Bài giảng Bảo dưỡng - sửa chữa động cơ xăng - Bài 4: Bảo dưỡng sửa chữa cơ cấu trục khuỷu - thanh truyền

“ Add your company slogan ”

BÀI 4: BDSC CƠ CẤU
TRỤC KHUỶU- THANH
TRUYỀN

LOGO


MỤC TIÊU BÀI HỌC
Mục tiêu: Sau khi học xong bài ngày người học có khả năng

­Trình bày được qui trình tháo lắp, kiểm tra, sửa chữa 
cơ cấu trục khủyu­ thanh truyền
­Bảo dưỡng­ sửa chữa được cơ cấu trục khuỷu­ thanh 
truyền
­Tn thủ các ngun tắc đảm bảo an tồn cho người 
và máy móc, thiết bị


NỘI DUNG CỦA MÔN HỌC

2. 1

Lý thuyết liên quan

2. 2

Tháo lắp- Kiểm tra- sửa chữa nhóm pistonthanh truyền

2. 3

2. 4

Tháo lắp- Kiểm tra- sửa chữa trục khuỷu


2.1. Lý thuyết liên quan
Cấu tạo nhóm piston­ thanh truyền


2.1.1. Cấu tạo Piston

www.themegallery.com


1. Đỉnh piston

Dựa  vào  cấu  tạo  của  buồng 
cháy,  tỷ  số  nén,  kích  thước 
của  xi  lanh  và  phương  pháp 
phun  nhiên  liệu...mà  đỉnh 
piston có các dạng khác như: 
 bằng, lồi hoặc lõm.
­Đỉnh  bằng:  diện  tích  chịu 
nhiệt nhỏ, cấu tạo đơn giản, 
được  sử  dùng  nhiều  ở  động 
xăng 
www.themegallery.com


Đỉnh lồi

­  Đỉnh  lồi  :  có  sức 
bền lớn, đỉnh mỏng, 
nhẹ nhưng diện tích 
chịu nhiệt lớn. Loại 
này thường được sử 
dụng  trong  động  cơ 
xăng  bốn  kỳ  xu  páp 
treo.
www.themegallery.com


Đỉnh lõm

­  Đỉnh  lõm:  có  thể  tạo  ra 
xốy lốc nhẹ, tạo điều kiện 
cho  việc  hình  thành  hồ  khí 
và  cháy.  Tuy  nhiên,  diện 
tích  chịu  nhiệt  lớn  hơn  so 
với  đỉnh  bằng.  Loại  này 
được  dùng  nhiều  trên  cả 
động  cơ  xăng  và  động  cơ 
diesel. 
www.themegallery.com


Đầu Piston – Thân piston

www.themegallery.com

Đầu Piston
­ Đầu piston được giới hạn từ đỉnh piston đến rãnh xéc măng dầu 
cuối cùng trên bệ chốt piston.
­ Đường kính đầu piston thường nhỏ hơn đường kính thân Cấu tạo 
đầu piston phải đảm bảo các u cầu sau:
Bao kín buồng cháy: thơng thường người ta dùng xéc măng để 
bao kín. Vì vây, đầu piston có các rãnh để lắp các xéc măng khí và 
xéc măng dầu. Số rãnh xéc măng tuỳ thuộc vào loại động cơ.
Tản nhiệt tốt cho piston: Phần lớn nhiệt của piston truyền qua 
xéc măng và xi lanh đến mơi chất làm mát. Để tản nhiệt tốt đầu 
piston thường phần chuyển tiếp giữa đỉnh và đầu có bán kính R 
lớn.
­ Sức bền cao: Để tăng sức bền và độ cứng vững cho bệ chốt 
người ta chế tạo các gân chịu lực.

www.themegallery.com


Thân Piston
­ Thân piston có nhiệm vụ dẫn hướng cho piston chuyển 
động trong xilanh. Chiều cao của thân piston (H) được 
quyết định điều kiện áp suất tiếp xúc do lực ngang N gây 
ra.
­ Thân piston động cơ diesel  thường dài hơn thân piston của 
động cơ xăng và phần đáy thường có thêm 1 ­ 2 xéc măng 
dầu. 
­ Vị trí tâm bệ chốt thường bố trí cao hơn trọng tâm của thân 
piston để chịu lực ngang N và ma sát gây ra phân bố đều 
hơn, h = (0,6 ­ 0,7)H. Một số động cơ có tâm lỗ chốt piston 

lệch với tâm xilanh một khoảng e về phía nào đó sao cho 
lực ngang NMax giảm để hai bên của piston và xilanh mịn 
đều

www.themegallery.com


www.themegallery.com


Chống bó kẹt piston
Để chống bó kẹt piston trong xi lanh trong q trình làm việc do 
chịu lực ngang N, lực khí thể, kim loại giãn nở, người ta sử dụng 
các biện pháp sau:
­ Chế tạo thân piston có dạng ơ van, trục ngắn trùng với tâm chốt 
piston;
­ Tiện vát hai đầu bệ chốt.
­ Xẻ rãnh giãn nở trên thân piston. Loại này có ưu điểm là khe hở 
nhỏ, động cơ khơng bị gõ, khởi động dễ, nhưng độ cứng của 
piston giảm nên chỉ dùng ở động cơ xăng. 
­ Khi đúc piston người ta gắn thêm miếng hợp kim có độ giãn nở 
hầu như khơng đáng kể vào bệ chốt pit tơng để hạn chế giãn nở 
theo phương vng góc với tâm chốt. 

www.themegallery.com


Các biện pháp chống bó kẹt

www.themegallery.com

2.1.2. Chốt piston

1. Cơng dụng
Chốt piston (ắc piston) có 
cơng dụng như một bản 
lề nối piston với đầu nhỏ 
thanh truyền.

www.themegallery.com


2. Điều kiện làm việc
Trong q trình làm việc, chốt piston chịu tác dụng của lực khí 
cháy, lực qn tính chuyển động tịnh tiến và làm việc ở nhiệt 
độ cao, khó bơi trơn. do đó, chốt pit tơng chóng bị màI mịn.
3. Vật liệu chế tạo
Chốt piston được làm bằng thép hợp kim qua nhiệt luyện, mài 
và đánh bóng để nâng cao khả năng chịu mài mịn bề mặt, 
đồng thời bên trong vẫn dẻo dai để chịu được tải trọng thay 
đổi cũng như va đập.
www.themegallery.com


4. Cấu tạo
Đa số chốt piston có cấu tạo đơn giản là hình trụ rỗng hoặc ngồi 
là hình trụ, cịn mặt trong là lỗ thẳng, lỗ bậc, lỗ cơn để giảm 
trọng lượng.

www.themegallery.com


Các kiểu lắp chốt piston

a) Chốt piston cố định với piston
b) Chốt piston cố định với đầu nhỏ thanh truyền
c) Chốt piston lắp tự do

www.themegallery.com


2.1.3. Thanh truyền

1.  Cơng  dụng  thanh 
truyền

Thanh
truyền

Thanh truyền hay tay biên 
có  cơng  dụng  nối  piston 
với trục khuỷu, đồng thời 
truyền  và  biến  chuyển 
động  tịnh  tiến  của  piston 
thành  chuyển  động  quay 
cho trục khuỷu.
www.themegallery.com

Điều kiện làm việc- vật liệu chế tạo
2. Điều kiện làm việc
­Khi  làm  việc,  thanh truyền chịu  tác dụng  của lực khí  cháy  và 
lực qn tính, các lực này biến đổi có tính chất chu kỳ cả về trị 
số và hướng. 
­Do  đó  thanh  truyền  chịu  uốn,  chịu  kéo  và  chịu  nén,  dẫn  đến 
thanh 

truyền 

thường 

bị 

cong, 

xoắn.

3. Vật liệu chế tạo thanh truyền
Thanh  truyền  thường  được  chế  tạo  bằng  thép  các  bon  hoặc 
thép hợp kim.
www.themegallery.com


4. Cấu tạo thanh truyền
Cấu tạo thanh truyền  được chia thành ba phần:  đầu nhỏ, đầu to 
và thân

www.themegallery.com

a. Đầu nhỏ thanh truyền
­ Đầu nhỏ thanh truyền có lỗ để lắp chốt piston. Cấu tạo đầu nhỏ 
thanh truyền phụ thuộc vào phương pháp lắp ghép với chốt 
piston. 
­ Nếu lắp chốt piston cố định, thì đầu nhỏ thanh truyền có lỗ để 
lắp bu lơng hãm chặt với chốt. Nếu lắp tự do, thì đầu nhỏ thanh 
truyền phải có bạc lót.
­ Để bơi trơn bạc lót và chốt pit tơng có những phương án như 
dùng rãnh hứng dầu hoặc bơi trơn cưỡng bức do dẫn dầu từ đầu 
trục khuỷu dọc theo thân thanh truyền
www.themegallery.com


Các dạng đầu nhỏ thanh truyền

www.themegallery.com


b. Thân thanh truyền

­ Thân thanh truyền thường ở đầu trên nhỏ, đầu dưới to. Tiết 
diện ngang thân thanh truyền có nhiều loại: hình chữ nhật, hình 
trịn, hình ơvan, hinh chữ I.
­ Tiết diện hình chữ I được dùng nhiều trong động cơ cao tốc 
và động cơ ơt tơ, máy kéo. Loại này có độ cứng vững lớn, bố trí 
vật liệu hợp lý.
­ Để bơi trơn chốt piston bằng áp lực, ở một số động cơ, dọc 
theo thân thanh truyền có khoan lỗ dẫn dầu

www.themegallery.com


Thân thanh truyền

www.themegallery.com