QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN BA TRI, TỈNH BẾN TRE.

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

TRÀ TRỌNG TÂM

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở
CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN
BA TRI, TỈNH BẾN TRE

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI, 2021


VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

TRÀ TRỌNG TÂM

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở
CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN
BA TRI, TỈNH BẾN TRE

Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8.14.01.14

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
GS.TS. VŨ DŨNG


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng các số liệu và kết quả nghiên cứu trong
luận văn này là trung thực.Những kết luận khoa học của luận văn chưa
từng công bố trong bất kì cơng trình nào khác.

Tác giả luận văn

Trà Trọng Tâm


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin trân thành cảm ơn Lãnh đạo Học viện khoa học xã hội, các Quý Thầy,
Cô Khoa Tâm lý- Giáo dục, Học viện khoa học xã hội đã giảng dạy, hướng dẫn,
giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và
thực hiện Luận văn.
Tôi xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đến Thầy giáo hướng dẫn, GS.TS. Vũ Dũng
người đã ln theo sát, tận tình hướng dẫn tơi trong suốt q trình nghiên cứu và
thực hiện Luận văn.
Tơi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo, cán bộ, quý thầy cô và các em học sinh,
các trường đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi rất nhiều trong công tác điều tra, khảo
sát và thực hiện Luận văn.

Tác giả

Trà Trọng Tâm


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU..................................................................................................................... 1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN

Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG.................................................... 7
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề............................................................................... 7
1.2. Hoạt động tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông.............................10
1.3. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông.................17
1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường
trung học phổ thông................................................................................................... 29
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở
CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN BA TRI, TỈNH BẾN
TRE………………………………………………………………………………….34
2.1. Khái quát về giáo dục cấp THPT tại huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre........................34
2.2. Tổ chức và phương pháp nghiên cứu.................................................................. 35
2.3. Đánh giá thực trạng hoạt động tổ chuyên môn trong nhà trường trung học phổ
thông………………………………………………………………………………….37
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.....................45
2.5. Thực trạng yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động tổ chuyên môn các trường
trung học phổ thông...................................................................................................54
2.6. Đánh giá chung thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn các trường trung
học phổ thông............................................................................................................ 55
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở CÁC
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN BA TRI, TỈNH BẾN
TRE………………………………………………………………………………….59
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp............................................................................. 59
3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ
thông huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre……………………………………………………59
3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất................71
KẾT LUẬN VÀ KHUYÊN NGHỊ.......................................................................... 75
TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................................... 78
PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
TT

Viết đầy đu

Viết tắt

1

Cán bộ quản lý

CBQL

2

Cơng nghiệp hóa - Hiện đại hóa

CNH - HĐH

3

Cơng nghệ thông tin

CNTT

4

Cán bộ giáo viên

CBGV

5

Dạy học

DH

6

Giáo dục

GD

7

Giáo dục và đào tạo

GD&ĐT

8

Tổ chuyên môn

TCM

9

Giáo viên

GV

10

Học sinh

HS

11

Lao động thương binh xã hội

LĐ - TBXH

12

Nghiên cứu khoa học

NCKH

13

Phương pháp dạy học

PPDH

14

Quản lý giáo dục

QLGD

15

Quản lý

QL

16

Tổ chun mơn

TCM

17

Tổ trưởng chun mơn

TTCM

18

Trung bình

TB

19

Điểm trung bình

ĐTB

20

Trung học cơ sở

THCS

21

Trung học phổ thơng

THPT

22

Ủy ban nhân dân

UBND

23

Độ lệch chuẩn

ĐLC

24

Khoa học xã hội

KHXH

DANH MỤC CÁC BẢNG SỐ LIỆU
Bảng 2.1. Thống kê số lớp, số học sinh các trường...........................................34
Bảng 2.2. Thống kê diện tích, số phịng học, phịng thực hành các trường......34
Bảng 2.3. Số liệu cán bộ, giáo viên...................................................................35
Bảng 2.4 Thực trạng xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động tổ
chuyên môn của nhà trường.................................................................37
Bảng 2.5: Thực trạng tổ chức hoạt động dạy học ở tổ chuyên môn..................39
Bảng 2.6: Đánh giá sát mức độ thực hiện sinh hoạt tổ chuyên môn của nhà trường
Bảng 2.7: Thực trạng hoạt động bồi dưỡng, tự bồi dưỡng chuyên môn cho
tổ trưởng và giáo viên của nhà trường..................................................42
Bảng 2.8: Đánh giá mức độ thực hiện hoạt động kiểm tra đánh giá các
hoạt động của tổ chuyên môn của nhà trường.......................................43
Bảng 2.9: Tổng hợp thực trạng hoạt động tổ chuyên môn trong nhà trường....44
Bảng 2.10: Đánh giá thực trạng quy hoạch và bổ nhiệm tổ trưởng chuyên môn. 45
Bảng 2.11: Đánh giá thực trạng quản lý xây dựng và tổ chức thực hiện kế
hoạch hoạt động tổ chuyên môn của nhà trường...................................46
Bảng 2.12: Đánh giá thực trạng quản lý tổ chức hoạt động dạy học ở tổ
chuyên môn...........................................................................................47
Bảng 2.13: Đánh giá thực trạng quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn của
nhà trường.............................................................................................49
Bảng 2.14: Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng, tự bồi
dưỡng chuyên môn cho tổ trưởng và giáo viên của nhà trường............50
Bảng 2.15: Đánh giá thực trạng quản lý kiểm tra đánh giá các hoạt động
của tổ chuyên môn của nhà trường........................................................51
Bảng 2.16: Tổng hợp thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong
nhà trường.............................................................................................53
Bảng 2.17: Đánh giá thực trạng yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động
tổ chuyên mơn trong nhà trường...........................................................54

Bảng 3.1: Đánh giá tính cần thiết của các biện pháp.........................................72
Bảng 3.2: Đánh giá tính khả thi của các biện pháp...........................................73

41


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết cua đề tài
Giáo dục có vị trí vơ cùng quan trọng đối với cơng cuộc phát triển kinh tế - xã hội
của đất nước, là nhân tố quyết định chất lượng nguồn nhân lực. Giáo dục có thể đào tạo
nguồn nhân lực với trình độ cao, tích lũy nguồn chất xám để đổi mới sản xuất, nâng cao
năng suất lao động, phát triển các hoạt động dịch vụ, ...Vì vậy, việc đầu tư cho giáo dục
để nâng cao trình độ dân trí, phát triển nguồn nhân lực cần phải được ưu tiên hàng đầu.
Tại Nghị quyết 29-NQ-TW ngày 04/11/2013 của Ban chấp hành Trung ương
Đảng cũng đã chỉ rõ: “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu
công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa và hội nhập quốc tế” [1], trong đó, đổi mới cơ chế QLGD, phát triển đội ngũ GV
và CBQL là khâu then chốt” .Như vậy, đào tạo và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực,
đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao, từ đó xuất hiện những nhân tài đích thực, đưa
đất nước phát triển nhanh và bền vững, là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, là ý
nguyện của nhân dân, là yêu cầu của thời đại. Trong đó GD&ĐT có vai trị quan trọng, có
trách nhiệm chính để đào tạo và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đó. Lực lượng đóng
vai trị đặc biệt quan trọng quyết định chất lượng giáo dục là đội ngũ nhà giáo và cán bộ
QLGD. Do vậy, việc nghiên cứu công tác QL hoạt động dạy học - giáo dục nói chung, hoạt
động TCM nói riêng ở các nhà trường là nhiệm vụ quan trọng và là điều kiện cơ bản để
nâng cao chất lượng GD toàn diện.
Đồng thời đã chỉ ra những yếu kém của giáo dục và đào tạo đó là: “Chất lượng
giáo dục và đào tạo chưa đáp ứng yêu cầu phát triển, nhất là đào tạo nguồn nhân lực
trình độ cao vẫn còn hạn chế; chưa chuyển mạnh sang đáp ứng nhu cầu xã hội. Chưa
giải quyết tốt mối quan hệ giữa tăng số lượng quy mô với nâng cao chất lượng, giữa dạy

chữ và dạy người. Chương trình, nội dung phương pháp dạy và học còn lạc hậu, chậm
đổi mới; cơ cấu giáo dục không hợp lý giữa các lĩnh vực, ngành nghề đào tạo; chất
lượng giáo dục giảm sút, chưa đáp ứng được yêu cầu của sự nghiệp cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa ”
Để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện phải xây dựng một nền giáo dục theo
định hướng: “Chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá”. Muốn thực hiện định hướng này
phải giải quyết nhiều vấn đề, trong đó đổi mới cơng tác quản lý giáo dục, được coi là
vấn đề cấp bách, là nhiệm vụ quan trọng trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị trung
tâm của các nhà trường nói chung và trường trung học phổ thơng nói riêng.
Trong trường trung học phổ thông, đội ngũ giáo viên là lực lượng chủ chốt tham
gia vào các hoạt động giáo dục, tổ chuyên môn là mắt xích quan trọng, là đơn vị cơ sở
trực tiếp trong cơ cấu tổ chức của nhà trường, điều hành, kiểm tra đánh giá hoạt động

8


chuyên môn của các nhà giáo. Kết quả hoạt động của tổ chuyên môn quyết định trực tiếp
đến sự phát triển của nhà trường cũng như chất lượng dạy - học của thầy và trị. Các tổ
chun mơn có vai trị quan trọng trong việc góp phần bồi dưỡng đội ngũ giáo viên tại
chỗ thông qua hoạt động dự giờ, trao đổi rút kinh nghiệm các tiết dạy, sinh hoạt chuyên
đề, thao giảng, hội giảng để nâng cao chất lượng dạy và học của nhà trường; là “trung
tâm” bồi dưỡng giáo viên nhằm giúp giáo viên nâng cao năng lực chuyên môn và thực
hiện đổi mới dạy và học của thầy và trị, trong đó đặc biệt đổi mới phương pháp dạy học
và kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh. Chỉ có ở tổ chun mơn, giáo viên
mới có đủ điều kiện thuận lợi nhất để rèn luyện và từng bước nâng cao trình độ tay nghề
của mình.
Hoạt động chun mơn của tổ chun mơn là hoạt động thiết yếu, chủ lực trong
tất cả hoạt động giáo dục. Do đó, đổi mới giáo dục trong mỗi nhà trường phải bắt đầu từ
đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn.
Thực tiễn ở một trong số các trường trung học phổ thông của huyện Ba Tri, tỉnh

Bến Tre cho thấy vai trò quan trọng của các chủ thể quản lý đối với hoạt động của các tổ
chuyên môn trong việc nâng cao chất lượng dạy học, giáo dục của nhà trường. Mặt dù
trong những năm qua công tác giáo dục cấp trung học phổ thông của huyện đã gặt hái
được những kết quả đáng khích lệ, có nhiều chủn biến tích cực. Tuy nhiên thực tế cho
thấy, công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông của
huyện vẫn cịn nhiều bất cậpnhư: tính kế hoạch hoạt động chuyên môn chưa thực sự
khoa học, chất lượng sinh hoạt chun mơn chưa cao, phương pháp quản lý cịn chưa đổi
mới, các chế độ dạy học và công tác kiểm tra, đánh giá chun mơn chưa duy trì chặt chẽ
… ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dạy học của giáo viên nên chưa được nâng lên
tầm cao hơn.
Xuất phát từ những lý do trên, tôi thấy cần thiết và lựa chọn đề tài: “Quản lý
hoạt động tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông huyện Ba Tri, tỉnh Bến
Tre ” làm đề tài luận văn thạc sĩ với mong muốn tìm ra các biện pháp quản lý hoạt động
tổ chun mơn tốt hơn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng yêu cầu đổi
mới giáo dục hiện nay.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường
trung học phổ thông trong huyện Ba Tri, Bến Tre, từ đó luận văn đề xuất các biện pháp
quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường THPT huyện Ba Tri, Bên Tre.
3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông.

9


3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông huyện Ba Tri ,
tỉnh Bến Tre.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
1). Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trương
trung học phổ thông.
2) Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trương trung học
phổ thông huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre.
3). Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trương trung
học phổ thông huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre và tổ chức khảo nghiệm tính khả thi và tính
cần thiết của các biện pháp đề xuất.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Do điều kiện thời gian đề tài chỉ nghiên cứu quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở
03 trường gồm THPT Phan Liên, THPT Tán Kế, THPT Phan Ngọc Tòng, huyện Ba Tri,
tỉnh Bến Tre.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận nghiên cứu
5.1.1. Tiếp cận hoạt động: Khi nghiên cứu hoạt động quản lý tổ chuyên môn của các
trường trung học phổ thông phải dựa trên cơ sở hoạt động dạy học, hoạt động tổ chức
chuyên môn, hoạt động kiểm tra, đánh giá hoạt động của tổ chuyên môn tại các trường
THPT.
5.1.2. Tiếp cận chức năng quản lý
Hoạt động quản lý tổ chuyên môn của các trường trung học phổ thông sẽ được chủ thể
quản lý thông qua các chức năng cơ bản của quản lý đó là: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo
và kiểm tra, đánh giá. Các chức này được thể hiện trong các nội dung cụ thể của quản lý
tổ chuyên môn của các trường trung học phổ thông
5.1.3. Tiếp cận hệ thống:
Quản lý tổ chuyên môn của các trường trung học phổ thông được tiếp cận theo quan
điểm hệ thống. Điều so cí nghĩa là quản lý tổ chuyên môn của các trường trung học phổ
thông nằm trong một hệ thống thống nhất giữa các nội dung quản lý, giữa nội dung quản
lý với các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tổ chuyên môn của các trường trung học phổ
thông.
5.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn

5.2.1. Phương pháp nghiên cứu văn bản tài liệu
5.2.1. Mục đích nghiên cứu văn bản tài liệu

10


Nghiên cứu các tài liệu và văn bản nhằm xây dựng cơ sở lý luận của luận văn, xác
định cách tiếp cận nghiên cứu và xây dựng công cụ khảo sát thực tiễn của quản lý tổ
chuyên môn của các trường trung học phổ thông.
5.2.2. Nội dung nghiên cứu
Luận văn đã tiến hành nghiên cứu các văn bản qui định của nhà nước (Luật giáo
dục), các qui định giáo dục đạo đức của Bộ Giáo dục và Đào tạo, SởGiáo dục và Đào tạo
Bến Tre về quản lý tổ chuyên môn của các trường trung học phổ thông.
Nghiên cứu các cơng trình trong và ngồi nước về quản lý tổ chuyên môn của các
trường trung học phổ thông.
5.2.3. Cách thức tiến hành
Sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hố, khái qt hố các tài
liệu từ đó xác định cơ sở lý luận, phương pháp tiếp cận và xây dựng công cụ nghiên cứu.
5.2.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
5.2.3. Phương pháp phỏng vấn sâu
5.2.4. Phương pháp thống kê toán học
Các phương pháp từ 5.2.2. đến 5.2.4 được trình bày cụ thể ở chương 2.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn cua luận văn
6.1. Về lý luận
Luận văn đã xây dựng được tổng quan về quản lý tổ chuyên môn của các trường
trung học phổ thông. Đó là các khái niệm cơng cụ, nội dung hoạt động của tổ chuyên
môm, nội dung quản lý hoạt động của tổ chuyên môn và các yếu tố ảnh hưởng đến quản
lý hoạt động của tổ chuyên môn. Kết quả nghiên cứu lý luận của luận văn góp phần làm
phong phú thêm lý luận về quản lý hoạt động của tổ chuyên môn của các trường THPT.
6.2. Về thực tiễn

Luận văn đã đánh giá được thực trạng về quản lý tổ chuyên môn của các trường
trung học phổ thông huyên Ba Tri, Bến Tre. Kết quả nghiên cứu cho thấy quản lý tổ
chuyên môn của các trường trung học phổ thông huyên Ba Tri, Bến Tre chỉ đạt ở mức
trung bình. Điều này có ý nghĩa đối với việc nâng cao chất lượng quản lý tổ chuyên môn
của các trường trung học phổ thông huyên Ba Tri, Bến Tre hiện nay. Luận văn đề xuất
được 5 biện pháp quản lý tổ chuyên môn của các trường trung học phổ thông huyên Ba
Tri, Bến Tre. Các biện pháp có ý nhĩa thực tiễn thiết thực đối với quản lý tổ chuyên môn
của các trường trung học phổ thông huyên Ba Tri, Bến Tre hiện nay, góp phần nâng

11


cao chật lượng và hiệu quả quản lý tổ chuyên môn của các trường trung học phổ thông
huyên Ba Tri, Bến Tre.
7. Cấu trúc cua luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Khuyến nghị, Tài liệu tham khảo và Phụ lục. Nội
dung chính của luận văn được cấu trúc thành ba chương như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường trung
học phổ thông. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường
trung học phổ thông huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động
tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre.


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở CÁC
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Quản lý hoạt động giáo dục của nhà trường, hoạt động quản lý nói chung và quản lý
hoạt động tổ chuyên môn trong trường phổ thông được nhiều người nghiên cứu. Có thể nêu
ra một số nghiên cứu sau:

Henry Fayol là người ủng hộ và phát triển thuyết quản lý theo khoa học của Taylor.
Năm 1915, ông viết cuốn sách nổi tiếng "Quản lý hành chính chung và trong cơng nghiệp".
Khía cạnh nhân văn của người quản lý được Elton Mayo tiếp tục nghiên cứu. E.Mayo
hướng vào nghiên cứu các vấn đề tâm lý xã hội trong quản lý. Ơng tìm hiểu sự hứng thú và
mệt mỏi của người lao động trong quá trình sản xuất, nhu cầu của họ, đặc biệt là các nhu
cầu tinh thần.
Khi nói đến sự phát triển tư tưởng quản lý hơn thế kỷ qua, người ta coi Taylor là
người khởi xướng, là cha đẻ của thuyết quản lý theo khoa học, nhưng đỉnh cao của sự
phát triển này dừng lại ở Peter Drucker, một người Áo. Một nghiên cứu nổi tiếng về khoa
học quản lý là những nghiên cứu Hawthorne, được bắt đầu những năm 1920 và kéo dài
đến những năm 1930. Sau các thí nghiệm Hawthorne, các nhà nghiên cứu hướng đến tìm
hiểu những khía cạnh tâm lý của quản lý hành chính. Các cơng trình nghiên cứu này góp
phần quan trọng vào sự hình thành và phát triển Tâm lý học quản lý hiện đại. Những đại
diện tiêu biểu cho huớng nghiên cứu này là Marry Parker Follett, Chester Barnard , Kurt
Lewin và các cộng sự của ông. Thậm chí, người ta cịn xem Marry Parker Follett,
Chester Barnard , Kurt Lewin...như những người sáng lập Tâm lý học quản lý hiện đại
(Terry A. Beehn, 1996). [22]
Ở Việt Nam, từ khi Đảng và nhân dân ta tiến hành sự nghiệp đổi mới đất nước
(bắt đầu từ năm 1986, chủ yếu từ năm 1990) với việc chuyển đổi từ cơ chế tập trung bao
cấp sang cơ chế thị trường đã ảnh hưởng quan trọng đến sự phát triển của khoa học quản
lý nước nhà. Có thể nêu ra một số cơng trình nước ngồi đã được dịch ra tiếng Việt để
phục vụ giảng dạy và đào tạo kỹ năng quảnlý cho cán bộ quản lý ở nước ta: Từ thập kỷ
70 đến thập kỷ 90 một số cuốn sách về khoa học quản lý trong đó có tâm lý học quản lý
của các tác giả nước ngoài đã được dịch sang tiếng Việt và được xuất bản. Bên cạnh đó
một số cuốn về khoa học quản lý cũng được dịch và xuất bản. Các cuốn sách này đã trở
thành giáo trình để giảng dạy mơn Tâm lý học quản lý trong nhà trường và tài liệu để
phục vụ cho hoạt động nghiên cứu về phân ngành khoa học này. Có thể kể ra một số
cuốn sách dịch, đã được xuất bản trong thời gian này: Lao động của người lãnh đạo

(Aphanasep V.G. Gvisiani D.M. Pôpop G.H. Nxb Lao động, 1976), Người lãnh đạo và
cấp dưới (Kovalepxki S. Nxb Lao động, 1978
), Những vấn đề xã hội - tâm lý trong quản lý (Mikheep V. I. Nxb Lao động, 1979), Tâm
lý học xã hội trong quản lý ( Lebedep V.I. Nxb Sự thật, 1981), Những đặc điểm tâm lý
của việc thông qua những quyết định quản lý (Kitop A.
I. , Nxb Thông tin lý luận, 1985), Các phong cách quản lý (Dominique Chalvin, Nxb
Khoa học và kỹ thuật, 1993), Bí quyết thành công trong quản lý (Jonh Loceett, Nxb
Trung tâm thông tin khoa học kỹ thuật hoá chất, 1993), Nghệ thuật quản lý kiểu Nhật
Bản (Mitokasu Aoki, Nxb Sự thật, 1969), Người Nhật quản lý sản xuất như thế nào (J.
Schonberner, Nxb KHXH, 1989), Tại sao Nhật Bản lại thành công (Michio Morishima
Nxb KHXH, 1991), Những vấn đề cốt yếu của quản lý (Harold Koontz, Cyril Odênnll,
Heinz Weihrich, Nxb Khoa học và kỹ thuật, 1994), Quản lý là gì (Aunapu F.F. Nxb
Khoa học và kỹ thuật, 1994), Nhà quản lý giỏi – Nghệ thuật lãnh đạo (Auren U. Nxb
Thành phố Hồ Chí Minh, 1994), Quản lý trong thời đại bão táp (Drucker Peter, Nxb
Chính trị quốc gia, 1993), Chìa khố của sự thành công về quản lý của Nhật Bản
(Masaakiimai Kaizen, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh, 1994)... [12]
Một số cơng trình nghiên cứu đề cập đến quản lý hoạt động tổ chun mơn như:
luận văn Th.S QLGD của Hồng Văn Huân (2005),“Một số biện pháp quản lý hoạt động
tổ chuyên môn của hiệu trưởng các trường trung học phổ thông Huyện Quảng Xương –
Thanh Hóa”; Nguyễn Thanh Cao (2007),“Biện pháp quản lý của hiệu trưởng đối với
hoạt động tổ chuyên môn của các trường trung học cơ sở Huyện Phổ Yên – Thái Nguyên
tiểu học huyện Tứ Kỳ - Hải Dương”; luận văn ThS QLGD Phú thị Thanh Huệ
(2008),“Biệnpháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn của hiệu trưởng các trường tiểu học
Huyện Tứ Kỳ - hải Dương”…
Cho tới nay, có rất nhiều đề tài và cơng trình nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp
nâng cao chất lượng giáo dục nói chung, chất lượng dạy học nói riêng ở các nhà trường
nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về nguồn nhân lực cho xã hội. Trong đó có đề tài:
“Biện pháp quản lý chất lượng dạy học ở các trường Trung học phổ thông, huyện Việt
Yên, tỉnh Bắc Giang” luận văn thạc sĩ của học viên Hoắc Công Học (Năm 2006); đề tài:
“Các biện pháp quản lý nhằm phát huy hiệu quả hoạt động của tổ chuyên môn tại trường

trung học phổ thông chuyên Bắc Giang” của tác giả Ngơ Văn Bình (Năm 2006); đề tài: “
Những biện pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên môn để nâng cao chất lượng dạy học
ở các trung học phổ thông huyện Yên thế, tỉnh Bắc Giang” của tác giả Trần Thanh Hải
(Năm 2006); đề tài “ Phát triển nhà trường trung học phổ thông ở Việt Nam theo quan
điểm nhà trường hiệu quả”, luận án tiến sĩ của học viên Nguyễn Mạnh Cường (Năm
2009), đề tài “Biện pháp quản lý công tác bồi dưỡng chuyên môn đối với giáo viên mới


vào nghề ở các trường trung học phổ thông huyện Đoan Hùng, Phú Thọ giai đoạn 2010 –
2015” của tác giả Nguyễn Hồng Điệp (Năm 2010); đề tài: “ Quản lý công tác bồi dưỡng
Học sinh giỏi tại trường trung học phổ thông chuyên Chu Văn An, Lạng Sơn” của học
viên Phan Mỹ Hạnh (Năm 2011) và đề tài “ Những biện pháp quản lý đổi mới phương
pháp dạy học tại trường trung học phổ thông Sơn Tây” của tác giả Phạm Thị Thu Huyền
(Năm 2012); đề tài "Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở trường Trung học phổ thông
Trung Văn Quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội trong bối cảnh đổi mới giáo dục" của
tác giả Nguyễn Việt Thanh, (Năm 2016) ...Bên cạnh đó, nhiều tác giả là hiệu trưởng, hiệu
phó các trường trung học phổ thơng, trung học phổ thơng chun có các bài viết tham
luận chuyên đề về công tác quản lý hoạt động dạy học theo hướng đổi mới, công tác bồi
dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên, công tác bồi dưỡng Học sinh giỏi... trong
các Hội nghị, tổ chức mạng lưới giáo viên cốt cán của trường trung học phổ
thông...Những bài viết, những cơng trình nghiên cứu trên đã đề cập khá toàn diện với
cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý nhà trường, quản lý hoạtđộng tổ chuyên mơn và
có thể vận dụng và phát triển vào việc quản lý các hoạt động của tổ chuyên môn ở các
trường trung học phổ thông tại địa bàn huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre. [7]
Trong các luận văn kể trên, phần lớn đề cập đến việc quản lý của hiệu trưởng về
hoạt động dạy học và quản lý hoạt động chuyên môn của giáo viên nhằm nâng cao chất
lượng giáo dục trong các nhà trường. Mỗi đề tài nghiên cứu trên một phạm vi, thời gian
khác nhau, đối tượng giáo viên và học sinh các cấp học khác nhau. Kết quả nghiên cứu
của các luận văn trên đã gợi ý, định hướng tạo nên nền tảng lý luận về quản lý hoạt động
chuyên môn trong nhà trường, tác giả luận văn sẽ kế thừa, phát triển kết quả nghiên cứu

đó để xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài của mình. Tuy nhiên, trong thực tế ở các nhà
trường trung học phổ thơng, thì tổ trưởng chun mơn trực tiếp quản lý các hoạt động
của giáo viên, Hiệu trưởng chỉ đạo và quản lý hoạt động chuyên môn thông qua các phó
hiệu trưởng, các tổ trưởng. Mặt khác, quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường trung
học phổ thơng ở địa bàn huyện Ba Tri có nét đặc thù riêng của nó, vì vậy cần nghiên cứu
để có biện pháp phù hợp, thì chưa có luận văn nào nghiên cứu vấn đề này. Do đó, đề tài
luận văn sẽ nghiên cứu và đánh giá đúng thực trạng về quản lý hoạt động tổ chuyên môn
ở các trường , từ đó đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng hoạt động tổ
chuyên môn ở các trường trung học phổ thông huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre.
1.2. Hoạt động tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông
1.2.1. Khái niệm tổ chuyên môn
Tổ chuyên môn là một loại hình tổ chức trong nhà trường,do hiệu trưởng quyết
định trong cơ cấu tổ chức của nhà trường.


Điều 16, điều lệ trường trung học cơ sở, trường THPT nhiều cấp học được ban
hành kèm theo Thông tư 12/2011/TT-BGD & đào tạo ngày 28/03/2011 gọi tắt là điều lệ
trường trung hoc đã quy định: “ Mỗi tổ chuyên mơn có tổ trưởng, từ 1 đến 2 tổ phó chịu
sự quản lý, chỉ đạo cuả Hiệu trưởng, do Hiệu trưởng bổ nhiệm và giao nhiệm vụ vào đầu
năm học.”
Theo quy định tại khoản 1 điều 16 - Điều lệ trường trung học cơ sở, trung học
phổ thông và trường phổ thơng có nhiều cấp học ban hành kèm theoThơng tư
12/2011/TT-BGD&ĐT ngày 28/3/2011 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT, tổ chuyên môn
trường trung học phổ thông là tổ chức bao gồm: “ Hiệu trưởng, các Phó Hiệu trưởng,
giáo viên, viên chức làm công tác thư viện, thiết bị giáo dục, cán bộ làm công tác tư vấn
cho học sinh của trường trung học được tổ chức thành tổ chuyên môn theo mơn học,
nhóm mơn học hoặc nhóm các hoạt động ở từng cấp học trung học cơ sở, trung học phổ
thông” [4]
Trong luận văn này, khái niệm tổ chuyên môn ở trường trung học phổ thông như
sau:

Tổ chuyên môn là một bộ phận cấu thành của bộ máy tổ chức nhà trường, là
nơi trực tiếp quản lý, điều hành, kiểm tra đánh giá hoạt động chuyên môn và bồi dưỡng
nâng cao năng lực chuyên môn của các nhà giáo.[14]
Trong trường trung học có 2 loại tổ chun mơn phổ biến: Tổ đơn mơn và tổ liên
mơn. Đối với những trường có quy mơ lớn có tổ đơn mơn (tổ Tốn, tổ Lý, tổ Văn…),
những trường có quy mơ nhỏ thường có tổ liên môn (tổ khoa học tự nhiên, tổ khoa học
xã hội, hay tổ tốn – lý, tổ hóa – sinh, tổ văn – sử…). Cũng có những trường có cả hai
loại tổ chuyên môn này. Đối với tổ liên môn, trong sinh hoạt chuyên môn lại được tách
thành các nhóm chun mơn để sinh hoạt theo điều kiện thực tế và yêu cầu triển khai
nhiệm vụ.
1.2.2. Khái niệm hoạt động tổ chuyên môn
Theo qui định tại khoản 1, 2, điều 16 Điều lệ trường trung học:
- Tổ chuyên môn là một bộ phận cấu thành trong bộ máy tổ chức, quản lý của
nhà trường. Trong trường, các tổ, nhóm chun mơn có mối quan hệ hợp tác với nhau,
phối hợp với các bộ phận nghiệp vụ khác và các tổ chức Đảng, đoàn thể trong nhà
trường nhằm thực hiện chiến lược phát triển của nhà trường, chương trình giáo dục và
các hoạt động hướng tới mục tiêu giáo dục.[14]
- Tổ chuyên môn là nơi trực tiếp triển khai các hoạt động của nhà trường, trong
đó trọng tâm là hoạt động giáo dục và dạy học.


- Tổ chuyên môn là đầu mối quản lý mà Hiệu trưởng nhất thiết phải tập trung dựa
vào đó để quản lý nhà trường trên nhiều phương diện, nhưng cơ bản nhất là hoạt động
giáo dục, dạy học và hoạt động sư phạm của giáo viên.
- Đặc biệt, Tổ chuyên mơn là nơi tập hợp, đồn kết, tìm hiểu nắm vững tâm tư,
tình cảm và những khó khăn trong đời sống của giáo viên trong tổ, kịp thời động viên,
giúp đỡ giáo viên hoàn thành tốt nhiệm vụ của người giáo viên trong trường trung học.
- Tổ chuyên môn là đơn vị quản lý hành chính nhỏ nhất của nhà trường. Đứng
đầu các tổ là tổ trưởng, giúp việc cho tổ trưởng là tổ phó. Tổ trưởng và tổ phó do Hiệu
trưởng ra quyết định bổ nhiệm và miễn nhiệm.

Tổ chun mơn của trường trung học phổ thơng có nhiệm vụ: Xây dựng và thực
hiện kế hoạch hoạt động chung của tổ, hướng dẫn xây dựng và quản lý kế hoạch cá nhân
của tổ viên theo kế hoạch dạy học, phân phối chương trình và các hoạt động giáo dục
khác của nhà trường; tổ chức bồi dưỡng chuyên môn và nghiệp vụ; tham gia đánh giá,
xếp loại các thành viên của tổ theo quy định của Chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học
và các quy định khác hiện hành; tổ chức cho giáo viên nghiên cứu khoa học, viết chuyên
đề, sáng kiến kinh nghiệm; hướng dẫn học sinh tập dượt nghiên cứu khoa học; giới thiệu
tổ trưởng, tổ phó; đề xuất khen
thưởng, kỷ luật đối với giáo viên.
- Hoạt động tổ chuyên môn là hoạt động quan trọng nhất trong trường học, hoạt
động này có vai trị quyết định đến chất lượng giáo dục của trường, hoạt động của tổ
chuyên mơn hàng năm phải bám sát nội dung, chương trình dạy học theo quy định của
Bộ Giáo dục, Sở Giáo dục và của trường.
- Hoạt động của tổ chuyên môn trong trường học gồm: Tổ chức hoạt động giảng
dạy của giáo viên trên lớp theo phân phối chương trình của Bộ Giáo dục; tổ chức các
hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực cho học sinh khá, giỏi và phụ đạo học sinh yếu,
kém theo quy định của Bộ, Sở Giáo dục và Đào tạo và nhà trường; tổ chức các hoạt động
đổi mới phương pháp dạy học để nâng cao chất lượng dạy học của nhà trường; tổ chức
theo dõi, đánh giá hoạt động tự bồi dưỡng hoặc chia sẻ, trao đổi kinh nghiệm trong sinh
hoạt chun mơn; ngồi hoạt động chuyên môn các thành viên trong tổ chuyên mơn cịn
tham gia các cơng tác khác như: Đảng, Cơng đồn, Đồn thanh niên, cơng tác chủ nhiệm
…
Như vậy có thể xác định khái niệm hoạt động tổ chuyên môn như sau:
Hoạt động Tổ chun mơn là q trình tiến hành thao tác có mục đích, có kế
hoạch, có tổ chức của các thành viên trong tổ dưới sự quản lý, giám sát, điều hành của
Tổ trưởng chuyên môn, Lãnh đạo nhà trường, nhằm thực hiện kế hoạch, đạt được mục
tiêu giáo dục mà nhà trường đã đề ra.


1.2.3. Nội dung hoạt động của tổ chuyên môn

Hoạt động tổ chuyên môn là hoạt động quan trọng nhất trong trường học, hoạt
động này có vai trị quyết định đến chất lượng giáo dục của trường, hoạt động của tổ
chuyên mơn hàng năm phải bám sát nội dung, chương trình dạy học theo quy định của
Bộ Giáo dục, Sở Giáo dục và của trường.
Nội dung hoạt động của tổ chuyên môn bao gồm: [14]
1) Xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động tổ chuyên môn
Ý nghĩa việc xây dựng kế hoạch của tổ chuyên môn: Kế hoạch tổ chuyên môn là
một phương tiện quan trọng trong công tác quản lý, chỉ đạo phát triển chuyên môn
nghiệp vụ của nhà trường; là căn cứ cho việc triển khai thực hiện nhiệm vụ chuyên môn
cũng như kiểm tra đánh giá hoạt động tổ chuyên môn của Hiệu trưởng.
Nội dung xây dựng kế hoạch hoạt động của tổ chuyên môn:
- Tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch năm học, kế hoạch tháng, kế hoạch tuần; kế
hoạch dạy học, kế hoạch thao giảng, kế hoạch kiểm tra, kế hoạch ôn thi, phụ đạo học
sinh, kế hoạch bồi dưỡng đội ngũ, sinh hoạt chủ đề, kế hoạch thực tế, giao lưu học hỏi…
- Giáo viên xây dựng các kế hoạch cá nhân tương ứng với nhiệm vụ của họ: Xây
dựng kế hoạch dạy học theo chủ đề tích hợp, liên mơn; kế hoạch phát triển chương trình
nhà trường; kế hoạch bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu kém, kế hoạch bồi
dưỡng thường xuyên; kế hoạch sử dụng đồ dùng, thiết bị dạy học đúng, đủ theo các tiết
trong phân phối chương trình.
- Thực hiện kế hoạch chun mơn của tổ, kế hoạch giảng dạy của giáo
viên.
Để xây dựng kế hoạch tổ chuyên môn cần thực hiện một số bước cơ
bản như: Thu thập, xử lý thông tin; tỏ trưởng chuyên môn xây dựng dự thảo kế hoạch; tổ
chức lấy ý kiến của các thành viên; Điều chỉnh kế hoạch; xin ý kiếngóp ý, phê duyệt của
Hiệu trưởng; điều chỉnh hồn thiện bản kế hoach; cơng bố và triển khai thực hiện kế
hoạch.
2) Tổ chức hoạt động dạy học ở tổ chuyên môn
a. Phân công chuyên môn cho giáo viên trong tổ bộ môn:
Tổ trưởng chuyên môn phân công, phân nhiệm cho các thành viên của tổ một
cách hợp lý, khoa học phát huy được năng lực, điểm mạnh của từng thành viên, tạo

được sự đồng thuận và chia sẻ giữa các thành viên.
Tổ trưởng chuyên môn là người cần thu thập thơng tin chính xác, đầy đủ về đội
ngũ giáo viên của tổ, trên cơ sở đó đánh giá khách quan về từng giáo viên trong tổ và
đánh giá công việc giảng dạy tổng thể trong tổ để từ đó đề xuất, tư vấn cho hiệu trưởng
có cơ sở cân nhắc, chọn lựa và quyết định phân công. Mặt khác Tổ trưởng chuyên môn


thực hiện phân công thành viên trong tổ thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn theo quyền
hạn của Tổ trưởng và ủy quyền của Ban giám hiệu.
Q trình phân cơng cần chú ý một số nguyên tắc sau:
- Căn cứ tình hình của nhà trường, quyền lợi học tập, đặc điểm đối tượng học
sinh cũng như công tác kiêm nhiệm khác để đề xuất phân công giáo viên cho phù hợp.
- Căn cứ phẩm chất, năng lực, trình độ chuyên môn, sức khỏe… của giáo viên để
phân công.
- Tham khảo tài liệu phân công và kết quả giảng dạy của giáo viên ở các năm học
trước, hoặc ở đơn vị cũ nếu giáo viên mới chuyển về.
- Lưu ý một số vấn đề khác như nguyện vọng, hoàn cảnh của giáo viên. Đây là
các yếu tố xem xét thêm nhằm tạo sự hợp lý, hợp tình, tạo tâm lý thoải mái để giáo viên
yên tâm cống hiến cho nhà trường.
b. Thực hiện quy chế chuyên môn:
Thực hiện quy chế chuyên môn nhằm đảm bảo thống nhất các mục tiêu bài,
chương, chương trình bậc học. Điều này thể hiện ở các khía cạnh sau:
- Tổ trưởng xây dựng và quản lý việc thực hiện kế hoạch cá nhân của giáo viên,
soạn giảng của từng giáo viên
- Tổ chuyên môn xây dựng chương trình dạy học theo chủ đề, dạy học tích hợp
và phát triển chương trình…
- Giáo viên xây dựng hị sơ chuyên môn. Tổ chuyên môn kiểm tra việc thực hiện
hồ sơ chuyên môn của giáo viên
- Tổ chuyên môn phân công dự giờ giáo viên trong tổ theo quy định. Việc dự
giờ cần hướng tới việc tư vấn, thúc đẩy việc phát triển chuyên môn, nâng cao phương

pháp giảng dạy, học tập kinh nghiệm giảng dạy của đồng nghiệp, qua đó các thành viên
rút kinh nghiệm phát huy những ưu điểm, khắc phục những hạn chế trong các giờ dạy
tiếp theo.
c. Sử dụng thiết bị dạy học ở tổ chuyên môn:
- Giáo viên xây dựng kế hoạch sử dụng đồ dùng dạy học, thiết bị dạy học hợp lý,
đầy đủ theo các tiết trong phân phối chương trình.
- Giáo viên sử dụng, khai thác hiệu quả thiết bị nhằm nâng cao trình độ kỹ thuật,
kỹ năng cho giáo viên, khuyến khích khả năng sáng tạo của giáo viên trong việc thiết kế
đồ dùng dạy học.
- Tổ chuyên môn giám sát, kiểm tra, bảo quản thiết bị. Tập huấn trình độ nghiệp
vụ, kỹ thuật kỹ năng sử dụng cho giáo viên.
- Giáo viên bảo vệ, bảo dưỡng, bảo trì cơ sở vật chất, thiết bị của nhà trường.
d. Đổi mới phương pháp dạy học:


Hoạt động đổi mới phương pháp dạy học của tổ chuyên môn, cần thực hiện
những nội dung sau:
- Lập kế hoạch đổi mới đồng bộ phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá theo
hướng khoa học, hiện đại, tăng cường mối quan hệ thúc đẩy lẫn nhau giữa các hình thức
và phương pháp tổ chức hoạt động dạy học, giáo dục, đánh giá trong quá trình dạy học,
giáo dục và đánh giá kết quả giáo dục.
- Xây dựng các chuyên đề đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới kiểm tra đánh
giá giúp học sinh vận dụng sáng tạo kiến thức đã học, khắc phục việc ghi nhớ máy móc,
chú trọng hướng dẫn học sinh tự học, sắp xếp hợp lý các hoạt động của giáo viên và học
sinh; phối hợp tốt giữa làm việc cá nhân và theo nhóm.
- Tổ chuyên môn bồi dưỡng kiến thức kỹ năng về đổi mới phương pháp và kiểm
tra đánh giá cho giáo viên; xây dựng bộ tiêu chí đánh giá đổi mới phương pháp gắn với
bộ môn, gắn với yêu cầu của đổi mới giáo dục.
3) Sinh hoạt tổ chuyên môn
Nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn cần đa dạng, phong phú, có thay đổi, có

chuẩn bị trước về nội dung và cách thức tổ chức thực hiện. Hiện nay, sinh hoạt tổ
chun mơn có thể tập trung vào các vấn đề sau:
- Đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học và kiểm tra đánh giá trong
sinh hoạt tổ chuyên môn
- Xây dựng chủ đề và thực hiện dạy học theo chủ đề trong sinh hoạt tổ chuyên
môn
- Sinh hoạt chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học
- Sinh hoạt chuyên môn qua các trang mạng xã hội.
- Sinh hoạt tổ chuyên môn định kỳ thực hiện theo quy định của Điều lệ nhà
trường, nội dung sinh hoạt theo nhiệm vụ quy định và yêu cầu của nhà trường.
Ban giám hiệu được biên chế trong các tổ chuyên môn tham dự đầy đủ các buổi
họp nhằm định hướng chỉ đạo kịp thời, nắm bắt tình hình, kiểm tra đánh giá hiệu quả
sinh hoạt chun mơn, góp ý kịp thời để khắc phục những tồn tại, từng bước nâng cao
chất lượng sinh hoạt chuyên môn.
4) Hoạt động bồi dưỡng, tự bồi dưỡng chuyên môn cho tổ trưởng chuyên môn
và giáo viên
a. Bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý cho Tổ trưởng chuyên môn: Bồi
dưỡng cho Tổ trưởng tập trung vào các nội dung sau:
- Kiến thức chuyên môn sâu và vững chắc;
- Năng lực tổ chức chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ chuyên môn;


- Kỹ năng tổ chức, sắp xếp nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng đổi
mới (Sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học, đổi mới phương pháp dạy học và
kiểm tra đánh giá, xây dựng chủ đề và dạy học theo chủ đề; sinh hoạt chuyên môn qua
mạng trường học kết nối…)


b. Các hoạt động bồi dưỡng định kỳ và tự bồi dưỡng cho giáo viên
- Đánh giá đúng thực trạng trình độ năng lực chun mơn, nghiệp vụ của từng cá

nhân trong tổ;
- Phân loại nhu cầu, đối tượng, nội dung, thời gian tổ chức bồi dưỡng phù hợp;
- Cử giáo viên cốt cán tham gia các lớp bồi dưỡng chuyên môn do cấp trên tổ
chức, qua đội ngũ giáo viên cốt cán triển khai bồi dưỡng tất cả giáo viên trong tổ.
5) Kiểm tra đánh giá các hoạt động của tổ chuyên môn
Để công tác kiểm tra đánh giá các hoạt động của tổ chun mơn có chất lượng,
hiệu quả cần:
- Xây dựng kế hoạch kiểm tra chuyên môn toàn diện, kiểm tra chuyên đề, kiểm
tra đột xuất, định kỳ đối với cán bộ, giáo viên và tổ chuyên môn ngay từ đầu năm học
- Xây dựng và cụ thể hóa các tiêu chí đánh giá từng hoạt động chun mơn trên
cơ sở tiêu chí, tiêu ch̉n quy định tại các văn bản chỉ đạo chuyên môn của cấp trên, các quy
định nội bộ của nhà trường và thực tế đội ngũ giáo viên.
- Kiểm tra hồ sơ các tổ chuyên môn theo từng học kỳ, phối hợp với tổ chuyên môn
kiểm tra đánh giá giờ dạy và các hoạt động chuyên môn của giáo viên.
- Kiểm tra đánh giá giáo viên trong tổ theo kế hoạch và sơ kết, tổng kết công tác
kiểm tra trong các cuộc họp tổ chuyên môn theo từng đợt kiểm tra, lưu các thông tin
kiểm tra.
1.3. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông
1.3.1. Quản lý
1.3.1.1. Khái niệm quản lý
Khái niệm “quản lý” được hình thành từ rất lâu và cùng với sự phát triển của tri
thức nhân loại cũng như nhu cầu của thực tiễn, nó được xây dựng và phát triển ngày
càng hoàn thiện hơn. Quản lý được hiểu bằng nhiều cách khác nhau và được định nghĩa
ở nhiều khía cạnh khác nhau trên cơ sở những quan điểm và các cách tiếp cận khác
nhau:
Tác giả Đặng Quốc Bảo (2010) cho rằng quản lý là tác động có định hướng, có
chủ đích của chủ thể quản lý (người quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý)
trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức" [3]
Từ sự phân tích cách tiếp cận và quan niệm của các học giả đã nêu ta có thể xác
đinhk khái niệm quản lý như sau:

Quản lý là tác động có định hướng, có mục đích, có hệ thống của chủ thể quản lý
đến khách thể quản lý nhằm đưa hệ thống đạt đến mục tiêu đã định và làm cho nó vận
hành tiến lên một trạng thái mới về chất.


Mỗi hệ quản lý bao gồm hai bộ phận gắn bó khắng khít với nhau: Bộ phận quản
lý (giữ vai trị chủ thể quản lý) có chức năng điều khiển hệ quản lý, làm cho nó vận hành
với mục tiêu đã đặt ra.
Bộ phận bị quản lý (đối tượng quản lý - giữ vai trò khách thể quản lý) gồm những
người thừa hành trực tiếp sản xuất và bản thân quá trình sản xuất.
Trong quản lý chủ thể quản lý và đối tượng quản lý lại có mối quan hệ hữu cơ,
tác động qua lại với nhau nhằm đạt được mục tiêu của tổ chức. Khi mục tiêu của tổ chức
thay đổi sẽ tác động đến đối tượng quản lý thông qua chủ thể quản lý.

1.3.1.2.

Chức năng của quản lý
Theo các tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc, quản lý là quá trình hoạt động gồm bốn
chức năng cơ bản: Kế hoạch hoá; tổ chức; lãnh đạo / chỉ đạo (Leading) và kiểm tra,
đánh giá. [26]
- Kế hoạch hóa: Trong bốn chức năng quản lý, chức năng kế hoạch hóa là nền
tảng của quản lý, đó là việc xây dựng các định hướng và đưa ra quyết định tổ chức thực
hiện trong thời gian nhất định của tổ chức. Chức năng kế hoạch bao gồm việc xác định
sứ mệnh, dự báo tương lai của tổ chức trên cơ sở thu thập thơng tin về thực trạng của tổ
chức từ đó xác định mục tiêu dựa trên việc tính tốn các nguồn lực, các giải pháp. Mục
đích của việc lập kế hoạch là lựa chọn một đường lối hành động mà một tổ chức nào đó
và mọi bộ phận của nó phải tuân theo nhằm hoàn thành các mục tiêu của tổ chức đã đề
ra.
- Tổ chức: Tổ chức chính là việc sắp xếp, tuyển chọn xác định một cơ cấu định
trước về các vai trò của từng con người đảm đương trong một cơ sởthơng qua việc

phân tích cơng việc, đề ra nhiệm vụ để lựa chọn người vào việc và cả việc tính tốn phân
bổ nguồn lực khác để xây dựng cơ chế làm việc thích hợp. Như vậy tổ chức là một công
cụ của quản lý.
- Chỉ đạo: Để tổ chức cơ sở hoạt động có hiệu quả, người quản lý cần thực hiện
chức năng lãnh đạo, chỉ đạo. Đây là quá trình tác động điều khiển con người làm cho họ
nhiệt tình, tự giác nỗ lực phấn đấu đạt được các mục tiêu của tổ chức. Người quản lý
phải ra quyết định, có thơng báo, hướng dẫn để động viên mọi thành viên trong tập thể
hăng hái làm việc.
- Kiểm tra, đánh giá: Chức năng này đo lường và điều chỉnh các hoạt động của
các bộ phận trong tổ chức. Kiểm tra là đánh giá kết quả của việc thực hiện các mục tiêu
của tổ chức nhằm tìm ra những mặt ưu điểm, hạn chế để điều chỉnh việc lập kế hoạch, tổ
chức và chỉ đạo. Để công tác kiểm tra đánh giá chính xác, sử dụng kết quả đánh giá sao
cho có lợi, cần xây dựng các tiêu chí (chuẩn) để thực hiện kiểm tra đánh giá, sử dụng
các phương pháp phù hợp, thu thập thông tin đầy đủ.


Kế hoạch hố

Kiểm tra, đánh giá

Thơng tin

Tổ chức

Lãnh đạo/ chỉ đạo
Sơ đồ 1.1: Mơ hình các chức năng trong một chu trình quản lý
Trong một chu trình quản lý cả bốn chức năng trên có liên quan mật thiết với
nhau, phối hợp, bổ sung cho nhau tạo sự kết nối giữa các chu trình theo hướng phát
triển. Trong đó thơng tin luôn là yếu tố xuyên suốt không thể thiếu trong việc thực hiện
các chức năng quản lý và là cơ sở cho việc ra quyết định trong quản lý.

1.3.1.3. Quản lý giáo dục, quản lý nhà trường
a. Quản lý giáo dục
Từ khái niệm quản lý nói chung, có thể hiểu quản lý giáo dục là:
Quản lý giáo dục là tác động có định hướng, có mục đích, có hệ thống của chủ
thể quản lý đến khách thể quản lý nhằm đạt được các mục tiêu đã định của giáo dục.
[26]
Trong quản lý giáo dục chủ thể quản lý ở các cấp chính là bộ máy quản lý giáo
dục từ Trung ương đến địa phương, còn đối tượng quản lý chính là nguồn nhân lực, cơ
sở vật chất kỹ thuật và các hoạt động thực hiện chức năng của giáo dục đào tạo.
Ngày nay, với quan điểm học tập thường xuyên, học tập suốt đời, giáo dục không
chỉ dành cho thế hệ trẻ mà giáo dục còn cho tất cả mọi người, nên quản lý giáo dục được
hiểu là sự điều hành hệ thống giáo dục quốc dân, các trường, các cơ sở giáo dục trong hệ
thống giáo dục quốc dân nhằm thực hiện mục tiêu: nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực,
bồi dưỡng nhân tài.
Quản lý nhà trường: Theo Từ điển giáo dục học: “Quản lí trường học là thực hiện
hoạt động quản lí giáo dục trong tổ chức nhà trường. Hoạt động quản lí trường học do chủ
thể quản lí nhà trường thực hiện, bao gồm các hoạt động quản lí bên trong nhà trường như:
Quản lí giáo viên; quản lí học sinh; quản lí q trình dạy học, giáo dục; quản lí cơ sở vật
chất, thiết bị trường học; quản lí tài chính trường học; quản lí quan hệ nhà trường và cộng
đồng xã hội. [26]
Quản lý nhà trường có 2 cấp độ: vĩ mơ và vi mô.
- Vĩ mô; là quản lý của các chủ thể đứng trên và đứng ngồi nhà trường ( Ví
dụ: Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sở Giáo dục và Đào tạo).


- Vi mô: Là quản lý của những nhà quản lý trong nhà trường (Ví dụ: Hiệu
trưởng, các Phó Hiệu trưởng, Tổ trưởng chuyên môn...)”

Chủ thể quản lý

Đối tượng quản lý

Mục tiêu
quản lý

Sơ đồ 1.2: Quản lý nhà trường
Theo sơ đồ trên ta thấy: Trong nhà trường, giáo viên và học sinh vừa là đối tượng
bị quản lý, nhưng cũng là chủ thể quản lý. Quản lý nhà trường thực chất là việc xác định
vị trí của mỗi người trong hệ thống, là qui định chức năng, quyền hạn, nghĩa vụ, quan hệ
cùng vai trò xã hội của họ trong phạm vi nhà trường.
Từ phân tích trên có thể xác định khái niệm quản lý nhà trường như sau:
Quản lý nhà trường là tác động có định hướng, có mục đích, có hệ thống của chủ
thể quản lý (Hiệu trưởng) đến khách thể quản lý (cán bộ, giáo viên, học sinh ...) nhằm
đạt được các mục tiêu đã định của nhà trường.
1.3.2. Lý luận quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường trung học phổ thông
1.3.2.1. Khái niệm quản lý hoạt động tổ chuyên môn
Tổ chuyên môn là cấp quản lý đầu tiên hay quản lý cấp cơ sở trong nhà trường.
Tổ chuyên môn thực hiện các nhiệm vụ xây dựng và thực hiện kế hoạch sinh hoạt chung
của tổ, hướng dẫn và quản lý kế hoạch cá nhân của các tổ viên theo kế hoạch chung của
nhà trường để đảm bảo chất lượng giáo dục theo các mục tiêu đã đề ra. Ở đây cũng chính
là nơi tiến hành các hoạt động đổi mới để nâng cao chất lượng dạy học của giáo viên và
chất lượng học tập của học sinh. Hoạt động Tổ chuyên môn tốt giúp cho nhà trường nâng
cao chất lượng dạy và học và ngược lại nếu hoạt động Tổ chuyên môn kém hiệu quả chất
lượng giảng dạy trong nhà trường sẽ không tốt.
Quản lý hoạt động Tổ chuyên môn trong nhà trường là một quá trình tác động
được thực hiện theo 4 nội dung: Lập kế hoạch; tổ chức; chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá.
Quản lý hoạt động Tổ chuyên môn trong nhà trường là một quá trình tác động
hình thành một hệ thống tổ “đội” công tác phù hợp, tiếp sau đó là việc quyết định bổ
nhiệm các Tổ trưởng chuyên môn. Đội ngũ Tổ trưởng chuyên môn là lực lượng tham
mưu, giúp Giám đốc trung tâm quản lý thành công nhiệm vụ của tổ công tác. Các Tổ