con người. Con người nói:

"Phen này, đây là xương bởi xương tôi, thịt bởi thịt tôi!
Nàng sẽ được gọi là đàn bà, vì đã được rút từ đàn ơng ra."” [Sáng thế 2:18-23].
Bên cạnh đó, hình ảnh Eve như một kẻ dụ dỗ Adam làm trái lời Chúa gây nên tội tổ tông
trong Cựu Ước cũng gây nên một ấn tượng cực kỳ không tốt về phụ nữ. Hình ảnh người phụ
nữ tượng trưng cho sự cám dỗ xấu xa ăn sâu vào tiềm thức tín đồ Kinh Thánh. Tất cả phụ nữ
đều được tin là không đáng tin cậy, thua kém về đạo đức. Chính bởi họ mà Adam – con
người đầu tiên – mắc tội với Thiên Chúa. Do vậy, kinh nguyệt, thai nghén và sinh nở được
coi là hình phạt vĩnh viễn cho tội lỗi của người đàn bà. Với những tín điều bất công ấy trong
Kinh Thánh, Thiên Chúa dường như được tạo nên để phủ lên người phụ nữ cùng tất cả
những gì tượng trưng cho họ một tấm màn nguyền rủa, một ấn tượng xấu xa, một nguyên
nhân để nữ giới phải tùng phục nam giới. Cái nhìn kỳ thị phái nữ từ Kinh Thánh đã đặt ra
một vấn đề quan trọng cho chủ nghĩa nữ quyền. Và Lều đỏ là một sự theo đuổi đầy thuyết
phục vấn đề ấy.
Lấy cảm hứng từ một câu chuyện trong Sáng thế ký – câu chuyện về Jacob và mười hai người
con trai – nhưng Lều đỏ của Anita Diamant đã trao lời cho một ngơi kể nữ: Dinah, con gái
Jacob. Chính sự xuất hiện thấp thoáng của nhân vật này trong Kinh Thánh đã tạo không gian
cho Diamant thực hiện một cuộc dịch chuyển ngoạn mục địa vị của cô trong hai tác phẩm: từ
ngoại vi đến trung tâm diễn ngôn. Câu chuyện quen thuộc trong Cựu Ước nay hiện lên đầy tươi
mới qua một góc nhìn nữ. Lấy căn lều màu đỏ - hình ảnh tượng trưng cho kinh nguyệt - làm
hình tượng trung tâm, tác phẩm của Diamant trở thành cuốn tự truyện của Dinah, nơi nàng chia
sẻ câu chuyện của mình, đồng thời cũng nói thay tâm sự của những người phụ nữ bị bỏ rơi khỏi
những câu chuyện trong Kinh Thánh. Toàn bộ câu chuyện đã biết trong Cựu Ước nay sẽ được
kể lại một lần nữa qua đôi mắt và sự phán xử của một người thuật truyện nữ: Dinah. Đặc biệt, từ
đôi mắt người phụ nữ, những vấn đề bản thể như tình dục, kinh nguyệt, thai nghén, sinh con sẽ
được nhìn nhận lại, hịng đem tới một cuộc đối thoại cơng bằng với những tín điều bất công đã
tồn tại bao lâu từ trong Kinh Thánh. Bằng việc trao trả lại hôm nay thế giới nữ ngàn xưa trong
Kinh Thánh, Lều đỏ hiện lên trong ý nghĩa nữ quyền mạnh mẽ của mình.
3. TÌNH DỤC, THAI NGHÉN – CỐT LÕI CỦA TINH THẦN ĐỐI THOẠI NỮ TRONG
LỀU ĐỎ
3.1. Người phụ nữ và năng lượng tình dục

Tính dục của con người là một trong những địa hạt cấm kị trong Kinh Thánh. Trong quan hệ
giữa nam và nữ, Kinh Thánh khơng ngăn cấm tình dục hợp pháp (giữa vợ và chồng) – với
mục đích “sinh sơi nảy nở” – nhưng lại răn dạy con người tiết chế bản năng tính dục. Hơn
nhân cũng thường được xem như là phương cách để làm dịu bớt dục vọng, ngăn cản tính dục
đi lệch đường, đặt nó dưới sự kiểm soát chặt chẽ của lề luật. Thánh Paul đã khuyên nhủ: “Nếu
khơng tiết dục được, họ cứ kết hơn, vì thà kết hơn cịn hơn là bị thiêu đốt (bởi ngọn lửa dục
vọng – NV)” [1 Côrintô 7:9], và lại thêm rằng: “Với những người độc thân và quả phụ, tơi nói


358

HỒ THỊ TRÀ THƯƠNG

thế này: họ cứ ở vậy, theo như tơi thì tốt cho họ” [1 Cơrintơ 7:8]. Con người đến với tình dục
khơng phải để tìm kiếm khối lạc mà chỉ cộng tác với Thiên Chúa để làm giàu thêm cho gia
đình của Ngài. Tình yêu giữa người vợ và người chồng cũng được Kinh Thánh miêu tả nhuốm
màu tôn giáo: “Hỡi những người chồng, hãy yêu thương vợ mình như Đức Kitơ đã u
thương Hội Thánh và phó mình vì Hội Thánh” [Êphêxơ 5:25]. Đó là một kiểu tình yêu chung
chung giữa người với người, “bầu ơi thương lấy bí cùng”. Xuyên suốt những câu chuyện
trong Kinh Thánh, niềm đam mê thân xác thậm chí dường như luôn đi kèm với những tai
ương thảm khốc. Sự kiện ở thành Sechem, ở Sittim, hay câu chuyện về đam mê tội lỗi của vua
David với nàng Bathsheba, về sai lầm của chàng Samson trước Delilah là những ví dụ.
Thảng hoặc, khi nói đến mối quan hệ giữa nam và nữ, Kinh Thánh có nhắc đến tình u,
như tình u của Jacob dành cho Rachel: “Vì cơ Ra-khen, Gia-cóp đã phục vụ bảy năm,
nhưng đối với cậu chỉ như vài ngày vì cậu q u cơ” [Sáng thế 29: 20]. Nhưng hồn tồn
khơng có yếu tố tính dục. Chẳng hạn, cuộc gặp gỡ đầu tiên của Jacob và Rachel được Kinh
Thánh miêu tả: “Gia-cóp vừa nhìn thấy cơ Ra-khen, con gái ông La-ban, anh của mẹ cậu, và
chiên dê của ông La-ban, anh của mẹ cậu, thì cậu lăn tảng đá ra khỏi miệng giếng, và cho
chiên dê của ông La-ban, anh của mẹ cậu, uống. Gia-cóp hơn cơ Ra-khen rồi ồ lên
khóc. Gia-cóp nói cho cơ Ra-khen biết cậu là anh em họ hàng với cha cô và là con trai bà

Rê-bê-ca; cô liền chạy về báo tin cho cha” [Sáng thế 29: 10-12]. Chỉ đơn thuần là kể các sự
việc nối tiếp nhau diễn ra. Trong Lều đỏ, cuộc gặp gỡ này vẫn được Diamant bảo toàn hầu
như mọi chi tiết, thêm vào đó là những rung động nhục cảm của nhân vật: “Ơng nhìn thẳng
vào đơi mắt của cơ và hồn tồn bị khuất phục. Khi ơng hôn cô, Jacob kêu lên như một
người đàn ông đang ân ái với vợ mình. Tiếng kêu đó đã đánh thức Rachel khỏi tuổi thơ của
cô” [4, tr. 18]. Nụ hơn mang tính chất xã giao trong Kinh Thánh đã biến thành nụ hơn mang
đầy tính nhục thể trong Lều đỏ.
Trong Lều đỏ, phần bản năng của các nhân vật Kinh Thánh được đánh thức. Ngay cả với
Jacob. Có lẽ các tín đồ Do Thái khó có thể tưởng tượng một hình ảnh Jacob với những niềm
đam mê trần tục: “…Zilpah thấy Jacob ở ngoài đồng cỏ, dựa lưng vào một thân cây, hai tay
thủ dâm cho đến khi thỏa mãn sụp người xuống,… hàng đêm ông nằm mộng du ân ái với
từng người trong số bốn chị em. Khi uống nước bên dịng suối ơng cảm thấy mình đang nằm
trong vòng tay Rachel. Khi nhấc bổng một tảng đá lớn lên ơng nhìn thấy Leah nằm khỏa thân
phía dưới… Ơng bừng tỉnh mỗi buổi sáng, mồ hơi đầm đìa, dương vật căng cứng.” [4, tr. 50].
Đó là những khát khao chân thật và nguyên sơ nhất của con người. Vậy nên, thật tự nhiên khi
Lều đỏ không phải là cuốn sách đầu tiên, cũng chẳng nên là tác phẩm cuối cùng khai thác khía
cạnh ấy. Nhưng đặt nó vào một nhân vật trong Kinh Thánh quả là một điều táo bạo.
Tái hiện câu chuyện trong tác phẩm tôn giáo Kinh Thánh, nhưng Lều đỏ của Anita Diamant
lại dựng lên một không gian tràn ngập niềm đam mê thân xác. Hình ảnh thảo nguyên bao la
rộn ràng trong nhịp sinh sơi, trong hoan lạc dục tình như một điệp khúc luôn trở đi trở lại làm
nền cho những sự kiện trong đời sống của con người. Trong khơng gian đó, con người dễ
dàng bị đánh thức những khát khao bản thể: “Tơi nhìn chăm chăm vào những con chim bé xíu
của các cậu bé cởi truồng chạy loăng quăng, và nhìn trộm những con chó đang giao hợp. Tơi
vặn vẹo người, lăn qua lăn lại trên tấm nệm của mình, đưa tay lên sờ ngực và giữa hai chân
mình, rồi ngơ ngẩn” [4, tr. 267]. Và khi bóng tối phủ lên vạn vật, niềm khao khát ấy càng trở
thành một sự thúc giục cháy bỏng: “Những âm thanh vọng lại từ những cuộc ái ân trong thế
giới gần gũi trong những căn lều của chúng tôi đã khiến cô thức giấc giữa đêm, khiến cô trằn
trọc không sao ngủ lại được” [4, tr. 85].

ĐỐI THOẠI TÍNH NỮ TRONG LỀU ĐỎ (ANITA DIAMANT) TỪ TƯƠNG QUAN KINH THÁNH

359

Trong khơng gian ân ái đó, Lều đỏ dành những trường đoạn đầy gợi cảm đặc tả đam mê của các
nhân vật. Những cảnh làm tình ln được miêu tả bằng một cái nhìn cận cảnh qua cảm nhận
thân thể của người phụ nữ: “Sau đó hai bàn tay ông bắt đầu sống lại. Chúng chậm rãi khám phá
khn mặt mẹ, luồn qua mái tóc mẹ, rồi sau đó, ơi, chúng lần xuống hai bầu vú của mẹ, rồi
xuống bụng, tới hai chân và nơi thầm kín của mẹ, nơi ông ấy khám phá bằng những cái vuốt ve
nhẹ nhàng nhất. Giống như khi một người mẹ lần ngón tay theo vành tai trong của một đứa trẻ
mới chào đời, một cảm giác thật ngọt ngào khiến mẹ bất giác mỉm cười” [4, tr. 55]. Tình dục
trong Lều đỏ khơng cịn là điều cấm kị. Trên con đường đến với nhau muôn đời giữa nam và
nữ, những người nữ ln chủ động kiếm tìm và đón nhận phần xúc cảm của bản thân. Trong
khoảnh khắc thăng hoa của thân xác, những người phụ nữ trao đi và nhận lại khối lạc. Tình
u họ dành cho người đàn ông của mình luôn gắn liền với những đam mê tình dục nồng nàn.
Trong niềm hoan lạc ngây ngất của sự giao hòa giữa nam và nữ, những người phụ nữ tìm thấy
sức mạnh bản thể tuyệt đích của mình. Niềm khối lạc tình dục khiến cho họ cảm thấy mình
lớn lao, rộng rãi. Con người nhập làm một với tự nhiên bao la trong khoảnh khắc giao hòa
nam và nữ. Bởi dường như khi đến trong nhau, họ tìm thấy thứ quyền lực tạo ra sự sống của
các vị thần: “Những đêm bên nhau của họ ngập đầy những vì sao và những tiếng thở dài
khoan khối khi họ vào vai của nữ thần và nam thần. Mỗi cử chỉ âu yếm của họ tạo nên cả
nghìn giấc mơ” [4, tr. 56]. Trong niềm cảm hứng tuyệt đích của thân xác, người phụ nữ biết
rằng sự hiện tồn của mình là một phần của thế giới, trong một vị thế không hề thua kém người
đàn ông. Lều đỏ gửi đến ta thông điệp cổ xưa của niềm hoan lạc trần tục mà thiêng liêng đó.
Với những khai thác mạnh dạn khía cạnh bản thể – tính dục của con người, đặc biệt là của
người phụ nữ, Lều đỏ đã mang tới cho ta cái nhìn rất mới về một câu chuyện cũ xưa trong
Kinh Thánh. Đào sâu vào vùng đất bị cấm kỵ để rũ bỏ lớp áo thành kiến nặng nề, Lều đỏ của
Diamant đã thực hiện một cuộc đối thoại giữa những chế định thần thiêng gò bó của Kinh
Thánh và cái tự do trần tục của bản thân sự sống. Qua đó, tác phẩm đã trả lại cho những người
nữ trong thánh kinh một cuộc sống tràn trề niềm vui, trong đó lạc thú trần tục cũng đồng thời

là vẻ đẹp cao cả nhất mà tạo hóa đã ban tặng cho con người.
3.2. Người phụ nữ và cảm hứng về sự sinh sôi nảy nở – từ Lều đỏ đến Kinh Thánh
Lều đỏ là áng ca tuyệt đẹp về sự sống, điều đó được đặc biệt kết tinh trong hình tượng người
mẹ, mà trung tâm là bốn bà mẹ của nhân vật chính Dinah.
Những lần mang thai, những cuộc vượt cạn được miêu tả một cách tỉ mỉ và trở đi trở lại trong
Lều đỏ. Mang thai – sinh con là niềm khao khát của mỗi người đàn bà và là niềm hãnh diện
vô bờ của người đàn ơng. Hình ảnh Jacob hơn lên bàn tay Leah khi bà trao cho ông con trai
của hai người mãi là một trong những hình ảnh đẹp nhất của thiên truyện. Sinh con, đặc biệt
là con trai, đảm bảo địa vị cho người mẹ và nhất là sự lớn mạnh, giàu có cho gia tộc, cộng
đồng. Bởi vậy, sinh nở trở thành một trong những vấn đề trung tâm của cả bộ lạc.
Điều này nhắc ta nhớ lại một trong những lời răn của Thiên Chúa trong Cựu Ước mà sau này đã
bị lãng quên trong Tân Ước: "Hãy sinh sôi nảy nở thật nhiều, cho đầy mặt đất, và thống trị mặt
đất” [Sáng thế 1:21]. Làm cho thế hệ tiếp theo ngày càng đông đúc trở thành một lời chúc phúc,
cũng là sứ mệnh Thiên Chúa ban cho loài người. Tuy nhiên, cần thấy rõ điều này: trong Kinh
Thánh, tạo ra sự sống là biểu hiện quyền năng của Đấng sáng tạo – Thiên Chúa. Chẳng hạn,
Kinh Cựu Ước phần Sáng thế ký có đoạn viết: “Ðức Chúa thấy rằng bà Lê-a không được yêu,
nên Người cho bà sinh đẻ, cịn bà Ra-khen thì hiếm hoi [Sáng thế 29:31]… Khi bà Ra-khen
thấy mình khơng sinh con cho ơng Gia-cóp, thì ghen với chị và nói với ơng Gia-cóp: "Cho tơi
có con đi, khơng thì tơi chết mất!" Ơng Gia-cóp nổi nóng với bà Ra-khen và nói: "Tơi đâu có
thay quyền Thiên Chúa là Ðấng đã khơng cho bà sinh đẻ!" [Sáng thế 30:1,2].


360

HỒ THỊ TRÀ THƯƠNG

Trong Lều đỏ, thiên chức nuôi dưỡng và tạo ra sự sống được trao lại cho những người phụ nữ.
Đó là món quà được Innana, nữ thần của hoan lạc, người khiến nam và nữ tìm đến nhau khi
đêm đến, vị thần mà những người phụ nữ coi là cụ tổ của mình, ban tặng. Tạo ra sự sống trở
thành tài sản, niềm hãnh diện và cũng là gánh nặng của những người phụ nữ. Họ ý thức sâu sắc

rằng “sự sống bắt nguồn từ giữa hai chân của chúng ta, và rằng sự sống phải trả giá bằng máu”
[4, tr. 251]. Có lẽ bởi vậy nên câu chuyện về những lần hành kinh, những đam mê thân xác,
những cuộc vượt cạn trở thành những trang viết dạt dào cảm hứng và đam mê nhất xuyên suốt
cuốn tiểu thuyết. Lều đỏ trả lại một thế giới nơi phần bản thể nguyên sơ nhất của con người
được trân trọng, nơi cái thiêng và cái tục hòa vào làm một, nơi thiên tính nữ được giữ gìn.
Trong Lều đỏ, kỳ kinh nguyệt đầu tiên của một cô gái cũng trở thành một nghi lễ trang trọng
không kém một buổi tế thần nào. Những người phụ nữ hát những bài hát báo hiệu sự sinh nở,
cái chết và sự chín muồi. Họ tô màu lên đôi mắt cô và những người phụ nữ đeo tất cả món đồ
trang sức họ tìm thấy vào ngón tay, ngón chân, khoeo chân và cổ tay của cô. Họ trùm lên đầu cô
gái chiếc khăn thêu đẹp nhất. Cô gái được chuẩn bị một cách kỹ càng để bước vào nghi lễ “tới
cùng sự giao hòa cổ xưa của đất, máu và bầu trời” [4, tr.277]. Những người phụ nữ vây quanh
cô và hát những bài ca dành cho các vị nữ thần. Áp bụng vào lịng đất mẹ, hai tay dang rộng, cơ
trả lại những giọt máu đầu tiên về với đất, bởi máu của cô – trong lần đầu tiên – được xem như
chất dịch quý báu, thứ sẽ kích thích cây cối nảy mầm ra hạt rất mạnh cho khu vườn. Trong thời
khắc thiêng liêng của đời mình, cơ gái được mở khóa con đường dẫn vào cổ tử cung và lần đầu
tiên khám phá ra niềm hoan lạc muôn đời giữa nam và nữ. Sự kiện ấy trở thành ký ức không
bao giờ quên đối với người con gái, với sự cảm nhận sâu sắc về cơ thể của mình, khi cơ được
chia sẻ về bí mật giữa đàn ơng và đàn bà, về “cách cảm nhận sự hoan hỉ trong những đêm trăng,
cách hòa nhập vào chu kỳ lặp đi lặp lại của cuộc sống” [4, tr. 76]. Đó là một khoảnh khắc tràn
đầy hạnh phúc và tự hào: “Trở thành phụ nữ mới tuyệt làm sao!” [4, tr. 273].
Cái nhìn ấy của Lều đỏ khơng khỏi khiến chúng ta suy nghiệm về những điều Cựu Ước đã
viết về kinh nguyệt của người phụ nữ. Sách Levi dạy rằng: “Khi một người đàn bà ra huyết,
huyết từ thân thể chảy ra, thì nó sẽ ơ uế bảy ngày vì có kinh. Bất cứ ai đụng vào nó, sẽ ơ uế
cho đến chiều. Mọi cái gì nó nằm khi có kinh, sẽ ra ơ uế, mọi đồ vật nó ngồi lên, sẽ ra ô uế.
Bất cứ ai đụng vào giường của nó, sẽ phải giặt áo, lấy nước mà tắm rửa, và sẽ ra ô uế cho đến
chiều” [Levi 15: 19-23]. Thậm chí, sau khi đã hết kinh, người phụ nữ cũng phải dâng lễ tế lên
Thiên Chúa để thanh tẩy mình. Sự hành kinh của người nữ được xem như một việc khơng
thanh sạch. Có lẽ điều này xuất phát từ quan niệm về tội tổ tông khi Thiên Chúa trừng phạt
Eve – người đã dụ dỗ Adam ăn trái cấm trên vườn địa đàng. Kinh Thánh nhìn nhận kinh
nguyệt như một sự nhắc nhở cho tội lỗi truyền đời người đàn bà. Từ một góc độ nào đấy, đó

là cái nhìn có tính lăng nhục giới nữ.
Và Lều đỏ thông qua sự vinh danh những kỳ kinh nguyệt, đặc biệt là lần kinh nguyệt đầu tiên
của người con gái đã trả lại phẩm hạnh chân chính cho phụ nữ.
Khoảnh khắc đó thiêng liêng bởi nó đánh dấu khả năng làm mẹ của cơ thể người nữ. Không
phải ngẫu nhiên mà xuyên suốt câu chuyện, hình ảnh những bà mẹ mang thai, những cuộc
vượt cạn hạnh phúc lẫn kinh hồng cứ ln trở đi trở lại. Trong Lều đỏ, mỗi một lần vượt cạn
là cả một câu chuyện. Sự ra đời của những đứa trẻ được mô tả một cách chi tiết. Từ những
cơn co thắt ban đầu cho đến khi trở nên dữ dội hơn. Và cứ thế cho đến khoảnh khắc đứa trẻ
chào đời: “Leah rặn mạnh, khuôn mặt cô đỏ bừng, hai mắt như lồi ra, long lanh, màu da trời
và màu lục. Hai chân cô run bần bật như thể sắp khuỵu xuống bất cứ lúc nào… Leah kêu thét
lên và sinh hạ đứa con trai của mình” [4, tr. 69]. Một sự sống mới ra đời luôn phải đổi bằng
nước mắt, bằng máu, đôi khi bằng cả sinh mạng. Trong Lều đỏ không hiếm những cuộc vượt


ĐỐI THOẠI TÍNH NỮ TRONG LỀU ĐỎ (ANITA DIAMANT) TỪ TƯƠNG QUAN KINH THÁNH

361

cạn cướp đi sinh mạng của người mẹ. Mỗi người phụ nữ bước đến con đường đó bằng một
cách khác nhau nhưng chính trải nghiệm về nỗi đau cũng như niềm hạnh phúc sinh nở là điều
giúp kết nối họ lại. Trong căn lều màu đỏ – căn lều của những kỳ kinh nguyệt và những cuộc
vượt cạn, thời gian đếm nhịp bằng những lần sinh nở. Sinh nở được nhìn nhận như một thiên
chức đặc biệt, riêng có của người phụ nữ, với tất cả hạnh phúc và đau đớn của nó: “Trong căn
lều màu đỏ chúng tơi biết cái chết ln như một chiếc bóng của sự sinh sản, là cái giá phải trả
cho niềm vui tạo ra cuộc sống. Đó là cách đo nỗi đau khổ của chúng tôi” [4, tr. 82]. Bởi thế nó
trở thành thiêng liêng.
Đó là cái nhìn hồn tồn mới mẻ khi ta trở lại với câu chuyện được ghi chép trong Sáng thế
ký của Kinh Thánh, khi Adam và Eva trái lời Chúa ăn trái cấm ở vườn Địa Đàng, Chúa đã
trừng phạt Eva: “Ta sẽ làm cho ngươi phải cực nhọc thật nhiều khi thai nghén; ngươi sẽ
phải cực nhọc lúc sinh con” [Sáng thế 3:16]. Như vậy, mang thai và sinh con là một hình

phạt của Chúa đối với Eva và những người phụ nữ trên thế gian này cũng gánh chịu nỗi đau
đó như một tội tổ tơng. Đó là một cái nhìn mang nặng tư tưởng thiên kiến lệch lạc của duy
lý đàn ơng. Nó đã kéo theo một thái độ khinh rẻ dành cho những người phụ nữ. Martin
Luther, nhà cải cách tôn giáo người Đức, người cổ vũ sự trở về với tính vơ ngộ (khơng sai
lầm) của Kinh Thánh từng nói về sự sinh con của những người phụ nữ: “Nếu họ mệt thậm
chí chết đi, khơng vấn đề gì cả. Hãy để họ chết trong q trình sinh đẻ, đó là lý do họ ở đây”
[1]. Như vậy, trong quan điểm của nhà thần học này, người phụ nữ hoàn toàn khơng có giá
trị. Họ chỉ là cơng cụ để Thiên Chúa đưa sự sống đến nhân gian. Cách nhìn đó, đến nay, với
chúng ta trở nên thật khủng khiếp. Lều đỏ, với việc ngợi ca người phụ nữ trong thiên chức
mang thai, sinh nở đã phủ nhận, đập tan thứ định kiến đầy méo mó đó.
Có thể nói, nếu như Lều đỏ viết về hành trình mang thai, sinh nở của người phụ nữ với niềm
tự hào mãnh liệt và cảm hứng ngợi ca thì trong Kinh Thánh, những điều đó ở người đàn bà lại
tượng trưng cho tội lỗi, ô uế. Lều đỏ, bằng việc đưa đến một cách nhìn khác với những tín
điều trong Kinh Thánh đã nói lên những bất công phủ lên người phụ nữ suốt hàng ngàn năm
qua, hòng đem tới cho họ một sự nhìn nhận cơng bằng và nhân bản.
4. KẾT LUẬN
Tái dựng lại từ một huyền tích nổi tiếng trong Kinh Cựu Ước, Lều đỏ là huyền thoại vừa lạ lẫm
vừa thân quen, xa xưa nhưng lại cũng vô cùng gần gũi về những người phụ nữ, được tái hiện
qua đôi mắt, giọng nói và ký ức của một ngơi kể nữ. Hình tượng nhân vật Dinah cùng bốn bà
mẹ của mình xuất hiện như một thế giới đối trọng với Jacob và các con trai – những vai chính
trong Kinh Thánh. Thế giới nữ trở thành vấn đề trung tâm, chiếm lĩnh tồn bộ nguồn cảm hứng
của tác phẩm. Đó là bài ca thiên tính nữ, cất lên bởi vẻ đẹp và giá trị của người phụ nữ trong
cuộc sống đời thường. Đặc biệt, những gì thuộc về bản thể nữ bao lâu nay vẫn chịu đựng sự
cấm đoán, kỳ thị, bất cơng từ Kinh Thánh: tình dục, kinh nguyệt, sinh nở, thì nay lại được Anita
Diamant vinh danh, ca ngợi. Câu chuyện từ hàng ngàn năm trước đã gửi lại cho ta tài sản quý
giá nhất đối với người nữ: Niềm kiêu hãnh lặng thầm mà mãnh liệt khi tạo nên và ni dưỡng
sự sống từ tử cung của mình. Đó chính là cốt lõi của tinh thần đối thoại Kinh Thánh của tiểu
thuyết Lều đỏ. Với cái nhìn mang đậm tinh thần nữ quyền, tác phẩm của Diamant hiện lên một
lời chất vấn, một phản đề với tính chất nam quyền của Kinh Thánh, đặc biệt khi sự trọng thị,
thiên vị nam tính, đè nén, hạ thấp nữ tính vốn gây ra hậu quả nặng nề cho đời sống người phụ

nữ suốt hàng nghìn năm nay.


HỒ THỊ TRÀ THƯƠNG

362

TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]

[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
[7]

Azeem Sharif Abdul (tiểu luận tại trường ĐH Queens, Kingston, Ontario, Canada) (Mieu
Abbas và Fatihah Tran dịch), Phụ nữ Islam và phụ nữ Do Thái – Thiên Chúa giáo: chuyện
hoang đường và sự thật, .
Brinton Crane (Nguyễn Kiên Trường dịch) (2007). Con người và tư tưởng phương Tây,
NXB Từ điển bách khoa.
Burns Edward McNall (2008). Văn minh phương Tây – lịch sử và văn hóa, NXB Từ điển
bách khoa.
Diamant Anita (Lê Đình Chi dịch) (2010). Lều đỏ, NXB Phụ nữ.
Kishlansky Mark, Geary Patrick, O’Brien Patricia (Lê Thanh dịch) (2005). Nền tảng văn
minh phương Tây, NXB Văn hóa thơng tin.
Nguyễn Xn Nghĩa (2005). “Phụ nữ, tơn giáo và vấn đề phát triển”, Tạp chí Nghiên cứu
tôn giáo, (6), tr. 15-25.
Kinh Thánh (2009). Bản dịch của nhóm Các giờ Kinh phụng vụ, NXB Tơn giáo.

Title: A DIALOGUE ABOUT FEMINEITY IN RELATION TO THE BIBLE IN “ THE RED TENT”
(ANITA DIAMANT)
Abstract: Being inspired by a story of the Old Testament, The Red Tent, however, has not been
mentioned by The Bible, is about women whose memories of their mothers were lost and felt into
oblivion by their ignorant slavery under their husbands’s power. That work is a robust dialogue related
to female’s issues which have been identified for thousands of years by creeds in a great book of
religion, culture and society known as Bible. In the The Red Tent, the main character named Dinah and
his four mothers appear as a counterweight world to Jacob and his sons who are also main characters
in The Bible. Especially, in order to highlight that subject – in the relation to The Bible, the novel has
discovered deeply issues related to women such as sex and childbirth. Thereby, it rises strongly as a
sense of women’s right.
Keywords: Novel The Red Tent by Anita Diamant; A dialogue about femineity; The Bible; Women’s
right.

HỒ THỊ TRÀ THƯƠNG
Đơn vị công tác: Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, Quảng Trị
Học viên Cao học, chuyên ngành Lý luận văn học, khóa 21 (2012-2014), Trường Đại học Sư phạm –
Đại học Huế
ĐT: 0979 153 060, Email: