Bài giảng Tìm kiếm thông tin trong môi trường điện tử pptx

TÌM KIẾM THÔNG TIN TRONG
TÌM KIẾM THÔNG TIN TRONG
MÔI TRƯỜNG ĐIỆN TỬ
MÔI TRƯỜNG ĐIỆN TỬ
Bài giảng dựa theo nguyên bản
Bài giảng dựa theo nguyên bản
Chương trình tập huấn ICT của UNESCO
Chương trình tập huấn ICT của UNESCO
Module 3: Phát triển nghề thông tin
Module 3: Phát triển nghề thông tin
Có điều chỉnh và bổ sung
Có điều chỉnh và bổ sung
Trình bày: Nguyễn Ngọc Sinh
Trình bày: Nguyễn Ngọc Sinh


Giải quyết 2 vấn đề
Giải quyết 2 vấn đề

Công nghệ thông tin đã ảnh
Công nghệ thông tin đã ảnh
hưởng thế nào đến hành vi tìm
hưởng thế nào đến hành vi tìm
kiếm thông tin của bạn đọc?
kiếm thông tin của bạn đọc?

Một hệ thống thông tin cần dựa
Một hệ thống thông tin cần dựa
trên những nguyên tắc và kỹ

trên những nguyên tắc và kỹ
năng nào?
năng nào?


Sáng ngày 1
Sáng ngày 1

Sự bùng nổ thông tin
Sự bùng nổ thông tin

Thông tin, hình thức thông
Thông tin, hình thức thông
tin.
tin.

Công nghệ Thông tin và
Công nghệ Thông tin và
truyền thông (ICT)
truyền thông (ICT)
- Tác động ICT lên nguồn
- Tác động ICT lên nguồn
lực thông tin và công cụ
lực thông tin và công cụ
truy cập.
truy cập.
- Ảnh hưởng của ICT đến
- Ảnh hưởng của ICT đến
thư viện, cán bộ thư viện.
thư viện, cán bộ thư viện.

- Nguồn lực thông tin
- Nguồn lực thông tin
- Dịch vụ thư viện trong môi
- Dịch vụ thư viện trong môi
trường điện tử
trường điện tử
- Thư viện tự động hóa
- Thư viện tự động hóa
- Mô hình thư viện điện tử
- Mô hình thư viện điện tử
- Bản quyền, quyền sở hữu
- Bản quyền, quyền sở hữu
Chiều ngày 1
Chiều ngày 1

Vai trò và trách nhiệm của
Vai trò và trách nhiệm của
cán bộ thư viện
cán bộ thư viện

Ảnh hưởng của ICT
Ảnh hưởng của ICT

Các loại hình thư viện
Các loại hình thư viện



Tìm kiếm thông tin
Tìm kiếm thông tin


Công cụ tra cứu
Công cụ tra cứu

Tác động ICT đến bạn đọc
Tác động ICT đến bạn đọc

Tìm lướt
Tìm lướt

Quy trình tìm kiếm thông tin
Quy trình tìm kiếm thông tin
- Hành vi tìm kiếm thông tin
- Hành vi tìm kiếm thông tin
- Chiến lược tìm kiếm thông tin
- Chiến lược tìm kiếm thông tin
- Quy trình tìm kiếm thông tin
- Quy trình tìm kiếm thông tin
Tóm tắt
Tóm tắt


Sáng ngày 2
Sáng ngày 2

Các khái niệm toán tử
Các khái niệm toán tử
Boolean, từ dừng, từ khóa, từ
Boolean, từ dừng, từ khóa, từ
khóa có kiểm soát.

khóa có kiểm soát.
- Giản đồ Venn
- Giản đồ Venn

Các dạng câu hỏi
Các dạng câu hỏi

Tìm kiếm, thu hẹp tìm kiếm
Tìm kiếm, thu hẹp tìm kiếm

Bài tập…
Bài tập…

Kỹ năng Big 6
Kỹ năng Big 6
- 3 kỹ thuật đầu (Xác định
- 3 kỹ thuật đầu (Xác định
nhiệm vụ, chiến lược tìm
nhiệm vụ, chiến lược tìm
kiếm, định vị và truy cập)
kiếm, định vị và truy cập)

Tìm kiếm nâng cao
Tìm kiếm nâng cao
- Nhóm từ, Chặt cụt…
- Nhóm từ, Chặt cụt…
- Hiệu chỉnh phép tra cứu
- Hiệu chỉnh phép tra cứu
Chiều ngày 2
Chiều ngày 2


Tìm kiếm
Tìm kiếm

Nguồn tra cứu
Nguồn tra cứu

Thực hành
Thực hành



Tiêu chuẩn đánh giá nguồn
Tiêu chuẩn đánh giá nguồn
lực thông tin
lực thông tin

Bản quyền
Bản quyền

Trích dẫn
Trích dẫn

Lợi thế/bất lợi nguồn lực điện
Lợi thế/bất lợi nguồn lực điện
tử
tử


Đối tượng

Đối tượng

Phần 1:
Phần 1:


- Có kiến thức thư viện
- Có kiến thức thư viện


- Có khả năng sử dụng máy tính
- Có khả năng sử dụng máy tính

Phần 2:
Phần 2:
- Có khả năng sử máy tính
- Có khả năng sử máy tính
Phạm vi điều chỉnh
Phạm vi điều chỉnh
Tùy theo đối tượng và thời gian, có thể điều
Tùy theo đối tượng và thời gian, có thể điều
chỉnh bài giảng cho phù hợp
chỉnh bài giảng cho phù hợp


Tràn ngập thông tin
Tràn ngập thông tin

Ba thập niên cuối
Ba thập niên cuối

vừa qua
vừa qua
đã cho ra một
đã cho ra một
lượng thông
lượng thông
tin mới
tin mới
lớn- lớn hơn cả số
lớn- lớn hơn cả số
lượng được tạo ra trong
lượng được tạo ra trong
suốt
suốt
năm nghìn năm
năm nghìn năm
trước đó.
trước đó.

Đo lường Thông tin được không? Như thế
nào?

Máy tính và ICT làm thay đổi thế giới như
thế nào?

Tìm trên internet


THÔNG TIN LÀ GÌ?
THÔNG TIN LÀ GÌ?


Thông tin là một cái gì đó có thể làm thay đổi tình
trạng kiến thức của một người (những gì mà
người đó biết) và đại diện vật chất cho những gì
trừu tượng có thể tạo ra được sự thay đổi này

Thông tin từng được thu thập từ bạn bè, chuyên
gia, ấn phẩm in ấn, bằng từ, v.v.

Thông tin từng được tra cứu từ phích mục lục, thư
mục in ấn,v.v

Thật ra có rất nhiều khái niệm về thông tin, tùy theo lĩnh vực… Khái
niệm thông tin được hiểu theo 2 nghĩa: nghĩa rộng và nghĩa hẹp.

Các hình thức của thông tin, biểu diễn, trao đổi thông tin


Tại sao chúng ta nói về thông tin?
Tại sao chúng ta nói về thông tin?

Các thư viện đã từng trải qua một thời
Các thư viện đã từng trải qua một thời
gian dài chú trọng vào hình thức thông tin
gian dài chú trọng vào hình thức thông tin
ở dạng in ấn như sách hay báo tạp chí
ở dạng in ấn như sách hay báo tạp chí

Chúng ta biết có nhiều cách thức đã từng
Chúng ta biết có nhiều cách thức đã từng

được dùng đến để làm ra sách báo, từ lá
được dùng đến để làm ra sách báo, từ lá
cọ cho đến vật liệu in ấn nhưng các sản
cọ cho đến vật liệu in ấn nhưng các sản
phẩm cũng vẫn chỉ là viết hay in lên
phẩm cũng vẫn chỉ là viết hay in lên
Câu hỏi: Thông tin có giá trị như thế nào?
Câu hỏi: Thông tin có giá trị như thế nào?


Tại sao chúng ta nói về thông tin?
Tại sao chúng ta nói về thông tin?

Trong cuộc sống, có nhiều người trong
Trong cuộc sống, có nhiều người trong
chúng ta đã từng chứng kiến sự thay đổi
chúng ta đã từng chứng kiến sự thay đổi
trong hình thức thông tin âm thanh hình
trong hình thức thông tin âm thanh hình
ảnh: phim, TV, DVD, băng từ, CD….
ảnh: phim, TV, DVD, băng từ, CD….

Tất cả chúng ta đã từng thấy và sẽ còn
Tất cả chúng ta đã từng thấy và sẽ còn
thấy nhiều sự thay đổi hơn nữa trong hình
thấy nhiều sự thay đổi hơn nữa trong hình
thức điện tử: CSDL báo chí, trang web hay
thức điện tử: CSDL báo chí, trang web hay
nhật ký điện tử (blog)
nhật ký điện tử (blog)

Công nghệ Thông tin và truyền thông là gì?
Công nghệ Thông tin và truyền thông là gì?

Information Technologies
Information Technologies

Communication Technologies
Communication Technologies

Thuật ngữ ICT (Information and Communication
Thuật ngữ ICT (Information and Communication
Technologies – Công nghệ thông tin và truyền thông) nhằm
Technologies – Công nghệ thông tin và truyền thông) nhằm
chỉ các hình thức của công nghệ được sử dụng để truyền
chỉ các hình thức của công nghệ được sử dụng để truyền
phát, lưu trữ, tạo, hiển thị, chia sẻ hoặc trao đổi thông tin
phát, lưu trữ, tạo, hiển thị, chia sẻ hoặc trao đổi thông tin
bằng các phương tiện điện tử.
bằng các phương tiện điện tử.

Định nghĩa rộng này của ICT bao gồm cả những kỹ thuật
Định nghĩa rộng này của ICT bao gồm cả những kỹ thuật
như truyền thanh, truyền hình, video, DVD, điện thoại (cố
như truyền thanh, truyền hình, video, DVD, điện thoại (cố
định và di động), hệ thống vệ tinh, máy tính, phần cứng và
định và di động), hệ thống vệ tinh, máy tính, phần cứng và
phần mềm, cũng như các thiết bị và dịch vụ liên quan đến
phần mềm, cũng như các thiết bị và dịch vụ liên quan đến

những công nghệ này, như hội thảo video qua mạng, email,
những công nghệ này, như hội thảo video qua mạng, email,
blog.
blog.


Tác động của ICT lên nguồn
lực thông tin và công cụ truy
cập như thế nào?
In ấn
Tài liệu số,
file máy
tính…
Tài liệu nghe nhìn:
VHS, DVD, VCD
Môi trường kỹ thuật số đã đưa
đến những thay đổi trong việc
hình thành, lưu trữ, phát hành
truy cập và phân phối thông tin.


Nguồn lực thông tin
Nguồn lực thông tin

Sách in/Sách điện tử
Sách in/Sách điện tử

Báo/Tạp chí in ấn và điện tử
Báo/Tạp chí in ấn và điện tử


Công cụ tham khảo
Công cụ tham khảo


Từ điển, CSDL, chỉ mục, bách khoa
Từ điển, CSDL, chỉ mục, bách khoa
toàn thư,…
toàn thư,…


Một số nguồn lực thông tin
Một số nguồn lực thông tin



(20.000 đầu sách trực tuyến)
(20.000 đầu sách trực tuyến)




/> />n/ojs/index.php/fm/index
n/ojs/index.php/fm/index








o
o





Ảnh hưởng ICT đến thư viện
Ảnh hưởng ICT đến thư viện

Môi trường thông tin số làm thay đổi
Môi trường thông tin số làm thay đổi
cách thức thông tin được tạo ra, thu
cách thức thông tin được tạo ra, thu
thập, hợp nhất và truyền thông cho
thập, hợp nhất và truyền thông cho
nhau.
nhau.

Dịch vụ thư viện được tự động hóa và
Dịch vụ thư viện được tự động hóa và
dịch vụ thông tin được điện tử hóa.
dịch vụ thông tin được điện tử hóa.

Thư viện phải bổ sung, tổ chức, phân
Thư viện phải bổ sung, tổ chức, phân
phối, lưu hành, bảo quản thông tin
phối, lưu hành, bảo quản thông tin

dạng số hóa
dạng số hóa


Dịch vụ thư viện trong môi trường điện tử
Dịch vụ thư viện trong môi trường điện tử

Hệ thống thư viện được tự động hóa.
Hệ thống thư viện được tự động hóa.

Dịch vụ cho các nguồn lực điện tử tại chỗ:
Dịch vụ cho các nguồn lực điện tử tại chỗ:
Compact Disc, Tài liệu số hóa… đăng ký sử
Compact Disc, Tài liệu số hóa… đăng ký sử
dụng báo điện tử, sách điện tử.
dụng báo điện tử, sách điện tử.

Dịch vụ Internet
Dịch vụ Internet

Dịch vụ thông tin: Dịch vụ xử lý, phân tích
Dịch vụ thông tin: Dịch vụ xử lý, phân tích
thông tin chọn lọc, đóng gói lại thông tin.
thông tin chọn lọc, đóng gói lại thông tin.

Hoạt động chia sẻ nguồn lực: Mượn liên
Hoạt động chia sẻ nguồn lực: Mượn liên
thư viện, phân phối tài liệu.
thư viện, phân phối tài liệu.

Một thư viện tự động hóa
Một thư viện tự động hóa

Một hệ thống thư viện tự động hóa sử dụng cùng
Một hệ thống thư viện tự động hóa sử dụng cùng
một cơ sở dữ liệu cho nhiều hoạt động và dịch vụ
một cơ sở dữ liệu cho nhiều hoạt động và dịch vụ
khác nhau được gọi là hệ thống quản trị thư viện
khác nhau được gọi là hệ thống quản trị thư viện
tích hợp (ILS).
tích hợp (ILS).
SERVER
(CSDL)
Bàn biên mục
Workstation
Quầy lưu hành
Tra cứu mục lục trực tuyến (OPAC)


TRUY CẬP
QUYỀN SỞ HỮU
THƯ VIỆN
ĐIỆN TỬ
Nhân viên/
• Sách in/ điện tử
Dịch vụ/
Nguồn
Cơ sở hạ tầng
• Báo chí in/ điện tử

Internet
• Tài liệu nghe nhìn
và vi phim
Các
thư viện
• CD-ROMs,
B N Đ CẠ Ọ
và
DVD, DAT
trung tâm
• Kho tài liệu
thông tin khác
đặc biệt
Thư viện trong môi trường số
Mô hình thư viện điện tử
UNESCO EIPICT MODULE 3. LESSON 1 11


Tác động của ICT đến cán bộ thư viện
Tác động của ICT đến cán bộ thư viện

Tác động của ICT đến cán bộ thư
Tác động của ICT đến cán bộ thư
viện?
viện?

Cán bộ thư viện làm gì?
Cán bộ thư viện làm gì?

Vai trò và trách nhiệm của cán bộ

Vai trò và trách nhiệm của cán bộ
thư viện?
thư viện?


Tác động của môi trường số đến cán
bộ thư viện: Vai trò mới
•Tạo lập
•Thu thập
Thông tin Bạn
đọc
•Hòa nhập
•Truyền thông
•Bảo quản
Trong môi trường điện tử những chức năng
và dịch vụ này được thực hiện và cung cấp
băng cách ứng dụng CNTT &TT
UNESCO EIPICT MODULE 3. LESSON 1 12



Hầu hết các thư viện đều không tự
Hầu hết các thư viện đều không tự
động hóa hoàn toàn.
động hóa hoàn toàn.

Đa số thư viện còn đều phải kết hợp
Đa số thư viện còn đều phải kết hợp
giữa in ấn và ICT.
giữa in ấn và ICT.


Thuật ngữ “
Thuật ngữ “
Thư viện lai
Thư viện lai
” dùng để
” dùng để
mô tả những thư viện kết hợp, trộn
mô tả những thư viện kết hợp, trộn
lẫn, tích hợp giữa nguồn lực in ấn
lẫn, tích hợp giữa nguồn lực in ấn
truyền thống với các nguồn điện tử
truyền thống với các nguồn điện tử
Thư viện lai
Thư viện lai


Tác động của môi trường số đến
cán bộ thư viện: Kiến thức mới
Hiểu biết về phạm vi hoạt động của nghề thông
tin rộng hơn
Kiến thức
Cán bộ thư viện
chủ đề
Dịch vụ
Hành vi
Thư viện
Bạn đọc
Nhu cầu thông tin
Bạn đọc

của bạn đọc
Kiến thức mới

UNESCO EIPICT MODULE 3. LESSON 1 13


TRUY CẬP
QUYỀN SỞ HỮU
THƯ VIỆN
ĐIỆN TỬ
Nhân viên/
• Sách in/ điện tử
Dịch vụ/
Nguồn
Cơ sở hạ tầng
• Báo chí in/ điện tử
Internet
• Tài liệu nghe nhìn
và vi phim
Các
thư viện
• CD-ROMs,
B N Đ CẠ Ọ
và
DVD, DAT
trung tâm
• Kho tài liệu
thông tin khác
đặc biệt
Thư viện trong môi trường số

Mô hình thư viện điện tử
UNESCO EIPICT MODULE 3. LESSON 1 11



Nếu bạn đọc có thể truy cập
Nếu bạn đọc có thể truy cập
Internet, liệu rằng họ còn cấn
Internet, liệu rằng họ còn cấn
đến thư viện và cán bộ thư viện
đến thư viện và cán bộ thư viện
không?
không?

Vấn đề giấy phép sử dụng có đối
Vấn đề giấy phép sử dụng có đối
nghịch với việc sở hữu nguồn
nghịch với việc sở hữu nguồn
lực?
lực?

Vấn đề bản quyền
Vấn đề bản quyền


Các loại hình thư viện
Các loại hình thư viện

Thư viện truyền thống
Thư viện truyền thống


Thư viện tự động hóa
Thư viện tự động hóa

Thư viện điện tử
Thư viện điện tử

Thư viện ảo
Thư viện ảo

Thư viện lai
Thư viện lai


Cách tiếp cận tra cứu thông tin của độc giả
Cách tiếp cận tra cứu thông tin của độc giả
ở 4 loại hình thư viện này đã từng được
ở 4 loại hình thư viện này đã từng được
nghiên cứu trong nhiều năm qua.
nghiên cứu trong nhiều năm qua.