Luận văn thạc sỹ - Quản lý dạy học môn Toán lớp 1 ở các trường tiểu học thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương theo định hướng phát triển năng lực
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (941.16 KB, 142 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
----------
BÙI VĂN TIẾN
QUẢN LÝ DẠY HỌC MƠN TỐN LỚP 1
Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC
THỊ XÃ KINH MÔN, TỈNH HẢI DƯƠNG
THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
HÀ NỘI - 2022
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
----------
BÙI VĂN TIẾN
QUẢN LÝ DẠY HỌC MƠN TỐN LỚP 1
Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC
THỊ XÃ KINH MÔN, TỈNH HẢI DƯƠNG
THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC
Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 8.14.01.14
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS.TS TRẦN HỮU HOAN
HÀ NỘI - 2022
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan: Đề tài “Quản lý dạy học mơn Tốn lớp 1 ở các trường tiểu
học thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương theo định hướng phát triển năng lực” là
cơng trình nghiên cứu của tơi dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS Trần Hữu
Hoan, không trùng lặp với bất cứ đề tài nào đã được cơng bố trước đó. Nếu sai, tơi
xin chịu hồn toàn trách nhiệm.
Học viên
Bùi Văn Tiến
ii
LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tơi bày tỏ lòng biết ơn đối với Ban giám hiệu,
phòng Sau Đại học, Khoa QLGD - Trường ĐHSP Hà Nội, các thầy giáo, cô giáo đã
tham gia quản lý, giảng dạy và giúp đỡ tơi trong suốt q trình học tập, nghiên cứu
và hồn thành luận văn.
Tơi xin chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo, chun viên Phịng
GD&ĐT thị xã Kinh Môn. Ban giám hiệu, giáo viên các trường TH thị xã Kinh
Mơn, tỉnh Hải Dương đã tham gia đóng góp ý kiến, cung cấp thơng tin cho tơi trong
suốt thời gian nghiên cứu
Tôi xin chân thành cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã động viên
giúp đỡ tơi trong suốt q trình học tập, nghiên cứu và hồn thành luận văn.
Đặc biệt, tơi xin bày tỏ sự kính trọng và biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Trần Hữu Hoan người thầy đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ về khoa học để tơi hồn thành luận văn.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong suốt q trình thực hiện đề tài, song có thể
cịn có những mặt hạn chế, thiếu sót. Kính mong nhận được sự chỉ bảo của các thầy
cô trong hội đồng khoa học, sự đóng góp bạn bè và đồng nghiệp để luận văn của tơi
được hồn thiện tốt hơn.
Tơi xin chân thành cảm ơn !
Tác giả
Bùi Văn Tiến
iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt
BGH
BGD&ĐT
CBQL
CB
Chữ đầy đủ
Ban giám hiệu
Bộ Giáo dục và Đào tạo
Cán bộ quản lý
Cán bộ
CSVC
Cơ sở vật chất
CNTT
Công nghệ thông tin
DH
ĐHSP
ĐT
Dạy học
Đại học Sư phạm
Đào tạo
ĐTB
Điểm trung bình
GV
Giáo viên
GD
Giáo dục
GDĐT
Giáo dục đào tạo
GDTH
Giáo dục tiểu học
GVCN
Giáo viên chủ nhiệm
HĐDH
Hoạt động dạy học
HT
Hiệu trưởng
HS
Học sinh
KH
Kế hoạch
KT-ĐG
Kiểm tra, đánh giá
NGLL
Ngoài giờ lên lớp
NXB
Nhà xuất bản
PTNL
Phát triển năng lực
PHT
Phó Hiệu trưởng
PPDH
Phương pháp dạy học
PTDH
Phương tiện dạy học
TBDH
Thiết bị dạy học
TTCM
Tổ trưởng chuyên môn
iv
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN.....................................................................................................
LỜI CẢM ƠN..........................................................................................................
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT....................................................................
MỤC LỤC...............................................................................................................
DANH MỤC BẢNG................................................................................................
DANH MỤC HÌNH..............................................................................................
MỞ ĐẦU..................................................................................................................
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC MƠN TỐN
LỚP 1 TRƯỜNG TIỂU HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG
LỰC HỌC SINH.....................................................................................................
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề.................................................................7
1.1.1. Nghiên cứu về dạy học ở trường phổ thông..................................................7
1.1.2. Nghiên cứu về quản lý dạy học mơn Tốn ở trường phổ thơng....................8
1.2. Khái niệm cơ bản của đề tài..................................................................10
1.2.1. Dạy học.........................................................................................................10
1.2.2. Hoạt động dạy học........................................................................................11
1.2.3. Dạy học mơn Tốn theo hướng phát triển năng lực....................................12
1.2.4. Quản lý.........................................................................................................13
1.2.5. Quản lý dạy học mơn Tốn ở trường Tiểu học............................................13
1.2.6. Quản lý dạy học mơn Tốn lớp 1 theo hướng phát triển năng lực học sinh
14
1.3. Chương trình mơn Tốn lớp 1 trong chương trình giáo dục phổ thơng
2018.................................................................................................................14
1.3.1. Khái qt về chương trình giáo dục dục phổ thơng 2018 cấp tiểu học......14
1.3.2. Chương trình mơn tốn lớp 1......................................................................16
Tốn học ngày càng có nhiều ứng dụng trong cuộc sống, những kiến thức và kĩ
năng toán học cơ bản đã giúp con người giải quyết các vấn đề trong thực tế cuộc
sống một cách có hệ thống và chính xác, góp phần thúc đẩy xã hội phát triển.. .16
Mơn Tốn ở trường Tiểu học góp phần hình thành và phát triển các phẩm chất
chủ yếu, năng lực chung và năng lực toán học cho học sinh, phát triển kiến
thức, kĩ năng then chốt và tạo cơ hội để học sinh được trải nghiệm, vận dụng
toán học vào thực tiễn, tạo lập sự kết nối giữa các ý tưởng toán học , giữa Toán
học với thực tiễn, giữa Toán học với các môn học và hoạt động giáo dục khác,
đặc biệt với các môn khoa học, khoa học tự nhiên, Tin học để thực hiện giáo dục
v
STEM. Trong q trình học và áp dụng tốn học , học sinh ln có cơ hội sử
dụng các phương tiện công nghệ, thiết bị dạy học hiện đại, đặc biệt là máy tính
điện tử và các máy tính cầm tay hỗ trợ q trình biểu diễn, tìm tịi, khám phá
kiến thức, giải quyết vấn đề toán học....................................................................16
1.4. Dạy học mơn Tốn lớp 1 ở trường Tiểu học theo hướng phát triển
năng lực học sinh...........................................................................................20
1.4.1. Mục tiêu dạy học môn Toán lớp 1 ở trường Tiểu học theo hướng phát triển
năng lực học sinh...................................................................................................20
1.4.2. Nội dung dạy học mơn Tốn theo hướng phát triển năng lực học sinh.....21
1.4.3. Hình thức tổ chức dạy học mơn Tốn lớp 1 ở trường Tiểu học theo hướng
phát triển năng lực học sinh..................................................................................22
1.4.4. Phương pháp dạy học mơn Tốn lớp 1 ở trường Tiểu học theo hướng phát
triển năng lực học sinh..........................................................................................22
1.4.5. Kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học mơn Tốn lớp 1 ở trường Tiểu học theo
hướng phát triển năng lực học sinh......................................................................24
1.4.6. Các điều kiện phục vụ dạy học mơn Tốn lớp 1 ở trường Tiểu học theo
định hướng phát triển năng lực học sinh..............................................................25
1.5. Quản lý dạy học mơn Tốn lớp 1 ở trường Tiểu học theo hướng phát
triển năng lực học sinh..................................................................................26
1.5.1. Xây dựng và thực hiện kế hoạch dạy học mơn Tốn lớp 1 ở trường Tiểu
học theo hướng phát triển năng lực học sinh.......................................................26
1.5.2. Quản lý quá trình dạy học của giáo viên.....................................................28
1.5.3. Quản lý học tập của học sinh.......................................................................30
1.5.4. Quản lý việc áp dụng các phương pháp, kỹ thuật dạy học mơn Tốn lớp 1
30
1.5.5. Quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh theo hướng phát
triển năng lực học sinh..........................................................................................31
1.5.6. Quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho dạy học mơn Tốn lớp 1
ở trường Tiểu học...................................................................................................32
1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học mơn Tốn lớp 1 theo
hướng phát triển năng lực cho học sinh......................................................33
1.6.1. Nhận thức của CBQL và GV về dạy học mơn Tốn....................................33
1.6.2. Trình độ, năng lực quản lý của Hiệu trưởng..............................................33
1.6.3. Trình độ chun mơn, nghiệp vụ của GV....................................................34
1.6.4. Trình độ, năng lực học tập của học sinh.....................................................34
1.6.5. Mơi trường dạy học thân thiện....................................................................34
vi
1.6.6. Cơ sở vật chất, phương tiện, tài liệu dạy học...............................................34
1.6.7. Sự quan tâm của gia đình và xã hội............................................................35
1.6.8. Cơ chế, chính sách về dạy học.....................................................................35
Kết luận chương 1..................................................................................................
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC MƠN TỐN LỚP 1
Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THỊ XÃ KINH MÔN, TỈNH HẢI
DƯƠNG THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH.................
2.1. Khái quát về tình hình phát triển kinh tế - xã hội và giáo dục thị xã
Kinh Môn, tỉnh Hải Dương...........................................................................37
2.1.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội........................................................37
2.1.2. Khái quát về tình hình giáo dục tiểu học.....................................................39
2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng..................................................................43
2.2.1. Mục đích khảo sát........................................................................................43
2.2.2. Nội dung khảo sát.........................................................................................43
2.2.3. Đối tượng và phạm vi khảo sát....................................................................43
2.2.4. Hình thức, phương pháp tổ chức khảo sát..................................................43
2.2.5. Xử lý số liệu..................................................................................................44
2.3. Thực trạng dạy học mơn Tốn lớp 1 ở các trường Tiểu học thị xã
Kinh Môn tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển năng lực cho học sinh
45
2.3.1. Thực trạng thực hiện chương trình nội dung dạy học mơn Tốn lớp 1 theo
định hướng PTNL ở các trường Tiểu học.............................................................45
2.3.2. Thực trạng hình thức và phương pháp dạy học mơn Tốn lớp 1 theo định
hướng PTNL ở các trường Tiểu học......................................................................47
2.3.3. Thực trạng về kiểm tra, đánh giá kết quả mơn Tốn lớp 1 ở các trường
Tiểu học theo hướng phát triển năng lực học sinh...............................................49
2.3.4. Thực trạng các điều kiện phục vụ dạy học mơn Tốn ở các trường Tiểu học
học theo hướng phát triển năng lực học sinh.......................................................53
2.4. Thực trạng quản lý dạy học mơn Tốn lớp 1 ở các trường Tiểu học
thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển năng lực học
sinh..................................................................................................................54
2.4.1. Thực trạng nhận thức về dạy học mơn Tốn lớp 1 theo định hướng phát
triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học......................................................54
2.4.2. Thực trạng quản lý kế hoạch dạy học mơn Tốn lớp 1 ở các trường Tiểu
học 57
2.4.3. Thực trạng quản lý hoạt động dạy và học...................................................61
vii
Phỏng vấn thầy H trường tiểu học Lê Ninh, tác giả được giáo viên chia sẻ như
sau: “ Tong hai năm triển khai chương trình giáo dục phổ thơng 2018, việc dạy
học nói chung và dạy học mơn Tốn nói riêng phải thực hiện theo cơ chế thích
ứng, linh hoạt, lúc trực tiếp khi thì trực tuyến. Dạy học trực tuyến mơn Tốn đối
với học sinh lớp 1 là một khó khăn và thử thách đối với giáo viên và học sinh,
nhiều khi nhà trường đã phải chuyển sang học buổi tối để học sinh có cha mẹ hỗ
trợ học tập, tuy nhiên việc giáo viên đa dạng hóa hình thức học tập qua mạng đối
với học sinh là khó khăn, việc tương tác giữa giáo viên với học sinh, tương tác
giữa học sinh với học sinh gặp nhiều trở ngại”....................................................62
Nhận xét đánh giá chung: Hoạt động dạy và học của giáo viên và học sinh trong
dạy học mơn Tốn lớp 1 theo hướng phát triển năng lực học sinh đã đạt được kết
quả nhất định tuy nhiên vẫn còn hạn chế.............................................................62
Nguyên nhân do hạn chế về năng lực dạy học, do chịu ảnh hưởng của dịch
Covid 19 đã làm hạn chế HĐ DH trực tiếp của giáo viên và học sinh với những
hình thức học tập đa dạng và sự tương tác HS – HS trong mơi trường nhóm lớp.
62
2.4.4. Thực trạng quản lý hình thức, phương pháp dạy học mơn Tốn lớp 1 ở các
trường Tiểu học theo hướng phát triển năng lực học sinh...................................63
2.4.5. Thực trạng quản lý kiểm tra, đánh giá dạy học mơn Tốn lớp 1 theo hướng
phát triển năng lực học sinh..................................................................................67
2.4.6. Thực trạng quản lý các điều kiện phục vụ dạy học môn Toán lớp 1 theo
hướng phát triển năng lực học sinh......................................................................71
2.5. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý dạy học
mơn Tốn lớp 1 ở các trường Tiểu học Thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương
theo hướng phát triển năng lực cho học sinh..............................................72
2.6. Đánh giá chung về thực trạng...............................................................78
2.6.1.Ưu điểm.........................................................................................................78
2.6.2. Hạn chế.........................................................................................................78
2.6.3. Nguyên nhân................................................................................................79
Kết luận chương 2..................................................................................................
CHƯƠNG 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1.............
Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THỊ XÃ KINH MÔN, TỈNH HẢI
DƯƠNG THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH
.................................................................................................................................
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp........................................................82
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa................................................................82
viii
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống..............................................................82
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn..............................................................82
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu..............................................................83
3.2. Biện pháp quản lý dạy học mơn Tốn lớp 1 ở các trường Tiểu học
theo hướng phát triển năng lực học sinh.....................................................83
3.2.1. Biện pháp 1: Tổ chức quán triệt nhận thức cho CBQL, GV về ý nghĩa , tầm
quan trọng và u cầu dạy học mơn Tốn lớp 1 theo hướng phát triển năng lực
học sinh..................................................................................................................83
3.2.2. Biện pháp 2: Tổ chức đổi mới hoạt động tổ chuyên môn trong việc chỉ đạo,
quản lý dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh....................................86
3.2.3. Biện pháp 3: Tăng cường quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập mơn
Tốn lớp 1 theo hướng phát triển năng lực học sinh............................................88
3.2.4. Biện pháp 4: Chỉ đạo giáo viên tích cực sử dụng thiết bị, đồ dùng dạy học
và áp dụng CNTT trong dạy học mơn Tốn để phát huy tính tích cực và phát
triển năng lực học sinh..........................................................................................90
3.2.5. Biện pháp 5: Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học môn Toán cho giáo viên
giúp đội ngũ giáo viên thực hiện tốt việc dạy học mơn Tốn theo hướng phát
triển năng lực học sinh..........................................................................................93
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp...........................................................95
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất....95
Tổ chức quán triệt nhận thức cho CBQL, GV về ý nghĩa , tầm quan trọng và u
cầu dạy học mơn Tốn lớp 1 theo hướng phát triển năng lực học sinh...............96
Tăng cường quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập mơn Tốn lớp 1 theo
hướng phát triển năng lực học sinh......................................................................96
Chỉ đạo giáo viên tích cực sử dụng thiết bị, đồ dùng dạy học và áp dụng CNTT
trong dạy học mơn Tốn để phát huy tính tích cực và phát triển năng lực học
sinh 96
Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học mơn Tốn cho giáo viên giúp đội ngũ giáo
viên thực hiện tốt việc dạy học mơn Tốn theo hướng phát triển năng lực học
sinh 96
Tổ chức quán triệt nhận thức cho CBQL, GV về ý nghĩa , tầm quan trọng và yêu
cầu dạy học mơn Tốn lớp 1 theo hướng phát triển năng lực học sinh...............97
Tăng cường quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập mơn Tốn lớp 1 theo
hướng phát triển năng lực học sinh......................................................................97
Chỉ đạo giáo viên tích cực sử dụng thiết bị, đồ dùng dạy học và áp dụng CNTT
trong dạy học mơn Tốn để phát huy tính tích cực và phát triển năng lực học
ix
sinh 97
Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học môn Toán cho giáo viên giúp đội ngũ giáo
viên thực hiện tốt việc dạy học mơn Tốn theo hướng phát triển năng lực học
sinh 97
Kết luận chương 3..................................................................................................
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ......................................................................
TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................
Biện pháp 5: Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học mơn Tốn cho giáo viên giúp
đội ngũ giáo viên thực hiện tốt việc dạy học môn Toán theo hướng phát triển
năng lực học sinh...................................................................................................10
PHỤ LỤC
x
DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Quy mô lớp học và số lượng học sinh các trường tiểu học.................
Bảng 2.2. Kết quả đánh giá giáo viên tiểu học thuộc thị xã Kinh Môn theo
Chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học trong 3 năm gần đây..............................
Bảng 2.3. Kết quả đánh giá CBQL trường tiểu học thuộc thị xã Kinh Môn
theo Chuẩn Hiệu trưởng cơ sở giáo dục phổ thông trong 3 năm gần đây.........
Bảng 2.4. Hiện trạng CSVC&TBDH của các trường tiểu học thị xã Kinh
Môn năm học 2021-2022.......................................................................................
Bảng 2.5. Kết quả khảo sát CBQL về việc chuẩn bị dạy học mơn Tốn của
giáo viên..................................................................................................................
Bảng 2.6. Kết quả khảo sát GV về việc chuẩn bị dạy học mơn Tốn trên
lớp...........................................................................................................................
Bảng 2.7. Kết quả khảo sát CBQL về đánh giá thực trạng thực hiện giờ
học mơn Tốn trên lớp...........................................................................................
Bảng 2.8. Kết quả khảo sát GV về đánh giá thực trạng thực hiện giờ học
môn Toán trên lớp..................................................................................................
Bảng 2.9. Kết quả khảo sát CBQL về thực trạng kiểm tra, đánh giá kết
quả học tập môn Toán...........................................................................................
Bảng 2.10. Kết quả khảo sát GV về thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả
học tập mơn Tốn...................................................................................................
Bảng 2.11. Kết quả thực trạng các yếu tố ảnh hưởng điều kiện dạy học
mơn Tốn ở trường Tiểu học theo hướng phát triển năng lực học sinh............
Kết quả đánh giá của CBQL, GV cho thấy cả 4 yếu tố đều ảnh hưởng đến
điều kiện dạy học mơn Tốn ở trường Tiểu học theo hướng phát triển
năng lực học sinh. Trong đó, yếu tố “Phẩm chất và năng lực của đội ngũ
GV mơn Tốn” được đánh giá là ảnh hưởng nhiều nhất với ĐTB = 2.63,
mức độ đánh giá là “Rất ảnh hưởng”, các yếu tố còn lại được đánh giá ở
mức độ “Ảnh hưởng”, đó là “Sách giáo khoa và tài liệu tham khảo mơn
Tốn”(ĐTB=2.56), “Cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học mơn tốn”
(ĐTB=2.51), “Nhận thức của phụ huynh và xã hội về hoạt động dạy học
mơn Tốn theo hướng phát triển NLHS” (ĐTB=2.49)........................................
Qua tìm hiểu thì được biết, các nhà trường TH chưa có đủ cơ chế động
viên, khen thưởng, khuyến khích kịp thời CB, GV mơn tốn khi áp dụng
đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học. Bên cạnh đó một số GV,
HS chưa nhận thức được tầm quan trọng của hoạt động dạy học môn
xi
tốn theo hướng phát triển NLHS, cịn thực hiện mang tính hình thức, đối
phó nên ảnh hưởng khơng nhỏ đến chất lượng, hiệu quả của hoạt động
dạy học mơn tốn theo hướng phát triển NLHS.................................................
Cơ sở vật chất, trang thiết bị phịng học bộ mơn theo hướng phát triển
NLHS ở các trường cịn thiếu, chưa đồng đều. Cơng tác xã hội hóa giáo
dục cịn gặp nhiều khó khăn do đó cũng ảnh hưởng một phần đến chất
lượng dạy học môn Toán theo hướng phát triển NLHS ở các trường Tiểu
học...........................................................................................................................
Như vậy có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến q trình quản lý hoạt động dạy
học mơn tốn theo hướng phát triển NLHS ở các trường Tiểu học, mỗi
yếu tố với đặc trưng của riêng mình sẽ có tác động đến các mức độ khác
nhau, trong đó yếu tố con người là ảnh hưởng mạnh nhất.................................
Bảng 2.12. Nhận thức của CBQL về dạy học mơn Tốn lớp 1 theo định
hướng phát triển năng lực học sinh......................................................................
Bảng 2.13. Nhận thức của GV về dạy học mơn Tốn theo định hướng phát
triển năng lực học sinh lớp 1.................................................................................
Bảng 2.14. Kết quả khảo sátCBQL về thực trạng quản lý kế hoạch,
chương trình dạy học mơn Tốn...........................................................................
Bảng 2.15. Kết quả khảo sát GV về thực trạng quản lý kế hoạch, chương
trình dạy học mơn Tốn........................................................................................
Bảng 2.16. Kết quả khảo sát CBQL về thực trạng quản lý giờ lên lớp..............
Bảng 2.17. Kết quả khảo sát GV về thực trạng quản lý giờ lên lớp...................
Bảng 2.18. Thực trạng của giáo viên và học sinh trong dạy học mơn Tốn
theo hướng phát triển năng lực học sinh.............................................................
Bảng 2.19. Thực trạng quản lý đổi mới phương pháp dạy học của CBQL
.................................................................................................................................
Bảng 2.20. Thực trạng quản lý đổi mới phương pháp dạy học của GV............
Bảng 2.21. Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn của CBQL...............
Bảng 2.22. Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn của GV....................
Bảng 2.23. Kết quả khảo sát CBQL về thực trạng quản lý bồi dưỡng GV
.................................................................................................................................
Bảng 2.24. Kết quả khảo sát GV về thực trạng bồi dưỡng.................................
Bảng 2.25. Kết quả khả sát CBQL về thực trạng quản lý kiểm tra, đánh
giá kết quả học tập mơn Tốn của học sinh theo hướng PTNL..........................
Bảng 2.26. Kết quả khảo sát GV về thực trạng quản lý kiểm tra, đánh giá
kết quả học tập mơn Tốn của học sinh theo hướng PTNL................................
xii
Bảng 2.27. Kết quả khảo sát CBQL về thực trạng quản lý sự phối hợp và
các điều kiện hỗ trợ dạy học mơn Tốn theo hướng PTNL cho học sinh...........
Bảng 2.28. Kết quả khảo sát GV về thực trạng quản lý sự phối hợp và các
điều kiện hỗ trợ dạy học mơn Tốn theo hướng PTNL cho học sinh.................
Bảng 2.29. Kết quả khảo sát thực trạng các điều kiện phục vụ dạy học
mơn Tốn lớp 1 theo hướng PTNL học sinh........................................................
Kết quả đánh giá của CBQL, GV cho thấy cả 4 yếu tố đều ảnh hưởng đến
điều kiện dạy học mơn Tốn ở trường Tiểu học theo hướng phát triển
năng lực học sinh. Trong đó, yếu tố “Phẩm chất và năng lực của đội ngũ
GV mơn Tốn” được đánh giá là ảnh hưởng nhiều nhất với ĐTB = 2.63,
mức độ đánh giá là “Rất ảnh hưởng”, các yếu tố còn lại được đánh giá ở
mức độ “Ảnh hưởng”, đó là “Sách giáo khoa và tài liệu tham khảo mơn
Tốn”(ĐTB=2.56), “Cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học môn toán”
(ĐTB=2.51), “Nhận thức của phụ huynh và xã hội về hoạt động dạy học
mơn Tốn theo hướng phát triển NLHS” (ĐTB=2.49)........................................
Cơ sở vật chất, trang thiết bị phòng học bộ mơn theo hướng phát triển
NLHS ở các trường cịn thiếu, chưa đồng đều. Cơng tác xã hội hóa giáo
dục cịn gặp nhiều khó khăn do đó cũng ảnh hưởng một phần đến chất
lượng dạy học mơn Tốn theo hướng phát triển NLHS ở các trường Tiểu
học...........................................................................................................................
Bảng 2.30. Kết quả khảo sát thực trạng các yếu tố chủ quan ảnh hưởng
đến quản lý dạy học mơn Tốn lớp 1 theo hướng PTNL cho học sinh ở các
trường Tiểu học Thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương...........................................
Bảng 2.31. Kết quả khảo sát thực trạng các yếu tố chủ quan ảnh hưởng
đến quản lý dạy học mơn Tốn lớp 1 theo hướng PTNL cho học sinh ở các
trường Tiểu học Thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương...........................................
Bảng 2.32. Kết quả khảo sát thực trạng các yếu tố khách quan ảnh hưởng
đến quản lý dạy học mơn Tốn lớp 1 theo hướng PTNL cho học sinh ở các
trường Tiểu học Thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương...........................................
Bảng 2.33. Kết quả khảo sát thực trạng các yếu tố khách quan ảnh hưởng
đến quản lý dạy học mơn Tốn lớp 1 theo hướng PTNL cho học sinh ở các
trường Tiểu học Thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương...........................................
Bảng 2.34. Đánh giá những thuận lợi và khó khăn trong quản lý dạy học
mơn Tốn lớp 1 ở các trường Tiểu học tại Tỉnh Hải Dương theo hướng
PTNL cho học sinh.................................................................................................
Bảng 2.35. Đánh giá những thuận lợi và khó khăn trong quản lý dạy học
xiii
mơn Tốn lớp 1 ở các trường Tiểu học tại Tỉnh Hải Dương theo hướng
PTNL cho học sinh.................................................................................................
Bảng 3.1. Kết quả khảo sát tính cần thiết của các biện pháp.............................
Bảng 3.2. Khảo sát tính khả thi của các biện pháp.............................................
DANH MỤC HÌNH
Hình 2.1. Thực trạng thực hiện việc chuẩn bị dạy học mơn Tốn......................
Hình 2.2. Thực trạng thực hiện giờ học mơn Tốn trên lớp...............................
Hình 2.3. Thực trạng kiểm tra đánh giá kết quả học tập mơn Tốn của HS
.................................................................................................................................
Hình 2.4. Nhận thức về dạy học mơn Tốn lớp 1 theo định hướng phát
triển năng lực học sinh..........................................................................................
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Quản lý dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh là hoạt động hướng vào đầu
ra, nhấn mạnh người học cần đạt được mức năng lực như thế nào sau khi kết thúc
một q trình dạy và học. Hay nói cách khác, chất lượng đầu ra đóng vai trị quan
trọng nhất đối với hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh. Tuy nhiên,
trong thời gian qua quản lý hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh ở các
trường phổ thông (trường Tiểu học, Trung học cơ sở và Trung học phổ thông gọi tắt
là TH, THCS, THPT) chưa được quan tâm chỉ đạo đúng mức; chất lượng và hiệu
quả dạy học chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông.
Quản lý dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh ở các trường phổ thông là
một cách tiếp cận trong quản lý dạy học, trong đó chủ thể quản lý lấy các năng lực
chung và năng lực đặc thù cần hình thành cho học sinh làm chuẩn đầu ra để lập kế
hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra/đánh giá quá trình dạy học của người dạy và người
học, nhằm thực hiện mục tiêu dạy học theo phát triển năng lực học sinh. Nội dung
quản lý hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh ở các trường phổ thơng
thể hiện ở các khía cạnh: (1) Lập kế hoạch dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh
ở các trường phổ thông; (2) Tổ chức bộ máy quản lý giáo dục và tổ chức dạy học
theo tiếp cận năng lực học sinh ở các trường phổ thông. Nội dung này gồm: Tổ chức
bộ máy quản lý dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh ở các trường phổ thông; Tổ
chức dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh ở các trường phổ thông; (3) Chỉ đạo
thực hiện dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh ở các trường phổ thông. Nội dung
này gồm: Chỉ đạo thực hiện mục tiêu, nguyên tắc dạy học theo tiếp cận năng lực
học sinh ở các trường phổ thông; Chỉ đạo thực hiện nội dung, phương pháp, hình
thức tổ chức dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh ở các trường phổ thông; Chỉ
đạo thực hiện các điều kiện, phương tiện, cơ sở vật chất tổ chức hoạt động dạy học
theo tiếp cận năng lực học sinh ở các trường phổ thông; [5] Kiểm tra, đánh giá dạy
học theo tiếp cận năng lực học sinh ở các trường phổ thông.
Ở mỗi bậc học, với đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi của học sinh khác nhau,
các mục tiêu giáo dục đề ra cũng sẽ khác nhau. Ở tiểu học, học sinh tiếp cận với
kiến thức mới thơng qua q trình từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng.
2
Điều này địi hỏi mỗi người giáo viên phải ln luôn sáng tạo, đổi mới trong giảng
dạy để mang lại hứng thú cho học sinh. Muốn thay đổi chất lượng giáo dục trước
hết phải quan tâm đến chất lượng giảng dạy thông qua các hoạt động dạy và học của
GV và HS; trong đó hoạt động của HS là quan trọng nhất.
Trong các mơn học ở cấp Tiểu học thì mơn Tốn được xem là một mơn học
khá khơ khan, tẻ nhạt nhưng lại là môn học mà các em học sinh khá u thích vì các
em được làm quen với những con số, những hình học, những phép tính,... đầy hứng
thú và vui nhộn. Tuy nhiên, hiện nay, một bộ phận giáo viên vẫn chưa quan tâm đầu
tư nhiều đến việc giảng dạy mơn Tốn. Trong những tiết học Toán, giáo viên chủ
yếu chỉ cung cấp cho học sinh những kiến thức khơ khan mà chưa có sự lơi cuốn,
chưa có sự đổi mới để học sinh thật sự có hứng thú học tập. Ở cấp Tiểu học, lớp 1
có thể xem là lớp học căn bản và nền tảng quan trọng nhất về mặt kiến thức cho
những lớp học tiếp theo sau, là lớp học khởi đầu khá nhẹ nhàng. Vì vậy chương
trình giáo dục phổ thơng 2018 được áp dụng bắt đầu được thực hiện từ lớp 1 năm
học 2020 – 2021 [ 8 ]; trong đó nhấn mạnh việc đổi mới phương pháp dạy học và
dạy học theo hướng phát triển năng lực và phẩm chất cho người học. Định hướng
dạy học này là một yêu cầu cấp thiết trong giai đoạn giáo dục hiện nay khi mà năng
lực của người học được chú trọng nhiều hơn, chuyển dần giáo dục nặng về truyền
thụ kiến thức sang nền giáo dục phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực của
người học. Hiện nay việc thực hiện giảng dạy theo hướng phát triển năng lực cho
học sinh đã bắt đầu được thực hiện ở các trường tiểu học trên địa bàn thị xã Kinh
Môn, tỉnh Hải Dương, trong các mơn học chính khóa như: Tốn, Tiếng Việt, Đạo
đức, TNXH ,... nhưng chưa được vận dụng rộng rãi. Công tác quản lý dạy học này
cũng đang gặp nhiều lúng túng vì nó cịn khá mới mẻ, các trường chưa được hướng
dẫn cụ thể phải thực hiện như thế nào, GV cũng chưa được tham gia nhiều các buổi
tập huấn về hướng dẫn giảng dạy theo hướng phát triển năng lực cho học sinh.
Xuất phát từ những nội dung nói trên và điều kiện làm việc thực tế cụ thể
của bản thân hiện nay, để có thể quản lý tốt dạy học mơn Tốn của giáo viên và
đánh giá đúng thực trạng của hoạt động này, tôi chọn đề tài “Quản lý dạy học mơn
Tốn lớp 1 ở các trường tiểu học thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương theo định
hướng phát triển năng lực” để nghiên cứu.
3
2. Mục đích nghiên cứu
Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý dạy học ở trường Tiểu học theo hướng
phát triển năng lực học sinh; tổ chức đánh giá thực trạng quản lý dạy học mơn Tốn ở
các trường Tiểu học tại thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương, luận văn đề xuất một số biện
pháp quản lý dạy học mơn Tốn lớp 1 ở trường Tiểu học theo hướng phát triển năng
lực học sinh nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở trường Tiểu học nói chung, chất
lượng dạy học mơn Tốn nói riêng theo u cầu chương trình giáo dục phổ thơng 2018.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1.
Khách thể: Hiệu trưởng, hiệu phó, tổ trưởng chuyên môn.
3.2.
Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý dạy học mơn Tốn lớp 1 ở các
trường Tiểu học thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển năng lực
học sinh
4. Giả thuyết khoa học
Công tác quản lý dạy học mơn Tốn theo hướng phát triển năng lực cho học
sinh lớp 1 ở các trường Tiểu học trên địa bàn thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương hiện
nay cịn khá mới mẻ, do đó cơng tác quản lý còn nhiều bỡ ngỡ và lúng túng trong
việc triển khai thực hiện giảng dạy cũng như công tác kiểm tra, đánh giá chưa được
sâu sát. Việc đề xuất biện pháp quản lý dạy học mơn Tốn lớp 1 theo hướng phát
triển năng lực cho học sinh ở các trường Tiểu học, trên cơ sở lý luận và dựa vào
thực tiễn sẽ góp phần cải thiện chất lượng dạy học mơn Tốn lớp 1 ở các trường
Tiểu học, góp phần thực hiện hiệu quả chương trình giáo dục phổ thơng 2018 cấp
tiểu học.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về dạy học mơn Tốn và quản lý dạy học
mơn Tốn lớp 1 trường Tiểu học theo hướng phát triển năng lực cho học sinh.
5.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng dạy học mơn Tốn và quản lý dạy học
mơn Tốn lớp 1 ở các trường Tiểu học thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương theo
hướng phát triển năng lực cho học sinh
5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý dạy học mơn Tốn lớp 1 ở các trường
Tiểu học thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển năng lực cho học
sinh. Tổ chức khảo nghiệm mức độ cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp.
4
6. Phạm vi nghiên cứu
- Địa bàn nghiên cứu: 17 trường tiểu học thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương.
- Nội dung nghiên cứu: Tập trung nghiên cứu dạy học mơn Tốn và quản
lý dạy học mơn Tốn lớp 1 ở trường Tiểu học theo hướng phát triển năng lực cho
học sinh.
- Chủ thể quản lý: Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, Tổ trưởng chuyên môn của
nhà trường tiểu học
7. Tiếp cận nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu
7.1. Các cách tiếp cận nghiên cứu
+ Tiếp cận hệ thống: Được vận dụng trong nhóm phương pháp nghiên cứu
lý thuyết và nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn của đề tài. Tiếp cận quan điểm
này giúp người nghiên cứu tìm hiểu mối liên hệ chặt chẽ giữa hoạt động dạy học
mơn Tốn và quản lý hoạt động dạy học mơn Tốn theo hướng phát triển năng lực
cho học sinh lớp 1; từ đó tìm hiểu chính xác thực trạng cơng tác quản lý hoạt động
dạy học mơn Tốn theo hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 và đề xuất các
biện pháp để nâng cao hiệu quả của công tác quản lý hoạt động này.
+ Tiếp cận lịch sử-logic: Giúp người nghiên cứu xác định phạm vi không
gian, thời gian và điều kiện hoàn cảnh cụ thể để điều tra và thu thập số liệu một
cách chính xác, đúng với mục đích nghiên cứu của đề tài.
+ Tiếp cận năng lực: Giáo dục đinh hướng phát triển năng lực của học sinh
nhằm mục tiêu phát triển năng lực người học. Mục tiêu của giáo dục phổ thông là
nhằm tạo ra những con người được phát triển hài hòa về thể chất và tinh thần, có
những phẩm chất tổ đẹp, có học vấn phổ thơng, có năng lực;
7.2. Phương pháp nghiên cứu
7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Tìm hiểu các tài liệu, giáo trình, các bài báo và tạp chí khoa học đề cập đến
các hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học mơn Tốn theo hướng phát
triển năng lực của HS ở một số trường tiểu học, từ đó trang bị cơ sở lý luận phục vụ
việc nghiên cứu, nhiệm vụ và mục đích của đề tài.
5
7.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
+ Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
Mục đích: Phân tích, đánh giá tính hiệu quả của các hoạt động quản lý dạy
học môn Toán theo hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1.
Nội dung: Khảo sát thực trạng dạy học theo hướng phát triển năng lực cho
HS lớp 1 và thực trạng quản lý dạy học theo hướng phát triển năng lực cho HS lớp 1
ở các trường Tiểu học thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương.
Đối tượng khảo sát: CBQL, GV, PHHS.
Mẫu bảng hỏi: Xây dựng 3 bảng khảo sát của CBQL, GV và PHHS.
+ Phương pháp phỏng vấn
Mục đích: Tìm hiểu, đánh giá thực trạng việc quản lý dạy học mơn Tốn theo
hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 ở các trường tiểu học thị xã Kinh
Môn, tỉnh Hải Dương.
Nội dung: Trên cơ sở khảo sát ý kiến qua bảng hỏi, đề tài tìm hiểu sâu hơn
về một số vấn đề trong thực trạng nhận thức của CBQL về dạy học theo hướng phát
triển năng lực cho HS, thực trạng kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển năng lực
cho HS, thực trạng quản lý kế hoạch, chương trình dạy học của GV, thực trạng quản
lý sinh hoạt tổ chuyên môn và thực trạng quản lý kiểm tra đánh giá theo hướng phát
triển năng lực cho HS.
Mẫu phỏng vấn: 3 CBQL, 1 TTCM, 1 GV lớp 1.
+ Phương pháp thống kê toán học
Sau khi thu thập các phiếu thăm dò ý kiến, dựa vào kết quả điều tra, người
nghiên cứu sử dụng phần mềm SPSS for Windows Version 24 và Microsoft Excel
để xử lý số liệu thống kê như tính trung bình, tỷ lệ phần trăm, so sánh trung bình,
xem xét mối tương quan giữa các nhóm đối tượng nghiên cứu nhằm đánh giá thực
trạng quản lý dạy học mơn Tốn lớp 1 ở các trường Tiểu học tại thị xã Kinh Môn,
tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển năng lực học sinh.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và các phụ
lục, luận văn được trình bài trong 3 chương:
6
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý dạy học mơn Tốn lớp 1 trường Tiểu
học theo hướng phát triển năng lực học sinh.
Chương 2: Thực trạng quản lý dạy học mơn Tốn lớp 1 ở các trường Tiểu
học thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển năng lực học sinh
Chương 3: Biện pháp quản lý dạy học mơn Tốn lớp 1 ở các trường Tiểu
học thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển năng lực học sinh
7
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC MƠN TỐN LỚP 1 TRƯỜNG
TIỂU HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Nghiên cứu về dạy học ở trường phổ thông
Trước tiên phải kể đến tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục, người cho rằng
giáo dục phải gắn với với mục tiêu, nhiệm vụ của đất nước trong từng thời kỳ, nội
dung giáo dục phải toàn diện và học phải đi đôi với hành, lý luận phải liên hệ với
thực tiễn. Để thực thực hiện tư tưởng của Bác về giáo dục, các nhà khoa học đã có
nhiều cơng trình nghiên cứu về giáo dục và quản lý giáo dục,[ 34 ] cụ thể như: Tác
giả Trần Kiểm với tài liệu “Những vấn đề cơ bản của khoa học quản lý giáo dục” đã
khái luận về phương pháp luận macxit, tư tưởng Hồ Chí Minh, các cách tiếp cận
hiện đại, ví dụ, sơ đồ PERT, 5 tiêu chuẩn SMART, thang bậc nhu cầu do Maslow đề
ra....[ 43]
Đi vào nghiên cứu cụ thể một nhân tố cấu trúc của hoạt động dạy học, tác giả
Phan Trọng Ngọ về “Dạy học và phương pháp dạy học trong nhà trường” và tác giả
Lê Văn Tiến với tác phẩm “Phương pháp dạy học mơn Tốn”, các tác phẩm trên đã
trình bày đầy đủ về PPDH dạy học nói chung và PPDH mơn Tốn nói riêng và các
tình huống điển hình trong DH mơn Tốn ở trường phổ thông hiện nay.[ 48 ]
Với tác phẩm “Giáo trình PPDH mơn Tốn ở THPT theo định hướng tích
cực” tác giả Bùi Thị Hương đã đi sâu vào nghiên cứu PPDH nhằm PTNL cho HS.
Tác giả đã chỉ ra cách thức GV tiến hành các hoạt động dạy học để PTNL cho HS.
Bên cạnh HĐ dạy của GV còn có HĐ học của HS. Nếu HS chủ động, tích cực, tự
giác, biết phương pháp tự học, tự nghiên cứu thì học sinh sẽ nhanh chóng nắm vững
tri thức, phát triển tồn diện nhân cách.[35]
Tác giả Trần Minh Thanh có cơng trình nghiên cứu về “ Một số giải pháp nâng
cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học ở các trường Tiểu học Quận 1 – TP.HCM”
[55], Nguyễn Vĩnh Trung nghiên cứu về “Phương pháp học tập tối ưu” [59].
Trong những năm gần đây đứng trước nhiệm vụ đổi mới GD và ĐT nói
chung và đổi mới hoạt động dạy học nói riêng, đã có nhiều nhà nghiên cứu khoa
8
học trong đó có những nhà GD, nhà tâm lý học đã đi sâu nghiên cứu các vấn đề đổi
mới quản lý hoạt động dạy học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, gắn khoa học
với thực tiễn, lấy HS làm trung tâm trong hoạt động dạy học [ 26 ].
Các cơng trình nghiên cứu nêu trên đã tập trung nghiên cứu đầy đủ các nội
dung của HĐDH, quản lý HĐDH, đặc biệt trong thời gian gần đây có nhiều tác
phẩm nghiên cứu HĐDH mơn Tốn và DH theo định hướng PTNL HS, nhưng quản
lý HĐDH mơn Tốn theo định hướng PTNL HS chưa được nghiên cứu nhiều.
Có thể nói GDTH là một nhiệm vụ quan trọng trong công tác giáo dục của
chúng ta “Giáo dục tiểu học nhằm hình thành cơ sở ban đầu cho sự phát triển về
đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ, năng lực của học sinh; chuẩn bị cho học sinh
tiếp tục học trung học cơ sở”. [ 47 ]. Đó được xem là một cấp học nền tảng cho các
cấp học tiếp theo. Nó giúp cho HS hình thành những kỹ năng, kiến thức cơ bản nhất
cho HS trong tất cả các lĩnh vực của đời sống: đức, trí, thể, mỹ. Chính vì thế mà
hoạt động dạy học ở cấp Tiểu học phải được quan tâm và đầu tư sao cho chất lượng
GDTH ngày càng được nâng cao.
Đã có nhiều cơng trình nghiên cứu liên quan đến đề tài về việc dạy học theo
hướng phát triển năng lực, về dạy học mơn Tốn ở bậc tiểu học,.. ..Nhưng chưa có
cơng trình nghiên cứu cụ thể vào việc dạy học mơn Tốn cho HS lớp Một theo định
hướng phát triển năng lực. Những công trình đã có là cơ sở khoa học quan trọng,
giúp ích cho tác giả nghiên cứu đề tài này.
1.1.2. Nghiên cứu về quản lý dạy học mơn Tốn ở trường phổ thông
Nhiều nhà khoa học, nhà giáo dục Việt Nam đã có nhiều cơng trình nghiên
cứu về quản lý giáo dục, quản lý trường học, quản lý dạy học.
-Tác giả Trần Kiểm trong giáo trình “Quản lý giáo dục và trường học”
(Giáo trình dùng cho học viên cao học Giáo dục học) đã xác định: “Quản lý hoạt
động dạy học là quá trình dạy của giáo viên và quá trình học của học sinh. Tác giải
nhận định rằng quản lý việc chuẩn bị hoạt động dạy học, người CBQL cần làm một
số việc sau: Hướng dẫn giáo viên lập kế hoạch dạy học; Chỉ đạo tổ chuyên môn
trao đổi phương hướng giảng dạy từng bài, những bài khó, những tư liệu mới cần
bổ sung vào bài giảng, những điều kiện vật chất, kỹ thuật cần cho bài giảng; Xây
dựng tiêu chuẩn đánh giá giờ lên lớp cho từng loại bài học đối với từng môn học ”.[
9
41 ]
- Tác giả Đỗ Đức Thái, Đỗ Tiến Đạt, Nguyễn Hoài Anh, Phạm Xuân Chung,
Nguyễn Sơn Hà, Phạm Sỹ Nam với đề tài “ Hướng dẫn dạy học môn Tốn tiểu học
Theo chương trình giáo dục phổ thơng mới” [ 56 ]
- Tác giả Hà Sĩ Hồ và Lê Tuấn cho rằng: “Trong việc thực hiện mục tiêu đào
tạo, việc quản lý dạy và học là nhiệm vụ trung tâm của nhà trường”. Đặc biệt với
sự tâm huyết của mình với cơng tác GD, các tác giả đã nhấn mạnh: Hiệu trưởng
phải là người “biết kết hợp một cách hữu cơ sự quản lý dạy và học (theo nghĩa
rộng) với sự quản lý các quá trình bộ phận, hoạt động dạy và học các môn và các
hoạt động khác hỗ trợ cho hoạt động dạy và học nhằm làm cho tác động giáo dục
được hoàn chỉnh trọn vẹn” [ 33 ]
- Phòng Giáo dục Tiểu học huyện Kiến Xương tỉnh Thái Bình với đề tài “
Đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh tiểu
học” , phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh là hình
thức học tập đa dạng trên lớp. Chuyển từ tiếp cận nội dung, kiến thức, kĩ năng sang
tiếp cận năng lực người học, nhằm phát huy hết năng lực của học sinh. [ 51 ].
- Tác giả Lê Văn Tiến khi nghiên cứu về “ Phương pháp dạy học mơn Tốn
“đã khẳng định: “Tùy theo các bậc học, trong từng nội dung hoạt động chun
mơn của giáo viên có thể có những u cầu biện pháp khác nhau nhằm góp phần
xây dựng và nâng cao chất lượng dạy học”. [ 54 ]
- Ở góc độ nghiên cứu khoa học giáo dục, tác giả Đặng Xuân Hải (Đại học
quốc gia Hà Nội) trong bài viết “Đánh giá người Hiệu trưởng nhà trường phổ
thông theo hướng chuẩn hóa” trên Tạp chí Giáo dục số 119 tháng 8/2005 đã xác
định khi “chuẩn hóa” cán bộ nói chung và cán bộ quản lý nói riêng phải gắn với
hoạt động nghề nghiệp của cán bộ đó và chuẩn này khơng chỉ có mục đích xác
minh sự vật, đối tượng mà cịn là cơng cụ đánh giá cán bộ một cách khoa học”. [ 31
]
- Các đề tài nghiên cứu luận văn Thạc sĩ của một số tác giả, mỗi đề tài
nghiên cứu đều đề cập đến những khía cạnh khác nhau của công tác xây dựng đội
ngũ cán bộ quản lý trường học.
- Gần đây nhất, vào năm 2006 Dự án phát triển giáo viên tiểu học đã cho
10
xuất bản tài liệu “Quản lý chuyên môn ở trường tiểu học theo chương trình và sách
giáo khoa mới” (Tài liệu bồi dưỡng cán bộ quản lý giáo dục tiểu học nhằm cung
cấp cho giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục tiểu học ở các cơ quan quản lý giáo
dục, các trường tiểu học những kiến thức, kỹ năng về quản lý chuyên môn để thực
hiện tốt chương trình – sách giáo khoa mới ở tiểu học.
Như vậy, quản lý dạy học thực sự là vấn đề cấp thiết đã được nhiều người
quan tâm nghiên và cần được tiếp tục nghiên cứu. Với nguồn tư liệu thu thập được,
tơi nhận chưa có tác giả nào đề cập và nghiên cứu vấn đề này ở phạm vi thị xã Kinh
Mơn, tỉnh Hải Dương. Chính vì vậy, tơi đã lựa chọn đề tài: “Quản lý dạy học mơn
Tốn lớp 1 ở các trường tiểu học thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương theo hướng phát
triển năng lực” và từ đó đề xuất những biện pháp quản lý phù hợp và hiệu quả để
góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy ở trường tiểu học phù hợp với định hướng
phát triển năng lực.
1.2. Khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Dạy học
Bàn về hoạt động dạy học thì mỗi tác giả lại đưa ra những khái niệm khác
nhau đứng trên góc độ nghiên cứu và tiếp cận khác nhau. Khi xem xét HĐDH, có
nhiều cách tiếp cận khác nhau như tiếp cận hướng vào hoạt động dạy của thầy hoặc
tiếp cận hướng vào hoạt động học của trò. Dạy học hướng vào hoạt động học của
trị thì trọng tâm của HĐDH được đặt vào hoạt động học của HS chứ không phải
vào hoạt động dạy của GV. Nói cách khác, GV là người tạo ra 8 việc học, gợi cho
HS khám phá và tạo dựng kiến thức, tạo ra các môi trường học tập mạnh mẽ; nâng
cao chất lượng học tập, v.v… Chung quan điểm với các nhà nghiên cứu Phạm Viết
Vượng, Nguyễn Sinh Huy, Nguyễn Văn Lê, Trần Thị Tuyết Oanh, Thái Duy Tuyên,
Đặng Thành Hưng… tác giả cho rằng: Dạy học là q trình, trong đó dưới tác động
chủ đạo (tổ chức, điều khiển, lãnh đạo) của thầy, học sinh tự giác, tích cực, tự tổ
chức, tự điều khiển quá trình nhận thức, nhằm đạt được các mục tiêu học tập.
Do đó có thể hiểu, hoạt động dạy học mơn tốn ở trường THPT là q trình,
tương tác giữa GV và HS, trong đó dưới tác động chủ đạo của GV, HS tự giác, tích
cực, tự tổ chức, tự điều khiển quá trình nhận thức, nhằm đạt được các mục tiêu học
tập của mơn Tốn trong trường tiểu học.
