Quan điểm của thanh niên về tình yêu - gia đình - lối sống
*
* *
Trong thời đại hiện nay, Nhà nớc đang thực hiện chính sách mở cửa
làm ăn kinh tế với nớc ngoài, mở rộng giao lu văn hoá với tất cả các nớc trên
thế giới. Kéo theo đó là những ảnh hởng lớn đến đời sống của mọi ngời dân
cả về vật chất lẫn tinh thần. Sự giao thoa giữa nền văn hoá truyền thống với
các nền văn hoá khác, nhất là nền văn hoá Âu Mỹ đã ảnh hởng rất lớn đến
tầng lớp nhân dân năng động nhất, nhạy cảm nhất - đó chính là tầng lớp
thanh niên. Sự ảnh hởng này đợc thể hiện rất nhiều mặt trong đời sỗng xã hội,
nhất là những quan niệm của thanh niên về tình yêu, gia đình, lối sống. Có
thể nói, ba mặt này có quan hệ hữu cơ mật thiết, có tác động qua lại ảnh hởng
lẫn nhau. Sự phát triển về kinh tế đã làm thay đổi cả về đời sống vật chất lẫn
đời sống tinh thần. Đại đa số thanh niên trong thời đại ngày nay đều có trình
độ và rất năng động. Trong rất nhiều lĩnh vực nh trong lao động sản xuất,
trong khoa học nghệ thuật - có rất nhiều thanh niên đã và đang vơn tới những
đỉnh cao mới dù ở nông thôn hay thành thị. Họ là những ngời trẻ tuổi có tri
thức, có lòng nhiệt tình, lại ham học hỏi. Đó là những dấu hiệu đáng mừng
cho sự phát triển và phồn vinh của một quốc gia. Tuy vậy, mặt trái của nền
kinh tế thị trờng hay sự du nhập những nền văn hoá mới không chỉ có những
ảnh hởng tích cực. Và bao giờ mặt trái của nó cũng làm cho ngời ta phải quan
tâm.
Nhu cầu về cuộc sống vật chất ngày càng cao, đồng nghĩa với việc đòi
hỏi con ngời ta phải lăn lộn với cuộc mu sinh nhiều vất vả hơn, làm việc gì,
ngời ta cũng tính đến lợi nhuận, ngời ta cũng còn ít thời gian quan tâm đến
ngời xung quanh hơn. Đây có lẽ chính là nguyên nhân dẫn đến kiểu sống
thực dụng. Đó là lối sống đôi khi quá vô tình, vô nghĩa. Có thể nói, lối sống
này ta bắt gặp khá nhiều cả ở nông thôn và thành thị. Bây giờ ta không còn
1
hiếm gặp trờng hợp anh em trong một gia đình bất hoà chỉ vì việc phân chia
tài sản. Ngời ta kiện tụng nhau, tranh giành nhau chỉ vì khi qua đời, bố mẹ để
lại tài sản cho ngời này ít, ngời kia nhiều. Dù rằng khi bố mẹ còn sống, việc
săn sóc phụng dỡng cha mẹ đối với họ chỉ là những cuộc họp lên họp xuống.
Giải pháp tốt nhất cho vấn đề này là vài tháng một lần, những ông bố bà mẹ
mắt mờ chân run lại phải chuyển nhà một lần để từng đứa con có dịp "hầu
hạ" cha mẹ lúc tuổi già, hay chính họ phải săn sóc cho chính gia đình của con
cái. Cũng không phải hiếm khi có những đứa con tính toán từng đồng tiền với
bố mẹ khi làm cho bố mẹ việc này việc khác. Có trờng hợp: một giáo viên,
khi cuộc sống gia đình khấm khá hơn, nhờ tiền dạy thêm đã xây đợc những
căn nhà lớn, bên trong đầy đủ các tiện nghi Đông, Tây kim cổ, vợ con đề huề
hạnh phúc, chỉ trừ có một bà mẹ già hơn 80 mắt loà chân yếu phải sống
trong một gian nhà bếp tối tăm, bữa ăn đợc ngồi ăn riêng chỉ vì ông con quý
hoá kia sợ bẩn. Và với những vị đơng chức cao vọng trọng thì khi bố mẹ qua
đời, đám ma cũng trở thành một cuộc thu lợi hiếm có.
Đấy là trong gia đình, còn ngoài xã hội thì sao. Thật đau lòng khi nghe
những chuyện nh: ngời ta nhẫn tâm lột hết cả t trang của một ngời bị tai nạn;
hay trớc khi giúp ai bị nạn họ phải xem trong túi ngời đó có bao nhiêu để
khỏi ảnh hởng tới cái ví của họ. Thật là: nghe chẳng kém gì chuyện ở Mỹ
cách đây hơn một thế kỷ, trong truyện ngắn của mình, khi chứng kiến cảnh
một ngời ăn mày đàn và hát những bài hát làm xúc động lòng ngời trong một
quán rợu dành cho các quý ông quý bà, và họ xúm quanh xem anh ta biểu
diễn, trong số họ hầu nh ai cũng rớt nớc mắt, nhng khi bài hát kết thúc anh
ăn này ngửa nón xin vài đồng xu để có một bữa tối thì những quý ông quý bà
kia xua đuổi anh ta nh một vật gì ghê tởm lắm và một vài đồng xu bố thí vẫn
nằm yên trong túi họ; Leptonstoi đã phải thốt lên rằng đó là một ngày đáng
nhớ, một ngày không thể nào quên trong cuộc đời ông và những ngời có lơng
tri; ông ghê tởm sự bạc bẽo vô tình của con ngời. Và mấy năm gần đây, ngời
ta thờng nín thở theo dõi trên báo trên đài những vụ án ly kỳ hấp dẫn không
2
kém gì xinê, mà mỗi năm tính chất và quy mô ngày càng phát triển, từ trốn
thuế lừa đảo, buôn bán thuốc phiện, đến những hoạt động kiểu xã hội đen,
bảo kê chém giết ngang nhiên hoành hành, mà phạm vi liên quan từ những
ngời bình thờng tới cựu hoa hậu, diễn viên; từ những phóng viên bình thờng
tới Tổng th ký hội báo chí; từ những nhân viên an ninh bình thờng đến phó
chánh toà án nhân dân tối cao Thực tế là còn nữa nh ng ngời ta không tiện
đa hết lên thông tin đại chúng. Tất cả những vị quyền cao chức trọng đó bao
che cho những tên tội phạm hòng nhận khoản tiền hối lộ hàng chục nghìn
USD. Một lối sống mà chỉ biết đến lợi ích cá nhân mình, thật ích kỷ và nhàn
chán. Nó làm con ngời trở nên tha hoá, đánh rơi bản chất và đôi khi trở thành
kẻ thù cho xã hội. Trong tình yêu cũng vậy, khi ngời ta đến với nhau không
trên cơ sở là tình yêu thì sớm muộn hạnh ohúc gia đình cũng tàn phai theo
năm tháng. Bây giờ không thiếu gì những anh này cô nọ lấy ngời này ngời
kia chỉ vì họ giàu có, có quyền chức, hay con sếp này sếp khác. Tôi có biết
bạn của anh tôi là bộ đội chuyên nghiệp. Anh ta đợc cấp trên của mình cất
nhắc sau khi đã kết hôn với cô cháu ruột của ông ta. Cuộc sống của ngời bạn
anh tôi không có gì đáng phàn nàn ngoại trừ một cô vợ suốt ngày chỉ biết đi
chơi và có chăng là chăm sóc sắc đẹp cho mình và thêm một việc nữa là cho
con bú. Cô ta quản lý anh bạn của anh tôi đến tận đồng lơng cuối cùng, và
đến cả tiền biếu bố mẹ anh ta cũng không có. Tôi không hiểu rồi cuộc sống
gia đình của anh ta sẽ đi đến đây, nhng chắc chắn một điều rằng ngời ta
không thể sống mãi với ngời bạn đời ấy đến đầu bạc răng long đợc.
Và cũng không thiếu gì các cô gái đã sẵn sàng lấy các vị có chức có
quyền bằng cả tuổi bố mình, đấy là cha kể đến có cô bị lừa bởi những cuộc
đánh ghen Hạnh phúc cả đời ng ời tan theo những mu toan vật chất, đấy là
cha kể để lại những gánh nặng cho xã hội khi những đứa trẻ sinh ra không có
bố mẹ.
Sự d thừa của cải cũng đẩy con ngời ta đến một cuộc sống cũng đáng
lên án không kém, đó là lối sống buông thả, chạy theo những dục vọng tầm
3
thờng. Chúng ta thật đau lòng khi thấy những tội phạm nguy hiểm cho tuổi
đời còn rất trẻ, có khi còn cha học hết phổ thông. Thầy giáo tôi có lần kể:
thầy có ngời bạn lâu ngày mới gặp, ông ta than rằng có đứa con trai độc nhất
thì đã theo bạn bè nghiện hút, về nhà bán mọi thứ khi bố đi vắng để có tiền
hút hít. Lần khác, thầy lại kể: đứa cháu gái thầy nghe chuyện nhà tăng tiền
cho quỹ học sinh nghèo vợt khó thì thắc mắc, học sinh nghèo vợt khó là
chuyện thờng, học sinh giàu vợt khó học giỏi mới là chuyện lạ chứ. Kể về
"Câu lạc bộ một trăm cây" của những ngời có 100 cây vàng trở lên ở Hải
Phòng ngày xa. Còn bây giờ ở Hà Nội có "Câu lạc bộ 1 triệu" của các gia
đình mỗi ngày cho con một triệu tiền tiêu vặt. Chuyện thầy giáo kể, tôi chỉ
nhắc lại có lẽ chẳng ăn nhập gì lắm, nhng nh vậy không có nghĩa là chỉ có
con nhà giàu mới sa ngã, và không thiếu gì những sinh viên khi bớc chân lên
thành phố học đã không giữ đợc mình, đã sa đà vào các tệ nạn xã hội với một
cuộc sống buông thả không có ngày mai. Mới đây thôi, nạn đa xe máy đã
gây náo loạn cả trật tự giao thông. Mà điển hình là vụ đua xe máy quy mô
lớn rạng sáng ngày mùng 1 tết làm náo loạn cả phố phờng, làm cho tất cả
mọi ngời phải quan tâm. Và khi ngời ta lôi chúng ra trớc pháp luật thì hầu hết
ở độ tuổi 19, 20 và không thiếu gì những cô gái đứng đờng phải dấn thân vào
cái nghề nhục nhã bị cả xã hội lên án không phải vì hoàn cảnh khó khăn mà
chạy theo lối sống tầm thờng, để phải bán rẻ cả phẩm hạnh của mình. Và
cũng thạt là xót xa khi những năm gần đây, trong các bệnh việnphụ sản, số
vụ nạo hút thai của các thiếu nữ cha chồng tăng lên khá nhanh; đó cũng là
một phần do lối sống buông thả trong tình yêu, rồi tơng lai của các cô gái này
không biết rồi sẽ đi về đâu. Bây giờ không thiếu gì những đôi nam nữ yêu
nhau quá dễ dãi trong quan hệ và dẫn đến hậu quả xấu, sau này và phần lớn
là các cô gái phải chịu thiệt thòi, nhiều chàng đã cao chạy xa bay khi đã để
lại trong cô gái giọt máu của mình. Nhiều đôi lứa sinh viên giờ sống chung
nh vợ chồng, rồi chuyện học hành giảm sút, có khi còn phải bỏ học giữa
chừng để rồi phụ bạc lòng tin của gia đình, bè bạn, xã hội. Buông thả trong
tình yêu thì dù có lấy đợc nhau thì cũng không đảm bảo đợc một hạnh phúc
4
lâu dàu khi mà ngời vợ, ngời chồngkhông còn giữ đợc sự trân trọng, những
hình ảnh đẹp về nhau. Lối sống buông thả hờn hợt theo đuổi những ham
muốn thuộc về phần "con" cũng đã làm bao nhiêu gia đình tan nát, từ những
ngời vợ dịu dàng, ngời cha mẫu mực, họ đã trở thành tấm "gơng xấu cho con
cái". Cuộc sống vật chất d thừa đã đẩy họ đi tìm những thú vui ngoài gia
đình. Có ngời cha nát rợu, ngời vợ ngoại tình, ngời chồng nghiện hút
Không có sự chăm sóc giáo dục của gia đình và thiếu sự quan tâm của xã hội,
những đứa trẻ lớn lên trong gia đình nh vậy đều bị những ảnh hởng xấu.
Lối sống thực dụng, bạc bẽo vô hình và lối sống buông thả chạy theo
những dục vọng thấp hèn đều khác xa với những truyền thống văn hoá tốt
đẹp của dân tộc ta. Những lối sống này không phải là phổ biến nhng cũng đã
đến lúc cần phải báo động. Sự tiếp thu văn hoá nớc ngoài, lối sống phơng
Tây, là một điều tốt, nó giúp xã hội thoát ra khỏi cảnh trì trệ về kinh tế nh -
ng cần phải có sự tiếp thu chọn lọc. Thanh niên ngày nay phải sống có hoài
bão, có lý tởng cao đẹp, và phải phấn đấu cho những lý tởng đó một cách
khoa học.
Phải mài sắc trí tuệ, phải biết sông không chỉ cho mình, phải biết nhìn
xa trông rộng, không phải là các trò lừa đảo khôi lỏi (ta cũng thờng nghe
chuyện sinh viên ta khi ra nớc ngoài học tập đã bàu đủ trò nh: bắt chim bồ
câu làm thịt hay nh buộc chỉ vào tiền xu để mua hàng ở máy tự động, để
rồi đến lúc ngời nớc ngoài coi chúng ta bằng con mắt khinh thờng.
Ta phải học cái hay, cái đẹp từ họ và phù hợp với nền văn hoá nớc ta.
Ta không thể theo kiểu tự do súng ống của Mỹ, hay cái kiểu thời trang "quá
thiếu vải" trên sàn diễn Tây Âu. Cái cách mà một số thanh niên ăn mặc quái
dị, lố lăng, tóc nhuộm loè loẹt xanh đỏ tím vàng hay một số các ca sĩ khi hát
các bài hát trên sàn diễn thì gào thét chẳng rõ lời nào, khán giả cũng không
hiểu họ mặc, gì, bôi gì lên ngời, lên tóc
5