Ứng dụng phần mềm imimap để thiết kế bản đồ tư duy trong dạy học địa lí lớp 10 THPT theo hướng phát triển năng lực người học

75ѬӠ1*ĈҤI HӐ&+Ơ1*9ѬѪ1*
KHOA KHOA HӐC XÃ HӜ,9¬9Ă1+Ï$'8/ӎCH

HÀ THANH DҰN

ӬNG DӨNG PHҪN MӄM IMIMAP Ĉӆ THIӂT Kӂ
BҦ1ĈӖ 7Ѭ'8<TRONG DҤY HӐC ĈӎA LÍ LӞP 10 - THPT
7+(2+ѬӞNG PHÁT TRIӆ11Ă1*/Ӵ&1*ѬӠI HӐC

KHÓA LUҰN TӔT NGHIӊP ĈҤI HӐC
NgànK6ѭSKҥPĈӏa Lí

Phú ThӑQăP


75ѬӠ1*ĈҤI HӐ&+Ơ1*9ѬѪ1*
KHOA KHOA HӐC XÃ HӜ,9¬9Ă1+Ï$'8/ӎCH

HÀ THANH DҰN

ӬNG DӨNG PHҪN MӄM IMIMAP Ĉӆ THIӂT Kӂ
BҦ1ĈӖ 7Ѭ'8<TRONG DҤY HӐC ĈӎA LÍ LӞP 10 - THPT
7+(2+ѬӞNG PHÁT TRIӆ11Ă1*/Ӵ&1*ѬӠI HӐC

KHÓA LUҰN TӔT NGHIӊP
1JjQK6ѭSKҥPĈӏa Lí

1*ѬӠ,+ѬӞNG DҮN: ThS. VI THӎ HҤNH THI

Phú ThӑQăP

i
LӠI CҦ0Ѫ1
Vӟi tҩm lịng kính trӑng và biӃWѫQHP[LQJӱi lӡi cҧPѫQFKkQWKjQKÿӃn
/mQKÿҥR7UѭӡQJĈҥi HӑF+QJ9ѭѫQJ/mQKÿҥo Khoa Khoa hӑc Xã hӝLYj9ăQ
hóa du lӏch, các thҫ\JLiRF{JLiRWURQJNKRDÿmJL~SHPWUDQJEӏ kiӃn thӭc, tҥo
ÿLӅu kiӋn thuұn lӧi cho em trong suӕt q trình hӑc tұp và thӵc hiӋn khóa luұn.
Ĉһc biӋWHP[LQÿѭӧc gӱi lӡi cҧPѫQVkXVҳc nhҩWÿӃn cô giáo, THs. Vi Thӏ
Hҥnh Thi - 1JѭӡLÿmWұQWuQKKѭӟng dүn và chӍ bҧo em trong suӕt quá trình nghiên
cӭu và thӵc hiӋn khóa luұn.
ĈӇ hồn thành khóa luұQQj\HPFNJQJ[LQÿѭӧc gӱi lӡi cҧPѫQFKkQWKjQK
ÿӃn Ban giám hiӋu, các thҫy giáo, cơ giáo cùng tồn thӇ các em hӑc sinh tUѭӡng
THPT ViӋW7UuÿmQKLӋWWuQKJL~Sÿӥ, tҥo mӑLÿLӅu kiӋn thuұn lӧi nhҩt trong suӕt
quá trình thӵc nghiӋPÿӇ em hồn thành khóa luұn tӕt nghiӋp cӫa mình.
Trong suӕt q trình thӵc hiӋn khóa luұn, em nhұQÿѭӧc sӵ quan tâm, sӵ ÿӝng
viên, tҥo mӑi thuұn lӧi cҧ vӅ vұt chҩt và tinh thҫn cӫDJLDÿuQKYjEҥn bè. Thông
TXDÿk\HPFNJQJ[LQÿѭӧc gӱi lӡi cҧPѫQÿӃn nhӳng tҩm lòng và sӵ JL~Sÿӥ quý
EiXÿy
Em xin chân thành c̫P˯Q
Phú Th͕, ngày 08 tháng 0QăP

Sinh viên

Hà Thanh Dұn


ii
MӨC LӨC
PHҪN MӢ ĈҪU .................................................................................................. 1
1. Tính cҩp thiӃt cӫDÿӅ tài .................................................................................... 1

2. Tәng quan tình hình nghiên cӭu ....................................................................... 2
3. Mөc tiêu và nhiӋm vө nghiên cӭu ..................................................................... 3
ĈӕLWѭӧng và phҥm vi nghiên cӭu ..................................................................... 4
3KѭѫQJSKiSQJKLrQFӭu ................................................................................... 4
6. Cҩu trúc cӫa khóa luұn ...................................................................................... 5
PHҪN NӜI DUNG .............................................................................................. 6
&KѭѫQJ . &Ѫ 6Ӣ LÍ LUҰN VÀ THӴC TIӈN CӪA VIӊC SӰ DӨNG
IMINDMAP TRONG DҤY HӐ&ĈӎA LÍ Ӣ 75ѬӠNG PHӘ THƠNG THEO
+ѬӞNG PHÁT TRIӆ11Ă1*/Ӵ&1*ѬӠI HӐC ...................................... 6
&ѫVӣ lí luұn ................................................................................................... 6
1.1.1. Bҧn chҩt cӫa q trình dҥy hӑFĈӏa lí ӣ WUѭӡng phә thông ......................... 6
1.Ĉәi mӟLSKѭѫQJSKiSGҥy hӑc .................................................................... 8
ĈӏQKKѭӟQJÿәi mӟLSKѭѫQJSKiSKuQKWKӭc tә chӭc dҥy hӑFĈӏa lí ӣ WUѭӡng
phә thơng ............................................................................................................. 11
1.1.4. Ӭng dөng cơng nghӋ thơng tin trong dҥy hӑFĈӏa lí ӣ WUѭӡng trung hӑc phә
thông. ................................................................................................................... 13
1.1.5. BҧQÿӗ WѭGX\,PLQGPDS
Yӟi dҥy hӑFĈӏa lí ӣ WUѭӡng phә thơng .......... 15
1.1.6. Dҥy hӑFWKHRKѭӟng phát triӇQQăQJOӵc hӑc sinh ӣ WUѭӡng trung hӑc phә
thơng .................................................................................................................... 21
&ѫVӣ thӵc tiӉn ............................................................................................. 25
1.2.1. NӝLGXQJFKѭѫQJWUuQKViFKJLiRNKRDĈӏa lí lӟp 10 ............................... 25
ĈһFÿLӇm cҩXWU~FFKѭѫQJWUuQKĈӏa lí lӟp 10- Trung hӑc phә thơng ...... 29
ĈһFÿLӇm tâm sinh lí và nhұn thӭc cӫa hӑc sinh lӟp 10- Trung hӑc phә
thông. ................................................................................................................... 30
1.2.4. Thӵc trҥng ӭng dөng phҫn mӅm Imindmap trong dҥy hӑFĈӏa lí lӟp 10 ±
Trung hӑc phә thông WUrQÿӏa bàn tӍnh Phú Thӑ ................................................. 31


iii

TiӇu kӃWFKѭѫQJ................................................................................................ 34
&KѭѫQJ. THIӂT Kӂ VÀ SӰ DӨNG BҦ1ĈӖ 7Ѭ'8<7521* DҤY
HӐ& ĈӎA LÍ 10- 7+37 7+(2 +ѬӞNG PHÁT TRIӆ1 1Ă1* /ӴC
1*ѬӠI HӐC .............................................................................................. 35
2.1. Nhӳng nguyên tҳc sӱ dөng trong dҥy hӑFĈӏa lí 10- Trung hӑc phә thơng 35
Ĉҧm bҧo tính khoa hӑc ............................................................................. 35
Ĉҧm bҧRWtQKVѭSKҥm .............................................................................. 35
Ĉҧm bҧo tính trӵc quan ............................................................................. 35
Ĉҧm bҧo tính thҭPPƭ ............................................................................... 36
Ĉҧm bҧo phát triӇQWѭGX\YjNKҧ QăQJWӵ hӑc cӫa hӑc sinh .................... 36
2.2. Giӟi thiӋXYjKѭӟng dүQFjLÿһt phҫn mӅm Imindmap ................................ 37
2.2.1. Giӟi thiӋu phҫn mӅm Imindmap ............................................................... 37
+ѭӟng dүQFjLÿһt phҫn mӅm IMindMap 11 ............................................ 38
+ѭӟng dүn cách sӱ dөng phҫn mӅm Imindmap .......................................... 40
éWѭӣng và chӫ ÿӅ trung tâm ..................................................................... 40
2.3.2. Nhӳng nhánh chính (NhӳQJêWѭӣQJFѫEҧQÿҫu tiên) ............................. 44
7KrPWLrXÿӅ cho nhánh ............................................................................ 44
2.3.4. Tҥo nhӳng nhánh con (NhӳQJêWѭӣng thӭ 2, thӭ «
........................... 45
2.3.5. Nhҩn mҥnh nhӳng quan hӋ và làm nәi bұt nhӳng chӫ ÿӅ ......................... 45
2.3.6. Chèn và di chuyӇn nhӳng nhánh ............................................................... 45
2.3.7. Sӵ phӕi hӧp màu nӅn................................................................................. 46
ĈtQKNqPWK{QJWLQYjOLrQNӃt .................................................................. 46
2.3.9. Xuҩt bҧQÿӗ WѭGX\ .................................................................................... 48
,QYjOѭXOҥi bҧQÿӗ WѭGX\ ...................................................................... 48
2.4. Sӱ dөng phҫn mӅm Imindmap trong dҥy hӑFĈӏa lí lӟp 10- Trung hӑc phә
WK{QJWKHRKѭӟng phát triӇQQăQJOӵFQJѭӡi hӑc ................................................ 48
2.4.1. Vai trò cӫa viӋc sӱ dөng bҧQÿӗ WѭGX\WURQJVRҥn giáo án ...................... 48
2.4.2. Sӱ dөng bҧQÿӗ WѭGX\ÿӇ soҥn giáo án .................................................... 49

iv
2.4.3. Sӱ dөng bҧQÿӗ WѭGX\ trong các khâu cӫa quá trình dҥy hӑFĈӏa lí 10Trung hӑc phә thơng ........................................................................................... 50
2.4.4. Sӱ dөng kӃt hӧp bҧQÿӗ WѭGX\YӟLFiFSKѭѫQJSKiSGҥy hӑc tích cӵc trong
dҥy hӑFĈӏa lí lӟp 10- Trung hӑc phә WK{QJWKHRKѭӟng phát triӇQQăQJOӵFQJѭӡi
hӑc ....................................................................................................................... 57
2.5. Tә chӭc dҥy hӑFĈӏa lí 10 bҵng bҧQÿӗ WѭGX\ ............................................ 66
TiӇu kӃWFKѭѫQJ................................................................................................ 66
&KѭѫQJ7+ӴC NGHIӊ06Ѭ3+ҤM ........................................................ 68
3.1. Mөc tiêu, nhiӋm vө thӵc nghiӋm ................................................................. 68
3.1.1. Mөc tiêu..................................................................................................... 68
3.1.2. NhiӋm vө thӵc nghiӋm .............................................................................. 68
3.2. Nguyên tҳc tiӃn hành thӵc nghiӋm............................................................... 68
3KѭѫQJSKiSWLӃn hành thӵc nghiӋm............................................................ 69
3.4. Nӝi dung thӵc nghiӋm .................................................................................. 69
3.5. Tә chӭc thӵc nghiӋm.................................................................................... 69
3.5.1. Chӑn bài thӵc nghiӋm ............................................................................... 69
&iFEѭӟc tiӃn hành thӵc nghiӋm............................................................... 70
3.6. KiӇPWUDYjÿiQKJLiNӃt quҧ thӵc nghiӋm .................................................. 70
7LrXFKtÿiQKJLiWKӵc nghiӋm .................................................................. 70
3.6.2. Sӕ liӋu kiӇPWUDÿiQKJLiNӃt quҧ thӵc nghiӋm ......................................... 71
3.6.3. Nhұn xét vӅ kӃt quҧ thӵc nghiӋm.............................................................. 74
TiӇu kӃWFKѭѫQJ................................................................................................ 76
KӂT LUҰN- KIӂN NGHӎ ................................................................................ 78
1. KӃt luұn ........................................................................................................... 78
2. KiӃn nghӏ ......................................................................................................... 79
TÀI LIӊU THAM KHҦO ................................................................................... 80


v

DANH MӨC TӮ VIӂT TҲT
7Ӯ9,ӂ77Ҳ7

7ӮĈҪ<ĈӪ

%Ĉ7'

%ҧQÿӗWѭGX\

ĈNA

Ĉ{QJ1DPÈ

GV

Giáo viên

HS

+ӑFVLQK

ICT

&{QJQJKӋWK{QJWLQYjWUX\ӅQWK{QJ

THPT

7UXQJKӑFSKәWK{QJ

GTVT

*LDRWK{QJYұQWҧL


vi
DANH MӨC BҦNG BIӆU
Bҧng 1.1. Phân phӕi nӝLGXQJFKѭѫQJWUuQK6*. Ĉӏa lí lӟp 10- THPT. [16] .... 25
Bҧng 3.1: BҧQJ ÿLӇm cӫa hӑc sinh hai lӟS ÿӕi chӭng và lӟp thӵc nghiӋm
10A9;10A6 .......................................................................................................... 71
Bҧng 3.2: XӃp loҥi hӑc lӵc hӑc sinh hai lӟp 10A9 và 10A6 sau quá trình thӵc
nghiӋm ................................................................................................................. 72
Bҧng 3.3: BҧQJ ÿLӇm cӫa hӑc sinh hai lӟp thӵc nghiӋm và lӟS ÿӕi chӭng lӟp
10A10; 10A5 ....................................................................................................... 72
Bҧng 3.4: XӃp loҥi hӑc lӵc hӑc sinh hai lӟp 10A10 và 10A5 sau quá trình thӵc
nghiӋm ................................................................................................................. 73
Bҧng 3.5: BҧQJÿLӇm tәng hӧp cӫa hӑc sinh lӟp thӵc nghiӋm (10A9; 10A10) và
lӟSÿӕi chӭng (10A5; 10A6) ............................................................................... 74
Bҧng 3.6: XӃp loҥi hӑc lӵc chung cho hai lӟp thӵc nghiӋPÿӕi chӭng............. 74


vii
DANH MӨC HÌNH ҦNH
Hình 1.1: Mơ hình dҥy và hӑFWKHRTXDQÿLӇm truyӅn thơng tin ........................ 14
Hình 1.2 Các thành phҫn cҩu trúc cӫDQăQJOӵc.................................................. 23
Hình 2.1. BiӇXWѭӧng IMindMap 11 ................................................................... 37
Hình 2.2. Giao diӋn cӫa IMindMap .................................................................... 38
Hình 2.3. Màn hình làm viӋc cӫa ImindMap ...................................................... 41
Hình 2.4. Mӝt bҧQÿӗ ÿѭӧc tҥo ra bҵng IMindMap ............................................ 41
Hình 2.5: Tác dӝng cӫa ngoҥi lӵFÿӃQÿӏa hình bӅ mһW7UiLĈҩt ........................ 51
Hình 2.6: BҧQÿӗ WѭGX\YӅ bài 11: Khí quyӇn. .................................................. 52

+uQK6ѫÿӗ cӫng cӕ bài hӑc. ........................................................................ 54
Hình 2.8. Bài tұp nhóm vӅ nhà cho hӑc sinh ...................................................... 55
Hình 2.9. BҧQÿӗ WѭGX\FKR{QWұp .................................................................... 56
Hình 2.10: BҧQÿӗ WѭGX\YӅ bài tұp kiӇPWUDÿiQKJLi ..................................... 57
Hình 2.11: BҧQÿӗ WѭGX\YӅ nӝi dung, nhiӋm vө phҧi tìm hiӇu cӫa hӑc sinh.... 59
Hình 2.12. BҧQÿӗ WѭGX\YӅ vҩQÿӅ P{LWUѭӡng................................................. 61
Hình 2.13. BҧQÿӗ WѭGX\NӃt hӧSSKѭѫQJSKiSÿӝng não trong tìm hiӇu ngun
nhân gây ơ nhiӉPP{LWUѭӡng ............................................................................. 63
Hình 2.14. BҧQÿӗ WѭGX\NӃt hӧSSKXѫQJSKiSÿjm thoҥi trong tìm hiӇu vӅ tài
nguyên thiên nhiên .............................................................................................. 64
+uQK&iFÿӟi khí hұXWUrQ7UiLĈҩt............................................................ 65
+uQK&iFÿӟi khí hұu trên Trái Ĉҩt............................................................ 66
Hình 3.1: BiӇXÿӗ thӇ hiӋn kӃt quҧ xӃp loҥi hӑc lӵc hӑc tұp lӟp thӵc nghiӋm 10A9
và lӟSÿӕi chӭQJ$ĈѫQYӏ % ...................................................................... 72
Hình 3.2: BiӇX ÿӗ thӇ hiӋn kӃt quҧ xӃp loҥi hӑc lӵc hӑc tұp lӟp thӵc nghiӋm
(10A10) và lӟSÿӕi chӭQJ$
ĈѫQYӏ %. .................................................... 73
Hình 3.3: BiӇXÿӗ thӇ hiӋn kӃt quҧ xӃp loҥi hӑc lӵc chung cho hai lӟp thӵc nghiӋm
Yjÿӕi chӭQJĈѫQYӏ %....................................................................................... 74


1
PHҪN MӢ ĈҪU
1. Tính cҩp thiӃt cӫDÿӅ tài
Trong nӅn giáo dөc hiӋn tҥLFiFSKѭѫQJSKiSGҥy hӑFÿyQJYDLWUzTXDQ
trӑng trong quá trình giáo dөc. Tӯ cҩp hӑc nhӓ nhҩt là mҫPQRQÿӃn tiӇu hӑFÿӃn
trung hӑc phә WK{QJÿӃn cҩp hӑc cao nhҩWFDRÿҷQJÿҥi hӑF&iFSKѭѫQJSKiSGҥy
hӑc hiӋQÿҥi ngày càng sӱ dөng, ӭng dөng phә biӃn vào bài giҧQJQKѭKӑc tұp
tình huӕng, hӑc tұp dӵ án, hӑc tұp ӭng dөng công nghӋ- WK{QJWLQ«0{Qÿӏa lí
vӟLÿһc thù là mơn hӑc bao qt nhiӅu nӝi dung vӅ tӵ nhiên, kinh tӃ, chính trӏ xã

hӝi, an ninh quӕFSKzQJ« cho nên viӋc ghi nhӟ kiӃn thӭc và xâu chuӛi kiӃn thӭc
mӝt cách dӉ GjQJÿӕi vӟi hӑFVLQKFNJQJNK{QJKӅ ÿѫQJLҧn. Vì vұy cҫn có thêm
mӝWSKѭѫQJSKiSKӑc tұp giҧng dҥy thích hӧp cho tӯng bài hӑc.
0{Qÿӏa ltFNJQJOjPӝt bơ mơn có khҧ QăQJWtFKKӧp và giáo dөFFDRQKѭ
giáo dөc bҧo vӋ P{LWUѭӡng và tài nguyên thiên nhiên, giáo dөc dân sӕ, hôn nhân
JLDÿuQKWURQJFiFEjLJLҧng tӵ nhiên và kinh tӃ xã hӝi. Bӣi vұ\ÿk\FNJQJOjPRQ
hӑc có tính mӣ khá cao vӟi nhӳng chӫ ÿӅ Y{FQJSKRQJSK~ĈӇ giúp cho giáo
viên thuұn lӧLKѫQWURQJJLҧng dҥ\P{Qÿӏa lí và hӑc sinh dӁ dàng hình thành hӋ
thӕng kiӃn thӭc vӟi sӵ WѭGX\FKһt chӁ cùng khҧ QăQJJKLQKӟ cao, mӝWSKѭѫQJ
SKiSÿmÿѭӧFTXDQWkPÿӃn ÿӗ là sӱ dөng bҧQÿӗ WѭGX\
BҧQÿӗ to duy là mӝWSKѭѫQJWLӋn, cách thӭc hiӋu quҧ ÿӇ hӑc sinh kích thích
ÿѭӧc tồn bӝ khҧ QăQJWѭWѭGX\Fӫa bҧn thân trong hӑc tұSSKiWKX\WѭGX\WURQJ
hӑc tұp ӣ trên lӟSFNJQJQKѭKRҥWÿӝng tӵ hӑc ӣ nhà, ghi nhӟ và tәng hӧp, phát
triӇn kiӃn thӭFWKHRVѫÿӗ cӫDPuQKÿӇ tӯ ÿyKӑc sinh sӁ dӉ GjQJKѫQWURQJWtFK
ONJ\WULWKӭc. Không phҧi bài giҧQJQjRFNJQJFyWKӇ sӱ dөng bҧn dӗ WѭGX\KLӋu
quҧ, bҧQÿӗ WѭGX\FzQSKҧi dӵa vào nӝLGXQJYjSKѭѫQJWLӋn hӛ trӧÿӇ khҳc phөc
ÿLӅXÿy thì quá trình thiӃt kӃ sӱ dөQJYjKѭӟng dүn sӱ dөng rҩt quan trӑQJÿLӅu
này lҥi rҩt cҫQÿӃn khҧ QăQJF{QJQJKӋ thông tin cӫa giáo viên. Ӭng dөng công
nghӋ thông tin vào thiӃt kӃ bҧQÿӗ WѭGX\WURQJGҥy hӑFÿӏa ltÿDQJÿѭӧc quan tâm
bӣi vì sӵ dӉ dàng trong truy cұp và sӱ dөng, sӵ ÿDGҥng phong phú các mơ hình
Vѫÿӗ bҧQÿӗ WѭGX\FiFVWLFNHUP{KuQKPjXVҳFÿӇ QJѭӡi dùng có thӇ thoҧi
mái lӵa chӑQFKRPuQKVѫÿӗ hӧp lí nhҩt.
Mӝt phҫn mӅm hӛ trӧ vӁ Vѫÿӗ WѭGX\WURQJGҥy hӑFÿyOj,PLPDS6ӱ dөng
phҫn mӅm Imimap trong hӑc tұp và dҥy hӑFÿӏa lí rҩt quan trӑng và cҫn thiӃWĈӕi
vӟi hӑc sinh lӟp 10, hӋ thӕng kiӃn thӭFĈӏa lt7+&6ÿmWҥo nӅn tҧQJFѫEҧQÿӇ
các em hӑc tұp tiӃSFKѭѫQJWUuQKÿӏa lí THPT. LӟSFNJQJOjOjOӭa tuәi mӟi nhұp
hӑc THPT vӅ kiӃn thӭc và tâm lí các em còn bӥ ngӥ vӟi khӕLOѭӧng kiӃn thӭc rҩt


2

lӟQQJѭӡi giáo viên cҫn sӱ dөQJSKѭѫQJSKiSQj\ÿӇ giúp cho hӑc sinh làm quen
vӟi khӕLOѭӧng kiӃn thӭc lӟn và mang tính chҩt mӣ rӝQJQKѭӣ 7+37Ĉӗng thӡi
ÿyKuQKWKjQKFKRKӑc sinh cách hӑc tұp, ghi nhӟ và phát triӇQQăQJOӵFWѭGX\
sáng tҥo cӫa riêng bҧn thân hӑc sinh.
Tӯ nhӳQJOtGRWUrQHPÿmOӵa chӑQÿӅ tài ³Ͱng dͭng ph̯n m͉m imimap
ÿ͋ thi͇t k͇ b̫Qÿ͛ W˱GX\trong d̩y h͕c ÿ͓a lí lͣp 10 - THPT WKHRK˱ͣng phát
tri͋QQăQJO͹FQJ˱ͥi h͕c´ OjÿӅ tài khóa luұn tӕt nghiӋp.
2. Tәng quan tình hình nghiên cӭu
Dӵa trên nhӳng nghiên cӭu cӫa các nhà khoa hӑc trên thӃ giӟLFNJQJQKѭ
nhӳng nghiên cӭu cӫa bҧn thân vӅ bӝ QmRQJѭӡLÿӗng thӡi vӟi vai trò là mӝt
QJѭӡi giáo viên thҩ\ÿѭӧc nhӳQJNKyNKăQFӫa hӑc sinh trong viӋc giҧi quyӃt vҩn
ÿӅ, ghi nhӟVX\QJKƭViQJWҥR«7RQ\%X]DQÿmWҥRUD0LQGPDSYjRQăPÿҫu
cӫa thұp niên 60. MөFÿtFKFӫa chӍ là giúp hӑc sinh ghi lҥi bài giҧng mà chӍ dung
tӯ then chӕt và các hình ҧnh dӵa trên cách thӭc ghi nhӟ tӵ nhiên cӫa bӝ não.
LҫQÿҫu tiên nhӳng lí thuyӃWEDQÿҫu cӫa QKѭOêWKX\Ӄt bán cҫu não trái,
phҧi, bҧn chҩt cӫa viӋc ghi nhӟ cӫa não dӵa trên sӵ WѭӣQJWѭӧQJYjOLrQWѭӣng
FNJQJQKѭYLӋc vұn dөng các lí thuyӃWÿyÿӇ tҥRUDFiFNƭWKXұt ghi nhӟ ÿmÿѭӧc
7RQ\LQWKjQKViFK³8VHERWKVLGHVRI\RXUEUDLQ´6DXÿyPӝt loҥt sách do chính
tác giҧ viӃWÿmUDÿӡi tҥo nên mӝWEiFKNKRDWRjQWKѭYӅ não bӝ và cách sӱ dөng
não bӝ (An Enyclopedia of WKH%UDLQDQG,WV8VH
7URQJÿyWiFSKҭP³8VH+HDG´ÿѭӧc giӟi thiӋXYjRÿҫu mùa xukQQăPÿmÿѭDÿӃQFKRÿӝc giҧ chính
thӭFÿҫu tiên.
NӃXQKѭWURQJJLDLÿRҥQÿҫu chӍ ÿѭӧc Tony dùng cho viӋc ghi nhӟ thì sau
này vӟi nhӳQJWtQKQăQJѭXYLӋt cӫa mình, ÿmÿѭӧc dùng cho nhiӅXOƭQKYӵc khác
QKDX'Rÿy7RQ\%X]DQÿmFQJHPWUDLPuQKOj%DUU\%X]DQÿmYLӃt tác phҭm:
³7KH0LQG0DS%RRN´- mӝt tác phҭm khá hoàn chӍnh vӅ FNJQJQKѭYLӋc áp dөng
QyYjRFiFOƭQKYӵc khác nhau. CuӕQViFKQj\ÿmWUuQKEj\FiFOtWKX\Ӄt vӅ não
bӝ, quan hӋ giӳa sáng tҥo và trí nhӟ, các quy luұWNƭWKXұt lұp FNJQJQKѭVӵ khái
qt hóa các ӭng dөng cӫa trong tӯQJOƭQKYӵc cӫDFiQKkQJLDÿuQKJLiRGөc,

NLQKGRDQKYjFiFOƭQKYӵc chuyên môn khác.
Dӵa trên nhӳng lí thuyӃt cӫa Tony Buzan nhiӅu tác giҧ NKiFFNJQJÿmQJKLrQ
cӭXÿӇ phát triӇQNƭWKXұt này cho tӯQJOƭQKYӵc cө thӇ QKѭ
- CuӕQViFK³:ULWLQJWKHQDWXUDOZD\´Fӫa tác giҧ Gabereiele Rico là tác
phҭm tiên phong trong viӋc ӭng dөng FKROƭQKYӵc ghi chép.


3
- ĈӇ dành riêng cho nhӳQJ QJѭӡi hoҥW ÿӝQJ WURQJ OƭQK Yӵc kinh doanh
WKѭѫQJPҥi, cӕ vҩn Joyco Wycoff cӫa Tony BuzDQÿmYLӃt cuӕn sách hoàn chӍnh
ÿӇ áp dөng WURQJ NLQK GRDQK ³0LQG 0DS &UHFLWLYLW\$QG3UROH6ORYLQJ´GRQKj[Xҩt bҧn Berkey NewYork (1991). Trong
cuӕn sách này tác giҧ ÿmJӧi ý sӱ dөng công thӭc chung cӫa vӟi chӫ thӇ ÿһt ӣ giӳa
và vây quanh là các nhánh phát sinh vӟi chӫ ÿӅ (Who? When? What? Where?
Why? How? Money?) khi tҥo ra mӝt trong quҧn lí mӝt dӵ án.
Trong cuӕQViFK³6ҳp xӃSêWѭӣng vӟi bҧQÿӗ WѭGX\´Fӫa nhóm tác giҧ:
Jean-Luc deladriere -Frederic Le Bihan - Piere Mongin - 'HQLV5HEDXGÿmÿӅ cұp
ÿӃQFiFKÿѭDUDêWѭӣng và cách tӵ sҳp xӃp chúng theo cách riêng cӫa bҧQWKkQÿӇ
mang lҥi hiӋu quҧ hӑc tұp tӕt nhҩt. KhҷQJÿӏnh vai trị vơ cùng quan trӑng trong
viӋc ӭng dөng bҧQÿӗ WѭGX\WURQJUqQOX\Ӌn phát triӇQQăQJOӵc tӵ hӑc cho con
QJѭӡi.
Ӣ ViӋt Nam, mӟi xuҩt hiӋn ӣ Qѭӟc ta khoҧQJQăPWUӣ lҥLÿk\WK{QJTXD
mӝt sӕ tác phҭPÿѭӧc biên dӏch lҥLQKѭUse your head (Sӱ dөng bӝ óc cӫa bҥn),
Use Your (Sӱ dөng trí nhӟ cӫa bҥQ
«YYFNJQJÿmÿӅ cұSÿӃn các ӭng dөng cӫa
bҧQÿӗ WѭGX\WURQJKӑc tұp. Tuy nhiên, thӡLJLDQÿҫu tWÿѭӧc mӑLQJѭӡi chú ý
ÿӃQÿһc biӋt là giӟi hӑc sinhVLQKYLrQFiFQKjVѭSKҥm. HiӋn nay, viӋc sӱ dөng
công cө WUrQÿDQJGҫn phә biӃn trong giӟi trҿĈLӇQKuQKÿyOjKRҥWÿӝng nghiên
cӭu ӭng dөng và phә biӃn cӫDQKyP7ѭGX\Pӟi (New Think Group-NTG). Nhóm
Qj\ÿmFyF{QJUҩt lӟn trong viӋc biên dӏch tác phҭP³0LQG0DSDWZRUN´UD

tiӃng ViӋt. Nhӳng dӵ án mà NTG thӵc hiӋQQKѭӭng dөng trong viӋc hӑc nhóm,
trong hӑc ngoҥi ngӳ và hӑc các mơn xã hӝLNKiFÿmUҩt thành công, cNJQJÿѭӧc
nhiӅu nhà giáo áp dөng trong viӋc giҧng dҥy trên lӟp.
3. Mөc tiêu và nhiӋm vө nghiên cӭu
3.1.Mͭc tiêu nghiên cͱu
7UrQFѫVӣ nhӳng nghiên cӭu vӅ FѫVӣ lí luұn và thӵc tiӉn vӅ bҧQÿӗ WѭGX\
tiӃn hành thiӃt kӃ và sӱ dөng bҧQÿӗ WѭGX\ trong quá trình dҥy hӑc nhҵm tích cӵc
KyDWѭGX\Fӫa hӑc sinh, góp phҫQÿәi mӟLSKѭѫQJSKiSYjQkQJFDRFKҩWOѭӧng
dҥy hӑFĈӏa lí lӟp 10- THPT WKHRKѭӟng phát triӇQQăQJOӵFQJѭӡi hӑc.
3.2. Nhi͏m vͭ nghiên cͱu
ĈӅ tài tұp trung giҧi quyӃt mӝt sӕ nhiӋm vө FѫEҧn sau:
- Nghiên cӭXFѫVӣ lí luұQYjFѫVӣ thӵc tiӉn cӫa viӋc thiӃt kӃ và sӱ dөng
bҧQÿӗ WѭGX\WURQJ dҥy hӑFĈӏa lí ӣ WUѭӡng phә thông.


4
- 3KѭѫQJSKiSWhiӃt kӃ sӱ dөng bҧQÿӗ WѭGX\WURQJGҥy và hӑFĈӏa lí lӟp
10 -THPT bҵng phҫn mӅm Imind Map.
- Vұn dөng phҫn mӅP,PLQG0DSÿӇ thiêt kӃ mӝt sӕ hӑFĈӏa lí lӟp 107+37WKHRKѭӟng phát triӇQQăQJOӵFQJѭӡi hӑc.
- TiӃn hành thӵc nghiӋPVѭSKҥm nhҵm kiӇm chӭng tính khҧ thi và hiӋu quҧ
thӵc tӃ cӫa phҫn mӅm Imind Map trong dҥy hӑFĈӏa lí lӟp 10- THPT.
- Ĉѭa ra kӃt luұn và kiӃn nghӏ cҫn thiӃt.
ĈӕLWѭӧng và phҥm vi nghiên cӭu
Ĉ͙LW˱ͫng nghiên cͱu
ĈӅ tài nghiên cӭXSKѭѫQJSKiSӭng dөng phҫn mӅm Imimap trong dҥy hӑc
Ĉӏa lí 10 - 7+37WKHRKѭѫQJSKiWWULӇQQăQJOӵFQJѭӡi hӑc
4.2. Ph̩m vi nghiên cͱu
- Nӝi GXQJÿӅ tài tұp trung vào viӋc ӭng dөng phҫn mӅm Imimap ÿӇ thiӃt
kӃ mӝt sӕ bài hӑc Ĉӏa lí 10 - 7+37WKHRKѭӟng phát triӇQQăQJOӵFQJѭӡi hӑc.
- VӅ khơng gian: TҥLWUѭӡng THPT ViӋt Trì.

3KѭѫQJSKiSQJKLrQFӭu
5.1. 3KѭѫQJSKiSWKXWKұp thơng tin, phân tích, tәng hӧp tài liӋu
- ĈӇ thӵc hiӋn nhiӋm vө cӫDÿӅ WjLÿk\OjPӝt trong nhӳQJSKѭѫQJSKiS
quan trӑng và cҫn nhiӅu thӡi gian, công sӭc nhҩt. ViӋc thu thұSWK{QJWLQÿѭӧc lҩy
tӯ nhiӅu nguӗn tài liӋXNKiFQKDXQKѭ6iFKJLiRNKRDFiFViFKWKDPNKҧo, các
tài liӋu có nӝi dung liên quan. 6DXÿyWLӃn hành tәng hӧSSKkQWtFKÿӕi chiӃu các
nguӗn.
5.2. 3KѭѫQJSKiSNKҧRViWÿLӅu tra
- Tìm hiӇXÿLӅu tra thӵc tӃ ӣ mӝt sӕ WUѭӡQJ7+37WUrQÿӏa bàn tӍnh Phú
Thӑ thông qua phiӃXÿLӅXWUDWUDRÿәi ý kiӃn vӟi giáo viên, hӑc sinh, dӵ giӡ nhҵm
thu thұp thông tin thӵc tӃ vӅ viӋc ӭng dөng bҧQÿӗ WѭGX\WURQJGҥy hӑc, tӯ ÿy
hiӇXÿѭӧc thӵc trҥQJYjÿѭDUDQKӳQJSKѭѫQJKѭӟng hӧp lí nâng cao chҩWOѭӧng
dҥy và hӑc.
5.3. 3KѭѫQJSKiSWKӕng kê toán hӑc
- Vұn dөng lý thuyӃt xác suҩt và thӕng kê toán hӑFÿӇ phân tích, xӱ lý các kӃt
quҧ WKXÿѭӧc sau khi thӵc nghiӋPVѭSKҥm nhҵP[iFÿӏnh thӵc trҥQJ[XKѭӟng
phát triӇn cӫDFiFÿӕLWѭӧng nghiên cӭXYjOjPWăQJWtQKNKiFKTXDQFKRNӃt quҧ
nghiên cӭu cӫDÿӅ tài.


5
5.4. 3KѭѫQJSKiSWKӵc nghiӋm
- ThiӃt kӃ và tә chӭc dҥy hӑc vӟi các bҧQÿӗ WѭGX\WURQJPӝt sӕ bài hӑFĈӏa
lí lӟp 10. Tӯ kӃt quҧ thӵc nghiӋm rút ra nhӳng nhұn xét cҫn thiӃWOLrQTXDQÿӃn
các giҧLSKiSÿӅ xuҩt trong nӝLGXQJÿӅ tài. KӃt quҧ thӵc nghiӋPOjFѫVӣ ÿӇ kiӇm
chӭng tính khҧ thi cӫDÿӅ tài.
6. Cҩu trúc cӫa khóa luұn
&KѭѫQJ
&ѫVӣ lí luұn và thӵc tiӉn cӫa viӋc sӱ dөng Imindmap trong dҥy hӑFĈӏa lí
ӣ WUѭӡng phә WK{QJWKHRKѭӟng phát triӇQQăQJOӵFQJѭӡi hӑc.

&KѭѫQJ
ThiӃt kӃ và sӱ dөng BҧQÿӗ WѭGX\ trong dҥy hӑFĈӏa lí 10- Trung hӑc phә
thơng WKHRKѭӟng phát triӇQQăQJOӵFQJѭӡi hӑc.
&KѭѫQJ
Thӵc nghiӋPVѭSKҥm.


6
PHҪN NӜI DUNG
&KѭѫQJ
&Ѫ6Ӣ LÍ LUҰN VÀ THӴC TIӈN CӪA VIӊC SӰ DӨNG IMINDMAP
TRONG DҤY HӐ&ĈӎA LÍ Ӣ 75ѬӠNG PHӘ THƠNG 7+(2+ѬӞNG
PHÁT TRIӆ11Ă1*/Ӵ&1*ѬӠI HӐC
1.&ѫVӣ lí luұn
1.1.1. B̫n ch̭t cͯa q trình d̩y h͕c Ĉ͓a lí ͧ WU˱ͥng ph͝ thơng
1.1.1.1. Khái ni͏m v͉ quá trình d̩y h͕c
7KHRTXDQÿLӇm cӫD9ѭJRW[N\/;- 1934) và nhiӅu nhà giáo dөc
ÿѭѫQJWKӡi, dҥy hӑFOjTXiWUuQKWѭѫQJWiFJLӳa hoҥWÿӝng dҥy cӫa giáo viên (GV)
và hoҥWÿӝng hӑc cӫa hӑc sinh (HS). Muӕn dҥy tӕt, hoҥWÿӝng dҥy cӫa giáo viên
chӍ nên giӳ vai trò chӫ ÿҥRKѭӟng dүn. Muӕn hӑc tӕt hӑc sinh phҧi tuân theo sӵ
OmQKÿҥo, tә chӭFÿLӅu khiӇn cӫa giáo viênÿӗng thӡi phҧi chӫ ÿӝng, tích cӵc,
sáng tҥo trong q trình hӑc tұp cӫa bҧn thân [10]. Theo NguyӉQ9ăQ7Xҩn (2009),
³4uá trình dҥy hӑc là chuӛi liên tiӃSFiFKjQKÿӝng dҥ\KjQKÿӝng cӫDQJѭӡi dҥy
YjQJѭӡi hӑFÿDQ[HQYjWѭѫQJWiFYӟi nhau trong khoҧng không gian và thӡi gian
nhҩWÿӏnh, nhҵm thӵc hiӋn các nhiӋm vө dҥy hӑc´.
Tóm lҥi, q trình dҥy hӑc có thӇ hiӇu là quá trình hoҥWÿӝng phӕi hӧp giӳa
giáo viên và hӑc sinh7URQJÿy, hoҥWÿӝng cӫa giáo viên ÿyQJYDLWUzFKӫ ÿҥo,
hoҥWÿӝng cӫa hӑc sinh ÿyQJYDLWUzFKӫ ÿӝng nhҵm thӵc hiӋn mөFÿtFKGҥy hӑc.
Bҧn chҩt cӫa quá trình dҥy hӑc chính là q trình nhұn thӭc. Nhұn thӭc là
sӵ phҧn ánh hiӋn thӵFNKiFKTXDQYjRQmRQJѭӡLĈyOjVӵ phҧn ánh tâm lý cӫa

FRQQJѭӡi bҳWÿҫu tӯ cҧm giác. Sӵ hӑc tұp cӫa hӑc sinh FNJQJOjTXiWUuQKSKҧn
iQKQKѭYұy. Sӵ phҧQiQKÿyOjVӵ phҧQiQKÿLWUѭӟc, có tính chҩt cҧi tҥo mà mӭc
ÿӝ cao nhҩt cӫa tính chҩt cҧi tҥRÿyOjVӵ sáng tҥo. Sӵ phҧQiQKÿyNK{QJSKҧi thө
ÿӝQJQKѭFKLӃFJѭѫQJPjEDRJLӡ FNJQJEӏ khúc xҥ TXDOăQJNtQKFKӫ quan cӫa
mӛLQJѭӡLQKѭTXDWULWKӭc, kinh nghiӋm, nhu cҫu, hӭng thú,«Fӫa chӫ thӇ nhұn
thӭc. Sӵ phҧQiQKÿyFyWtQKWtFKFӵc thӇ hiӋn ӣ chӛ Qyÿѭӧc thӵc hiӋn trong tiӃn
trình phân tích - tәng hӧp cӫDQmRQJѭӡi và có tính lӵa chӑn. Trong vơ sӕ nhӳng
sӵ vұt và q trình cӫa hiӋn thӵc khách quan, chӫ thӇ tích cӵc lӵ chӑn nhӳng cái
trӣ WKjQKÿӕLWѭӧng phҧn ánh cӫa hӑ. Vì vұy, vӟLWѭFiFKOjFKӫ thӇ có ý thӭc, hӑc
sinh có khҧ QăQJSKҧn ánh khách quan vӅ nӝi dung và chӫ quan vӅ hình thӭc,
QJKƭDOjYӅ nӝi dung hӑc sinh có khҧ QăQJSKҧQiQKÿ~QJEҧn chҩt và nhӳng quy
luұt cӫa thӃ giӟi khách quan, cịn vӅ hình thӭc, mӛi hӑc sinh FySKѭѫQJSKiSSKҧn
ánh riêng cӫa mình. Quá trình hӑc tұp cӫa hӑc sinh FNJQJGLӉn ra theo công thӭc


7
nәi tiӃng cӫD9,/rQLQ³7ӯ trӵFTXDQVLQKÿӝQJÿӃQWѭGX\WUӯXWѭӧng, tӯ WѭGX\
trӯu WѭӧQJÿӃn thӵc tiӉQÿyOjFRQÿѭӡng biӋn chӭng cӫa sӵ nhұn thӭc chân lý,
nhұn thӭc hiӋn thӵFNKiFKTXDQ´ [17]. Xét tồn bӝ q trình nhұn thӭc chung cӫa
ORjLQJѭӡLFNJQJQKѭFӫa hӑc sinh ÿӅu thӇ hiӋm theo công thӭFÿyVRQJWURQJWӯng
JLDLÿRҥn cө thӇ, tuǤ WKHRÿLӇm xuҩt phát trong quá trình nhұn thӭc mà có thӇ ÿL
tӯ cө thӇ ÿӃn trӯXWѭӧng và tӯ trӯXWѭӧQJÿӃn cө thӇ, tӯ ÿѫQQKҩWÿӃn khái quát và
tӯ NKiLTXiWÿӃQÿѫQQKҩt. HoҥWÿӝng nhұn thӭc cӫa hӑc sinh trong quá trình dҥy
hӑFÿѭӧc sӵ OmQKÿҥo, tә chӭFÿiӅu khiӇn cӫa giáo viên vӟi nhӳQJÿLӅu kiӋQVѭ
phҥm nhҩWÿӏQKQrQQyFyWtQKÿӝFÿiRWKӇ hiӋQQKѭVDX. [17]
³Q trình nhұn thӭc cӫa hӑc sinh khơng diӉQUDWKHRFRQÿѭӡng mò mүm,
thӱ YjVDLQKѭTXiWUuQKQKұn thӭc chung cӫDORjLQJѭӡi mà diӉn ra theo con ÿѭӡng
ÿmÿѭӧFNKiPSKiÿѭӧc nhӳng nhà xây dӵng nӝi dung dҥy hӑFYjQJѭӡi giáo
viên gia cơng vào´. [17]
³Q trình nhұn thӭc cӫa hӑc sinh khơng phҧi là q trình tìm ra cái mӟi

cho nhân loҥi mà là tái tҥo lҥi tri thӭc cӫa nhân loҥLÿmWҥo ra, nên cái mà hӑ nhұn
thӭFÿѭӧc chӍ là mӟLÿӕi vӟi hӑ mà thôi´. [17]
Trong mӝt thӡLJLDQWѭѫQJÿӕi ngҳn, hӑc sinh có thӇ OƭQKKӝi mӝt khӕLOѭӧng
tri thӭc rҩt lӟn mӝt cách thuұn lӧi. Chính vì vұy, trong q trình hӑc tұp cӫa hӑc
sinh phҧi cӫng cӕ, tұp vұn dөng, kiӇPWUDÿánh giá tri thӭc, kӻ QăQJNӻ xҧo nhҵm
biӃn chúng thành tài sҧn riêng cӫa bҧn thân hӑ. Trong quá trình dҥy hӑc cҫn phҧi
chú ý tӟLWtQKÿһc biӋWÿyWURQJTXiWUuQKQKұn thӭc cӫa hӑc sinh ÿӇ tránh sӵ ÿӗng
nhҩt quá trình nhұn thӭc chung cӫDORjLQJѭӡi vӟi quá trình nhұn thӭc cӫDQJѭӡi
hӑc sinh6RQJFNJQJNK{QJYuTXiFRLWUӑQJWtQKÿӝFÿiRÿyPjWKLӃu quan tâm
ÿ~QJPӭc tӟi viӋc tә chӭc cho hӑc sinh dҫn dҫn tìm hiӇu và tham gia các hoҥt
ÿӝng khoa hӑc vӯa sӭc, nâng cao dҫn qua các lӟSÿӇ chuҭn bӏ cho sӵ khai thác tri
thӭFÿӇ tham gia nghiên cӭu khoa hӑFWURQJWѭѫQJODL1yLWyPOҥi, bҧn chҩt cӫa
q trình dҥy hӑc chính là q trình nhұn thӭFÿӝFÿiRFӫa hӑc sinh.
Ĉ̿FÿL͋m q trình d̩y h͕FĈ͓a lí ͧ WU˱ͥng ph͝ thơng
ĈһFÿLӇm cӫa q trình dҥy hӑc Q trình dҥy hӑFOjTXiWUuQKWѭѫQJWiF
giӳDFRQQJѭӡi vӟi nhau (giáo viên và hӑc sinh) chӏXWiFÿӝng cӫa vô sӕ FiFÿLӅu
kiӋn ҧQKKѭӣQJQKѭNLQKWӃ, chính trӏ, tâm lí, xã hӝi, khoa hӑc kӻ thuұt,...Cho nên
viӋc xem xét bҧn chҩt cӫa quá trình dҥy hӑc cҫn có cái nhìn tәng qt. Q trình
dҥy hӑc có nhӳng bҧn chҩWVDXÿk\%~WNê7ULӃt hӑc - NXB Sӵ thұt, Hà Nӝi 1963.
³Quá trình dҥy hӑc là mӝt bӝ phұn cӫDTXiWUuQKVѭSKҥm tәng thӇ. Quá
WUuQKVѭSKҥm tәng thӇ WKѭӡng gӗm hai quá trình bӝ phұn: quá trình dҥy hӑc và


8
q trình giáo dөF7URQJÿyTXiWUuQKGҥy hӑc là bӝ phұn chính, nó hình thành
và phát triӇn 7tri thӭc, kӻ QăQJNӻ xҧo cho hӑc sinh´. [17]
³Quá trình dҥy hӑc là mӝt quá trình nhұn thӭc, thông qua hoҥWÿӝng hӑc mӝt hoҥWÿӝng nhұn thӭFÿӝFÿiRFӫa hӑc sinh, làm cho hӑc sinh OƭQKKӝLÿѭӧc
nhӳng kinh nghiӋm xã hӝLPjORjLQJѭӡLÿmWtFKONJ\ÿѭӧc´. [17]
³Quá trình dҥy hӑc là mӝt quá trình tâm lí. Q trình dҥy hӑc khơng chӍ bao
gӗm các q trình mang tính nhұn thӭc mà cịn có sӵ giao tiӃp giӳa giáo viên vӟi

hӑc sinh, hӑc sinh vӟi hӑc sinh. Trong hӑc tұp hӑc sinh tiӃp thu không chӍ bҵng
WѭGX\PjFzQEҵng cҧm xúc. Sӵ FK~êVD\Pr[~FÿӝQJÿӅu chiӃm ít nhҩt mӝt
nӱa nhӳQJ ÿLӅu kiӋn cӫa nhұn thӭc. Giao tiӃp trong quá trình dҥy hӑc có ҧnh
Kѭӣng rҩt mҥQKÿӃQÿӝQJFѫKӑc tұp, tӟi sӵ KuQKWKjQKWKiLÿӝ hӑc tұp cӫa hӑc
sinh´. [17]
Quá trình dҥy hӑc là mӝt q trình xã hӝi, nghƭa là có sӵ WѭѫQJWiFJLӳa
QJѭӡi vӟLQJѭӡLQJѭӡi vӟi xã hӝi bao hàm tә, nhóm, lӟp hӑc sinh, tұp thӇ Vѭ
phҥm, xã hӝLWURQJWUѭӡng, xã hӝLQJRjLWUѭӡng, thông qua các hoҥWÿӝng chính
khóa và ngoҥi khóa.
Q trình dҥy hӑc là mӝt quá trình hӑc sinh vӯa là chӫ thӇ vӯa là khách thӇ.
HoҥWÿӝng mang tính khách thӇ cӫa hӑc sinh là hoҥWÿӝng diӉQUDGѭӟi sӵ Kѭӟng
dүn, tә chӭc, kiӇm tra và giám sát cӫa giáo viên. HoҥWÿӝng mang tính chӫ thӇ cӫa
hӑc sinh là sӵ chӫ ÿӝng, tӵ giác, tích cӵc tham gia vào quá trình dҥy hӑc.
Quá trình dҥy hӑc là mӝWTXiWUuQKÿӝng vӯa mang tính әQÿӏnh, vӯa mang
tính bҩt әQÿӏnh. Mang tính әQÿӏnh vì giáo viên và hӑc sinh dҥy và hӑc theo mӝt
kӃ hoҥch có mөFÿtFKFySKѭѫQJSKiSU}UjQJ0DQJWtQKEҩt әQÿӏnh vì con
QJѭӡi hoҥWÿӝng khơng chӍ theo kiӃn thӭc, kӻ QăQJYjPRQJPXӕn cӫa mình mà
cịn theo nhӳQJÿLӅu kiӋn nӝLWkPFNJQJQKѭQJRҥi cҧQKWiFÿӝng.
Ĉ͝i mͣi SK˱˯QJSKiSG̩y h͕c
1.1.2.KiLQL͏Pÿ͝LPͣLSK˱˯QJSKiSG̩\K͕F
3KѭѫQJSKiSGҥy hӑc là mӝt phҥm trù cӫa khoa hӑc giáo dөc. ViӋFÿәi mӟi
PPDH cҫn dӵDWUrQFѫVӣ khoa hӑc và thӵc tiӉn. Tùy theo mӛi cách tiӃp cұn khác
nhau có thӇ có nhӳQJTXDQÿLӇm khác nhau vӅ ÿәi mӟi PPDH. Vì vұy có nhӳng
ÿӏQKKѭӟng khác nhau và biӋn pháp khác nhau trong viӋFÿәi mӟi PPDH và khơng
có cơng thӭc chung duy nhҩt cho viӋFÿәi mӟi. Trong thӵc tiӉn cҫn xuҩt phát tӯ
hoàn cҧnh cө thӇ ÿӇ [iFÿӏnh và áp dөng nhӳQJÿӏQKKѭӟng và biӋn pháp thích
hӧp. [11]


9

Theo TS. NguyӉQ9ăQ&ѭӡng - %HUQG0HLHU³Ĉәi mӟi PPDH là cҧi tiӃn
nhӳng hình thӭc và cách thӭc làm viӋc kém hiӋu quҧ cӫa giáo viên và hӑc sinh,
sӱ dөng nhӳng hình thӭc và cách thӭc hiӋu quҧ KѫQQKҵm nâng cao chҩWOѭӧng
dҥy hӑc, phát huy tính tích cӵc, tӵ lӵc và sáng tҥo, phát triӇQQăQJOӵc cӫa hӑc
VLQK´Ĉәi mӟL33'+ÿӕi vӟi giáo viên, bao gӗm:
- Ĉәi mӟi viӋc lұp kӃ hoҥch dҥy hӑc, thiӃt kӃ bài dҥy;
- Ĉәi mӟi PPDH trên lӟp hӑc;
- Ĉәi mӟi viӋc kiӇPWUDÿiQKJLiNӃt quҧ hӑc tұp.
- Ĉәi mӟL33'+ÿӕi vӟi hӑFVLQKOjÿәi mӟLSKѭѫQJSKiSKӑc tұSĈәi mӟi
PPDH cҫQÿѭӧc tә chӭFOmQKÿҥo và hӛ trӧ tӯ các cҩp quҧn lý giáo dөFÿһc biӋt
OjFiFWUѭӡng phә thông qua nhӳng biӋn pháp thích hӧp.
1.1.2.2. MͭFÿtFKÿ͝i mͣLSK˱˯QJSKiSG̩y h͕c
Giáo dөc là nӅn tҧng cӫa sӵ phát triӇn khoa hӑc - công nghӋ, phát triӇn
nguӗn nhân lӵFÿiSӭng nhu cҫu cӫa xã hӝi hiӋQÿҥLYjÿyQJYDLWUzFKӫ yӃu trong
viӋc nâng cao ý thӭc dân tӝc, tinh thҫn trách nhiӋPYjQăQJOӵc cӫa các thӃ hӋ
hiӋn nay và mai sau. Nhӳng yêu cҫu cӫa nӅn kinh tӃ - xã hӝLÿӕi vӟi giáo dөFÿӕi
vӟLÿӝLQJNJODRÿӝng là nhӳQJFѫVӣ quan trӑng cho viӋF[iFÿӏQKSKѭѫQJKѭӟng
phát triӇn giáo dөc. Sӵ phát triӇn kinh tӃ - xã hӝLÿһt ra nhӳng yêu cҫXÿӕi vӟi
giáo dөc trên nhiӅXSKѭѫQJGLӋn. Giáo dөFÿӭQJWUѭӟc mӝt thӱ thách là tri thӭc
cӫDORjLQJѭӡLWăQJQJj\FjQJQKDQKQKѭQJFNJQJOҥc hұu nhanh chóng. Mһt khác,
thӏ WUѭӡQJODRÿӝQJOX{QÿzLKӓi mӝWÿӝLQJNJODRÿӝng ngày càng cao vӅ QăQJOӵc
KjQKÿӝng, khҧ QăQJViQJWҥo, linh hoҥt, tính trách nhiӋPQăQJOӵc cӝQJWiFFNJQJ
QKѭkhҧ QăQJJLҧi quyӃt các vҩQÿӅ phӭc hӧp trong nhӳng tình huӕQJWKD\ÿәi.
[11]
Ĉәi mӟi giáo dөFÿDQJGLӉn ra trên quy mơ tồn cҫu. Bӕi cҧnh trên tҥo nên
nhӳQJWKD\ÿәi sâu sҳc trong giáo dөc, tӯ quan niӋm vӅ chҩWOѭӧng giáo dөc, xây
dӵQJQKkQFiFKQJѭӡi hӑc ÿӃn cách tә chӭc quá trình và hӋ thӕng giáo dөc. Nhà
WUѭӡng tӯ chӛ khép kín chuyӇn sang mӣ cӱa rӝQJUmLÿӕi thoҥi vӟi xã hӝi và gҳn
bó chһt chӁ vӟi nghiên cӭu khoa hӑc - cơng nghӋ và ӭng dөng; nhà giáo thay vì
chӍ truyӅQÿҥt tri thӭc, chuyӇn sang cung cҩSFKRQJѭӡi hӑFSKѭѫQJSKiSWKX

nhұn thông tin mӝt cách hӋ thӕQJFyWѭGX\SKkQWtFKYjWәng hӧSĈҫXWѭFKR
giáo dөc tӯ chӛ ÿѭӧF[HPQKѭOjSK~FOӧi xã hӝi chuyӇQVDQJÿҫXWѭFKRSKiW
triӇn. Vì vұy, các quӕc gia, tӯ nhӳQJQѭӟFÿDQJSKiWWULӇQÿӃn nhӳng nѭӟc phát
triӇQÿӅu nhұn thӭFÿѭӧc vai trò và vӏ WUtKjQJÿҫu cӫa giáo dөFÿӅu phҧLÿәi mӟi
giáo dөFÿӇ có thӇ ÿiSӭng mӝWFiFKQăQJÿӝQJKѫQKLӋu quҧ KѫQWUӵc tiӃSKѫQ


10
nhӳng nhu cҫu cӫa sӵ phát triӇQÿҩWQѭӟc. Trong giáo dөFTX\WUuQKÿjRWҥRÿѭӧc
xem QKѭOjPӝt hӋ thӕng bao gӗm các yӃu tӕ: mөFWLrXFKѭѫQJWUuQKÿjRWҥo, nӝi
dung, hình thӭc tә chӭc dҥy hӑFSKѭѫQJSKiSGҥy hӑc. PPDH là khâu rҩt quan
trӑng bӣi lӁ PPDH có hӧp lý thì hiӋu quҧ cӫa viӋc dҥy hӑc mӟLFDRSKѭѫQJSKiS
có phù hӧp thì mӟi có thӇ SKiWKX\ÿѭӧc khҧ QăQJWѭGX\ViQJWҥo cӫDQJѭӡi hӑc.
Bӣi vұy, viӋFÿәi mӟi giáo dөFWUѭӟc hӃt là viӋFÿәi mӟi PPDH.
7UѭӟFÿk\ÿDVӕ FiF33'+FNJNӻ, lҥc hұu, chӫ yӃu mang tính chҩW³WKҫy
truyӅQÿҥt, trị tiӃp nhұn, ghi nhӟ´³WKҫ\ÿӑFWUzFKpS´ cùng vӟi áp lӵc thi cӱ và
lҥc hұu trong cách kiӇPWUDÿiQKJLiJҫQQKѭNK{QJFK~êÿӃn nhu cҫu, hӭng thú
cӫDQJѭӡi hӑc thì trong hӋ thӕng các PPDH quen thuӝc tӯ nhӳng thұp kӍ gҫQÿk\
ÿmFyQKLӅu PPDH tiӃn bӝ nhҵm phát huy tính tích cӵc nhұn thӭFQJѭӡi hӑc, coi
trӑng nhu cҫu, hӭng thú cӫDQJѭӡi hӑc, gҳn kiӃn thӭc vӟi thӵc tiӉn cuӝc sӕng.
Trong các PPDH này, giáo viên vүQÿyQJYDLWUzFKӫ ÿҥROjQJѭӡi tә chӭFÿLӅu
khiӇn các hoҥWÿӝng dҥy hӑc nên nhiӋm vө và vai trò cӫDQJѭӡLJLiRYLrQÿDGҥng
KѫQSKӭc tҥSKѫQ. 1Kѭvұ\ÿәi mӟi PPDH là phҧi làm sao cho:
- Hӑc có hiӋu quҧ KѫQ
- Bài hӑc phҧi trӣ QrQVLQKÿӝQJKѫQ
- Quan hӋ cӫa giáo viên vӟi hӑFVLQKFNJQJQKѭJLӳa các hӑc sinh phҧi tӕWKѫQ
- HoҥWÿӝng hӑc tұp phҧLSKRQJSK~KѫQKӑFVLQKÿѭӧc hoҥWÿӝng nhiӅXKѫQ
- Giáo viên phҧi có nhiӅXFѫKӝLJL~Sÿӥ hӑFVLQKKѫQ
- Quan tâm nhiӅXKѫQWӟi sӵ phát triӇQWtQKÿӝc lұp, sáng tҥo,... cӫDQJѭӡi hӑc.
1.1.2.3. M͡t s͙ [XK˱ͣQJÿ͝i mͣLSK˱˯QJSKiSJLiRGͭc hi͏n nay

Phát huy tính tích cӵc, tӵ lӵc, chӫ ÿӝng, sáng tҥo cӫDQJѭӡi hӑc. ChuyӇn
trӑng tâm hoҥWÿӝng tӯ giáo viên sang hӑc sinh. ChuyӇn lӕi hӑc tӯ thơng báo tái
hiӋn sang tìm tịi, khám phá thơng qua viӋc vұn dөQJFiFTXDQÿLӇm dҥy hӑFQKѭ
Dҥy hӑc giҧi quyӃt vҩQÿӅ; Dҥy hӑc theo tình huӕng; Dҥy hӑFÿӏQKKѭӟng hành
ÿӝng.
7ăQJFѭӡng sӱ dөng thông tin trên mҥng, sӱ dөng tӕLѭXFiFSKѭѫQJWLӋn
dҥy hӑFÿһc biӋt là tin hӑc và công nghӋ thông tin vào dҥy hӑc.
Sӱ dөng các kӻ thuұt dҥy hӑc phát huy tính tích cӵc và sáng tҥR 7ăQJ
Fѭӡng rèn luyӋQQăQJOӵFWѭGX\NKҧ QăQJYұn dөng kiӃn thӭc vào cuӝc sӕng thӵc
tӃ. ChuyӇn tӯ lӕi hӑc nһng vӅ tiêu hoá kiӃn thӭc sang lӕi hӑc coi trӑng viӋc vұn
dөng kiӃn thӭc.
7ăQJFѭӡQJFiF33'+ÿһc thù bӝ môn.


11
Ĉәi mӟi viӋc thiӃt kӃ và chuҭn bӏ bài hӑc, cҧi tiӃn các PPDH truyӅn thӕng,
kӃt hӧSÿDGҥng các PPDH.
BӗLGѭӥQJSKѭѫQJSKiSKӑc tұp cho hӑc sinh. Phөc vө ngày càng tӕWKѫQ
hoҥWÿӝng tӵ hӑFYjSKѭѫQJFKkPKӑc suӕWÿӡi. Khơng chӍ dҥy kiӃn thӭc mà cịn
dҥy cách hӑc, trang bӏ cho hӑFVLQKSKѭѫQJSKiSKӑc tұSSKѭѫQJSKiSWӵ hӑFÿӇ
thӵc hiӋQSKѭѫQJFKkPKӑc suӕWÿӡi.
Cҧi tiӃn viӋc kiӇPWUDÿiQKJLi7ӯQJEѭӟFÿәi mӟi viӋc kiӇPWUDÿiQKJLi
giҧm viӋc kiӇm tra trí nhӟ ÿѫQWKXҫn, khuyӃn khích viӋc kiӇm tra khҧ QăQJVX\
luұn, vұn dөng kiӃn thӭc; sӱ dөng nhiӅu loҥi hình kiӇm tra thích hӧp vӟi tӯng mơn
hӑc.
Cá thӇ hố viӋc dҥy hӑc, gҳn dҥy hӑc vӟi nghiên cӭu khoa hӑc vӟi mӭFÿӝ
ngày càng cao (theo sӵ phát triӇn cӫa hӑc sinh, theo cҩp hӑc, bұc hӑc).
Ĉ͓QKK˱ͣQJÿ͝i mͣLSK˱˯QJSKiS, hình thͱc t͝ chͱc d̩y h͕FĈ͓a lí ͧ
WU˱ͥng ph͝ thơng
Ĉ͓QKK˱ͣQJÿ͝i mͣLSK˱˯QJSKiSG̩y h͕FĈ͓a lí ͧ WU˱ͥng ph͝ thơng

Nghӏ quyӃW7:NKyD9,,ÿm[iFÿӏQK³.KX\Ӄn khích tӵ hӑF´SKҧL³ÈS
dөng nhӳQJSKѭѫQJSKiSJLiRGөc hiӋQÿҥLÿӇ bӗLGѭӥng cho hӑFVLQKQăQJOӵc
WѭGX\ViQJWҥRQăQJOӵc giҧi quyӃt vҩQÿӅ´. [12- mөc 1]
Nghӏ quyӃt TW2 khóa VIII tiӃp tөc khҷQJÿӏnh phҧL³Ĉәi mӟLSKѭѫQJSKiS
giáo dөFÿjRWҥo, khҳc phөc lӕi truyӅn thө mӝt chiӅu, rèn luyӋn thành nӃSWѭGX\
sáng tҥo cӫDQJѭӡi hӑF´. [12- mөc 3]
ĈӏQKKѭӟQJWUrQÿk\ÿmÿѭӧc pháp chӃ hóa trong Luұt giáo dөc có ghi
³3KѭѫQJSKiSJLiRGөc phә thơng phҧi phát huy tính tích cӵc, tӵ giác, chӫ ÿӝng
sáng tҥo cӫa hӑc sinh; phù hӧp vӟLÿһFÿLӇm cӫa tӯng lӟp hӑc, môn hӑc; bӗi
GѭӥQJSKѭѫQJSKiSWӵ hӑc, rèn luyӋn kӻ QăQJYұn dөng kiӃn thӭc vào thӵc
tiӃQWiFÿӝQJÿӃn tình cҧPÿHP lҥi niӅm vui, hӭng thù hӑc tұp cho hӑFVLQK´.
[12- ÿLӅu 24 khoҧn 2]
NhӳQJQăPJҫQÿk\WURQJWKұp kӹ cuӕi cӫa thӃ kӹ XX, các tài liӋu giáo
dөc và dayh hӑc ӣ QѭӟFQJRjLYjWURQJQѭӟc - kӇ cҧ mӝt sӕ YăQEҧn cӫa Bӝ giáo
dөFYjĈjRWҥo - WKѭӡng nói tӟi viӋc cҫn thiӃt chuyӇn tӯ dҥy hӑc lҩy giáo viên làm
trung tâm (GVLTT) sang dҥy hӑc lҩy hӑc sinh làm trung tâm (HSLTT).
Có thӇ xem dҥy ³'̩y h͕c ḽy h͕FVLQKOjPWUXQJWkP´ là mӝWWѭWѭӣng,
mӝWTXDQÿLӇm, mӝt cách tiӃp cұn mӟi vӅ hoҥWÿӝng dҥy hӑc.