Khát vọng tự do - kiếp sống tôi đòi của người phụ nữ trong chế độ PK

“ Đau đớn thay phận đàn bà
Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung”
là tiếng khóc ,tiếng than thở,tiếng nguyền rủa số phận của hàng ngàn
hàng triệu ngườiphụ nữ dưới chế độ phong kiến Việt Nam. Chế độ phong kiến
bạo tàn lạc hậu bằng quyền lực triều đình và lễ giáo phong kiến đã vùi dập
người lao động đói nghèo và đặc biệt là vùi dập những người phụ nữ. Cả hai
thế lực,sự bóc lộc của bọn vua quan phong kiến và khuôn hổ“đạo đức” phong
kiến đều không ngừng trút lên đầu ngươì phụ nữ những nỗi vất vả và cực
nhọc,những ràng buộc đắng cay,chua xót của một kiếp ngươì nhưng chưa từng
được mang nghóa làm người.Cực nhọc về thể xác,đau đớn về tinh thần, ngươì
phụ nữ tưởng chừngnhư không chống đỡ nỗi sẽ câm lặng,cúi đầu cam chòu cho
hết kiếp .Thể xác có thể chôn vùi,đè bẹp nhưng không thể đè bẹp được khát
vọng tự do.p bức càng nặng nề,ước mơ càng nồng cháy.Kiếp sống nô lệ tôi
đòi và khát vọng tự do tự chủ ấy của người phụ nữ dưới chế độ phong kiến
Việt Nam đã được thể hiện rõ nét trong ca dao dân gian.
Để buộc chatë người phụ nữ trong kiếp sống nô lệ tôi đòi cho gia đình và xã
hội, giai cấp phong kiến Việt Nam đã đặt ra hàng loạt những đònh kiến coi đó
là những luật lệ,khuôân khổ đaọ đức và buộc người phụ nữ phải suốt đời tuân
theo.Những quan niệm cho rằng”con gái là cái bòn”là”nữ nhi ngoại tộc “đã
trở thành những ấn tượng,thành kiến ăn sâu trong suy nghó trong tình cảm của
số đông người .Người ta có thể ăn mừng,chúc tụng ,chào đón sự ra đời của
một đứa bé trai,chứ không ai ăn mừng chào đón sự ra đời của một đứa bé
gái .Phải chăng cuộc đời đầy tủi nhục của người phụ nữ bắt đầu từ tiếng khóc
chào đời, từ giọt lệ tủi hờn của người mẹ và nét mặt bình thản đến lạnh lùng
của người cha.Tư tưởng “trọng nam khinh nữ” đã được phản ánh trong câu ca
dao:
Cũng là con mẹ con cha
Cành cao vun xới,cành la bỏ liều
Cành cao tượng trưng cho đòa vò, giá trò cao quý của người con trai. Cành la
tượng trưng cho đòa vò thấp hèn,thân phận rẻ rúng của người phụ nữ..Điều

đáng nói ở đây là cành đã cao lại được vun xới,chăm bón thêm , cành đã thấp
lại không ai chăm sóc,nâng đỡ.
Đặng Thò nh Nhi
Đã thế cô phải đổ công sức ra để làm giàu cho mẹ cha.Nhưng đến khi công
sức,mồ hôi của cô đã đậu thành kết qủa thì phần hưởng nhiều lại thuộc về
người con trai , còn cô gái –người nai lưng ra làm thì lại được hưởng chẳng là
bao:
- Hỡi cô cắt cỏ đồng màu
Chăn châu cho khéo làm giàu cho cha
-Giàu thì chia bẩy chia ba
Phần em là gái được là bao nhiêu.
Cô được ít không phài vì cô nhiều chò nhiều em mà vì cô là phận gái,là
kẻ nô lệ bò coi thường.
Không những thân xác phải làm nô lệ cho cha mẹ mà ngay cả tư
tưởng,tình cảm của cô g cũng hoàn toàn do cha mẹ nắm giữ.Tình yêu hạnh
phúc của cô là do cha mẹ trọn quyền quyết đònh “cha mẹ đặt đâu con ngồi
đấy”Còn cô thì phải nhất nhất nghe theo.Sống trong kiếp nô lệ cô đã băn
khăn tự hỏi:
Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giưã chợ biết vào tay ai
Tấm lụa đào tuy đẹp đẽ ,thanh cao nhưng lại hoàn toàn phụ thuộc vào người
sử dụng nó.Tấm lụa đó có khác gì số phận bấp bênh,mờ mòt của người con gái
.Tương lai của cô hoàn toàn phụ thuộc vaò kẻ bán người mua quyết đònh.Cũng
có lúc cô gái lại tự ví mình : “ Thân em như hạt mưa
sa
Hạt rơi xuống giếng hạt vaò vườn hoa”
Số phận cô gái cũng như hạt mưa sa hạt mưa chẳng biết cuộc sống sau này
của mình sẽ tối tăâm,nghèo khổ hay tươi sáng,sung sướng.
Trong cuộc gả bán này đồng tiền đóng vai trò quan trọng:
Đường đi những lắch cùng lau

Cha mẹ tham giàu ép uổng duyên con
Vì đồng tiền,đã có biết bao nhiêu người phụ nữ gặp cảnh ngộ trái ngang-lấy
chồng già:
Aó dày chẳng nệ quần thưa
Bảy mươi có của cũng vừa mười lăm
Đặng Thò nh Nhi
Đau xót cho thân phận mình, cô gái muốn cưỡng nhưng “tại thì tòng phụ”.
Đó là điều mà luật lệ phong kiến đã quy đònh,còn gì đau xót hơn thế nữa khi
cô gái đang ở tuổi thanh xuân .Cuộc đời cô mới bắt đầu hé mở với bao ước
mơ và hứa hẹn tràn đầy,lại bò đem gả bán cho một ông già đáng tưổi ông tuổi
cha mình Trong đêm khuya,bên cạnh người chồng xa lạ, già cả cô gái sụt sùi
tủi cho phận mình:
Đêm nằm tưởng cái gối bông
Giật mình gối phải râu chồng nằm bên
Sụt sùi tủi phận hờn duyên
Trách cha trách mẹ tham tiền bán con.
Càng chua xót và nực cười hơn khi cô gái bò ép gả cho một đức ông
chồng “bé tẻo teo”để ngày ngày phải”Bồng bồng cõng chồng đi chơi “trở
thành kẻ hầu người hạ trong nhà chồng, không biết hạnh phúc của tình yêu
.Cả một hệ thống lễ giáo phong kiến dày đặc với những uy quyền tuyệt đối
của nó đã vùi dập cuộc đời của người phụ nữ.
Nhưng người phụ nữ không chỉ biết cúi đầu cam chụi, họ đã tỏ rõ thái độ
phản kháng những ràng buộc,bất công mà gia đình và xã hội đa õđổ lên đầu
họ.Mượn ca dao,dân ca họ thể hiện khát vọng,tự do làm chủ bản thân mình tự
do yêu đương.Để chống lại tập tục lễ giáo “Trọng nam khinh nữ “thònh hành
thời bấy giờ , người phụ nữ đã khẳng đònh:
“ Trai mà chi,gái mà chi
Sinh ra có nghóa, có tình là hơn”
Họ đã thẳng thắn khẳng đònh :giá trò con người không phải là vấn đề nam hay
nữ mà là đạo đức phẩm chất của người đó tốt hay không, ăn ở có tình ,có

nghóa với cha mẹ hay không ,đó mới là điều đáng quý .Họ đòi hỏi sự công
bằng nơi cha mẹ, đòi được coi như người con .
Đối với XH, họ cũng nêu bật giá trò của mình bằng cách so sánh hai
hình ảnh:
Ba đồng một mớ đàn ông
Đem thả vào lồng cho kiến nó tha
Ba trăm một mụ đàn bà
Mua về mà trải chiếu hoa cho ngồi
Đặng Thò nh Nhi
Thật táo bạo!Những đấng mày râu vốn được XH phong kiến nâng niu, trân
trọng thì dưới mắt người phụ nữ họ đã trở thành một mớ hỗn độn ,rẻ mạt chỉ
đáng giá ba đồng.Trong khi đó giá trò của người phụ nữ được đề cao hơn lúc
nào hết Ba trăm chỉ có một mụ đàn bà và được nâng niu, tôn thờ trải chiếu
hoa cho ngồi.Không biết các đấng mày râu trong XH phong kiến sẽ nghó gì
khi nghe lời phản kháng có phần cực đoan này!
Không chỉ lên tiếng đấu tranh để khẳng đònh giá trò của mình , họ còn lên
tiếng chống lại sự ép duyên của cha mẹ, đòi hỏi được tự do yêu đương và tự
do quyết đònh tương lai của mình . Họ đã dám chủ động tỏ rõ tình cảm của
mìmh với người mình yêu.Hãy lắng nghe lời tỏ tình của một cô gái:
Anh như táo rụng sân đình
Em như gái rở đi rình của chua
Ranh mãnh và taó báo!Chỉ bằng một câu tỏ tình 14 chữ , họ đã chống lại
cả một ý niệm, một khuôn phép đạo đức giành cho người phụ nữ “Cha mẹ
đặt đâu con ngồi đó”.Sau khi bộc lộ khát vọng tỏ tình , họ bộc lộ khát vọng tự
do yêu đương , vượt vòng phong tỏa của lễ giùáo phong kiến.Không chỉ dám
dối cha mẹ “cởi áo cho nhau “mà còn quyết tâm bảo vệ tình yêu bất chấp
khó khăn gian khổ về vật chất , bất chấp sự cản trở của các thế lực trong gia
đình và ngòai XH:
Yêu nhau chẳng quản đường xa
Đá vàng cũng quyết phong ba cũng liều

Người phụ nữ không có khao khát gì hơn là được chung sống với người
mình yêu .Không thèm giàu sang phú quý ,cũng chẳng thèm tin vào số
phận ,họ dõng dạc tuyên bố:
Chẳng ham nhà ngói bức màn
Trái duyên coi tựa một gian chuồng gà
Trái lại:
Ba gian nhà rạ lòa xòa
Phải duyên coi tựa chín tòa nhà lim
Và họ phản đối kòch liệt sự ép gả của cha mẹ với thái độ cương quyết:
Giàu giữa làng trái duyên khôn ép
Khó nước người phải kiếp tìm đi
Tiền trăm bạc chục kể chi.
Đặng Thò nh Nhi
Không chỉ đấu tranh chống lại sự cưỡng ép của gia đình , người phụ nữ còn
bày tỏ khát vọng tự do thoát khỏi hôn nhân không hạnh phúc, thoát khỏi
người chồng vũ phu tệ bạc:
Xưa kia ở với mẹ cha
Mẹ cha yêu dấu như hoa trên cành
Từ ngày tôi ở với anh
Anh đánh anh chửi,anh tình phụ tôi
Đất xấu nặn chả nên nồi
Anh đi lấy vợ , cho tôi lấy chồng
Ở ví dụ trên ,câu hát không còn chỉ đơn thuần là lời than vãn mà đã mang
nội dung phản kháng .Họ đòi hỏi một thái độ dứt khoát với kẻ bạc tình để có
thể tự do đònh đoạt số phận của mình, tự do làm lại cuộc đời .
Mặt khác , nếu sống trong cảnh đa thê thì họ thể hiện khát vọng hạnh
phúc hôn nhân một vợ một chồng . Theo họ thà ăn “nắm lá sung”đói khát để
được hưởng hạnh phúc gia đình còn hơn sống giàu sang trong cảnh lấy chồng
chung :
Đói lòng ăn nắm lá sung

Chồng một thì lấy chồng chung thì đừng.
Nếu như người phụ nữ làm lẽ đấu tranh để thoát khỏi kiếp lẽ mọn tôi
đòi ,thì người đàn bà góa-người thiếu phụ đau thương đấu tranh để đi tìm hạnh
phúc mới . Mặc dù đạo”tam tòng” rất khắt khe đối với người phụ nữ –nhất là
đối với đàn bà góa bụa.Họ phải ở vậy suốt đời để thờ phụng nhang khói cho
chồng và gánh vác công việc nhà chồng .Nhưng không phải người phụ nữ
nào cũng cam chòu .Từ trong sâu thẳm tâm hồn ,người góa phụ trẻ vẫn khát
khao tìm được hạnh phúc mới.Hãy nghe lời nói đầy quyết tâm của người góa
phụ trẻ nói với con:
Con ra gọi chú vào đây
Để mẹ giao trả cái cơ nghiệp này mẹ đi
Trả lại cơ nghiệp nhà chồng là trả lại ách gông cùm đè nặng trên đầu người
thiếu phụ bao nhiêu năm qua , là trả lại cuộc đời nô lệ đầy tủi nhục và nước
mắt đau thương . là sự phản kháng mãnh liệt vào sự kìm hãm của lễ giáo
phong kiến và gia đình, hất tung mọi chướng ngại của cuộc đời đè nặng lên
mình để đi tìm hạnh phúc mới .
Đặng Thò nh Nhi