lối sống thanh niên ở huyện bù đốp, tỉnh bình phước hiện nay

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ - HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HỒ CH MINH

mạc đình huấn

lối sống thanh niên ở huyện bù ®èp,
tØnh b×nh phíc hiƯn nay
Chun ngành

: Văn hóa học

Mã số

: 60 31 70

LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HÓA HỌC

Người hướng dẫn khoa học: TS. Lª trung kiªn

HÀ NỘI - 2011


LêI CAM §OAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu
của riêng tôi. Các số liệu trong luận văn là trung thực.
Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được
cơng bố trong bất cứ cơng trình nào.
Tác gi

Mạc Đình Huấn

MỤC LỤC
Trang
1

MỞ ĐẦU

Chương 1: VAI TRÒ CỦA VIỆC XÂY DỰNG LỐI SỐNG CHO THANH
NIÊN HUYỆN BÙ ĐỐP, TỈNH BÌNH PHƯỚC HIỆN NAY

1.1. Khái niệm lối sống và xây dựng lối sống
1.2. Đặc điểm của thanh niên Huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước hiện nay
1.3. Vai trị của việc xây dựng lối sống cho thanh niên Huyện Bù Đốp,
tỉnh Bình Phước hiện nay

12
12
24
27

Chương 2: THỰC TRẠNG LỐI SỐNG CỦA THANH NIÊN HUYỆN BÙ
ĐỐP, TỈNH BÌNH PHƯỚC TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

36

2.1. Khái quát về điều kiện địa lý tự nhiên, kinh tế, lịch sử và văn hoá
của Huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước
2.2. Thực trạng xây dựng lối sống của thanh niên Huyện Bù Đốp, tỉnh
Bình Phước hiện nay

36

48

Chương 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP CƠ BẢN NHẰM XÂY
DỰNG LỐI SỐNG CHO THANH NIÊN Ở HUYỆN BÙ ĐỐP
TỈNH BÌNH PHƯỚC HIỆN NAY

74

3.1. Xu hướng vận động và những định hướng giá trị của lối sống
thanh niên
3.2. Phương hướng nhằm xây dựng lối sống cho thanh niên Huyện Bù

74

Đốp, tỉnh Bình Phước hiện nay
3.3. Một số giải pháp nhằm xây dựng lối sống văn hóa cho thanh niên

82

Huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước hiện nay
KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

88
107
109
116

1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
1.1. Trong lịch sử phát triển của loài người, mỗi thời đại, mỗi nền văn
hố đều hình thành nên một lối sống tương ứng. Lối sống biểu hiện trình độ
phát triển xã hội đồng thời là yếu tố hợp thành tạo nên đời sống xã hội và là
diện mạo văn hoá, đạo đức của xã hội. Mỗi một xã hội, trong từng thời kỳ lịch
sử nhất định đều có lối sống cũng như các thước đo giá trị quy định trật tự và
sự phát triển ổn định cho cả cộng đồng, đồng thời chi phối các mối quan hệ xã
hội. Khi xã hội có những chuyển biến lớn, đồng thời cũng gây nên những biến
động về đạo đức, lối sống. Cùng với sự biến đổi của văn hoá - xã hội, trong
cuộc sống cũng dần dần hình thành một lối sống mới. Vì vậy, khi nói tới lối
sống là nói tới văn hố của cộng đồng đó, như các nhà nghiên cứu văn hoá
học đã viết: “Văn hoá là lối sống mà con người học được chứ khơng phải là
sự thích nghi sinh học”.
1.2. Mục tiêu của sự nghiệp đổi mới ở nước ta do Đảng ta khởi xướng
và lãnh đạo là hướng tới dân giàu, nước mạnh, xã hội, dân chủ, công bằng,
văn minh. Để góp phần thực hiện mục tiêu này, Đảng ta đặc biệt chú ý đến
việc “Xây dựng các quan hệ xã hội tốt đẹp, lối sống lành mạnh, thực hiện
công bằng xã hội” [15, tr.185].
Từ Đại hội lần thứ VIII của Đảng, trong bối cảnh đất nước chuyển mạnh
sang nền kinh tế thị trường, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, Đảng đề
xuất việc “xây dựng con người Việt Nam về tư tưởng, đạo đức, tâm hồn, tình
cảm, lối sống” và “hình thành hệ giá trị và chuẩn mực xã hội mới phù hợp với
truyền thống, bản sắc dân tộc và yêu cầu của thời đại” [22, tr.113]. Nghị quyết
Trung ương 5 (khoá VIII) về văn hoá coi tư tưởng, đạo đức, lối sống có quan
hệ mật thiết và tổ hợp thành một vấn đề trọng tâm, cấp bách của q trình xây
dựng nền văn hố Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
Đại hội lần thứ IX của Đảng tiếp tục khẳng định:

2
Xây dựng nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc
vừa là mục tiêu vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã
hội. Mọi hoạt động văn hoá nhằm xây dựng con người Việt Nam
phát triển tồn diện về chính trị, tư tưởng, trí tuệ, đạo đức, thể chất,
năng lực sáng tạo, có ý thức cộng đồng, lịng nhân ái khoan dung,
tơn trọng nghĩa tình, lối sống có văn hố, quan hệ hài hồ trong gia
đình, cộng đồng và xã hội [24, tr.114].
Tư tưởng coi trọng phát triển văn hoá vẫn tiếp tục được Đảng ta khẳng
định trong văn kiện Đại hội X:
... làm cho văn hoá thấm sâu vào từng khu dân cư, từng gia đình,
từng người, hồn thiện hệ giá trị mới của con người Việt Nam, kế
thừa các giá trị truyền thống của dân tộc và tiếp thu tinh hoa văn hố
của lồi người, tăng sức đề kháng chống văn hoá đồi trụy, độc hại...
Xây dựng nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc,
đáp ứng yêu cầu phát triển của xã hội và con người trong điều kiện
đẩy mạnh cơng nghiệp hố, hiện đại hoá và hội nhập kinh tế quốc tế.
Bảo đảm sự gắn kết giữa nhiệm vụ phát triển kinh tế là trung tâm,
xây dựng Đảng là then chốt với phát triển văn hoá - nền tảng tinh
thần của xã hội [26, tr.213].
Và gần đây nhất, Văn kiện Đại hội Đảng Toàn quốc lần thứ XI cũng đề
cập và nêu rõ:
Củng cố và tiếp tục xây dựng mơi trường văn hố lành mạnh,
phong phú, đa dạng. Đưa phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng
đời sống văn hoá” đi vào chiều sâu, thiết thực, hiệu quả; xây dựng
nếp sống văn hoá trong các gia đình, khu dân cư, cơ quan, đơn vị,
doanh nghiệp, làm cho các giá trị văn hoá thấm sâu vào mọi mặt đời
sống, được thể hiện cụ thể trong sinh hoạt, công tác, quan hệ hằng
ngày của cộng đồng và từng con người, tạo sức đề kháng đối với các

3
sản phẩm độc hại... Xây dựng và triển khai chiến lược quốc gia về
xây dựng gia đình Việt Nam, góp phần giữ gìn và phát triển những
giá trị truyền thống của văn hố, con người Việt Nam, ni dưỡng,
giáo dục thế hệ trẻ. Đúc kết và xây dựng hệ giá trị chung của người
Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội
nhập quốc tế [28, tr.223-224].
1.3. Thanh niên Việt nam là một lực lượng xã hội to lớn, chiếm 36,35 %
dân số cả nước và 55,5 lực lượng lao động xã hội. Đây là lực lượng đầy tiềm
năng và triển vọng trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
Cùng với sự biến đổi của xã hội, của mục tiêu giáo dục, của điều kiện sống
cũng như xu thế phát triển của thời đại, của xã hội…, các giá trị mới đang
được hình thành và định hình trong thanh niên ngày nay. Vì vậy việc nhận
diện lối sống của thanh niên, xem xét những điểm mới tích cực, những bất
cập trong lối sống thanh niên, tác động, điều chỉnh một cách hợp lý thực hiện
mục tiêu chiến lược phát triển toàn diện con người, phát huy cao nhất nguồn
lực con người trong sự nghiệp cơng nghiệp hố, hiện đại hố trong giai đoạn
hiện nay là rất cần thiết. Xây dựng lối sống thanh niên cũng chính là xây dựng
văn hố tương lai của nước nhà.
Bù Đốp là một Huyện biên giới, vùng sâu, có vị trí chiến lược quan trọng
của tỉnh Bình Phước. Trong q trình đẩy mạnh cơng nghiệp hố, hiện đại hoá
và hội nhập quốc tế, dưới sự lãnh đạo đúng đắn của huyện Đảng bộ, chính
quyền và sự đồn kết, quyết tâm của các tầng lớp nhân dân, Huyện Bù Đốp đã
đạt được những thành tựu quan trọng trên nhiều lĩnh vực như chính trị ổn
định, kinh tế - xã hội ngày càng phát triển, an ninh quốc phòng được giữ
vững, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân khơng ngừng được cải
thiện, nâng cao. Để có được những thành quả đó, khơng thể khơng kể đến sự
đóng góp quan trọng của lớp lớp thanh niên huyện nhà. Tuy vậy cũng cần

phải nghiêm túc nhận ra, phân tích những nguyên nhân dẫn đến yếu kém, hạn


4
chế đang cản trở sự phát triển của huyện, trong đó có cơng tác xây dựng đời
sống văn hóa, nhất là xây dựng lối sống còn nhiều bất cập, hạn chế, đặc biệt
đối với thanh niên. Hiện nay các thế lực thù địch đang âm mưu gây “diễn biến
hồ bình”. Chúng tìm mọi thủ đoạn để lơi kéo, kích động đồng bào vùng sâu
vùng xa gây rối an ninh trật tự, trong đó thanh niên là đối tượng đặc biệt mà
chúng nhắm đến. Chúng gieo rắc lối sống hưởng thụ, tôn thờ vật chất, coi
thường lao động, coi thường các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc,…
Mặt khác cơ chế thị trường mà chúng ta đang vận hành trong nền kinh tế thị
trường cũng bộc lộ những mặt trái đối với con người và xã hội, đó là sự phân
hoá giàu nghèo, lối sống vị kỉ, cá nhân, tệ nạn xã hội nảy sinh phức tạp,…Tất
cả những yếu tố trên đã tác động tiêu cực đến lối sống của thanh niên hiện nay
nói chung và thanh niên Huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước nói riêng.
Thanh niên Huyện Bù Đốp là một bộ phận hợp thành hữu cơ của tiềm
năng sáng tạo ấy trong quá trình đổi mới đất nước hiện nay. Chăm lo xây
dựng lối sống lành mạnh cho thanh niên Huyện Bù Đốp chính là tăng cường
sức mạnh của thanh niên, định hướng giá trị mới cho họ để kế thừa những
thành quả cách mạng của cha anh và cung cấp cho q trình cơng nghiệp hố,
hiện đại hoá một nguồn lực giàu sức sống và sức sáng tạo, thực hiện “Chiến
lược phát triển con người” theo đúng định hướng của Đảng Cộng sản Việt
Nam đã đề ra.
Từ những luận cứ nêu trên, việc thực hiện đề tài “Lối sống thanh niên ở
Huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước hiện nay” có ý nghĩa lý luận và thực tiễn
cấp bách, góp phần xây dựng lối sống của thanh niên huyện Bù Đốp đáp
ứng yêu cầu xây dựng nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân
tộc của Đảng.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài

Lối sống là một đề tài đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên
cứu trên thế giới và nước ta.


5
2.1. Tiêu biểu cho các cơng trình nghiên cứu của nước ngồi về lĩnh
vực lối sống, lối sống văn hóa, lối sống văn hóa xã hội chủ nghĩa có thể kể tên
các cơng trình sau:
- “Lối sống xã hội chủ nghĩa” của Phó tiến sĩ triết học Liên Xơ X.X.
Visnhiốpxki (Nxb Lao động, Hà Nội xuất bản năm 1981) và quyển sách cùng
tên “Lối sống xã hội chủ nghĩa” của tập thể tác giả là tiến sĩ triết học, kinh tế
học, Viện sĩ Thông tấn Viện Hàn Lâm khoa học Liên Xô (Nxb Sự Thật, Hà
Nội, xuất bản năm 1982) đã xem xét, phân tích những vấn đề cơ bản của lối
sống XHCN, những đặc trưng cơ bản của nó, các phương hướng chủ yếu tiếp
tục hoàn thiện lối sống xã hội chủ nghĩa.
- “Bàn về vấn đề khái niệm lối sống” của N.I. Be-lô-va (Viện Xã hội
học thuộc Uỷ ban Khoa học xã hội, Hà Nội, 1977.
- “Lối sống Xô viết, hôm nay, ngày mai” của V.I. Đô-brư-ni-na (Nxb
Tiến bộ, Matxcơva, 1984).
2.2. Ở Việt Nam, các cơng trình tiêu biểu nghiên cứu trực tiếp về lối
sống, lối sống xã hội chủ nghĩa, lối sống dân tộc - hiện đại, lối sống đơ thị, lối
sống gia đình trong thời kỳ CNH, HĐH và hội nhập kinh tế quốc tế có các
cơng trình tiêu biểu sau đây:
- Trong cơng trình “Văn hóa và lối sống” của Thanh Lê (Nxb Thanh
niên, Thành phố Hồ Chí Minh xuất bản năm 2000), tác giả đã xem xét vấn đề
lối sống như là một trong những bộ phận của văn hóa, qua đó đề cập việc xây
dựng lối sống mới XHCN trong giai đọan hiện nay.
- Nguyễn Khoa Điềm (chủ biên) cùng tập thể tác giả đã thực hiện đề tài
khoa học cấp nhà nước KHXH 04-02: “Xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiến
tiến đậm đà bản sắc dân tộc” (Nxb Chính trị Quốc Gia, Hà Nội, 2001); tác

giả đã chỉ ra những yếu tố cấu thành nền văn hoá, xuất phát từ kết quả khảo
sát thực trạng văn hoá hiện nay, đề xuất một số giải pháp để xây dựng nền văn
hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc


6
- Phạm Minh Hạc và Nguyễn Khoa Điềm (đồng chủ biên) cùng tập thể
tác giả đã thực hiện đề tài khoa học cấp nhà nước KHXH 04: “Về phát triển
văn hóa và xây dựng con người thời kỳ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa” (Nxb
Chính trị Quốc Gia, Hà Nội, 2002). Trên cơ sở khảo sát thực trạng văn hóa,
đạo đức, lối sống, đặc biệt là của thanh niên, đồng thời xuất phát từ góc độ
tiếp cận văn hóa học, những yếu tố cấu thành nó, những tiền đề lý luận và
thực tiễn hoạt động văn hóa hơn nửa thế kỉ qua, nhóm tác giả đã đề xuất một
số giải pháp để xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân
tộc và xây dựng lối sống trong thời kỳ CNH, HĐH đất nước.
- Trong các cơng trình “Xây dựng mơi trường văn hóa ở nước ta hiện
nay từ góc nhìn giá trị học” (Viện văn hóa và Nhà xuất bản Văn hóa - Thơng
tin xuất bản, Hà Nội, 2001) và cơng trình “nhận diện Văn hóa Việt Nam và sự
biến đổi của nó trong thế kỷ XX” (Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2002),
GS, TS Đỗ Huy đã đề cập việc xây dựng các giá trị văn hóa Việt Nam trong
thế kỷ mới và đã đưa ra những chuẩn giá trị nhằm xây dựng lối sống dân tộc hiện đại trong môi trường văn hóa chung ở nước ta hiện nay.
- Cơng trình “Lối sống trong đời sống đô thị hiện nay” (Nhà xuất bản
Văn hóa thơng tin, Hà Nội, 1999) và cơng trình “bản sắc văn hóa trong lối
sống hiện đại” do PGS, TS Lê Như Hoa (chủ biên) (Viện Văn hóa và Nhà
xuất bản văn hóa - Thơng tin xuất bản, Hà Nội, 2003), từ bình diện xem xét
bản sắc văn hóa dân tộc, các tác giả đã đề cập vấn đề nếp sống, lối sống, lối sống
đô thị, lối sống gia đình ở giai đoạn phát triển và hội nhập quốc tế hiện nay.
- Cơng trình “Lối sống dân tộc - hiện đại mấy vấn đề lý luận và thực
tiễn” (Nhà xuất bản Văn hóa - Thơng tin và Viện Văn hóa xuất bản, Hà Nội,
2008), trên cơ sở phân tích sâu sắc sự tác động của quá trình hội nhập kinh tế

quốc tế, của q trình tồn cầu hóa đến lối sống của người Việt Nam hiện nay,
GS, TS Đỗ Huy đã đưa ra một số định hướng lớn có tính chiến lược nhằm giữ
gìn các giá trị văn hóa truyền thống, lối sống truyền thống và tiếp biến các giá


7
trị tinh hoa của nhân loại. Đồng thời, trong công trình này, tác giả cịn luận
giải khoa học bản chất của lối sống dân tộc - hiện đại XHCN và sự vận
động tất yếu của lối sống dân tộc - hiện đại trong thời kỳ đổi mới ở nước
ta…
- TS Nguyễn Viết Chức (chủ biên) cơng trình “Xây dựng tư tưởng, đạo
đức, lối sống và đời sống văn hóa ở Thủ đô Hà Nội trong thời kỳ đẩy mạnh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” (Viện văn hóa và Nhà xuất bản Văn
hóa thơng tin, Hà Nội, 2001), gồm các bài tham luận của nhiều nhà nghiên
cứu, nhà quản lý văn hóa, ở những góc độ khác nhau đã đề cập đến tầm quan
trọng và sự cần thiết của việc xây dựng tư tưởng, đạo đức, lối sống và đời
sống văn hóa ở Thủ đơ Hà Nội.
- Cơng trình “Xã hội học thanh niên” của PGS, TS Đặng Cảnh Khanh
(Nxb Chính trị Quốc gia Hà Nội, 2006) là một cơng trình nghiên cứu khá tồn
diện về thanh niên từ góc độ tiếp cận lý thuyết đến những nghiên cứu thực
nghiệm. Có thể xem đây là tài liệu nghiên cứu có giá trị đối với những người
làm cơng tác thanh niên.
- Xây dựng lối sống văn hóa trong thanh niên dưới tác động của tồn
cầu hóa và kinh tế thị trường. Đề tài khoa học Trường Đại học văn hóa Hà
Nội, 2006, chủ nhiệm đề tài: Nguyễn Thị Đức.
- “Thanh niên và lối sống của thanh niên Việt Nam trong quá trình đổi
mới và hội nhập quốc tế” của PGS, TS Phạm Hồng Tung. Đây là một trong
những kết quả nghiên cứu chính của Đề tài khoa học cấp Nhà nước mã số
KX03.16/6-10: “Thực trạng và xu hướng biến đổi lối sống của thanh niên Việt
Nam trong quá trình đổi mới và hội nhập quốc tế do PGS, TS. Phạm Hồng

Tung làm chủ đề tài. Dựa trên nhiều nguồn tư liệu khác nhau ở cả trong và
ngoài nước, với cách tiếp cận đa ngành, sự nghiên cứu công phu, công trình
tập trung làm sáng tỏ các nội dung cơ bản: những vấn đề lý luận và cách tiếp
cận khi nghiên cứu về thanh niên và lối sống của thanh niên, một số khái


8
niệm liên quan đến thanh niên và lối sống thanh niên, độ tuổi của thanh niên
hiện nay; khảo sát và phân tích tình hình thanh niên Việt Nam và lối sống của
thanh niên trong hơn hai thập kỷ đổi mới đất nước, thơng qua đó chỉ ra những
đặc trưng cơ bản của thanh niên và đặc trưng lối sống của thanh niên hiện
nay; làm rõ những xu hướng biến đổi lối sống của thanh niên trong quá trình
đổi mới đất nước và hội nhập quốc tế, chỉ ra những yếu tố tác động cơ bản, có
tính chất định hướng trong quá trình biến đổi lối sống của thanh niên.
- Thực trạng và giải pháp giáo dục đạo đức, tư tưởng, lối sống cho
thanh niên, học sinh, sinh viên trong chiến lược phát triển toàn diện con người
Việt Nam trong thời kỳ Cơng nghiệp hóa- hiện đại hóa đất nước (Cơng trình
khoa học cơng nghệ cấp Nhà nước 1996-2000)
- Văn hóa lối sống và môi trường (PTS Chu Khắc Thuật, chủ nhiệm đề
tài - H, Viện nghiên cứu dự báo chiến lược KHCN, 1994).
- Các cơng trình “Kế thừa và đổi mới các giá trị đạo đức truyền thống
trong quá trình chuyển sang nền kinh tế thị trường ở Việt Nam hiện nay” của
TS Nguyễn Văn Lý (2000)
- Cơng trình “Một số vấn đề lối sống, đạo đức, chuẩn giá trị xã hội”,
do GS, TS Huỳnh Khái Vinh (chủ biên) biên soạn từ kết quả nghiên cứu
của đề tài cấp nhà nước KHXH 04-03 (Nxb Chính trị Quốc gia, xuất bản
năm 2001).
2.3. Một số cơng trình luận văn, luận án
- “Giáo dục thẩm mỹ trong việc hình thành lối sống văn hóa cho thanh
niên vùng Đồng bằng Sơng Cửu Long hiện nay”, Luận án Tiến sĩ của Lương

Thanh Tân (2009). Trong cơng trình này, tác giả đã đề cập đến những vấn đề
cơ bản của giáo dục thẩm mỹ trong việc xây dựng lối sống, đạo đức, chuẩn
giá trị xã hội, mối quan hệ biện chứng giữa chúng với việc phát triển văn hóa,
bản chất của sự nghiệp xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản
sắc dân tộc, xây dựng lối sống mới và con người mới ở nước ta trong xu thế
hội nhập hiện nay.


9
- “Kế thừa và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống trong việc xây
dựng lối sống ở Việt Nam hiện nay”, Luận án Tiến sĩ của Võ Văn Thắng
(2005). Trong cơng trình này, tác giả đã đề cập đến những vấn đề cơ bản của
lối sống, đạo đức, chuẩn giá trị xã hội, mối quan hệ biện chứng giữa chúng
với việc phát triển văn hóa, bản chất của sự nghiệp xây dựng nền văn hóa Việt
Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, xây dựng lối sống mới và con người
mới ở nước ta trong xu thế hội nhập hiện nay.
- “Xây dựng lối sống có văn hóa của thanh niên Thành phố Hồ Chí
Minh trong cơng cuộc đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa” Luận án
Tiến sĩ của Đặng Quang Thành (2004). Trong công trình này, tác giả đã đề
cập đến những vấn đề cơ bản của lối sống, đạo đức, chuẩn giá trị xã hội, mối
quan hệ biện chứng giữa chúng với việc phát triển văn hóa, bản chất của sự
nghiệp xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, xây
dựng lối sống mới và con người mới ở nước ta trong xu thế hội nhập hiện nay.
- “Tìm hiểu lối sống của sinh viên Thành phố Hồ Chí Minh qua việc sử
dụng thời gian rỗi trong giai đoạn hiện nay”, Luận văn Thạc sĩ Văn hoá học
của Nguyễn Thị Hằng (2004).
Có thể khẳng định rằng, nghiên cứu về lối sống không phải là vấn đề
mới ở nước ta. Các cơng trình nghiên cứu đã có những đóng góp tích cực cho
sự phát triển lý thuyết và giải quyết những vấn đề từ thực tiễn làm công tác
này trong việc xây dựng lối sống xã hội và phát triển con người ở Việt Nam.

Những cơng trình này sẽ là nguồn tài liệu cơ bản và hết sức cần thiết cho tơi
trong q trình nghiên cứu, thực hiện đề tài của mình. Tuy nhiên các cơng
trình nghiên cứu đã nêu trên chưa có đề tài nào đề cập, khái quát một cách có
hệ thống về lối sống của thanh niên Huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước trong
giai đoạn hiện nay. Do vậy việc nghiên cứu lối sống của thanh niên huyện Bù
Đốp, tỉnh Bình Phước trong giai đoạn hiện nay là cần thiết và có ý nghĩa cả về
lý luận và thực tiễn. Đó chính là lý do tơi chọn đề tài nghiên cứu của mình là:
“Lối sống thanh niên ở Huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước hiện nay”.


10
3. Mục đích, nhiệm vụ của luận văn
3.1. Mục đích
Làm rõ thực trạng lối sống của thanh niên Huyện Bù Đốp, tỉnh Bình
Phước trong giai đoạn hiện nay, thơng qua đó vẽ lên một bức tranh khoa học
về đời sống văn hố của Huyện Bù Đốp nói chung, lối sống của thanh niên
Huyện Bù Đốp nói riêng. Từ đó đề xuất một số giải pháp để xây dựng lối
sống thanh niên Huyện Bù Đốp đáp ứng yêu cầu xây dựng nền văn hoá Việt
Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
3.2. Nhiệm vụ
- Trên cơ sở làm rõ một số vấn đề lý luận về lối sống thanh niên. Khảo sát
thực trạng lối sống của thanh niên Huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước hiện nay.
- Đề xuất một số giải pháp để xây dựng lối sống thanh niên Huyện Bù
Đốp đáp ứng yêu cầu xây dựng nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản
sắc dân tộc.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
- Đối tượng: Cộng đồng thanh niên Huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước
hiện nay (những người trong độ tuổi từ 16 đến 30).
- Phạm vi nghiên cứu: Lối sống thanh niên là một khái niệm có phạm
vi rất rộng. Trong phạm vi của luận văn này, chúng tôi chỉ đề cập đến một số

lĩnh vực cụ thể như mức sống, nếp sống, lẽ sống của thanh niên huyện Bù
Đốp, tỉnh Bình Phước.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn
Đề tài được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của Chủ nghĩa duy
vật biện chứng và Chủ nghĩa duy vật lịch sử, quan điểm xây dựng phát triển
văn hoá của Đảng Cộng Sản Việt Nam và tư tưởng Hồ Chí Minh.
Các phương pháp nghiên cứu cụ thể là: phương pháp liên ngành, phân
tích tổng hợp, phương pháp lịch sử và lơgíc, so sánh và thống kê, điều tra xã
hội học.


11
6. Những đóng góp về khoa học của luận văn
- Luận văn khảo sát và đánh giá thực trạng lối sống của thanh niên
Huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước hiện nay, đồng thời chỉ ra những nhân tố ảnh
hưởng đến việc xây dựng lối sống như tồn cầu hóa, cơng nghiệp hóa, hiện
đại hóa, cơ chế thị trường,…
- Luận văn đề xuất những giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hơn nữa
chất lượng và hiệu quả của việc xây dựng lối sống cho thanh niên Huyện Bù
Đốp, tỉnh Bình Phước trong giai đoạn đẩy mạnh cơng nghiệp hố, hiện đại
hố đất nước, hội nhập và giao lưu quốc tế hiện nay.
7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
- Luận văn góp phần làm sáng tỏ bản chất của lối sống và vai trò của
việc xây dựng lối sống, những đặc điểm, phương hướng và giải pháp xây
dựng lối sống cho thanh niên Huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước hiện nay.
- Kết quả của luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho các cơ
quan lãnh đạo quản lý văn hóa cấp Huyện; là nguồn tài liệu tham khảo cần
thiết cho tổ chức Đoàn thanh niên, Hội Liện hiệp thanh niên Việt Nam, Huyện
Bù Đốp - tỉnh Bình Phước trong cơng tác giáo dục, xây dựng lối sống văn hóa
cho thanh niên thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

8. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục,
luận văn gồm 3 chương, 8 tiết.


12
Chương 1
VAI TRÒ CỦA VIỆC XÂY DỰNG LỐI SỐNG CHO THANH NIÊN
HUYỆN BÙ ĐỐP, TỈNH BÌNH PHƯỚC HIỆN NAY
1.1. KHÁI NIỆM LỐI SỐNG VÀ XÂY DỰNG LỐI SỐNG

1.1.1. Lối sống
Trong ngơn ngữ nước ngồi, chẳng hạn như tiếng Anh, người ta sử
dụng những thuật ngữ khác nhau để diễn đạt cách hiểu về lối sống, trong đó
có hai cách diễn đạt chủ yếu là “Way(s) of living”, “Way(s) of life”. Bên cạnh
đó cịn một số thuật ngữ gần gũi khác cũng được sử dụng trong ngôn ngữ
thường nhật như: “Life style” hoặc “Life form”. Trong tiếng Đức cũng có một
số thuật ngữ thường được dùng để chỉ “lối sống” với những sắc thái khác
nhau, như “Lebensfuehrung”, “Lebensweise”, “Lebenshltung”. Bên cạnh đó
cịn một số thuật ngữ gần gũi được sử dụng như: “Lebensstil”,“Lebensform”.
Trong tiếng Việt, thuật ngữ “lối sống” cũng được sử dụng trong nhiều
ngữ cảnh với những sắc thái ngữ nghĩa khác nhau, nhưng hiếm khi được định
nghĩa rõ ràng về nội hàm hay sắc thái với tính cách là một phạm trù khoa học.
Thông thường thuật ngữ “lối sống” được sử dụng để mơ tả và kèm theo đó là
sự định giá, đánh giá về một hay một loạt hoạt động sống, lối sống nào đó, ví
dụ như: “lối sống giản dị”, “lối sống xa hoa”, “lối sống lành mạnh”, “lối sống
sa đọa”, “lối sống hiện đại”,… Bên cạnh đó cịn một số thuật ngữ gần gũi, đơi
khi được dùng để chỉ lối sống như “lẽ sống”, “cách sống”, “nếp sống”,… Gần
đây, một số cơng trình nghiên cứu cơng phu về lối sống ở Việt Nam đã xuất
hiện, đánh dấu việc nghiên cứu về lối sống đang “thoát thai” khỏi những nghiên

cứu chung về văn hoá hoặc xã hội học, tuy rằng văn hoá học và xã hội học vẫn là
hai trong số những cách tiếp cận chủ đạo trong nghiên cứu về lối sống.
Cho đến nay đã có nhiều cơng trình của các nhà khoa học Việt Nam và
nước ngoài nghiên cứu về lối sống, tiếp cận đối tượng nghiên cứu dưới nhiều


13
góc độ khác nhau, và vì thế đã từng xuất hiện nhiều cách định nghĩa khác
nhau về lối sống.
- Định nghĩa của Đôbơrianốp: “Lối sống là sinh hoạt cá nhân, chủ quan
hoá của hệ thống những quan hệ xã hội, của toàn bộ tổng thể những điều kiện
sống, thể hiện trong hoạt động của con người” [32, tr.213].
- Định nghĩa của Sơrơkhơva: “Lối sống là tồn bộ những hình thức hoạt
động sinh sống tiêu biểu, là phương thức hoạt động đã được xác định” [47, tr.12]
- Định nghĩa của Daxepin: “Lối sống là tập hợp những hình thức hoạt
động của con người trong một thể thống nhất với môi trường hoạt động của
xã hội và cá nhân” [47, tr.13].v.v…
Có thể nhận thấy khái niệm lối sống là một khái niệm tổng hợp. Nó bao
quát những biểu hiện tồn tại vật chất, xã hội và tinh thần của con người. Theo
quan điểm của Chủ nghĩa Mác - Lênin, lối sống có sự kết hợp biện chứng
giữa yếu tố vật chất và yếu tố tinh thần.
Do đòi hỏi của thực tiễn đất nước ta hiện nay, vấn đề lối sống đã và
đang được quan tâm nghiên cứu trên một bình diện ngày càng rộng, sâu và
toàn diện. Lối sống được xem xét với một góc nhìn tổng hợp, đề cập đến mối
quan hệ giữa mặt chủ quan và khách quan, giữa hoạt động sống và điều kiện
sống, giữa hoạt động sản xuất và hoạt động tinh thần của con người.
Nghiên cứu lối sống gắn liền với hoạt động của con người và một hình
thái kinh tế - xã hội nhất định, GS Thanh Lê quan niệm:
Nói đến “lối sống” là nói rõ con người sống như thế nào, để làm
gì, họ làm những gì ? Cuộc sống của họ có chứa đựng những

hành vi nào? Vì thế, thực chất, lối sống khơng những chỉ bao
quát những điều kiện sống mà là toàn bộ những hình thức hoạt
động sống của con người trong quá trình sản xuất của cải vật
chất và tinh thần cũng như trong các lĩnh vực xã hội - chính trị
và gia đình - sinh hoạt [60, tr.109].


14
Tiếp cận lối sống của các cá nhân, các nhóm và cộng đồng người theo
cách tiếp cận đa ngành, PGS, TS Phạm Hồng Tung đưa ra một định nghĩa như
sau về phạm trù lối sống:
Lối sống của con người là các chiều cạnh chủ quan của văn hố, là
q trình hiện thực hố các giá trị văn hố thơng qua hoạt động sống
của con người. Lối sống bao gồm tất cả những hoạt động sống và
phương thức tiến hành các hoạt động sống được một bộ phận lớn
hoặc toàn thể nhóm hay cộng đồng người chấp nhận và thực hành
trong khoảng thời gian tương đối ổn định, đặt trong mối tương tác
biện chứng của các điều kiện sống hiện hữu và trong các mối liên hệ
lịch sử của chúng [88, tr.89,90].
Như vậy, lối sống là một hình thức biểu hiện của văn hố. Lối sống có
các khía cạnh văn minh nhân loại và truyền thống dân tộc, có các giá trị vĩnh
cửu và các giá trị phù hợp với điều kiện lịch sử cụ thể của từng thời kỳ nhất
định, có các khía cạnh tiến bộ và cả những khía cạnh tiêu cực.
Lối sống thể hiện trên các mặt lao động, sinh hoạt, giao tiếp, gia đình,
cộng đồng, đặc biệt là trong nhân cách. Các giá trị, động cơ, mục đích, ý chí
hoạt động đều là cơ cấu bên trong của lối sống. Do vậy, đến lượt mình, lối
sống hướng con người hành động theo tiêu chí văn hố.
Có thể nói, lối sống bộc lộ bản chất nhân cách của con người trong một
điều kiện, hoàn cảnh lịch sử cụ thể nhất định. Con người phản ánh qua lối
sống phần nào diện mạo văn hố thời đại thơng qua năng lực trí tuệ, quan hệ

ứng xử và khả năng đồng hố thẩm mỹ hiện thực của mình trong nhiều
phương diện khác nhau.
Xem xét lối sống dưới góc độ tổng hồ các mặt cơ bản, khắc hoạ những
đặc điểm cộng đồng, dân tộc, giai cấp, tập thể và các cá nhân, GS, TS Nguyễn
Văn Huyên cho rằng:
Lối sống là tổng hoà tồn bộ các mơ hình, cách thức và phong thái
sống của con người thể hiện trong mọi phương thức cũng như lĩnh


15
vực hoạt động, từ sản xuất, tiêu dùng, sinh hoạt đến thái độ hành vi,
cách tư duy, lối ứng xử giữa con người với con người, giữa chủ thể
với đối tượng, giữa điều kiện với phương tiện và mục đích cuộc
sống [54, tr.29].
Nhìn vào các quan niệm về lối sống, chúng ta thấy có mặt vật chất và
mặt tinh thần. Có lối sống của một nhóm người và lối sống của cá nhân trong
một phương thức sản xuất nhất định. Có thể nói: Lối sống là tồn bộ những
biểu hiện cung cách hoạt động của cá nhân và của cộng đồng qua phương
thức sản xuất, qua giao tiếp xã hội, tạo nên một kiểu sinh hoạt, một phong
cách sống của cá nhân và cộng đồng đó.
Trên cơ sở phân tích ở trên, tôi xin được chia sẻ quan niệm về lối sống
của Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh được ghi trong Giáo trình lý
luận Đường lối văn hoá của Đảng:
Lối sống là một phạm trù xã hội khái quát toàn bộ hoạt động sống của
các dân tộc, các giai cấp, các nhóm xã hội, các cá nhân trong những
điều kiện của hình thái kinh tế xã hội nhất định, và biểu hiện trên các
lĩnh vực của đời sống: Trong lao động và hưởng thụ, trong quan hệ
giữa người với người, trong sinh hoạt tinh thần và văn hoá [46, tr.199].
Với quan niệm như trên về lối sống, có thể dễ dàng nhận thấy những yếu
tố cơ bản hợp thành lối sống là lẽ sống, nếp sống và mức sống.

1.1.2. Một số yếu tố hợp thành lối sống
Lối sống gồm nhiều hệ thống hành vi ứng xử của con người trong cuộc
sống. Những hành vi ứng xử đó được hình thành và nhận diện trên cơ sở của
mức sống, nếp sống và lẽ sống xác định.
Lẽ sống là điều được coi là hợp đạo lý, hợp quy luật của cuộc sống. Lẽ
sống định hướng giá trị cho lối sống. Nó biểu hiện trình độ, tâm lý, lý tưởng
sống của người lựa chọn, bảo vệ và phát triển một lối sống nhất định. Lẽ sống
với tư cách là một phạm trù triết học, nó gắn với một thế giới quan nhất định.


16
Một thế giới quan vị kỷ thông thường hướng về lẽ sống chật hẹp của chủ nghĩa
cá nhân, lý tưởng sống chi phối lẽ sống ấy là các quyền lợi của cá nhân ích kỷ.
Trên bình diện đạo đức - tâm lý, lẽ sống biểu hiện tập trung thái độ ứng
xử của cá nhân với cộng đồng. Trong mỗi chế độ xã hội đều có nhiều hình
thức sinh sống khác nhau, biểu hiện như tính khách quan của cuộc sống. Mỗi
cá nhân có quyền lựa chọn một trong các khuynh hướng ấy căn cứ vào những
giá trị mà nó có. Lẽ sống của xã hội được biểu hiện thông qua những khuynh
hướng khách quan đó như sự tồn tại của các lý tưởng đạo đức. Sự lựa chọn lối
sống nào là do sự giáo dục, các kinh nghiệm sống và các quan niệm về lợi ích
của các cá nhân ấy quy định. Lẽ sống là một giá trị tinh thần nếu nó gắn các
q trình hưởng thụ, đánh giá và sáng tạo với các nguyên tắc đạo đức mới. Lẽ
sống là một bộ phận cốt lõi nhất của lối sống, là linh hồn của lối sống, là sự
tổng hợp hoà quyện vào lý trí và tình cảm, của kiến thức về các quy tắc đạo
đức, các lý tưởng, khát vọng và niềm tin được hình thành bởi chế độ giáo dục,
những điều kiện và các hoạt động thể hiện trong mọi lĩnh vực lao động, giao
tiếp, gia đình và nhân cách.
Mức sống là tiền đề vật chất của lối sống - một chỉ báo về lối sống, nói
lên trình độ sinh hoạt vật chất của con người. Trên bình diện kinh tế, khái
niệm mức sống của lối sống chỉ mức độ thoả mãn nhu cầu vật chất và tinh

thần được đo bằng số lượng, như mức lương, mức thu nhập bình qn tính
theo đầu người, mức tiêu dùng thực phẩm, công nghiệp, bảo vệ sức khoẻ và
giáo dục, những điều kiện ăn ở và sinh hoạt, các quỹ tiêu dùng.
Thông thường, mức sống phản ánh trình độ của nền sản xuất vật chất
trong những điều kiện lịch sử nhất định. Những chỉ báo của mức sống là hệ
quả của sự phát triển của công cụ lao động, của năng suất lao động. Khi con
người lao động bằng những công cụ thơ sơ, thì năng suất rất kém, mức sống
thấp. Nhưng khi công nghiệp phát triển, sản xuất được tiến hành trên cơ sở kĩ
thuật cao thì tư liệu tiêu dùng dồi dào, mức sống có thể được nâng cao. Mức


17
sống nâng cao là điều kiện vật chất cần thiết để con người tăng cường thể
chất, phát triển tài năng, tổ chức cuộc sống tốt hơn, đóng góp cho xã hội nhiều
hơn. Vì vậy, nâng cao mức sống là nguyện vọng chính đáng và là mục tiêu
phấn đấu của mọi người và mọi xã hội. Xây dựng lối sống có văn hố khơng
thể khơng chú ý đến việc nâng cao mức sống cho cộng đồng. Tuy nhiên, cũng
không nên coi mức sống là mặt quyết định đối với lối sống, khơng phải lúc
nào mức sống được nâng cao thì lối sống cũng được nâng cao, bởi lẽ, mức
sống không phải là điều kiện duy nhất của lối sống. Sống đẹp, cơ bản không
phải là sống đầy đủ mà là sống có ý nghĩa dưới sự dẫn dắt của những lẽ sống
cao đẹp. Thật vậy, trong đời sống xã hội, có những người mức sống rất cao
nhưng lối sống lại đáng khinh và đáng phê phán: hành vi ích kỷ, đê tiện, bỉ ổi,
chỉ biết cá nhân mình mà khơng quan tâm đến người khác, đến xã hội. Ngược
lại, cũng có những người điều kiện sống khó khăn, vất vả, thiếu thốn về mặt
vật chất nhưng nhân cách và phẩm giá của họ lại rất đáng trân trọng.
Nếp sống là những hành vi ứng xử của con người được lặp đi lặp lại
nhiều lần thành nếp, thành thói quen, thành phong tục được xã hội cơng nhận
- có những hành vi trong lối sống chưa được lặp đi lặp lại có tính ổn định và
chưa trở thành bản tính tự nhiên của con người trong mọi hoạt động, trong

ứng xử với nhau và với tự nhiên, thì khơng nằm trong phạm vi nếp sống. Nếp
sống là mặt ổn định của lối sống, cho nên khi nói đến nếp sống tức là nói đến
một lối sống nhất định. Vì vậy khơng thể tách rời nếp sống ra khỏi lối sống.
Nếp sống với tư cách là biểu hiện của lối sống lại thể hiện ở tính cụ thể, ở
những chuẩn mực, khn mẫu ứng xử mà mỗi cá nhân đã tự ý thức, tự biến
đổi bản tính của mình thành những hoạt động ổn định, thường xuyên mang
tính chung của xã hội. So với lối sống, nếp sống có tính ổn định bền vững
hơn, nhưng khơng có ý nghĩa là khơng biến đổi. Cùng với sự biến đổi của lối
sống, nó cũng biến đổi nhưng chậm chạp và khó khăn hơn. Nếp sống hàm
chứa ý nghĩa hẹp hơn so với lối sống.


18
Nếp sống chính là mặt ổn định của lối sống. Đó là những hoạt động
sống đã trở thành nếp, thường xuyên, nhắc đi nhắc lại, thành thói quen, phong
tục, tập quán, thành quy ước của cộng đồng. Đối với nhiều nhóm xã hội, nó
đã trở thành tập quán lao động, giao tiếp, sinh hoạt trong gia đình và định
hướng nhân cách. Nhờ có nếp sống mà xã hội và con người khơng cần đi
đường vịng, khơng phải bắt đầu lại những q trình lịch sử đã trải qua. Nhờ
có nếp sống mà những kinh nghiệm lịch sử quý báu trong lối sống của xã hội
và con người được giữ lại, trao truyền và phát triển. Nếp sống cho thấy khả
năng thích nghi và sáng tạo của con người trong những điều kiện sống cụ thể.
Nếp sống làm nên sự đa dạng của lối sống, giúp duy trì những kinh nghiệm
sống mà loài người đã nhận thức được. Nếp sống lâu đời có thể trở thành
phong tục, tập quán. Theo Giáo sư Vũ Khiêu: “Nếp sống là tồn bộ những
thói quen đã trở thành nếp trong sản xuất, chiến đấu, trong mọi quan hệ xã hội
và trong sinh hoạt riêng tư của mỗi con người. Những thói quen ấy cịn được
gọi là tập quán” [57, tr.135].
Như vậy, có thể thấy, lối sống như một phạm trù trung tâm mà sự biểu
hiện của nó trên các mặt cụ thể đã tạo thành các phạm trù khác. Mặt ý thức

của lối sống là lẽ sống, mặt ổn định của lối sống làm thành nếp sống, mặt vật
chất của lối sống làm nên mức sống, mặt trình độ của lối sống làm nên chất
lượng sống, mặt riêng biệt của lối sống làm thành phong cách sống. Vì vậy
việc nhận diện lối sống của xã hội, xem xét những điểm mới tích cực, những
bất cập trong lối sống, từ đó tác động, điều chỉnh một cách hợp lý thực hiện
mục tiêu chiến lược phát triển toàn diện con người, phát huy cao nhất nguồn lực
con người trong sự nghiệp cơng nghiệp hố, hiện đại hố trong giai đoạn hiện
nay là rất cần thiết.
1.1.3. Xây dựng lối sống
Với quan niệm về lối sống và các yếu tố hợp thành như trên, việc xây
dựng lối sống nói chung, xây dựng lối sống có văn hố cho thanh niên phải


19
chú trọng đến các mặt của lối sống: mức sống, nếp sống, lẽ sống. Ba mặt này
có quan hệ chặt chẽ với nhau.
Lẽ sống là những giá trị xã hội định hướng cho lối sống. Xây dựng lối
sống có văn hoá phải coi trọng việc xây dựng lẽ sống cao đẹp. Lẽ sống thể
hiện khát vọng, lý tưởng của thanh niên của cả dân tộc về độc lập dân tộc gắn
liền với chủ nghĩa xã hội. Thanh niên là chủ tương lai của đất nước, chăm lo,
bồi dưỡng giáo dục thanh niên tiến tới xây dựng thế hệ trẻ phát triển toàn
diện, kế tục trung thành, xuất sắc sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc
là nhiệm vụ chiến lược thường xuyên của Đảng và Nhà nước. Vì vậy việc
giáo dục nâng cao nhận thức về chính trị, tinh thần yêu nước, yêu chủ nghĩa
xã hội và ý thức trách nhiệm cho thanh niên là nhiệm vụ cần thiết và cấp bách
đối với cả hệ thống chính trị từ Tỉnh, Huyện đến cơ sở. Mục tiêu chung của
chiến lược con người ở Việt Nam trong những thập niên tiếp theo là:
Tiếp tục xây dựng thế hệ thanh niên Việt Nam giàu lòng yêu nước, tự
cường dân tộc; kiên định lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội;
có đạo đức cách mạng, ý thức chấp hành pháp luật, sống có văn hố, vì

cộng đồng; có năng lực, bản lĩnh trong hội nhập quốc tế; có sức khoẻ,
tri thức, kỹ năng và tác phong công nghiệp trong lao động tập thể, trở
thành những công dân tốt của đất nước. Cổ vũ thanh niên ni dưỡng
ước mơ, hồi bão lớn, xung kích, sáng tạo, làm chủ khoa học - công
nghệ tiên tiến, vươn lên ngang tầm thời đại [27, tr.43,44].
Trong cơng cuộc đổi mới đất nước, thực tiễn có nhiều biến đổi thì việc
xây dựng lẽ sống cho thanh niên cần được quan tâm nhiều hơn nữa. Trước
hết, phải giáo dục chính trị, tinh thần yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, ý thức
trách nhiệm công dân, xây dựng phẩm chất tốt đẹp và đạo đức cách mạng cho
thanh niên. Việc giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên hiện nay cần kết
hợp những giá trị tinh thần cao đẹp của dân tộc với tinh hoa văn hoá nhân
loại. Lý tưởng cách mạng phải được củng cố bằng niềm tin vào hiện thực tốt


20
đẹp của dân tộc. Xây dựng lẽ sống, lý tưởng cách mạng cho thanh niên nhằm
giúp họ lĩnh hội được các giá trị văn hố, lịch sử, hình thành và phát triển
nhân cách theo mục tiêu của giáo dục; nuôi dưỡng, bồi đắp cho thanh niên
lịng nhiệt tình cách mạng, lạc quan, tin tưởng vào sự thành công của công
cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa dưới sự lãnh
đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Thanh niên hiện nay là thế hệ được sinh ra, lớn lên và trưởng thành
trong hồ bình, thống nhất đất nước, họ không trực tiếp chứng kiến những
biến cố lịch sử to lớn, những mất mát, hy sinh trong chiến tranh…chính vì
vậy việc giáo dục nâng cao nhận thức cho thanh niên về lịch sử, truyền thống
cách mạng mà thế hệ cha anh đã tạo dựng là nhiệm vụ rất cơ bản và quan
trọng. Có thể áp dụng nhiều hình thức, biện pháp, cách thức tổ chức hết sức
cụ thể như: Việc triển khai thực hiện cuộc vận động “Học tập và làm theo
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” gắn với cuộc vận động “Tuổi trẻ sống,
chiến đấu lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại; tổ chức Hội thi

“Tuổi trẻ với Bác Hồ - Bác Hồ với tuổi trẻ”, Hội thi kể chuyện về Bác; viết
cảm nhận về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; tổ chức xem và bình phim về
cuộc đời và sự nghiệp của Bác, phát động đăng ký đảm nhận và thực hiện các
cơng trình, phần việc thanh niên làm theo lời Bác…, hội thi “Tìm hiểu thân
thế, sự nghiệp, tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; Hội thi
Olympic chính trị, Hội thi tìm hiểu về Đảng Cộng sản Việt Nam, Hội thi tìm
hiểu về truyền thống của Đồn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Đội Thiếu
niên Tiền phong Hồ Chí Minh trong đồn viên, hội viên, đội viên,… Tăng
cường bồi dưỡng, nâng cao nhận thức chính trị cho thanh niên, tiếp tục triển
khai nội dung học tập 6 bài lý luận chính trị cơ bản, các chuyên đề về tư
tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, tham gia giáo dục pháp luật cho
thanh niên và phát động nhiều phong trào thiết thực trong thanh niên vì mục
đích tăng cường mặt trận đồn kết tập hợp thanh niên, định hướng nâng cao


21
nhận thức “vì cộng đồng” thơng qua các phong trào tình nguyện Mùa Hè
Xanh, phong trào hiến máu tình nguyện, phong trào thanh niên lập nghiệp,
tuổi trẻ giữ nước,…Thường xuyên tổ chức các hoạt động tuyên dương, biểu
dương thanh niên sống đẹp, sống có ích, các phong trào tham gia xây dựng
đời sống văn hóa trên địa bàn dân cư, thực hiện chương trình rèn luyện
đồn viên…
Đi liền với giáo dục lẽ sống là việc nâng cao mức sống cho thanh niên.
Mức sống được nâng cao là điều kiện vật chất cần thiết để thanh niên nâng
cao thể chất, phát triển tài năng, tổ chức tốt cuộc sống bản thân và cộng
đồng, đồng thời đóng góp nhiều hơn cho địa phương, xã hội. Để nâng cao
mức sống cho thanh niên một cách bền vững, trước hết cần phải nâng cao
trình độ học vấn, chuyên môn nghiệp vụ, năng lực tiếp cận và ứng dụng
khoa học công nghệ cho thanh niên. Xác định rõ tầm quan trọng của việc
nâng cao trình độ học vấn, chuyên môn, nghiệp vụ cho thanh niên là một

nhiệm vụ cấp thiết: nâng cao khả năng tiếp cận và ứng dụng công nghệ
thông tin vào lĩnh vực quản lý, điều hành cơng việc. Thực hiện tốt chính
sách đào tạo và bồi dưỡng nguồn nhân lực, đáp ứng u cầu nhiệm vụ cơng
tác trong tình hình mới, chủ động phối hợp nắm bắt và rà soát những cán
bộ trẻ có năng lực có đủ điều kiện để giới thiệu tham gia học tập các lớp
liên thông Cao đẳng, Đại học, Cao học… đồng thời thủ trưởng các cơ quan,
đơn vị tạo điều kiện thuận lợi để thanh niên được tham gia học tập các lớp
Đại học tại chức nhằm từng bước chuẩn hóa đội ngũ cán bộ đảm bảo cả về
trình độ lý luận chính trị và chun môn nghiệp vụ đáp ứng ngày một tốt
hơn trong lĩnh vực công tác được phân công phụ trách và đảm nhận. Tạo
việc làm, nâng cao thu nhập cho thanh niên và gia đình trẻ, giảm tình trạng
thất nghiệp và thiếu việc làm trong thanh niên. Tập trung chỉ đạo các cấp,
các ngành tăng cường các giải pháp hỗ trợ thanh niên trong việc hướng
nghiệp, đào tạo và giới thiệu việc làm cũng như phân bổ các nguồn vốn vay


22
ưu đãi cho thanh niên. Công tác hỗ trợ thanh niên tiếp cận các nguồn vốn
vay giải quyết việc làm từ nguồn vốn của Ngân hàng Chính sách xã hội
cũng cần được chú trọng. Với việc được tạo điều kiện vay vốn sản xuất sẽ
góp phần mở rộng phát triển kinh tế, tăng thu nhập cho các hộ gia đình trẻ
và hạn chế đáng kể tình trạng thất nghiệp trong thanh niên góp phần ổn
định đời sống chính trị và trật tự an toàn xã hội.
Bên cạnh việc nâng cao sức khoẻ, đời sống vật chất là công tác xây dựng
nếp sống văn hoá và đẩy lùi tệ nạn xã hội, tình trạng phạm pháp trong thanh
niên, phát huy vai trị xung kích của thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc. Tích cực vận động thanh niên và quần chúng nhân dân thực
hiện tốt cuộc vận động “Toàn dân tập luyện thể thao theo gương Bác Hồ vĩ
đại”, thành lập và cải tạo nhiều sân bóng đá, bóng chuyền tạo các khu vui
chơi cho quần chúng nhân dân; đồng thời tổ chức nhiều sân chơi thể thao với

các giải thi đấu võ thuật, giải việt dã truyền thống, giải bóng đá, bóng chuyền,
Đại hội Thể dục thể thao… Tổ chức các buổi biểu diễn nghệ thuật: đêm văn
hoá văn nghệ Mừng Đảng - Mừng Xuân và chào mừng các ngày lễ lớn có quy
mơ tập trung và văn nghệ tại các cơ sở, các Lễ hội truyền thống của đồng bào
dân tộc ở địa phương, duy trì hoạt động của các Ban chỉ đạo chương trình
mục tiêu “5 giảm” (giảm tội phạm, ma tuý, mại dâm, HIV/AIDS, tai nạn giao
thơng), Ban chỉ đạo xóa đói, giảm nghèo, Ban chỉ đạo cuộc vận động toàn dân
đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư, tăng cường các hoạt động
giáo dục, truyền thông, phổ biến, tuyên truyền chủ trương đường lối của
Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước,… Thông qua các hoạt động trên,
giúp thanh niên nhận thức đúng được các giá trị văn hoá truyền thống của quê
hương, của dân tộc, ý thức chấp hành pháp luật… Từ đó tiếp thêm sức mạnh,
khơi dậy ở thanh niên niềm tự hào và ý thức trách nhiệm của mình đối với đất
nước, dân tộc. Thanh niên phải biết vận dụng và phát huy các giá trị văn hoá
truyền thống vào việc học tập, rèn luyện để trở thành những con người vừa có