Luận văn thạc sỹ - Quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên Trường Đại học Y Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC
----------

NGUYỄN THỊ PHƯƠNG LIÊN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI

Chuyên ngành: Quản lý Giáo dục
Mã số: 8 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. HÀ THẾ TRUYỀN

HÀ NỘI - 2020


1
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn, tác giả đã nhận
được sự động viên, khích lệ và tạo điều kiện giúp đỡ nhiệt tình của các cấp lãnh
đạo, của các thầy cơ giáo, anh chị em, bạn bè, đồng nghiệp và gia đình.
Tơi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với các thầy giáo, cô giáo của Học
viện Quản lý Giáo dục và đặc biệt là thầy giáo PGS.TS. Hà Thế Truyền đã tận tình
hướng dẫn tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu lựa chọn đề tài, thiết lập đề
cương, triển khai thực hiện và hoàn thành luận văn.
Xin chân thành cảm ơn sự quan tâm, tạo điều kiện của các Viện, Khoa,
Phịng, Bộ mơn Trường Đại học Y Hà Nội đã nhiệt tình cung cấp thơng tin, số liệu,
đóng góp ý kiến qua phiếu điều tra và trao đổi trực tiếp về các nội dung mà đề tài

nghiên cứu.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng, song luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót.
Tác giả kính mong nhận được sự chỉ dẫn, ý kiến đóng góp của Quý thầy cơ giáo và
các bạn để luận văn được hồn thiện hơn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn!
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Phương Liên


2
LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu này là của riêng tôi, những số liệu
và kết quả nghiên cứu trong luận văn là hoàn toàn trung thực, chưa hề được sử dụng
và công bố ở bất kỳ một cơng trình nghiên cứu nào khác.
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Phương Liên

DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CBQL

Cán bộ quản lý


3
ĐT
ĐHYHN
GD-ĐT
GS.TS

GV
KHCN
KH&CN
KHGD
NCKH
NC
NXB
PGS.TS
QL
SV

Đào tạo
Đại học Y Hà Nội
Giáo dục và Đào tạo
Giáo sư, Tiến sĩ
Giảng viên
Khoa học công nghệ
Khoa học và công nghệ
Khoa học giáo dục
Nghiên cứu khoa học
Nghiên cứu
Nhà xuất bản
Phó giáo sư, Tiến sĩ
Quản lý
Sinh viên

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN...................................................................................................i
LỜI CAM ĐOAN.............................................................................................ii
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT..................................iii

MỞ ĐẦU...........................................................................................................1
1. Lý do lựa chọn đề tài..............................................................................1


4

2. Mục tiêu nghiên cứu..............................................................................3
3. Nhiệm vụ nghiên cứu..............................................................................4
4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu......................................................4
5. Phạm vi giới hạn nghiên cứu.................................................................4
6. Giả thuyết khoa học...............................................................................5
7. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................5
8. Cấu trúc luận văn...................................................................................6
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGHIÊN CỨU
KHOA HỌC CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC..................................7
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề............................................................7
1.1.1. Những nghiên cứu trên thế giới.......................................................7
1.1.2. Những nghiên cứu trong nước.........................................................8
1.1.3. Một số bài học kinh nghiệm và những định hướng nghiên cứu tiếp
của luận văn...............................................................................................9
1.2. Một số khái niệm có liên quan đến đề tài........................................10
1.2.1. Khái niệm quản lý.........................................................................10
1.2.2. Khái niệm khoa học.......................................................................12
1.2.3. Khái niệm nghiên cứu khoa học....................................................14
1.2.4. Khái niệm hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên.............14
1.2.5. Khái niệm quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên 15
1.3. Đặc điểm hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên trường đại
học y...........................................................................................................16
1.4. Nội dung hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên và quản lý
hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên trường đại học.............18

1.4.1. Nội dung hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên trường đại
học...........................................................................................................18
1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên
trường đại học..........................................................................................19


5

1.5.Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học
của sinh viên.............................................................................................24
1.5.1. Các yếu tố thuộc về sinh viên có ảnh hưởng đến quản lý hoạt động
nghiên cứu khoa học của sinh viên..........................................................24
1.5.2. Các yếu tố thuộc về nhà trường, xã hội và gia đình, bạn bè có ảnh
hưởng đến quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên..........25
2.1. Giới thiệu chung về Trường Đại học Y Hà Nội...............................28
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển....................................................28
2.1.2. Sứ mạng, tầm nhìn và giá trị cốt lõi..............................................28
2.1.3. Cơ cấu tổ chức...............................................................................29
2.1.4. Về hoạt động khoa học và công nghệ ở Trường Đại học Y Hà Nội
.................................................................................................................30
2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng hoạt động nghiên cứu khoa học
của sinh viên và quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên
Trường Đại học Y Hà Nội........................................................................31
2.2.1. Mục đích khảo sát thực trạng........................................................31
2.2.2. Đối tượng khảo sát........................................................................31
2.2.3. Nội dung khảo sát..........................................................................32
2.2.4. Phương pháp khảo sát....................................................................32
2.3. Thực trạng hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên Trường
Đại học Y Hà Nội......................................................................................32
2.3.1. Thực hiện các đề tài nghiên cứu khoa học....................................33

2.3.2. Tổ chức các hội nghị, hội thảo khoa học.......................................34
2.3.3. Tham gia viết các bài báo khoa học..............................................36
2.3.4. Đánh giá chung về hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên
Trường Đại học Y Hà Nội.......................................................................37
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên
Trường Đại học Y Hà Nội........................................................................39


6

2.4.1. Thực trạng phân cấp quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của
sinh viên...................................................................................................39
2.4.2. Thực trạng quản lý công tác tư tưởng nhận thức về hoạt động
nghiên cứu khoa học của sinh viên..........................................................45
2.4.3. Thực trạng quản lý các nguồn lực cho hoạt động nghiên cứu khoa
học của sinh viên.....................................................................................48
2.4.4. Thực trạng quản lý các loại hình nghiên cứu khoa học và rèn luyện
kỹ năng nghiên cứu khoa học của sinh viên............................................53
2.4.5. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá hiệu quả quản lý hoạt động
nghiên cứu khoa học của sinh viên..........................................................56
2.5. Thực trạng những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động
nghiên cứu khoa học của sinh viên.........................................................59
2.5.1. Thực trạng những yếu tố thuộc về sinh viên có ảnh hưởng đến
quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học..................................................59
2.5.2. Thực trạng những yếu tố thuộc về nhà trường, xã hội, gia đình và
bạn bè ảnh hưởng đến quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh
viên..........................................................................................................60
2.6. Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của
sinh viên Trường Đại học Y Hà Nội........................................................63
2.6.1. Những thành tựu đạt được.............................................................63

2.6.2. Một số tồn tại.................................................................................65
2.6.3. Nguyên nhân của những tồn tại trong quản lý hoạt động nghiên
cứu khoa học của sinh viên......................................................................66
Kết luận chương 2..........................................................................................68
Chương 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGHIÊN CỨU KHOA
HỌC CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI...........................69
3.1.Những nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý hoạt động nghiên
cứu khoa học của sinh viên Trường Đại học Y Hà Nội.........................69


7

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích...............................................69
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển.............................69
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn................................................70
3.1.4.Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học................................................70
3.1.5. Đảm bảo tính cụ thể trong xác lập các biện pháp quản lý.............71
3.1.6. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả và tính khả thi........................71
3.2.Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của
sinh viên Trường Đại học Y Hà Nội........................................................72
3.2.1. Quản lý hoạt động bồi dưỡng nhằm nâng cao nhận thức và trách
nhiệm của các cấp trong quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh
viên..........................................................................................................72
3.2.2. Chỉ đạo thực hiện phân cấp quản lý đối với hoạt động nghiên cứu
khoa học của sinh viên............................................................................75
3.2.3. Xây dựng cơ chế phối hợp giữa các cấp trong quản lý nghiên cứu
khoa học nhằm phát huy vai trò tích cực, chủ động của sinh viên trong
hoạt động nghiên cứu khoa học...............................................................77
3.2.4. Huy động các nguồn lực cho quản lý hoạt động nghiên cứu khoa
học của sinh viên.....................................................................................80

3.2.5. Thành lập và phát triển“Nhóm nghiên cứu mạnh” nhằm nâng cao
hiệu quả hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên..........................83
3.2.6. Đổi mới phương thức kiểm tra, đánh giá, khen thưởng hoạt động
nghiên cứu khoa học của sinh viên..........................................................85
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý hoạt động nghiên cứu
khoa học của sinh viên Trường Đại học Y Hà Nội................................88
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp....90
3.4.1. Tiến trình khảo nghiệm..................................................................90
3.4.2. Kết quả khảo nghiệm về về tính cần thiết và tính khả thi của các
biện pháp.................................................................................................91


8

Kết luận chương 3.........................................................................................92
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ................................................................96
1. Kết luận.................................................................................................96
2. Khuyến nghị..........................................................................................97
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................102
PHỤ LỤC


9

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Tổng hợp số lượng đề tài nghiên cứu khoa học của sinh viên từ năm
học 2018-2019 đến năm học 2019-2020.........................................................32
Bảng 2.2: Tổng hợp đánh giá đề tài NCKH của SV Trường ĐHYHN...........34
Bảng 2.3: Tổng hợp số lượng đề tài đăng ký tại các hội nghị KH..................35

cho SV năm học 2019-2020............................................................................35
Bảng 2.4: Tổng hợp số lượng bài báo khoa học của SV.................................36
từ năm học 2018-2019 đến năm học 2019-2020.............................................36
Bảng 2.5: Thực trạng quản lý hoạt động NCKH của SV cấp Nhà trường......39
Bảng 2.6: Thực trạng quản lý hoạt động NCKH của SV cấp Viện, Khoa......42
Bảng 2.7: Thực trạng quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của SV do cán
bộ, giảng viên hướng dẫn................................................................................44
Bảng 2.8: Thực trạng quản lý công tác tư tưởng của SV Trường ĐHYHN
tham gia NCKH...............................................................................................46
Bảng 2.9: Thực trạng nhận thức về ý nghĩa hoạt động NCKH đối với SV.....47
Bảng 2.10: Tổng hợp số lượng giảng viên cơ hữu năm học 2019-2020.........49
Bảng 2.11: Tổng hợp học liệu phục vụ công tác ĐT và NCKH năm học 20192020.................................................................................................................51
Bảng 2.12: Các nguồn kinh phí cho hoạt động NCKH của SV......................52
Bảng 2.13: Thực trạng về mức độ nhận thức và mức độ thực hiện các kỹ năng
cơ bản NCKH của SV.....................................................................................53
Bảng 2.14: Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá hiệu quả quản lý hoạt động
NCKH của SV.................................................................................................57


10

Bảng 2.15: Thực trạng những yếu tố thuộc về SV có ảnh hưởng đến quản lý
hoạt động NCKH.............................................................................................59
Bảng 2.16: Thực trạng những yếu tố thuộc về nhà trường, xã hội, gia đình và
bạn bè có ảnh hưởng đến quản lý hoạt động NCKH của SV..........................61
Bảng 3.1: Các tiêu chí đánh giá cơng trình NCKH của SVTrường Đại học Y
Hà Nội.............................................................................................................86
Bảng 3.2: Thống kê kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của
các biện pháp...................................................................................................92
Bảng 3.3: Đánh giá kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của

các biện pháp...................................................................................................93


11

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 2.1: Số lượng đề tài nghiên cứu khoa học của sinh viên từ năm học
2018-2019 đến năm học 2019-2020................................................................33
Biểu đồ 2.2: Thực trạng quản lỷ hoạt động NCKH của SV cấp Nhà trường. .40
Biểu đồ 2.3: Thực trạng quản lý hoạt động NCKH của SV cấp Viện, Khoa. .43
Biểu đồ 2.4: Thực trạng nhận thức về ý nghĩa hoạt động NCKH đối với SV 48
Biểu đồ 2.5: Thực trạng mức độ nhận thức và mức độ thực hiện các kỹ năng
NCKH của SV.................................................................................................54
Biểu đồ 2.6: Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá hiệu quả quản lý...........57
hoạt động NCKH của SV................................................................................57
Biểu đồ 3.1: Ýkiến về tiêu chỉ đánh giá cơng trình NCKH của SV Trường Đại
học Y Hà Nội...................................................................................................86
Biểu đồ 3.2: Tương quan giữa tính cần thiết và tỉnh khả thi của các biện pháp
.........................................................................................................................94

Sơ đồ 1.1: Bản chất của hoạt động quản lý.....................................................11
Sơ đồ 1.2: Mối quan hệ giữa các chức năng quản lý......................................12
Sơ đồ 2.1: Cơ cấu bộ máy tổ chức Trường Đại học Y Hà Nội........................30
Sơ đồ 3.1: Mối quan hệ giữa các biện pháp....................................................90


1
MỞ ĐẦU
1. Lý do lựa chọn đề tài

Cuộc cách mạng Khoa học và Công nghệ 4.0 với các bước tiến như vũ bão
diễn ra trong bối cảnh tồn cầu hóa và hội nhập quốc tế đã tạo ra cơ hội hết sức
thuận lợi để các nước, nhất là các nước đang phát triển, tranh thủ và đẩy mạnh thực
hiện quá trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa, nhanh chóng rút ngắn khoảng cách so
với các nước phát triển. Trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước, đặc biệt
từ khi tiến hành cơng cuộc đổi mới tồn diện, Đảng ta đã sớm có các định hướng và
chỉ đạo đúng đắn về vị trí, vai trị của KH&CN đối với phát triển kinh tế - xã hội;
đồng thời luôn coi trọng và tạo điều kiện thuận lợi để KH&CN nước nhà phát triển.
Cách mạng công nghiệp 4.0 hiện nay không chỉ mang đến sự thay đổi lớn về
phương thức sản xuất kinh doanh mà còn kéo theo sự biến chuyển mạnh mẽ ở các
vấn đề lao động, việc làm. ĐT nhân lực nhằm đáp ứng sự phát triển và đòi hỏi ngày
càng cao của thị trường lao động trong kỷ nguyên số là một thách thức lớn với các
trường đại học hiện nay.
Nghị quyết số 14/2005/NQ-CP đã nhấn mạnh tầm quan trọng của NCKH
trong giáo dục:“xây dựng chính sách và cơ chế phát huy tiềm lực của đội ngũ cán
bộ KH&CN có trình độ cao của các cơ sở giáo dục đại học” và “có chính sách phù
hợp để SV, học viên cao học tích cực tham gia NCKH”.[5]
Luật Giáo dục đại học số 34/2018/QH14 sửa đổi bổ sung tại kỳ họp thứ 6,
Quốc hội khóa XIV đã nêu “Gắn đào tạo với nhu cầu sử dụng lao động của thị
trường, NC triển khai ứng dụng KH&CN; đẩy mạnh hợp tác giữa cơ sở giáo dục
đại học với doanh nghiệp, tổ chức KH&CN; có chính sách ưu đãi về thuế cho các
sản phẩm KH&CN của cơ sở giáo dục đại học; khuyến khích cơ quan, tổ chức,
doanh nghiệp tiếp nhận, tạo điều kiện để người học và GV thực hành, thực tập,
NCKH và chuyển giao cơng nghệ, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo”. [27]
Ngày 15/01/2019, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 69/QĐTTg phê duyệt đề án "Nâng cao chất lượng giáo dục đại học giai đoạn 2019-2025"
với mục tiêu tổng thể "tạo sự chuyển biến mạnh mẽ, thực chất về chất lượng đào
tạo, NCKH và chuyển giao công nghệ của hệ thống giáo dục đại học đáp ứng nhu


cầu nguồn nhân lực; góp phần nâng cao chất lượng và năng suất lao động, thúc

đẩy khởi nghiệp sáng tạo, tăng cường năng lực cạnh tranh của quốc gia trong khu
vực và trên thế giới”.[7]
Tại Khoản 1.Quyền tự chủ về học thuật và hoạt động chuyên môn theo Điều
13.Quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình của cơ sở giáo dục đại học của Quy định
chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều
của Luật Giáo dục đại học số 99/2019/NĐ-CP đã ghi rõ nhiệm vụ của trường đại
học là: “quyết định hoạt động khoa học và công nghệ”. [4]
Tác giả Nguyễn Văn Tuấn chỉ rõ khoa học và công nghệ được xem là yếu tố
hàng đầu để nâng tầm của một quốc gia trong nền kinh tế tri thức. Một nền kinh tế
tri thức tốt, như tên gọi, được phát triển từ tri thức khoa học và công nghệ, hơn là lệ
thuộc vào tài nguyên thiên nhiên và thể lực. Việt Nam cần nhiều người tham gia vào
nghiên cứu khoa học để giúp nâng cao vị thế của nước nhà trong quá trình cạnh
tranh trở thành một nền kinh tế tri thức. [32]
Hoạt động NCKH trong môi trường giáo dục đào tạo càng có vai trị đặc biệt
quan trọng vì có chức năng kép, đó là NC phục vụ giảng dạy và giảng dạy dựa trên
các kết quả của NCKH. Để ĐT đội ngũ cán bộ, giáo viên có chất lượng phục vụ sự
nghiệp giáo dục và đào tạo, đồng thời góp phần vào sự nghiệp cơng nghiệp hố,
hiện đại hoá đất nước, Trường ĐHYHN rất cần sự quan tâm chỉ đạo, thực hiện việc
đẩy mạnh công tác NCKH, nhất là NCKH giáo dục của SVvì NCKH là một chức
năng, nhiệm vụ trọng tâm trong quá trình học tập của SV. Tổ chức cho SV NCKH
là một trong các khâu quan trọng của quá trình đào tạo ở Nhà trường, NCKH là
cách học sáng tạo, vừa tạo cho SVsay mê nghề nghiệp, bồi dưỡng chun mơn, hồi
bão khoa học, vừa có ý nghĩa rèn luyện năng lực tự NC, tự học cho người học, đồng
thời NCKH của SV là đóng góp quan trọng trong q trình đảm bảo chất lượng ĐT
của Nhà trường.
Hoạt động NCKH của SV Trường ĐHYHN trong những năm vừa qua được
thực hiện dưới dạng tham luận, tiểu luận, luận văn và đã đạt được một số kết quả
nhất định. Tuy nhiên, cơng trình nghiên cứu của SVcòn hạn chế cả về số lượng và
chất lượng, chưa khơi dậy phong trào NCKH rộng khắp trong Nhà trường. Thực tế

đó cho thấy cơng tác quản lý hoạt động NCKH đối với SV còn nhiều bất cập, biểu
hiện như: nhận thức của SV - những người trực tiếp thực hiện việc NCKH với tư
cách là người học thực hiện nội dung học tập chưa cao, chưa đúng đắn; chưa có một
cơ chế cụ thể, rõ ràng về công tác quản lý hoạt động này; đội ngũ CBQL giáo dục ở
các đơn vị quản lý SVcịn nhiều lúng túng trong cơng tác quản lý hoạt động NCKH
của SV; sự phối hợp giữa các lực lượng quản lý mà cụ thể là giữa đội ngũ CBQL
SV, cán bộ chuyên môn khoa học, đội ngũ giảng viên - nhũng người trực tiếp
hướng dẫn NCKH của SV chưa chặt chẽ, chưa thống nhất, dẫn đến chất lượng, hiệu
quả của hoạt động NCKH của SVchưa cao; đầu tư vật chất hỗ trợ cho hoạt động
NCKH của SV cịn hạn chế; chưa tạo được mơi trường và động lực NCKH tích cực
cho SV thực hiện nhiệm vụ NC. Thực tế đã đặt ra vấn đề là phải chú trọng hơn nữa
đối với công tác quản lý hoạt động này ở Nhà trường, nói cách khác là cần phải có
những biện pháp quản lý mang tính đồng bộ, khả thi đề điều khiển, kích thích động
lực học tập, nghiên cứu sáng tạo của người học.
Với tầm nhìn “kết hợp chặt chẽ đào tạo, NCKH, chuyển giao công nghệ và
chăm sóc sức khỏe” [2], Trường ĐHYHN hướng tới trở thành một trung tâm NC
ứng dụng khoa học và chuyển giao công nghệ đầu đàn về y học; ưu tiên phát triển
khoa học mũi nhọn, chú trọng đẩy mạnh công tác NC y học cơ sở và khoa học cơ
bản bao gồm cả dịch tễ học hiện đại, NC ứng dụng, phát triển công nghệ, kết hợp
ĐT với NCKH, dịch vụ KH&CN. Để đạt được những mục tiêu trên, Nhà trường đã
rất quan tâm, tạo điều kiện cho cán bộ, GV và SV tham gia NCKH. Tuy nhiên, đây
vẫn đang là vấn đề cần phải bàn thảo để có thể tìm ra cách thức quản lý phù hợp
nhằm thúc đẩy hoạt động này phát triển và đạt hiệu quả cao ở Trường ĐHYHN.
Với những lý do trên, tôi chọn đề tài: “Quản lý hoạt động nghiên cứu khoa
học của sinh viên Trường Đại học Y Hà Nội” để nghiên cứu.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn về hoạt động nghiên cứu khoa
học của sinh viên và quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên Trường
Đại học Y Hà Nội, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý có tính khả thi nhằm nâng

cao chất lượng hiệu quả quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên, góp
phần nâng cao chất lượng đào tạo của Trường Đại học Y Hà Nội.


3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Xác định cơ sở lý luận quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh
viên trường đại học.
- Khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động nghiên cứu khoa học, quản lý hoạt
động nghiên cứu khoa học của sinh viên Trường Đại học Y Hà Nội.
- Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh
viên Trường Đại học Y Hà Nội.
4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
4.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên trong quá trình đào tạo ở trường
đại học, các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên.
4.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên Trường Đại học Y Hà
Nội.
5. Phạm vi giới hạn nghiên cứu
5.1. Phạm vi giới hạn nội dung
Đề tài chủ yếu nghiên cứu về hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên,
quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên và biện pháp quản lý hoạt
động nghiên cứu khoa học của sinh viên Trưởng Đại học Y Hà Nội.
5.2. Phạm vi giới hạn không gian
Khảo sát thực trạng ở Trường Đại học Y Hà Nội trong nghiên cứu khoa học
của sinh viên các ngành đào tạo chính quy.
5.3. Phạm vi giới hạn thời gian
Các dữ liệu được sử dụng trong giai đoạn năm học 2018-2019, 2019-2020.
5.4. Phạm vi giới hạn về khách thể
Đại diện cán bộ, giảng viên của các Viện, Khoa, Bộ mơn, Phịng và sinh viên

của Nhà trường.
5.5. Phạm vi giới hạn về đối tượng
Các biện pháp quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên ở cấp
quản lý từ đội ngũ cán bộ, giảng viên, cấp phòng, cấp khoa, cấp viện, cấp trường đại
học.
- 150 cán bộ quản lý và giảng viên: 80 cán bộ quản lý, 70 giảng viên ở
Trường Đại học Y Hà Nội.


- 1130 sinh viên thuộc các khóa từ năm thứ 2 (230 SV), năm thứ 3 (230 SV),
năm thứ 4 (250 SV), năm thứ 5 (220 SV), năm thứ 6 (200 SV)
6. Giả thuyết khoa học
Công tác quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên Trưởng Đại
học Y Hà Nội nhiều năm qua đã được quan tâm, tiến hành có kế hoạch và thực hiện
tương đối hiệu quả, góp phần nâng cao kiến thức cho sinh viên để sinh viên được
học tập, rèn luyện trong các điều kiện chuẩn mực và có thêm cơ hội phát triển nghề
nghiệp sau khi tốt nghiệp, đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao và sự phát triển
vững chắc của Nhà trường.
Tuy nhiên, trong quá trình quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh
viên Trưởng Đại học Y Hà Nội còn một số tồn tại, chưa đạt được kết quả như mong
muốn. Nếu áp dụng một cách đồng bộ các biện pháp quản lý hoạt động nghiên cứu
khoa học của sinh viên Trưởng Đại học Y Hà Nội như tác giả luận văn đề xuất, có
khả năng nâng cao chất lượng hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên Trường
Đại học Y Hà Nội, góp phần phát triển nguồn nhân lực ngành y tế cho đất nước.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận
Phương pháp phân tích, phương pháp tổng hợp, mơ hình hố, hệ thống hoá lý
thuyết trên cơ sở nghiên cứu và khái quát các tài liệu, các văn bản, tạp chí, thơng
tin, sách báo, các cơng trình khoa học có liên quan đến vấn đề nghiên cứu nhằm xác
định cơ sở lý luận về công tác quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên

Trường Đại học Y Hà Nội.
7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp chuyên gia: Trao đổi, thu thập ý kiến của các chuyên gia về
vấn đề nghiên cứu.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục: Trên cơ sở các báo cáo tổng
kết kinh nghiệm tổ chức chỉ đạo hoạt động NCKH của các đơn vị thuộc Trường
ĐHYHN, của các đơn vị ngoài Trường nhằm vận dụng để xây dựng các biện pháp
quản lý hoạt động NCKH của SV.
- Phương pháp điều tra viết bằng phiếu trưng cầu ý kiến (bảng hỏi)


- Phương pháp phỏng vấn, phỏng vấn sâu: một số sinh viên đạt giải NCKH
sinh viên, cán bộ quản lý và một số cán bộ hướng dẫn sinh viên NCKH.
- Phương pháp kiểm chứng nhận thức tính cần thiết và tính khả thi của các
biện pháp quản lý.
7.3. Phương pháp xử lý thơng tin
Sử dụng phương pháp thống kê tốn học để xử lý các tư liệu, số liệu thu thập
được từ các phương pháp khác nhau nhằm làm cho kết quả nghiên cứu đảm bảo tính
chính xác, có độ tin cậy cao.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận và khuyến nghị, phụ lục, tài liệu tham
khảo, phần nội dung của luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh
viên trường đại học
Chương 2: Thực trạng hoạt động nghiên cứu khoa học và quản lý hoạt động
nghiên cứu khoa học của sinh viên Trường Đại học Y Hà Nội.
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên
Trường Đại học Y Hà Nội.

Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC


1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Những nghiên cứu trên thế giới
Học tập là một q trình trong đó chủ thể tự biến đổi mình, tự làm phong phú
mình bằng cách thu thập và xử lý thông tin từ mơi trường sống xung quanh, các
hoạt động nhận thức tích cực của người học sẽ đem lại kết quả cao.
JP.Keeves (1996) trình bày quy trình tổ chức hướng dẫn NCKH trong đó có
việc hướng dẫn SV những thủ tục và kỹ thuật NCKH, các phương pháp đo lường
trong NCKH có việc sử dụng các công cụ, thiết bị NC kể cả cơng nghệ thơng tin và
máy tính.
Lubixưna M.T và Gơruxepxki. A.A cho rằng: Nghiên cứu khoa học của sinh
viên đại học là một trong những hình thức hồn thiện nhất về mặt đào tạo khoa học,
có hiệu quả thiết thực đối với việc nâng cao trình độ của sinh viên. [36]
Brian Allison đã nêu lên những vấn đề lý thuyết về NCKH, trong đó có nói
tới các kỹ năng tiến hành điều tra việc thiết kế bảng hỏi đến kỹ thuật phỏng vấn.
[35]
Edward Vockell cho rằng: nghiên cứu giáo dục khơng chỉ là một khoa học
trừu tượng. Nó là một cơng cụ hữu ích để giải quyết những vấn đề thực tế. Nó giúp
các nhà giáo dục xác định những kết quả cần đạt, tạo ra các dự đoán, xây dựng
những mối quan hệ nhân quả. [36]
Theo Uôntơ “Chúng ta có thể nâng cao khả năng NCKH nếu chúng ta được
đào tạo một cuộc sống khoa học rất phong phú thông qua những cuộc trao đối kinh
nghiệm rất rộng rãi và những cuộc tranh luận trao đổi ý kiến, tổ chức các hội nghị
khoa học ngay cả trong các khoa của các trường đại học. Để nâng cao hiệu suất
NCKH, tăng cường cộng tác tập thề và giải quyết các vấn đề một cách toàn bộ, mỗi
vấn đề là một phạm vi nghiên cứu quan trọng, liên quan đến việc thu hút SV vào
trong công tác nghiên cửu và nhiệm vụ gắn liền với cơng tác đó nhằm phát triển khả

năng sáng tạo của SV”. Ngồi ra tác giả cịn đề cập tới phương pháp quản lý, hướng
dẫn SV trong việc NCKH có hiệu quả đó là phải tổ chức tạo mọi điều kiện cần thiết
để SV thể hiện tính tích cực, độc lập ở mức độ cao nhất, giáo viên chỉ giữ cho mình
việc theo dõi, việc tổ chức thực hiện NCKH và giám sát, định hướng nghiên cứu
của sinh viên, giúp họ đi đúng yêu cầu, đúng đích của việc nghiên cứu đặt ra. Như


vậy, NCKH của người học là địi hỏi có tính bắt buộc ở bậc học đại học, đồng thời
người thầy, nhà quản lý có vai trị quan trọng đối với hoạt động NCKH của người
học.
1.1.2. Những nghiên cứu trong nước
1.1.2.1.Những nghiên cứu về phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
khoa học của sinh viên đại học
Tác giả Đặng Vũ Hoạt,Hà Thị Đức [17] và tác giả Phạm Viết Vượng [34] đã
khẳng định tầm quan trọng của NCKH đối với SV, đề xuất các giải pháp để nâng
cao hiệu quả của các hoạt động này.
Nói chung, các cơng trình khoa học trên đã cung cấp những vấn đề cơ bản về
phương pháp luận, phương pháp NCKH và công nghệ của ngành giáo dục và đào
tạo với đặc điểm tình hình trong giai đoạn đó.
1.1.2.2. Những nghiên cứu về quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học ở
trường đại học
Nhận thức đúng đắn về vai trị quyết định của cơng tác quản lý đối với hoạt
động NCKH, những khó khăn vướng mắc trong quá trình hoạt động NCKH ở các
trường cao đẳng, đại học, các nhà khoa học đã có những nghiên cứu ở nhiều góc độ,
khía cạnh và cấp độ khác nhau.
Vận dụng những thành tựu về khoa học quản lý nói chung vào quản lý giáo
dục, các cơng trình nghiên cửu, giáo trình của Nhà trường quản lý giáo dục, các tác
giả: Đặng Quốc Bảo, Trần Kiểm, Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Văn Lê, Nguyễn Thị
Mỹ Lộc,.. đã cung cấp nhiều vấn đề về quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, trong
đó có nội dung quản lý hoạt động NCKH của SV ở các trường đại học và cao đẳng,

đây là những vấn đề có liên quan chặt chẽ tới cơng tác quản lý giáo dục, trong đó có
quản lý hoạt động NCKH của SV ở các trường đại học.
Năm 1995, Viện Nghiên cứu phát triển Giáo dục chủ trì đề tài “Điều tra,
đánh giá hiện trạng tiềm lực khoa học và công nghệ của các trường đại học và cao
đẳng Việt Nam” [16], là đề tài, do tác giả Thân Đức Hiền làm chủ nhiệm. Đề tài này
chỉ dừng lại ở khâu kiểm tra nguồn lực khoa học và công nghệ của các trường và
cao đẳng, đại học tại thời điểm đó mà chưa đề cập đến giải pháp nâng cao hiệu quả
hoạt động khoa học và công nghệ.


Tác giả Vũ Cam Đàm nhấn mạnh “NCKH là một hoạt động Xã hội hướng
vào việc tìm kiếm những điều mà khoa học chưa biết hoặc phát hiện ra bản chất sự
vật, phát triển nhận thức khoa học về thế giới hoặc sáng tạo phương pháp mới,
phương tiện kỹ thuật mới đế cải tạo thế giới”.[10]
Phùng Quốc Việt với bài viết “Nâng cao chất lượng công tác nghiên cửu
khoa học trường Đại học Hùng Vưong” đã nghiên cứu thực trạng, tìm ra những
nguyên nhân ảnh hưởng đến kết quả của hoạt động NCKH của trường Đại học Y Hà
Nội, tác giả đã đưa ra các biện pháp QL để nâng cao chất lượng hiệu quả cho
NCKH của nhà trường.
1.1.3. Một số bài học kinh nghiệm và những định hướng nghiên cứu tiếp của
luận văn
Liên quan đến đề tài quản lý hoạt động NCKH của SV đã có rất nhiều tài liệu
trong nước và nước ngồi đề cập dưới nhiều góc độ và nội dung, nhiều cơng trình
đã cung cấp những cơ sở và hệ thống lý luận quan trọng về quản lý, QL giáo dục,
QL NCKH, QL NCKH của SV. Nhìn chung, các tác giả đã phân tích ngun nhân
ảnh hưởng đến kết quả NCKH và hướng giải quyết vấn đề thực tiễn trong công tác
quản lý hoạt động NCKH ở trường đại học và cao đẳng, các tác giả đều đề cao ý
nghĩa, vai trò của NCKH đối với việc nâng cao chất lượng dạy và học. Nhưng mỗi
vấn đề chỉ giải quyết một vấn đề riêng, chỉ có giá trị gắn với nhà trường trong giai
đoạn lịch sử ngắn với những hồn cảnh chính trị, kinh tế nhất thời.

Cho đến nay chưa có một cơng trình nào NC QL hoạt động NCKH của SV
Trường ĐHYHN trước yêu cầu của sự nghiệp đổi mới căn bản và toàn diện giáo
dục Việt Nam. Vì vậy, vấn đề đặt ra trong luận văn này sẽ tập trung vào NC lý luận
và thực tiễn về QL hoạt động NCKH của SV ĐHYHN, cụ thể: QL công tác tư tưởng
nhận thức về NCKH của SV; phân cấp thực hiện QL hoạt động NCKH của SV; QL
các nguồn lực cho hoạt động NCKH của SV; QL các hình thức NCKH và kỹ năng
NCKH của SV; kiểm tra, đánh giá hiệu quả QL hoạt động NCKH của SV.
Từ đó,chúng tơi sẽ đề xuất các biện pháp QL khoa học có tính khả thi, hiệu
quả góp phần nâng cao công tác QL của nhà trường về NCKH của SV; thúc đẩy


nâng cao chất lượng hiệu quả QL của nhà trường về hoạt động NCKH của SV nói
riêng và nâng cao chất lượng ĐT của Trường ĐHYHN nói chung.
1.2. Một số khái niệm có liên quan đến đề tài
1.2.1. Khái niệm quản lý
Có rất nhiều khái niệm về quản lý theo các cách tiếp cận khác nhau, ở đây
tác giả nghiên cứu một số khái niệm của các tác giả:
Theo Mary Parker Follet: "Quản lý là nghệ thuật khiến cho công việc được
thực hiện thông qua người khác".
Robert Albanese cho rằng: "Quản lý là một quá trình kỹ thuật và xã hội
nhằm sử dụng các nguồn, tác động tới hoạt động của con người và tạo điều kiện
thay đổi để đạt được mục tiêu của tổ chức".
Robert Kreitner viết:"Quản lý là tiến trình làm việc với và thơng qua người
khác để đạt các mục tiêu của tổ chức trong một môi trường thay đổi. Trong tâm của
tiến trình này là kết quả và hiệu quả của việc của việc sử dụng các nguồn lực giới
hạn".
Nguyễn Minh Đạo nhận định:"Quản lý là sự tác động chỉ huy, điều khiển,
hướng dẫn các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con người nhằm đạt tới
mục tiêu đã đề ra". [11]
Các tác giả Đặng Vũ Hoạt và Hà Thị Đức cho rằng: “Quản lý là một q

trình định hướng, q trình có mục tiêu, quản lý một hệ thống nhằm đạt được
những mục tiêu nhất định”.[17]
Từ những quan niệm này, chúng tôi nhận thấy, quản lý là một hoạt động liên
tục và cần thiết khi con người kết hợp với nhau trong tổ chức. Đó là q trình tạo
nên sức mạnh gắn liền các hoạt động của các cá nhân với nhau trong một tổ chức
nhằm đạt được mục tiêu chung.
Quản lý bao gồm các yếu tố sau:
- Chủ thể quản lý là tác nhân tạo ra các tác động và đối tượng bị quản lý tiếp
nhận trực tiếp các tác động của chủ thể quản lý và các khách thể khác chịu các tác
động gián tiếp từ chủ thể quản lý. Tác động có thể liên tục nhiều lần.
- Muốn quản lý thành công, trước tiên cần phải xác định rõ chủ thể, đối
tượng và khách thể quản lý. Điều này đòi hỏi phải biết định hướng đúng.
- Chủ thể quản lý phải thực hành việc tác động và phải biết tác động. Vì thế


chủ thể phải hiểu đối tượng và điều khiển đối tượng một cách có hiệu quả.
- Chủ thể có thể là một người, một nhóm người; cịn đối tượng có thể là con
người (một hoặc nhiều người), giới vô sinh hoặc giới sinh vật.
Tóm lại: Quản lý là một quá trình tác động, gây ảnh hưởng của chủ thể quản
lý đến khách thể quản lý một cách hợp quy luật nhằm đạt được mục tiêu chung.
Cơng cụ quản lí

Khách thể quản lí

Chủ thể quản lí

Mục tiêu quản lí

Phương pháp quản lí
Sơ đồ 1.1: Bản chất của hoạt động quản lý

Chức năng quản lý: Chức năng quản lý được coi là dạng hoạt động quản lý
sinh ra một cách khách quan từ chức năng sản xuất của khách thể quản lý. Nó được
coi là dạng hoạt động quản lý vì nó gồm 4 chức năng: Kế hoạch, tổ chức thực hiện,
chỉ đạo và kiểm tra đánh giá. Cụ thể là:
Kế hoạch: Là hoạt động dựa trên các thông tin về thực trạng của tổ chức như
nhân lực, tài lực, vật lực, các chỉ thị từ cấp trên và các điều kiện khác để đề ra mục
tiêu, dự kiến của nguồn nhân lực, phân bổ thời gian, huy động phương tiện, đề xuất
dự án để đạt mục tiêu.
Tổ chức: Là việc thiết lập cấu trúc của bộ máy, bố trí nhân lực và xây dựng
cơ chế hoạt động, đồng thời ấn định chức năng nhiệm vụ cho các bộ phận và cá
nhân, huy động, sắp xếp và phân bổ nguồn nhân lực nhằm thực hiện đúng kế hoạch
đó đề ra.
Chỉ đạo: Là việc hướng dẫn công việc, liên kết, liên hệ, động viên, kích
thích, giám sát các bộ phận, cá nhân trong tiến trình thực hiện kế hoạch theo đúng
dụng ý trong bước tổ chức.


Sơ đồ 1.2: Mối quan hệ giữa các chức năng quản lý
Kiểm tra: Là theo dõi, giám sát, đánh giá các hoạt động bằng nhiều cách thức
(trực tiếp hoặc gián tiếp, thường xuyên hoặc định kỳ...) nhằm so sánh kết quả với
mục tiêu để nhận biết về chất lượng và hiệu quả của các hoạt động, tìm ra những sai
lệch để kịp thời đưa ra những quyết định điều chỉnh.
Các chức năng nêu trên luôn được chủ thể quản lý thực hiện đan xen vào
nhau, phối hợp với nhau và bổ sung cho nhau tạo thành một quá trình quản lý. Mối
liên hệ này có thể được thể hiện trên sơ đồ 1.2
1.2.2. Khái niệm khoa học
Thuật ngữ “Khoa học” được hiểu theo nhiều góc độ, mức độ khác nhau, tuỳ
theo mục đích nghiên cứu và cách tiếp cận của mỗi người.
Đại Bách khoa tồn thư Liên Xơ, quyển XIX, trang 241 đã nêu:“Khoa học là
hệ thống tri thức về tự nhiên, về xã hội và tư duy, về những quy luật phát triển

khách quan của tự nhiên, xã hội và tư duy, hệ thống tri thức này được hình thành
trong lịch sử và không ngừng phát triển trên cơ sở thực tiễn xã hội”.
Sheldon (1997) cho rằng: “Khoa học là một hoạt động trí tuệ được thực hiện
bởi con người, được thiết kế để khám phá cách thức hoạt động, tồn tại của sự vật hiện tượng”.
Theo tác giả Vũ Cao Đàm: “Khoa học còn được hiểu là một hoạt động xã
hội nhằm tìm tịi, phát hiện quy luật của sự vật và hiện tượng và vận dụng các quy


luật ấy để sáng tạo ra nguyên lý các giải pháp tác động vào sự vật hoặc hiện tượng,
nhằm biến đổi trạng thái của chúng”.
Tác giả Lưu Xuân Mới thì cho rằng: “Khoa học là những tri thức được hệ
thống hóa, khái quát hóa từ thực tiễn và được thực tiễn kiểm nghiệm nó phản ánh
dưới dạng logic, trìu tượng và khái quát những thuộc tính, những câu trúc, những
mối liên hệ bản chất, những quy luật của tự nhiên, xã hội và tư duy; đồng thời khoa
học còn bao gồm hệ thống tri thức về những biện pháp tác động có kế hoạch đến
thế giới xung quanh, đến sự nhận thức và làm biến đối thế giới để phục vụ cho lợi
ích con người. [24]
Theo tác giả Phạm Viết Vưọng:“Khoa học là một hình thải ý thức xã hội
phản ánh hiện thực khách quan, tạo ra hệ thống chân lý về thế giới. Hệ thống chân
lý này được diễn đạt bằng các khái niệm, phạm trừ trìu tượng, những nguyên lý
khái quát, những giả thuyết, học thuyết ...Khoa học phản ảnh thế giới bằng các
phương thức và công cụ đặc biệt. Khoa học khơng nhũng hướng vào giải thích thế
giới mà còn nhằm cải tạo thế giới. Khoa học làm cho con người mạnh mẽ trước
thiên nhiên, bắt thiên nhiên phải phục vụ cuộc sống của mình ”. [34]
Như vậy, theo chúng tơi, khoa học là một q trình nhận thức tìm tịi, phát
hiện các quy luật của sự vật, hiện tượng và vận dụng các quy luật đó để sáng tạo ra
các giải pháp tác động vào thế giới phục vụ lợi ích con người. Khoa học vừa là một
dạng sản phẩm hoạt động của con người, do con người tích luỹ được vừa là một
phương thức sản sinh ra trí thức và nhận thức một cách đặc biệt có tính chất hệ
thống.

1.2.3. Khái niệm nghiên cứu khoa học
Theo Luật Khoa học và Công nghệ:“Nghiên cứu khoa học là hoạt động
khám phá, phát hiện, tìm hiểu bản chất, quy luật của sự vật, hiện tượng tự nhiên, xã
hội và tư duy; sáng tạo giải pháp nhằm ứng dụng vào thực tiễn”.[28]
Nghiên cứu cơ bản là hoạt động nghiên cứu nhằm khám phá bản chất, quy
luật của sự vật, hiện tượng tự nhiên, xã hội và tư duy.
Nghiên cứu ứng dụng là hoạt động nghiên cứu vận dụng kết quả nghiên cứu
khoa học nhằm tạo ra công nghệ mới, đổi mới cơng nghệ phục vụ lợi ích của con
người và xã hội.