Một số giải pháp thúc đẩy xuất khẩu chè của Tổng công ty chè Việt nam

Chuyên đề tốt nghiệp
Hằng

Chu Thị

Lời cảm ơn
Để hoàn thành được đề tài này ngoài sự cố gắng của bản thân, tơi cịn
nhận được sự động viên giúp đỡ q báu. Tôi xin chân thành cảm ơn TS.Nguyễn
Xuân Quang đã tận tình hướng dẫn tơi trong suốt thời gian thực tập cũng như
trong việc hồn thành chun đề tốt nghiệp.
Tơi xin chân thành cảm ơn phòng Đối ngoại, phòng Kế hoạch, phịng Kinh
doanh, phịng Tài chính kế tốn và Hiệp hội chè Việt Nam, đã giúp tôi trong việc
thu thập số liệu và nhận thức tình hình thực hiện đề tài phục vụ cho nghiên cứu
đề tài.
Với thời gian thực tập ngắn ngủi và do sự hiểu biết còn hạn chế nên
chun đề tốt nghiệp khơng tránh khỏi những thiếu sót. Tơi rất mong nhận được
sự đóng góp ý kiến của thầy giáo và của các cán bộ trong Tổng công ty để hồn
thiện và nâng cao trình độ nhận thức của bản thân, giúp cho chuyên đề thực tập
của tôi đạt kết quả tốt.
Xin chân thành cảm ơn!
Sinh viên
Chu Thị Hằng

1


Chuyên đề tốt nghiệp
Hằng

Chu Thị

LỜI NÓI ĐẦU
Thực hiện nhất quán chính sách phát triển kinh tế hàng hố nhiều thành
phần, vận động theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước, theo định
hướng xã hội chủ nghĩa, đòi hỏi các doanh nghiệp Nhà nước phải đối diện trực
tiếp với thị trường, phải thay đổi cách thức làm ăn mới có thể tồn tại và phát
triển bền vững trong cơ chế thị trường nhất là trong thời đại tự do hố thương
mại như hiện nay... Do đó các doanh nghiệp phải tự đổi mới về mọi mặt để tạo
ra được hàng hố có sức cạnh tranh cao.
Là doanh nghiệp nhà nước, Tổng công ty chè Việt Nam đã dần dần từng
bước thích nghi được với cơ chế thị trường để tăng trưởng và phát triển. Các sản
phẩm của Tổng công ty đã chiếm lĩnh được thị trường trong nước và thị trường
nước ngồi, với sự phát triển đó đã khẳng định lợi thế của mình trong tập đồn
các cây công nghiệp. Chè là một trong số các loại cây cơng nghiệp lâu năm, có
chu ký sống dài và có giá trị kinh tế lớn. Sản phẩm chè là đồ uống có giá trị sử
dụng cao, có nhiều cơng dụng trong cuộc sống hàng ngày của con người và
được sử dụng rộng rãi trên thế giới.
Tuy nhiên cũng như nhiều doanh nghiệp kinh doanh XNK khác, Tổng công
ty chè Việt nam cịn gặp nhiều khó khăn, thử thách trong cơng tác kinh doanh.
Đó là mối quan tâm chung của ban lãnh đạo và tồn thể cán bộ cơng nhân viên
trong tổng công ty là: Làm thế nào để đưa ra các giải pháp phù hợp khắc phục và
hạn chế khó khăn, thúc đẩy hơn nữa hoạt động sản xuất kinh doanh, tăng kim
ngạch xuất khẩu và mở rộng thị trường nội địa đưa Tổng công ty chè Việt Nam
lớn mạnh xứng đáng là "con chim đầu đàn" của ngành chè Việt Nam.
Xuất phát từ thực tiễn trên và qua q trình thực tập tại Tổng cơng ty chè
Việt Nam, tôi đã quyết định chọn đề tài "Một số giải pháp thúc đẩy xuất khẩu
chè của Tổng công ty chè Việt nam" cho chun đề tốt nghiệp của mình.
Mục đích của đề tài là làm rõ những vấn đề lý luận về hoạt động xuất khẩu
trong nền kinh tế quốc dân, đánh giá thực trạng hoạt động xuất khẩu của công ty
trong những năm gần đây, rút ra những thành tựu đã đạt được những hạn chế
còn tồn tại và đưa ra một số biện pháp nhằm thúc đẩy hoạt động xuất khẩu của

Tổng công ty trong thời gian tới.
Đối tượng nghiên cứu của chuyên đề tốt nghiệp là tình hình xuất khẩu chè
của Tổng cơng ty chè Việt Nam.
Phạm vi nghiên cứu của chuyên đề giới hạn trong hoạt động xuất khẩu chè
của Tổng công ty chè trong những năm gần đây.

2


Chuyên đề tốt nghiệp
Hằng

Chu Thị

Ngoài phần mở đầu và kết luận chuyên đề được chia làm 3 chương:
- Chương I: Vai trò và nội dung của hoạt động kinh doanh xuất khẩu ở
doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu
- Chương II: Thực trạng xuất khẩu chè của tổng công ty chè việt nam từ
1998 - 2000
- Chương III: Giải pháp cơ bản thúc đẩy xuất khẩu chè của Tổng công ty .
Trong chuyên đề tốt nghiệp có sử dụng phương pháp thống kê và phân tích
số liệu của các năm để từ đó phân tích cụ thể thực trạng hoạt động xuất khẩu của
Tổng công ty.

3


Chuyên đề tốt nghiệp
Hằng

Chu Thị
CHƯƠNG I

VAI TRÒ VÀ NỘI DUNG CỦA HOẠT ĐỘNG KINH DOANH XUẤT
KHẨU Ở DOANH NGHIỆP KINH DOANH XUẤT NHẬP KHẨU
I- XUẤT KHẨU VÀ VAI TRÒ CỦA XUẤT KHẨU TRONG HOẠT ĐỘNG
KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP.

1- Khái niệm và đặc điểm của xuất khẩu ở doanh nghiệp thương mại.
1.1. Khái niệm
Xuất khẩu là hoạt động bán hàng hoặc dịch vụ của một quốc gia này sang
một quốc gia khác nhằm phát triển sản xuất, kinh doanh và đời sống. Song hoạt
động này có những nét riêng phức tạp hơn trong nước như giao dịch với những
người có quốc tịch khác nhau, thị trường rộng lớn khó kiểm soát, mua bán qua
trung gian nhiều, đồng tiền thanh toán thường là ngoại tệ mạnh và hàng hoá phải
vận chuyển qua biên giới, cửa khẩu các quốc gia khác nhau nên phải tuân thủ
theo các tập quán quốc tế cũng như luật lệ từng địa phương khác nhau.
1.2. Đặc điểm
Cùng với nhập khẩu, xuất khẩu là một trong hai hình thức cơ bản, quan
trọng nhất của thương mại quốc tế. Nó khơng phải là hành vi bán hàng riêng lẻ
mà là cả một hệ thống các quan hệ mua bán phức tạp có tổ chức cả bên trong lẫn
bên ngồi nhằm mục tiêu lợi nhuận, thúc đẩy sản xuất hàng hoá phát triển và
chuyển đổi cơ cấu kinh tế.
Hoạt động xuất khẩu đã xuất hiện từ rất lâu đời và ngày càng phát triển.
Từ hình thức đơn giản đầu tiên là hàng đổi hàng, ngày nay hoạt động xuất khẩu
đang diễn ra rất sơi động với nhiều hình thức phong phú đa dạng hơn như hợp
tác sản xuất và gia công quốc tế, chuyển khẩu, tạm nhập tái xuất, làm các dịch
vụ xuất khẩu, đại lý, uỷ thác xuất khẩu...
Hoạt động xuất khẩu diễn ra trên mọi lĩnh vực, trong mọi điều kiện kinh
tế, từ xuất khẩu hàng hoá tiêu dùng đến tư liệu sản xuất, máy móc thiết bị và

công nghệ kỹ thuật cao. Tất cả các hoạt động đó đều có chung một mục đích là
đem lại lợi ích cho các nước tham gia.
Hoạt động xuất khẩu được tổ chức, thực hiện với nhiều nghiệp vụ, nhiều
khâu từ điều tra thị trường nước ngồi, lưạ chọn hàng hố xuất khẩu, thương
nhân giao dịch, các bước tiến hành giao dịch đàm phán, ký kết hợp đồng, tổ
chức thực hiện hợp đồng cho đến khi hàng hoá chuyển đến cảng chuyển giao
quyền sở hữu cho người mua, hoàn thành thanh toán. Mỗi khâu, mỗi nghiệp vụ
4


Chuyên đề tốt nghiệp
Chu Thị
Hằng
này phải được nghiên cứu đầy đủ, kỹ lưỡng, đặt chúng trong mối quan hệ lẫn
nhau, tranh thủ nắm bắt những lợi thế nhằm đảm bảo hiệu quả cao nhất, phục vụ
đầy đủ và kịp thời cho sản xuất và tiêu dùng trong nước.
Đối với người tham gia hoạt động xuất khẩu , trước khi bước vào nghiên
cứu, thực hiện các khâu nghiệp vụ phải nắm bắt được các thơng tin về nhu cầu
hàng hố , thị hiếu, tập quán tiêu dùng giá cả, xu hướng biến động của nó ở thị
trường nước ngồi. Những điều đó phải trở thành nếp thường xuyên trong tư
duy mỗi nhà kinh doanh Thương mại Quốc tế.
2. Vai trò của xuất khẩu đối với nền kinh tế quốc dân.
Đẩy mạnh xuất khẩu được coi là vấn đề chuyển giao ý nghĩa để phát triển kinh
tế và thực hiện quá trình cơng nghiệp hố, hiện đạI hố đất nước. Vai trị của
xuất khẩu thể hiện trên các mặt sau:
 Xuất khẩu tạo nguồn vốn chủ yếu cho nhập khẩu phục vụ cơng
nghiệp hố, hiện đạI hố.
 Xuất khẩu đóng góp vào việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thúc đẩy
sản xuất phát triển.
 Xuất khẩu tạo điều kiện cho các nghành khác có cơ hội phát triển

thuận lợi. Ví dụ khi phát triển nghành dệt may xuất khẩu sẽ tạo cơ hội
đầy đủ cho việc phát triển nghành sản xuất nguyên liệu như bông hay
thuốc nhuộm. Sự phát triển của nghành công nghiệp chế biến thực
phẩm xuất khẩu ( gạo, dầu, thực vật, chè.v.v..) có thể sẽ kéo theo sự
phát triển của nghành công nghiệp chế tạo thiết bị phục vụ cho nó.
 Xuất khẩu tạo ra khả năng mở rộng thị trường tiêu thụ góp phần
cho sản xuất phát triển và ổn định.
 Xuất khẩu tạo điều kiện mở rộng khả năng cung cấp đầu vào cho
sản xuất, nâng cao năng lực sản xuất trong nước.
 Xuất khẩu tạo ra những tiền đề kinh tế, kỹ thuật nhằm cải tạo và
nâng cao năng lực sản xuất, hay xuất khẩu chính là một phương tiện
quan trọng tạo ra vốn, kỹ thuật và cơng nghệ từ thế giới bên ngồi vào
Việt Nam nhằm thúc đẩy nền kinh tế phát triển.
 Thông qua xuất khẩu, hàng hoá của ta sẽ phải tham gia vào cuộc
cạnh tranh trên thị trường thế giới cả về chất lượng cũng như giá cả.
Cuộc cạnh tranh này đòi hỏi chúng ta phải tổ chức lại sản xuất, hình
thành cơ cấu sản xuất ln thích nghi được với thị trường.
5


Chuyên đề tốt nghiệp
Chu Thị
Hằng
 Xuất khẩu có tác động tích cực đến việc giải quyết cơng ăn việc
làm và cải thiện đời sống của nhân dân. Tác động đó thể hiện trước hết
ở chỗ: sản xuất hàng hoá xuất khẩu là nơi thu hút hàng triệu lao động
vào làm việc và có thu nhập khơng thấp. Xuất khẩu cịn tạo ra nguồn
vốn để nhập khẩu vật phẩm tiêu dùng thiết yếu phục vụ đời sống và
đáp ứng ngày một phong phú thêm nhu cầu tiêu dùng của nhân dân.
 Xuất khẩu là cơ sở để mở rộng và thúc đẩy các quan hệ kinh tế đối

ngoại của nước ta.
3. Vai trò của xuất khẩu đối với doanh nghiệp sản xuất kinh doanh
Nhìn nhận dưới góc độ của một doanh nghiệp thì hoạt động xuất khẩu
thực chất là hoạt động bán hàng hay hoạt động tiêu thụ sản phẩm của doanh
nghiệp trên phạm vi quốc tế. Nó khác trong nước ở chỗ: Bán ở những thị trường
khác nhau về văn hố, ngơn ngữ, luật pháp, chính sách, tập qn tín ngưỡng ...
Nhưng cũng chính về sự khác biệt đó mà mở ra cho doanh nghiệp một cơ hội
phát triển kinh doanh lớn hơn và lâu dài hơn.
Tiêu thụ sản phẩm là một bộ phận quan trọng của hoạt động thương mại
doanh nghiệp bởi hàng hoá được sản xuất ra, mua về phải được tiêu thụ, đó là
điều kiện quyết định sự tồn tại của một doanh nghiệp.
Trong cơ chế thị trường, với việc gia tăng hàng hoá ngày càng nhiều trên thị
trường, nhiều doanh nghiệp đã chuyển hướng từ sản xuất sang tiêu thụ. Những
cố gắng này càng ngày càng có ý nghĩa to lớn hơn trong việc thực hiện mục đích
kinh doanh . Từ đó, khái niệm MARKETING xuất hiện với nghĩa: mọi cố gắng
của doanh nghiệp đều hướng đến mục đích cần thiết là tiêu thụ sản phẩm.
Chính vì những lý do trên mà ta có thể khẳng định xuất khẩu đã đóng góp
một phần quan trọng vào sự phát triển của doanh nghiệp mà cụ thể là:
 Thơng qua xuất khẩu các doanh nghiệp trong nước có thêm rất nhiều
cơ hội để tiêu thụ sản phẩm của mình với khối lượng lớn và với các
chủng loại hàng hố phong phú đa dạng khác nhau.
 Nhờ có xuất khẩu mà doanh nghiệp luôn luôn sẵn sàng đổi mới và
hoàn thiện cơ cấu sản xuất kinh doanh phù hợp với thị trường và theo
kịp sự phát triển chung của thế giới.
 Doanh nghiệp trong quá trình tiền hành hoạt động xuất khẩu có nhiều
cơ hội mở rộng quan hệ làm ăn bn bán với nhiều đối tác nước ngồi.
Qua đó sẽ tiếp thu được nhiều kinh nghiệm trong việc kinh doanh ,
quản lý doanh nghiệp của mình.

6

Chuyên đề tốt nghiệp
Chu Thị
Hằng
 Nguồn ngoại tệ do xuất khẩu mang lại giúp doanh nghiệp có thêm
nguồn tài chính mạnh để tái đầu tư vào quá trình sản xuất cả về chiều
rộng cũng như chiều sâu.
 Doanh nghiệp có thể mang lại lợi ích cho xã hội nhiều hơn thông qua
sản xuất hàng xuất khẩu thu hút nhiều lao động tạo thu nhập ổn định,
đồng thời tạo ra thu nhập để nhập khẩu vật tư, tư liệu sản xuất, vật
phẩm tiêu dùng phục vụ cho sản xuất cũng như đáp ứng nhu cầu ngày
càng cao của người dân.
II- NỘI DUNG VÀ HÌNH THỨC XUẤT KHẨU CHỦ YẾU CỦA DOANH
NGHIỆP.

1- Các hình thức xuất khẩu chủ yếu
Cùng với quá trình phát triển lâu dài của mình, các hình thức kinh doanh
xuất khẩu ngày càng trở nên phong phú và đa dạng. Hầu hết các hình thức đều
cố gắng khai thác tối đa những lợi thế do xuất khẩu mang lại. Tuy nhiên trong
điều kiện nền kinh tế còn yếu như nước ta, các hình thức xuất khẩu của các
doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu còn nghèo nàn và chưa sử dụng được
các nguồn lực trong nước để xuất khẩu có hiệu quả cao như các nước khác trong
khu vực.
Theo Nghị định 33/CP (19/ 4/ 1994) thì hoạt động xuất khẩu ở nước ta
bao gồm các hình thức chủ yếu sau đây:
1.1- Xuất khẩu trực tiếp:
Là hình thức mà nhà xuất khẩu gặp trực tiếp hoặc quan hệ trực tiếp qua
điện tín để thoả thuận trực tiếp về hàng hố, gía cả cũng như các biện pháp giao
dịch với người nhập khẩu. Những nội dung này được thoả thuận một cách tự

nguyện, không ràng buộc với lần giao dịch trước, việc mua không nhất thiết phải
gắn liền với việc bán. Các cơng việc chủ yếu của loại hình này là nhà xuất khẩu
phải tìm hiểu thị trường tiếp cận khách hàng, người nhập khẩu sẽ hỏi giá và đặt
hàng, nhà xuất khẩu chào giá, hai bên kết thúc quá trình hoàn giá và ký hợp
đồng.
1.2. Xuất khẩu qua trung gian:
Khác với hình thức xuất khẩu trực tiếp, trong hoạt động xuất khẩu uỷ thác
tất cả mọi việc kiến lập quan hệ giữa người xuất khẩu và người nhập khẩu cũng
như việc qui định các điều kiện mua bán phải thông qua một người thứ 3 được
gọi là người nhận uỷ thác. Người nhận uỷ thác tiến hành hoạt động xuất khẩu
với danh nghĩa của mình nhưng mọi chi phí đều do bên có hàng xuất khẩu, bên
uỷ thác thanh tốn. Về bản chất chi phí trả cho bên nhận uỷ thác chính là tiền
thù lao trả cho đại lý.
1.3. Bn bán đối lưu:

7


Chuyên đề tốt nghiệp
Chu Thị
Hằng
Đây là phương thức giao dịch trong đó xuất khẩu phải kết hợp chặt chẽ
với nhập khẩu. Nhà xuất khẩu đồng thời là nhà nhập khẩu, mục đích để thu về
hàng hố có giá trị tương đương với hàng xuất khẩu bởi vậy nó cịn gọi là
phương thức đổi hàng. Trong hoạt động xuất khẩu này yêu cầu cân bằng về mặt
hàng, giá cả, tổng giá trị và điều kiện giao hàng được đặc biệt chú ý.
1.4. Gia công quốc tế:
Là phương thức kinh doanh người đặt mua gia cơng ở nước ngồi cung
cấp máy móc, thiết bị, nguyên phụ liệu theo mẫu hàng và định mức trước.
Người nhận gia công làm theo yêu cầu của khách, tồn bộ sản phẩm làm

ra người nhận gia cơng sẽ giao lại tồn bộ cho người đặt gia cơng và để nhận
tiền gia cơng gọi là phí gia cơng.
Gia công quốc tế là hoạt động xuất nhập khẩu gắn liền với hoạt động sản
xuất, thị trường nước ngoài là nơi cung cấp nguyên vật liệu cũng chính là nơi
tiêu thụ mặt hàng đó, đồng thời nó có tác dụng là xuất khẩu lao động tại chỗ,
trường học về kỹ thuật và quản lý và là q trình tích luỹ vốn cho những nước ít
vốn.
1.5. Tạm nhập tái xuất:
Tái xuất là xuất khẩu trở lại nước ngồi những hàng hố đã được nhập
khẩu nhưng chưa qua dỡ bến ở nước tái xuất.
Nước xuất khẩu

Nước nhập khẩu

Nước tái xuất
Nhiệm vụ này là nghiệp vụ giao dịch 3 bên.
Hình thức chuyển khẩu là hàng hoá đi thẳng từ nước xuất khẩu sang
nước nhập khẩu không đi qua nước tái xuất.
Tiền tệ

Nước xuất khẩu

Nước nhập khẩu
Hàng hoá

2- Nội dung của hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp.
Xuất khẩu là hoạt động hết sức phức tạp và chịu ảnh hưởng của nhiều
nhân tố khác nhau. Hoạt động xuất khẩu phải trải qua nhiều khâu ràng buộc lẫn
nhau và đòi hỏi nhà xuất khẩu phải hết sức thận trọng, linh hoạt để nắm bắt được
8

Chuyên đề tốt nghiệp
Chu Thị
Hằng
thời cơ, giảm rủi ro và thu được lợi nhuận cao nhất. Tuỳ theo các loại hình xuất
khẩu khác nhau mà số bước thực hiện cũng như các hình thức tiến hành có
những nét khác nhau. Song về cơ bản, nội dung của hoạt động xuất khẩu thường
bao gồm những vấn đề chủ yếu sau đây:
2.1- Nghiên cứu thị trường:
Nghiên cứu thị trường là công việc cần thiết đầu tiên đối với bất cứ một
nhà kinh doanh nào muốn tham gia vào thị trường thế giới. Việc nghiên cứu thị
trường tốt sẽ tạo khả năng cho các nhà kinh doanh nhận ra được quy luật vận
động của từng loại hàng hố cụ thể thơng qua sự biến đổi nhu cầu, hàng cung
ứng, giá cả trên thị trường, qua đó giúp nhà kinh doanh giải quyết được các vấn
đề của thực tiễn kinh doanh cũng như yêu cầu của thị trường.
Nghiên cứu thị trường theo nghĩa rộng là quá trình điều tra để tìm triển
vọng bán hàng của một sản phẩm cụ thể hay một nhóm sản phẩm, kể cả phương
pháp để thực hiện mục tiêu đó. Hoặc cũng có thể hiểu đó là q trình thu nhập
thông tin, số liệu về thị trường, so sánh, phân tích số liệu đó và rút ra kết luận.
Những kết luận này sẽ giúp các nhà quản lý đưa ra quyết định đúng đắn để lập
kế hoạch MARKETING... Chính vì thế, nghiên cứu thị trường là một hoạt động
đóng vai trò ngày càng quan trọng giúp các nhà kinh doanh đạt hiệu quả cao hơn
trong hoạt động xuất khẩu của mình.
Có thể nói nghiên cứu thị trường là một cơng việc khá phức tạp vì nó trải
ra trong một khoảng không gian rất rộng với sự khác biệt về lịch sử, điều kiện
địa lý tự nhiên và cả môi trường văn hố. Nó địi hỏi người nghiên cứu phải có
khả năng phân tích, giải thích được những hành vi, thái độ cơ bản trong kinh
doanh và tiêu dùng của thị trường... Chính vì thế, việc nghiên cứu thị trường
Quốc tế gắn liền với chi phí cao và phải đầu tư một lượng thời gian lớn.

Nghiên cứu thị trường thường được tiến hành theo hai phương pháp chính:
-

Phương pháp nghiên cứu tại bàn: Là thu nhập các thông tin từ các nguồn tài
liệu đã được xuất bản công khai hay bán cơng khai, xử lý các thơng tin đó.
Đây là phương pháp phổ thơng nhất vì nó đỡ tốn kém và phù hợp với khả
năng của những người xuất khẩu mới tham gia vào thị trường thế giới. Tuy
nhiên nó cũng có hạn chế như chậm và mức độ tin cậy không lớn.

-

Phương pháp nghiên cứu tại hiện trường: Là việc thu nhập thông tin chủ
yếu thông qua tiếp xúc với mọi người trên hiện trường. Đây là một phương
pháp đem lại những thơng tin chính xác, thường xun được xử lý giúp
người xử dụng có phản ứng linh hoạt hơn. Song đây cũng là một hoạt động
tốn kém và không phải ai cũng có đủ trình độ để làm được.

9


Chuyên đề tốt nghiệp
Chu Thị
Hằng
Việc nghiên cứu thị trường có thể hiểu một cách đơn giản nhất là kiểm
tìm câu trả lời thoả đáng cho những câu hỏi mà doanh nghiệp xuất khẩu buộc
phải làm:
* Phân bố dân cư trong địa bàn ra sao ?
* Mức thu nhập của dân cư ?
* Trình độ văn hố và nghề nghiệp phổ biến của dân cư.
* Phong tục, tập quán của thị trường.

* Yếu tố chính của thị trường.
* Sản phẩm cùng chủng loại hoặc tương tự như sản phẩm của doanh
nghiệp đã xuất hiện trên thị trường chưa ?
* Phản ứng của người tiêu dùng với sản phẩm đó.
* Sức tiêu thụ những sản phẩm cùng chủng loại trên thị trường ?
* Những khách hàng nào sẽ có nhu cầu về sản phẩm của doanh nghiệp ?
* Người tiêu dùng muốn gì và cần gì ?
* Làm thế nào để thoả mãn nhu cầu và thị hiếu của khách hàng ?
* Sức mua của thị trường với sản phẩm của doanh nghiệp.
* Phương thức phân phối sản phẩm và mạng lưới tiêu thụ nào sẽ phù hợp
và đạt hiệu quả nhất.
* Thời điểm nào sẽ đưa sản phẩm ra thị trường ?
Sau khi giải đáp được những câu hỏi trên, nhà xuất khẩu cần phải có kế
hoạch đưa sản phẩm ra thị trường một cách cụ thể, chu đáo.
Việc giải đáp những câu hỏi trên thường không đồng nhất giữa những
người được giao nhiệm vụ nghiên cứu, thăm dò và khảo sát thị trường. Điều này
cũng dễ hiểu bởi trình độ nhận thức và khả năng của mỗi người khác nhau. Do
đó, khơng thể cử duy nhất một người đi tìm hiểu thị trường mà phải cử nhiều
người và trên cơ sở đánh giá của mỗi người để tìm ra những ý kiến đồng nhất,
những ý kiến xác đáng nhất (trong những ý kiến đồng) sẽ đánh giá được thực
chất nhu cầu, thị trường và sức mua của người tiêu dùng.
Một điều mà nhà xuất khẩu phải luôn ghi nhớ rằng nghiên cứu thị trường
khơng có nghĩa là xác định nhu cầu, thị hiếu, sức mua ... Hiện nay tại thị trường
mà phải cao hơn thế, xa hơn thế là tìm được khuynh hướng của thị trường để sản
phẩm của doanh nghiệp luôn luôn hấp dẫn và thuyết phục người tiêu dùng.
Trong quá trình nghiên cứu, khảo sát thị trường điều quan trọng hơn cả
đối với nhà sản xuất là tìm hiểu sự biến động giá cả trên thị trường quốc tế của
mặt hàng xuất khẩu. Vì vậy, nhà xuất khẩu cần có đầy đủ thơng tin về vấn đề
này để có những quyết định kịp thời. Bên cạnh đó, do hàng hoá xuất khẩu
thường phải đi qua các nước, các khu vực khác nhau, do đó sự thay đổi giá cả

của hàng hoá chủ yếu phụ thuộc vào các khoản chi phí sau:
* Giá trị hàng hố đơn thuần.
* Bao bì.

10


Chuyên đề tốt nghiệp
Hằng
* Thuế xuất khẩu.
* Chi phí vận chuyển, bảo quản.
* Chi phí bảo hiểm.
* Chi phí khác.

Chu Thị

2.2 - Xây dựng chiến lược và kế hoạch kinh doanh:
* Trên cơ sở những kết quả thu được trong quá trình nghiên cứu tiếp cận
thị trường, đơn vị kinh doanh xây dựng và kế hoạch kinh doanh của mình. Việc
xây dựng bao gồm: Đánh giá tình hình thị trường và thương nhân, đưa ra bức
tranh tổng quát về hoạt động kinh doanh, những thuận lợi và khó khăn.
* Lựa chọn mặt hàng, thời cơ, điều kiện và phương thức kinh doanh.
* Đề ra mục tiêu cụ thể như: Bán sản phẩm ở thị trường nào, bán bao
nhiêu và với giá bao nhiêu? ...
* Đề ra biện pháp và công cụ thực hiện nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra.
* Sơ bộ đánh giá hiệu quả kinh tế của việc kinh doanh thông qua một số
các chỉ tiêu chủ yếu sau:
- Chỉ tiêu tỷ suất ngoại tệ.
- Chỉ tiêu thời gian hoà vốn.
- Chỉ tiêu tỷ suất doanh lợi.

- Chỉ tiêu điểm hoà vốn.
2.3 - Tổ chức thực hiện kế hoạch xuất khẩu.
2.3.1 - Tạo nguồn hàng xuất khẩu.
Tạo nguồn hàng cho xuất khẩu là toàn bộ hoạt động từ đầu tư, sản xuất
cho các nghiệp vụ nghiên cứu thị trường, ký kết hợp đồng, thực hiện hợp đồng,
vận chuyển, bảo quản ... nhằm tạo ra hàng hố có đầy đủ tiêu chuẩn cần thiết
cho xuất khẩu. Như vậy cơng tác tạo nguồn cho xuất khẩu có thể được chia
thành hai hoạt động chính:
* Hoạt động sản xuất hàng hoá xuất khẩu. Đối với doanh nghiệp sản xuất
hàng hoá xuất khẩu thì đây là hoạt động cơ bản và quan trọng nhất.
* Những hoạt động nghiệp vụ phục vụ cho công tác tạo ra nguồn hàng
cho xuất khẩu, thường do các tổ chức ngoại thương làm chức năng trung gian.
Như đã biết, phần lớn các hoạt động nghiệp vụ tổ chức thu mua tạo nguồn
hàng xuất khẩu chỉ làm tăng thêm chi phí thuộc chi phí lưu thơng chứ khơng làm
tăng thêm giá trị sử dụng của hàng hố. Do vậy các nhà xuất khẩu cần nghiên
cứu để đơn giản hoá các nghiệp vụ nhằm tăng lợi nhuận cho mình.
Đối với các doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu, hệ thống các đại lý thu
mua hàng xuất khẩu được coi là nhân tố quan trọng mang tính quyết định trực
tiếp đến chất lượng của hàng xuất khẩu, đến tiến độ giao hàng, thực hiện hợp
đồng, uy tín của doanh nghiệp và hiệu quả kinh doanh. Thực tế cho thấy một
doanh nghiệp xuất khẩu mạnh khơng phải chỉ vì dài vốn mà là do có hệ thống
11


Chuyên đề tốt nghiệp
Chu Thị
Hằng
chân hàng mạnh, hệ thống đại lý thu mua rộng khắp, hoạt động thường xuyên,
bám sát thị trường.

12


Chuyên đề tốt nghiệp
Hằng

Chu Thị

Công tác thu mua tạo nguồn hàng xuất khẩu là hệ thống các công
việc bao gồm:
2.3.1a - Nghiên cứu nguồn hàng xuất khẩu:
Đây là việc nghiên cứu khả năng cung cấp hàng xuất khẩu trên thị trường,
được xác định bởi nguồn hàng thực tế và nguồn hàng tiềm năng. Trong đó
nguồn hàng thực tế là nguồn đã có và đang sẵn sàng đưa vào lưu thơng. Nguồn
hàng tiềm năng là nguồn hàng chưa xuất hiện, nó có thể có hoặc khơng xuất hiện
trên thị trường. Với nguồn hàng này, nhà xuất khẩu phải có đầu tư, có đơn đặt
hàng với nhà sản xuất, và đây là nguồn hàng rất quan trọng trong xuất khẩu.
Nghiên cứu nguồn hàng xuất khẩu còn nhằm xác định chủng loại mặt
hàng, kích cỡ, mẫu mã , cơng cụ, giá cả, thời vụ những đặc điểm, tính năng riêng
của từng mặt hàng. Ngồi ra doanh nghiệp cịn phải xác định được xem mặt
hàng dự định xuất khẩu có thể đáp ứng được yêu cầu của thị trường nước ngoài
về những chỉ tiêu kỹ thuật, kinh tế hay không ?
Mặt khác nghiên cứu nguồn hàng xuất khẩu còn phải xác định được giá cả
hàng hố đó trong nước, so sánh với giá quốc tế để dự tính được mức lãi sẽ thu
được. Bên cạnh đó, người làm cơng tác này cũng cần tìm hiểu chính sách quản
lý của Nhà nước về mặt hàng đó như thế nào ?
Tất cả những cơng việc trên sẽ giúp doanh nghiệp hạn chế được rủi ro của
thị trường, tiến hành khai thác ổn định nguồn hàng trong khoảng thời gian hợp
lý, làm cơ sở chắc chắn cho việc ký kết và thực hiện hợp đồng xuất khẩu.
2.3.1b - Tổ chức hệ thống thu mua hàng xuất khẩu.

Xây dựng một hệ thống thu mua thông qua đại lý và chi nhánh mình,
doanh nghiệp xuất khẩu sẽ tiết kiệm được chi phí thu mua, nâng cao năng xuất
và hiệu quả thu mua.
Hệ thống thu mua bao gồm mạng lưới các đại lý, hệ thống kho tàng ở các
địa phương, các khu vực có loại hàng thu mua. Chi phí này khá lớn, do vậy
doanh nghiệp phải có sự lựa chọn cân nhắc trước khi chọn đại lý và xây dựng
kho, đặc biệt là những kho đòi hỏi phải trang bị những phương tiện hiện đại, đắt
tiền. Hệ thống thu mua đồng thời phải gắn với các phương án vận chuyển hàng
hố, với điều kiện giao thơng của các địa phương.
Ngoài ra đầu tư cho người sản xuất cũng là một cách làm chắc chắn, lâu
dài để đảm bảo có nguồn hàng ổn định trước sự tranh mua trên thị trường nội
địa. Tuy vậy, do yêu cầu của đầu tư nên các doanh nghiệp phải có vốn lớn và
cũng chứa đựng nhiều rủi ro do sự biến động của thị trường, nhất là khi giá cả
trên thị trường hạ xuống dưới mức kinh doanh có lãi. Trong việc này địi hỏi các
doanh nghiệp phải có đội ngũ cán bộ có trình độ kỹ thuật cao, hiểu biết về sản
phẩm, am hiểu tình hình thị trường. Điều này khơng phải bao giờ các nhà xuất

13


Chuyên đề tốt nghiệp
Chu Thị
Hằng
khẩu cũng làm được bởi ngày nay có nhiều sản phẩm thuộc loại kỹ thuật cao,
phức tạp và rất đa dạng.
2.3.1c - Ký kết hợp đồng thu mua.
Phần lớn khối lượng hàng hoá được mua bán giữa các doanh nghiệp ngoại
thương với các nhà sản xuất hoặc các chân hàng thông qua hợp đồng thu mua,
đổi hàng, gia công ... Do vậy việc ký kết hợp đồng có ý nghĩa hết sức quan trọng
trong cơng tác thu mua tạo nguồn hàng xuất khẩu. Dựa trên những thoả thuận và

tự nguyện, các bên ký kết hợp đồng làm cơ sở vững chắc đảm bảo cho các hoạt
động kinh doanh của doanh nghiệp diễn ra một cách bình thường. Đây chính là
cơ sở pháp lý cho mối quan hệ giữa doanh nghiệp và người cung cấp hàng.
2.3.1d - Súc tiến khai thác nguồn hàng xuất khẩu.
Sau khi đã ký kết hợp đồng với các chân hàng và các đơn vị sản xuất, nhà xuất
khẩu phải lập được kế hoạch thu mua, tiến hành sắp xếp các phần việc phải làm
và chỉ đạo các bộ phận làm việc theo kế hoạch. Cụ thể gồm những phần việc
sau:
- Đưa hệ thống kênh thu mua đã được thiết lập vào hoạt động.
- Chuẩn bị đầy đủ các thủ tục giấy tờ giao nhận hàng theo hợp đồng đã
ký.
- Tổ chức hệ thống kho tàng tại điểm nút của các kênh.
- Tổ chức vận chuyển hàng theo các địa điểm đã qui định.
- Chuẩn bị đầy đủ tiền thanh tốn.
Trong q trình thu mua, nhà xuất khẩu phải ghi bảng biểu để theo dõi
tiến độ thực hiện kế hoạch thu mua nhằm kịp thời phát hiện ra những ách tắc để
có biện pháp xử lý kịp thời.
2.3.1e - Tiếp nhận, bảo quản và xuất kho hàng xuất khẩu.
Phần lớn hàng hoá trước khi xuất khẩu đều phải qua một hoặc một số kho
để đảm bảo, phân loại, đóng gói, nhờ làm thủ tục xuất khẩu. Nhà xuất khẩu cần
chuẩn bị tốt các kho để tiếp nhận hàng xuất khẩu.
Công tác bảo quản hàng hoá trong kho là một nhiệm vụ quan trọng của
chủ kho hàng. Chủ kho hàng phải có trách nhiệm không để hàng hư hỏng, đổ vỡ,
mất mát... trừ khi những sự cố đó là do bất khả kháng gây ra.
Cuối cùng là công việc xuất kho hàng xuất khẩu. Trong cơng đoạn này
cần chú ý nhất là phải có đầy đủ các giấy tờ, hoá đơn hợp lệ.
2.3.2 - Đàm phám, ký kết hợp đồng xuất khẩu.
- Đàm phán là việc bàn bạc trao đổi với nhau các điều kiện mua bán giữa
các doanh nghiệp xuất nhập khẩu để đi đến thống nhất ký kết hợp đồng. Có
nhiều hình thức đàm phám khác nhau:

14


Chuyên đề tốt nghiệp
Chu Thị
Hằng
Đàm phám qua thư tín: Đây là hình thức chủ yếu để giao dịch kinh
doanh giữa các nhà xuất nhập khẩu. Những cuộc tiếp xúc ban đầu thường là qua
thư từ, Ngay cả khi hai bên có điều kiện gặp gỡ trực tiếp thì duy trì quan hệ qua
thư tín thương mại vânx là cần thiết. So với gặp gỡ trực tiếp thì giao dịch qua
thư tín tiết kiệm được rất nhiều chi phí. Trong cùng một lúc có thể giao dịch
được với nhiều khách hàng ở nhiều nước khác nhau. Mặt khác, người viết thư
tín cũng có điều kiện để cân nhắc suy nghĩ, tranh thủ ý kiến của nhiều người và
có thế khéo léo dấu kín được ý định của mình. Tuy nhiên, giao dịch bằng thư tín
thường mất rất nhiều thời gian và do đó có thể bỏ lỡ mất thời cơ mua bán. Người
ta có thể sử dụng điện tín để khắc phục nhược điểm này.
Đàm phán bằng gặp gỡ trực tiếp: Gặp gỡ trực tiếp giữa hai bên để trao
đổi mọi điều kiện bn bán là một hình thức đặc biệt quan trọng. Hình thức này
đẩy nhanh tốc độ giải quyết mọi vấn đề giữa hai bên và nhiều khi là lối thốt cho
những đàm phán bằng thư tín đã kéo dài q lâu mà khơng có kết quả. Đàm
phán bằng gặp gỡ trực tiếp tuy hiệu quả hơn hình thức bằng thư tín, điện tín,
song đây cũng là hình thức đàm phán khó khăn nhất, địi hỏi người tiến hành
đàm phám phải giỏi nghiệp vụ, tự tin, phản ứng nhạy bén đủ tỉnh táo và bình
tĩnh do xét ý đồ của đối phương.
- Mặc dù có sự khác nhau giữa các hình thức đàm phán song nhìn chung
các cuộc đàm phán đều tập trung giải quyết những nội dung sau:
Chào giá (phát giá): Là việc nhà kinh doanh thể hiện rõ ý định bán hàng
của mình là thời cơ đề nghị ký kết hợp đồng. Trong chào hàng, nhà xuất khẩu
phải nêu rõ tên hàng, quy cách, phẩm chất, số lượng, điều kiện, cơ sở giao hàng,

giá cả ...
Hoàn giá (mặc cả): Trong trường hợp người nhận được chào hàng khơng
chấp nhận hồn tồn chào hàng đó mà muốn đưa ra đề nghị mới thì đề nghị mới
gọi là hồn giá. Mỗi lần giao dịch thường phải trải qua nhiều lần hoàn giá mới đi
đến kết thúc.
Chấp nhận: Là sự đồng ý tất cả các điều kiện của chào hàng hoặc sau khi
đã hồn giá, do cả hai phía cùng chấp nhận. Khi đó hợp đồng được thành lập.
Xác nhận: Sau khi hai bên mua bán đã thống nhất thoả thuận với nhau về
các điều kiện giao dịch, có ghi lại cẩn thận các điều khoản đã thoả thuận rồi gửi
cho bên kia. Đó là văn bản xác nhận thường được lập thành 2 bản, bên xác nhận
ký trước rồi gửi cho bên kia. Bên kia ký xong trả lại một bản và giữ lại một bản.
Sau khi hai bên tiến hành giao dịch đàm phán có kết quả sẽ tiến hành ký
kết hợp đồng kinh tế - Hợp đồng thương mại Quốc tế. Nội dung của hợp đồng
phải thể hiện đầy đủ nghĩa vụ và quyền hạn của cả hai bên tham gia ký kết. Hợp
đồng thể hiện dưới hình thức bằng văn bản là hình thức bắt buộc đối với các đơn
vị xuất khẩu ở nước ta .
- Một hợp đồng xuất khẩu hàng hố thơng thường bao gồm những nội
dung sau:
15


Chuyên đề tốt nghiệp
Chu Thị
Hằng
+ Số hợp đồng.
+ Ngày, tháng, năm ký kết hợp đồng.
+ Tên, địa chỉ các bên ký kết.
+ Các điều khoản của hợp đồng, trong đó có các điều khoản chủ yếu là:
 Điều 1: Tên hàng, quy cách, phẩm chất, số lượng, bao bì, ký mã hiệu.
 Điều 2: Giá cả (đơn giá, tổng giá trị).

 Điều 3: Thời gian, địa điểm và phương tiện giao hàng.
 Điều 4: Giám định hàng hoá.
 Điều 5: Điều kiện xếp hàng, thưởng phạt.
 Điều 6: Những chứng từ cần thiết cho lơ hàng.
 Điều 7: Thanh tốn.
 Điều 8: Trách nhiệm của các bên khi vi phạm hợp đồng.
 Điều 9: Thủ tục giải quyết các tranh chấp hợp đồng.
 Điều 10: Hiệu lực hợp đồng.
- Những chú ý khi ký kết hợp đồng:
+ Văn bản của hợp đồng thường do một bên soạn thảo, bên kia cần nghiên
cứu kỹ lưỡng và cho ý kiến. Ngôn ngữ trong hợp đồng phải là ngôn ngữ thông
dụng.
+ Người ký kết hợp đồng phải có đủ thẩm quyền chịu trách nhiệm về nội
dung ký kết.
+ Hợp đồng cần phải được trình bày rõ ràng, phải phản ánh đúng nội dung
thoả thuận, khơng để tình trạng mập mờ, có thể suy luận theo nhiều cách khác
nhau.
+ Các điều khoản trong hợp đồng phải tuân thủ đúng luật pháp quốc tế
cũng như luật pháp của các bên ký kết.
2.3.3 - Tổ chức thực hiện hợp đồng xuất khẩu.
Sau khi hợp đồng được ký kết, cần xác định rõ trách nhiệm nội dung,
trình tự cơng việc làm, bố trí thời gian, bảng biểu theo dõi tiến độ cơng việc
khơng để sai xốt xảy ra.
- Trình tự thực hiện hợp đồng xuất khẩu bao gồm các bước:
Sơ đồ: Trình tự thực hiện hợp đồng xuất khẩu.

16


Chuyên đề tốt nghiệp

Hằng

Chu Thị

Ký hợp
đồng xuất
khẩu

Kiểm tra
L/C

Xin giấy
phép xuất
khẩu

Chuẩn bị
h ng hoá

Giao
h ng lên
t u

L m thủ
tục hải
quan

Kiểm
nghiệm
h ng hoá

Uỷ thác
thuê t u

Mua bảo
hiểm

L m thủ
tục thanh
toán

Giải
quyết
khiếu nại

* Kiểm tra L/C:
Sau khi hợp đồng xuất khẩu đã được hai bên ký kết, người xuất khẩu cần
phải kiểm tra lại L/C do người nhập khẩu mở tại ngân hàng có khớp với nội
dung trong hợp đồng khơng. Nếu có u cầu sửa đổi thì phải thơng báo cho
người mua sửa lại L/C tại ngân hàng mở L/C. Mọi nội dung sửa đổi phải có sự
xác nhận của ngân hàng mở L/C thì L/C đó mới có hiệu lực, văn bản sửa đổi trở
thành một bộ phận cấu thành không thể tách rời L/C cũ và nội dung cũ bị huỷ
bỏ.
* Xin giấy phép xuất khẩu hàng hoá:
Việc xin giấy phép xuất khẩu trước đây là một công việc bắt buộc đối với
tất cả các doanh nghiệp Việt Nam khi muốn xuất khẩu hàng hố ra nước ngồi.
Nhưng bắt đầu từ ngày 18/03/1998 theo quyết định số 55/1998/QĐ/TTg ban
hành ngày 02/03/1998 của Thủ tướng Chính phủ thì tất cả các doanh nghiệp
thuộc mọi thành phần kinh tế đều được quyền xuất khẩu hàng hoá phù hợp với
nội dung đăng ký kinh doanh trong nước của doanh nghiệp, không cần phải xin
giấy phép kinh doanh xuất nhập khẩu tại Bộ Thương mại nữa. Tuy nhiên quyết

định này không áp dụng với một số mặt hàng đang quản lý theo cơ chế riêng, cụ
thể là những mặt hàng gạo, chất nổ, sách báo, ngọc trai, đá quý, kim loại quý,
tác phẩm nghệ thuật, đồ cổ.
Đơn xin giấy phép xuất khẩu bao gồm:
- Phiếu hạn ngạch (nếu hàng thuộc nhóm hàng Nhà nước quản lý bằng
hạn ngạch).
- Bản sao hợp đồng xuất khẩu.
- L/C.
- Một số giấy tờ liên quan khác.

17


Chuyên đề tốt nghiệp
Hằng
* Chuẩn bị hàng hoá xuất khẩu:

Chu Thị

Sau khi xin được giấy phép xuất khẩu, người xuất khẩu phải tiến hành
chuẩn bị hàng hố. Cơng việc gồm 3 công đoạn sau:
- Thu gom tập trung thành lô hàng xuất khẩu: Ở đây, doanh nghiệp xuất
khẩu tổ chức thu gom hàng bằng nhiều biện pháp khác nhau.
- Đóng gói bao bì hàng xuất khẩu: Việc đóng gói bao bì phải căn cứ vào
hợp đồng đã ký kết. Bao bì phải đảm bảo được phẩm chất của hàng hố, dễ nhận
biết hàng hoá, gây ấn tượng cho người mua.
- Kẻ ký mã hiệu hàng xuất khẩu: Ký hiệu bằng số hay chữ, hình vẽ được
ghi ở mặt ngồi bao bì để thơng báo những thơng tin cần thiết cho việc giao
nhận, bỗc dỡ, bảo quản hàng hoá. Khi kẻ ký mã hiệu hàng hóa phải đảm bảo nội
dung cần thông báo cho người nhận hàng, cho việc tổ chức vận chuyển và bảo

quản hàng hoá, đồng thời phải đảm bảo yêu cầu sáng sủa, rõ ràng, dễ hiểu.

* Thuê tàu:
Trong quá trình thực hiện hợp đồng xuất khẩu hàng hoá, việc thuê tàu chở
hàng dựa vào các căn cứ sau đây:
- Hợp đồng xuất khẩu.
- Đặc điểm hàng hoá xuất khẩu.
- Điều kiện vận tải.
Chẳng hạn, nếu điều kiện cơ sở giao hàng trong hợp đồng là CIF hoặc
CRF thì người xuất khẩu có trách nhiệm phải th tàu. Nếu là FOB thì trách
nhiệm thuê tàu lại thuộc về người nhập khẩu.
Nếu hàng hoá xuất khẩu cần phải bảo quản tươi sống thì cần phải th tàu
chun dụng có thiết bị đơng lạnh. Hay cần chở hàng có khối lượng nhỏ lẻ
người ta thường không thuê tàu chuyến mà thuê tàu chợ.
Như vậy, trên thực tế người xuất khẩu có nhiệm vụ th tàu hay khơng
cịn tuỳ thuộc vào điều khoản đã thoả thuận trong hợp đồng đã ký kết.
* Kiểm nghiệm hàng hoá.
Kiểm tra lại chất lượng hàng hố xuất khẩu là cơng việc cần thiết và quan
trọng vì nhờ cơng tác này mà quyền lợi của khách hàng được bảo đảm, ngăn
chặn kịp thời những hậu quả xấu phân định trách nhiệm rõ ràng giữa các khâu
sản xuất cũng như tạo nguồn hàng, đảm bảo uy tín của nhà xuất khẩu cũng như
nhà sản xuất trong quan hệ buôn bán.
Công tác kiểm tra hàng xuất khẩu được tiến hành ngay sau khi hàng
chuẩn bị đóng gói tại cơ sở sản xuất, còn hàng kiểm tra ở cửa khẩu là do khách
hàng trực tiếp kiểm tra hoặc cơ quan có thẩm quyền kiểm tra, phụ thuộc vào sự
thoả thuận của 2 bên.

18

Chuyên đề tốt nghiệp
Hằng
* Làm thủ tục hải quan.

Chu Thị

Đây là qui định bắt buộc đối với bất cứ loại hàng hố nào, cơng tác này
được tiến hành qua 3 bước:
- Khai báo hải quan: Chủ hàng có trách nhiệm kê khai đầy đủ các chi tiết về
hàng hoá một cách trung thực và chính xác lên tờ khai hải quan. Nội dung tờ
khai hải quan gồm có: Loại hàng, tên hàng, số lượng, giá trị hàng hoá, nước
nhập khẩu. Tờ khai hải quan được xuất trình cùng với một số giấy tờ khác
như hợp đồng xuất khẩu, giấy phép, hố đơn...
- Xuất trình hàng hố và nộp thuế: Sau khi khai báo chủ hàng cần sắp xếp
hàng hóa một cách hợp lý để thuận tiện cho việc hải quan kiểm tra và tính
thuế.
- Thực hiện các quyết định của hải quan: Đây là khâu cuối cùng nhằm hoàn
tất quá trình làm thủ tục hải quan cho hàng hố xuất khẩu. Đơn vị xuất khẩu
có nghĩa vụ thực hiện một cách nghiêm túc các quyết định của hải quan đối
với lô hàng là cho phép hay không cho phép xuất khẩu...
* Giao hàng lên tàu:
Trong trường hợp nhà xuất khẩu chịu trách nhiệm chun chở thì cơng
việc giao hàng lên tàu tiến hành theo trình tự sau:
- Căn cứ vào chi tiết hàng xuất khẩu lập bảng đăng ký hàng chun chở.
- Xuất trình bảng dăng ký hàng hố chun chở cho người chuyên chở để lấy
hồ sơ xếp hàng.
- Bố trí chuyên chở hàng vào cảng và bốc xếp hàng lên tàu.
- Lấy biên lai thuyền phó sau khi xếp hàng lên tàu. Đây là xác nhận của tàu
vận chuyển về số hàng đã bốc xếp lên tàu, sau đó lấy biên lai thuyền phó đổi
lấy vận đơn đường biển. Vận đơn này có giá trị về mặt pháp lý làm cơ sở

giải quyết các tranh chấp có thể xảy ra về hàng hoá được chuyên chở giữa
người thuê tàu và người vận tải.
* Mua bảo hiểm:
Việc chuyên chở hàng xuất khẩu thường phải trải qua một lộ trình rất dài,
chứa đựng nhiều yếu tố bất thường của điều kiện tự nhiên đặc biệt là chuyên chở
bằng đường biển, do đó thường gặp phải rủi ro và gây ra tổn thất. Để tránh được
những thiệt hại không thể lường trước đó, hàng hố xuất khẩu thường được mua
bảo hiểm.
Tuỳ vào thoả thuận trong hợp đồng mà nhà xuất khẩu hay nhà nhập khẩu
có trách nhiệm mua bảo hiểm cho hàng hố. Có hai loại hợp đồng bảo hiểm là
hợp đồng bảo hiểm bao và hợp đồng bảo hiểm chuyến (Open Policy và Voyage
Policy).
Khi ký kết hợp đồng bảo hiểm cần phải nắm vững các điều kiện bảo hiểm:
- Điều kiện bảo hiểm A: Bảo hiểm mọi rủi ro.
19


Chuyên đề tốt nghiệp
Chu Thị
Hằng
- Điểu kiện bảo hiểm B: Bảo hiểm có bồi thường tổn thất riêng.
- Điều kiện bảo hiểm C: Bảo hiểm không bồi thường tổn thất riêng.
* Thanh toán hợp đồng:
Đây là khâu cuối cùng nhưng cũng là khâu quan trọng phản ánh kết quả
của hoạt động xuất khẩu. Hiệu quả kinh tế của khu vực kinh doanh xuất khẩu
một phần nhờ vào chất lượng của việc thanh tốn.
Do đặc điểm bn bán với người nước ngồi nên khâu thanh tốn khá phức
tạp bởi có nhiều phương thức thanh toán khác nhau như thanh toán bằng thư tín
dụng, nhờ thu kèm chứng từ, chuyển tiền... Tuỳ theo mỗi giao dịch xuất khẩu cụ
thể mà ta có thể lựa chọn phương thức nào có lợi cho mình nháat. Nhưng nói

chung đều cần phải lưu ý đến các vấn đề sau:
- Tỷ giá hối đoái.
- Tiền tệ trong thanh tốn.
- Thời hạn thanh tốn.
- Phương thức và hình thức thanh toán.
- Điều kiện đảm bảo hối đoái.
* Giải quyết tranh chấp:
Trong q trình thực hiện hợp đồng có thể xảy ra những vấn đề không
mong muốn làm ảnh hưởng đến kết quả thực hiện hợp đồng, hai bên sẽ căn cứ
vào điều khoản “giải quyết tranh chấp, khiếu nại (nếu có)” trong hợp đồng để
giải quyết. Thơng thường hai bên sẽ đưa vụ việc ra giải quyết ở cơ quan trọng tài
kinh tế và mọi phán quyết của trọng tài là chung thẩm và có giá trị bắt buộc đối
với hai bên.
2.4. Đánh giá hiệu quả thực hiện hợp đồng:
Để đánh giá kết quả cụ thể của một hợp đồng xuất khẩu, các nhà xuất khẩu
phải trải qua các khâu đánh giá, nghiệm thu kết quả của hợp đồng. Có thể nói
hiệu quả là mối quan tâm hàng đầu của các đơn vị kinh tế và là một tiêu chuẩn
quan trọng để đánh giá kết quả hoạt động xuất khẩu. Tuy rằng lợi nhuận là mục
tiêu của doanh nghiệp xuất khẩu nhưng bên cạnh đó tiết kiệm lao động xã hội
hay tăng năng suất lao động xã hội lại là tiêu chuẩn để đánh giá hiệu quả kinh tế
của xuất khẩu.
Hiệu quả kinh tế của một hoạt động xuất khẩu được đánh giá thông qua các
chỉ tiêu chủ yếu như:
- Chỉ tiêu lợi nhuận.
- Chỉ tiêu hiệu quả kinh tế của xuất khẩu.
- Chỉ tiêu doanh lợi xuất khẩu.
- Chỉ tiêu doanh lợi xuất khẩu trong điều kiện tín dụng.
- Chỉ tiêu điểm hồ vốn.
- Chỉ tiêu thời gian hoàn vốn...
20

Chuyên đề tốt nghiệp
Hằng

Chu Thị

III - CÁC NHÂN TỐ CHỦ YẾU ẢNH HƯỞNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG XUẤT
KHẨU CỦA DOANH NGHIỆP

A - Các nhân tố khách quan:
Mỗi một chủ thể hoạt động trong xã hội đều chịu sự chi phối nhất định của
mơi trường xung quanh. Đó là tổng hợp các yếu tố có tác động trực tiếp hoặc
gián tiếp qua lại lẫn nhau. Chính những nhân tố này sẽ quy định xu hướng và
trạng thái hành động của chủ thể. Trong kinh doanh thương mại quốc tế, đặc biệt
là hoạt động dkj, các doanh nghiệp xuất khẩu phải chịu sự chi phói của các nhân
tố bên trong lẫn nhân tố bên ngoài nước. Các nhân tố này thường xuyên biến đổi
làm cho hoạt động xuất khẩu càng trở nên phức tạp hơn. Chính vì thế, việc các
doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu phải theo dõi, nắm bắt và phana tích thường
xuyên ảnh hưởng của từng nhân tố đối với việc kinh doanh của mình là việc làm
thiết thực khơng thể phủ nhận được.
Các yếu tố thuộc môi trường kinh doanh là các yếu tố khách quan mà
doanh nghiệp không thể kiểm sốt được. Nghiên cứu các yếu tố này khơng
nhằm để điều khiển nó theo ý muốn của doanh nghiệp mà nhằm tạo ra khả năng
thích ứng một cách tốt nhất với xu hướng vận động của nó.
Mơi trường kinh doanh tác động liên tục đến hoạt động của doanh nghiệp
theo những xu hướng khác nhau, vừa tạo ra cơ hội vừa hạn chế khả năng thực
hiện mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp. Ảnh hưởng của môi trường kinh
doanh có thể ở các tầng (thứ bậc) khác nhau vĩ mô/vi môi; mạnh/yếu; trực
tiếp/gián tiếp... Nhưng về mặt nguyên tắc, cần phản ảnh được sự tác động của nó

trong chiến lược phát triển kinh doanh của doanh nghiệp.
Để nghiên cứu và đưa được tác động của môi trường kinh doanh vào chiến
lược, có thể phân tích mơi trường kinh doanh bao quanh doanh nghiệp qua các
mơi trường thành phần. Có thể kể đến một số môi trường chủ yếu như:
1. Mơi trường văn hố và xã hội:
Yếu tố văn hố - xã hội luôn bao quanh doanh nghiệp và khách hàng và có
ảnh hưởng lớn đến sự hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Có thể nghiên
cứu các yếu tố này từ những giác độ khác nhau tuỳ theo mục tiêu nghiên cứu.
Trong trường hợp này, chúng ta đặc biệt quan tâm đến sự ảnh hưởng của các yếu
tố này trong việc hình thành và đặc điểm thị trường tiêu thụ của doanh nghiệp.
Các thị trường luôn bao gồm con người thực với số tiền mà họ sử dụng
trong việc thoả mãn các nhu cầu của họ. Một cách đơn giản có thể hiểu: thị
trường = khách hàng + túi tiền của họ. Các thông tin về môi trường này cho
phép doanh nghiệp có thể hiểu biết ở những mức độ khác nhau (từ khái quát đến
cụ thể) về đối tượng phục vụ của mình. Qua đó, có thể đưa ra một cách chính
xác sản phẩm và cách thức phục vụ khách hàng.

21


Chuyên đề tốt nghiệp
Chu Thị
Hằng
Tiêu thức thường được nghiên cứu khi phân tích mơi trường văn hố - xã
hội và ảnh hưởng của nó đến kinh doanh:
1.1. Dân số: (Quy mơ của nhu cầu và tính đa dạng của nhu cầu)
Số người hiện trên thị trường. Tiêu thức này ảnh hưởng đến dung lượng thị
trường có thể đạt đến. Thơng thường, dân số càng lớn thì quy mơ thị trường
càng lớn, nhu cầu về nhóm sản phẩm (sản phẩm) càng lớn, khối lượng tiêu thụ
một sọ nào đó càng lớn, khả năng đảm bảo hiệu quả kinh doanh càng cao, cơ hội

thương mại lớn... Tóm lại: Có nhiều cơ hội hấp dẫn hơn cho doanh nghiệp trong
hoạt động thương mại và ngược lại.
1.2. Xu hướng vận động của dân số: (Dạng của nhu cầu và sản phẩm
đáp ứng).
Tỷ lệ sinh/tử, độ tuổi trung bình và các lớp người già trẻ. Tiêu thức này ảnh
hưởng chủ yếu đến nhu cầu và việc hình thành các dịng sản phẩm thoả mãn nó
trên thị trường, các yêu cầu về cách thức đáp ứng của doanh nghiệp như lựa
chọn sản phẩm đáp ứng, hoạt động xúc tiến...
1.3. Hộ gia đình và xu hướng vận động: (Chất lượng và quy cách sản
phẩm khi thoả mãm nhu cầu của cả gia đình)
Độ lớn của một gia đình (bao gồm nhiều người trong gia đình). Có ảnh
hưởng đến số lượng, quy acchs sản phẩm cụ thể... khi sản phẩm đó đáp ứng cho
nhu cầu chung của cả gia đình. Đặc biệt có ý nghĩa khi phân tích trong mối liên
hệ với thu nhập của người tiêu thụ.
1.4. Sự dịch chuyển dân cư và xu hướng vận động:
Sự hình thành hay suy giảm mức độ tập trung dân cư (người tiêu thụ) ở một
khu vực địa lý hẹp. Có ảnh hưởng lớn đến sự xuất hiện cơ hội mới hoặc suy tàn
cơ hội hiện tại của doanh nghiệp.
1.5. Thu nhập và phân bổ thu nhập của người tiêu thụ: (Yêu cầu về sự
thoả mãu nhu cầu theo khả năng tài chính).
Lượng tiền mà người tiêu thụ có thể sử dụng để thoả mãn nhu cầu cá nhân
của họ. Trong điều kiện nguồn lực có hạn, số lượng tiền (thu nhập) sẽ được
trang trải cho các nhu cầu theo những tỷ lệ khác nhau và mức độ ưu tiên khác
nhau. Điều này ảnh hưởng đến sự lựa chọn loại sản phẩm và chất lượng cần đáp
ứng của sản phẩm, hình thành nên khái niệm về chất lượng sản phẩm theo cách
đánh giá của người tiêu thụ: Sản phẩm vừa đủ. Doanh nghiệp có nhiều cơ hội để
lựa chọn sản phẩm thoả mãn khác hàng theo mức độ yêu cầu khác nhau về chất
lượng, chủng loại (thay thế) và dịch vụ.
1.6. Nghề nghiệp, tầng lớp xã hội: (Yêu cầu về sự thoả mãn nhu cầu theo
địa vị xã hội).

22


Chuyên đề tốt nghiệp
Chu Thị
Hằng
Vị trí của người tiêu thụ trong xã hội. Có ảnh hưởng lớn đến quan điểm và
cách thức ứng xử trên thị trường. Các yêu cầu về sản phẩm và phục vụ tương
ứng với quan điểm thoả mãn nhu cầu được hình thành theo nhóm.
1.7. Dân tộc, chủng tộc, sắc tộc, tơn giáo, nền văn hố. (Sự đa dạng của
nhu cầu và cách thức thoả mãn).
Bản sắc, đặc điểm văn hoá - xã hội của từng nhóm khách hàng (lớn) phản
ảnh quan điểm và cách thức sử dụng sản phẩm. Vừa yêu cầu đáp ứng tính riêng
biệt về nhu cầu vừa tạo cơ hội đa dạng hoá khả năng đáp ứng của doanh nghiệp
cho nhu cầu. Địi hỏi phân đoạn thị trường và có chiến lược marketing tương
thích để nâng cao khả năng cạnh tranh.
Đối với các khách hàng là các tổ chức (doanh nghiệp, Chính phủ...)
Các tiêu thức trên cũng có thể được ứng dụng để nghiên cứu:
- Số lượng các tổ chức sử dụng sản phẩm của doanh nghiệp trên thị trường và
xu hướng phát triển của nó.
- Quy mơ của các tổ chức và xu hướng vận động.
- Sự hình thành các khu công nghiệp tập trung và xu hướng vận động.
- Mức độ tăng trưởng và khả năng tái đầu tư (tích tụ tư bản) hoặc kết hợp đầu
tư (tập trung tư bản) của các tổ chức cùng xu hướng vận động.
- Lĩnh vực hoạt động và phạm vi hoạt động của các tổ chức.
- Đặc điểm quốc hiệu của một tổ chức (nước nào? khu vực nào, đã quốc
gia...)
2. Môi trường chính trị - luật pháp:
Các yếu tố thuộc lĩnh vực chính trị và luật pháp chi phối mạnh mẽ sự hình
thành cơ hội thương mại và khả năng thực hiện mục tiêu của bất kỳ doanh

nghiệp nào. Sự ổn định của mơi trường chính trị đã được xác định là một trong
những điều kiện tiền đề quan trọng cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Sự thay đổi điều kiện chính trị có thể ảnh hưởng có lợi cho nhóm doanh nghiệp
này, kìm hãm sự phát triển của doanh nghiệp khác hoặc ngược lại. Hệ thống
pháp luật hồn thiện, khơng thiên vị là một trong những điều kiện tiền đề ngoài
kinh tế của doanh nghiệp. Mức độ hoàn thiện, sự thay đổi và thực thi pháp luật
trong nền kinh tế có ảnh hưởng lớn đến việc hoạch định và tổ chức thực hiện
chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp.
Các yếu tố cơ bản thuộc môi trường thành phần này thường được lưu ý là:
- Quan điểm, mục tiêu định hướng phát triển xã hội và nền kinh tế của Đảng
cầm quyền.
- Chương trình, kế hoạch triển khai thực hiện các quan điểm, mục tiêu của
Chính phủ và khả năng điều hành của Chính phủ.
- Mức ổn định chính trị - xã hội.
- Thái độ và phản ứng của các tổ chức xã hội, của các nhà phê bình xã hội.

23


Chuyên đề tốt nghiệp
Chu Thị
Hằng
- Thái độ và phản ứng của dân chúng (người tiêu thụ).
- Hệ thống luật pháp với mức độ hồn thiện của nó và hiệu lực thực hiện luật
pháp trong đời sống kinh tế - xã hội...
3 - Môi trường kinh tế và công nghệ:
Ảnh hưởng của các yếu tố thuộc môi trường kinh tế và công nghệ đến hoạt
động kinh doanh của doanh nghiệp là rất lớn. Các yếu tố thuộc môi trường này
quy định cách thức doanh nghiệp và toàn bộ nền kinh tế trong việc sử dụng tiềm
năng của mình và qua đó cũng tạo ra cơ hội kinh doanh cho từng doanh nghiệp.

Xu hướng vận động và bất cứ thay đổi nào của các yếu tố thuộc môi trường này
đều tạo ra hoặc thu hẹp cơ hội kinh doanh của doanh nghiệp ở những mức độ
khác nhau và thậm chí, dẫn đến yêu cầu thay đổi mục tiêu và chiến lược kinh
doanh của doanh nghiệp.
Các yếu tố quan trọng của môi trường này và tác động của nó đến cơ hội
kinh doanh của doanh nghiệp.
* Tiềm năng của nền kinh tế.
Yếu tố tổng quát, phản ảnh các nguồn lực có thể được huy động và chất
lượng của nó: tài nguyên, con người, vị trí địa lý, dự trữ quocó gia...
Liên quan đến các định hướng và tính bền vững của cơ hội chiến lược của
doanh nghiệp.
* Các thay đổi về cấu trúc, cơ cấu kinh tế của nền kinh tế quốc dân.
Tác động đến sự thay đổi vị trí, vai trị và xu hướng phát triển của các
ngành kinh tế của nền kinh tế quốc dân, kéo theo sự thay đổi chiều hướng
phát triển của doanh nghiệp.
* Tốc độ tăng trưởng kinh tế ( + / -).
Xu hướng phát triển chung của nền kinh tế hoặc từng ngành. Liên quan
trực tiếp/gián tiếp đến khả năng tăng trưởng/giảm thiếu, mở rộng/thu hẹp
quy mô của từng doanh nghiệp.
* Lạm phát và khả năng điều khiển lạm phát.
Ảnh hưởng đến hiệu quả thực, thu nhập, tích luỹ, kích thích hoặc kìm hãm
tăng trưởng, xu hướng đầu tư, xu hướng tiêu dùng...
* Hoạt động ngoại thương, xu hướng mở/đóng của nền kinh tế.
Tác động mạnh đến các cơ hội phát triển của doanh nghiệp, các điều kiện
của cạnh tranh, khả năng sử dụng ưu thế quốc gia và thế giới về cơng nghệ
nguồn vốn, hàng hố, mở rộng quy mơ hoạt động...
* Tỷ giá hối đối và khả năng chuyển đổi của đồng tiền quốc gia (nội tệ)

24

Chuyên đề tốt nghiệp
Chu Thị
Hằng
Độ ổn định của đồng tiền nội tệ, xu hướng tăng giảm giá của đồng nội tệ,
việc lựa chọn ngoại tệ, trong giao dịch thương mại... ảnh hưởng lớn đến
khả năng thành công của một chiến lược và từng thương vụ cụ thể.
* Hệ thống thuế, mức độ hoàn thiện và thực thi.
Liên quan đến sự “công băng” trong cạnh tranh, thể hiện hướng ưu tiên
phát triển trong nền kinh tế và cần được xem xét khi đánh giá cơ hội kinh
doanh.
* Mức độ toàn dụng nhân công (0% thất nghiệp).
Liên quan đến nguồn lực lao động, chi phí nhân cơng, thu nhập của tầng
lớp xã hội, ảnh hưởng đến xu hướng tiêu thụ của các tầng lớp dân cư...
* Cơ sở hạ tầng kỹ thuật nền kinh tế.
Các điều kiện phục vụ sản xuất, kinh doanh. Một mặt tạo cơ sở cho kinh
doanh thuận lợi khi khai thác cơ sở hạ tầng sẵn có của nền kinh tế hoặc
cung cấp các sản phẩm để phát triển cơ sở hạ tầng. Mặt khác, hạn chế khả
năng đầu tư, phát triển kinh doanh. Ảnh hưởng cả đến điều kiện lẫn cơ hội
kinh doanh của doanh nghiệp.

* Trình độ trang thiết bị kỹ thuật/công nghệ của ngành/nền kinh tế.
Liên quan đến mức độ tiên tiến/trung bình/lạc hậu của công nghệ và trang
bị đang được sử dụng trong nền kinh tế/ngành kinh tế. Ảnh hưởng trực tiếp
đến yêu cầu đổi mới công nghệ trang thiết bị; khả năng sản xuất sản phẩm
với các cấp chất lượng, năng suất lao động, khả năng cạnh tranh, lựa chọn
và cung cấp công nghệ, thiết bị...
* Khả năng nghiên cứu, ứng dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật trong nền kinh
tế/ngành kinh tế.
Phản ảnh tiềm năng phát triển và đổi mới công nghệ sản xuất, công nghệ

quản lý... liên quan đến đổi mới sản phẩm, chu kỳ sống của sản phẩm, khả
năng cạnh tranh có tính tiên phong.
4 - Mơi trường cạnh tranh:
Cạnh tranh được xác định là động lực thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế
thị trường với nguyên tắc ai hoàn thiện hơn, thoả mãn nhu cầu tốt hơn và hiệu
quả hơn người đó sẽ thắng, sẽ tồn tại và phát triển. Duy trì cạnh tranh bình đẳng
và đúng luật là nhiệm vụ của Chính phủ. Trong điều kiện đó vừa mở ra các cơ
hội để doanh nghiệp kiến tạo hoạt động của mình, vừa yêu cầu các doanh nghiệp
25