ÁP DỤNG CÁC NGUYÊN TẮC SÁNG TẠO TRONG GIA CÔNG NGÀNH CNTT – INFORMATION TECHNOLOGY OUTSOURCING

Đi Hc Quc Gia TP.HCM
Trng Đi Hc Công Ngh Thông Tin


BÀI TIỂU LUẬN MÔN HỌC
PHNG PHÁP NGHIÊN CU KHOA HỌC TRONG TIN HC


Đ TÀI:
ÁP DNG CÁC NGUYÊN TC SÁNG TO TRONG GIA CÔNG NGÀNH
CNTT –INFORMATION TECHNOLOGY OUTSOURCING



GVHD: GS.TSKH.Hoàng Kim
Ngi thc hin: Nguyn Siêu Đẳng
Mã s: CH1101008
Lp: Cao hc khóa 6



TP.HCM – 2012
Bài Tiểu Luận
:
Phương Pháp Nghiên Cứu Khoa Học Trong Tin Học


HV: Nguy
ễn Siêu Đẳng
Trang 1

MC LC

ÁP DNG CÁC NGUYÊN TC SÁNG TO TRONG GIA CÔNG NGÀNH CNTT –
INFORMATION TECHNOLOGY OUTSOURCING 1
MC LC 1
I. Khoa hc 3
1. Các đnh nghĩa và khái niêm 3
2. Phân loi khoa hc theo các quan đim tip cn 4
II. Nghiên cu khoa hc 5
1. Các chc năng c bn ca nghiên cu khoa hc 5
2. Các đc đim ca nghiên cu khoa hc 6
3. Các loi hình nghiên cu khoa hc 6
4. Các bc nghiên cu khoa hc 7
III. Phng pháp nghiên cu khoa hc 7
1. Phng pháp chung trong nghiên cu khoa hc 7
PHN II. VN Đ KHOA HC VÀ CÁC PHNG PHÁP GII QUYT 8
I. Vn đ khoa hc 8
1. Khái nim 8
2. Phân loi 8
3. Các tình hung vn đ : 9
4. Các phng pháp phát hin vn đ khoa hc 9
II. Các phng pháp gii quyt vn đ - bài toán phát minh, sáng ch 9
1. Vepol 9
2. 40 nguyên tc sáng to 10
III. Các phng pháp gii quyt vn đ - bài toán trong tin hc 17
1. Phng pháp trc tip 17
2. Phng pháp gián tip 19
PHN III. ÁP DNG 40 NGUYÊN TC SÁNG TO TRONG GIA CÔNG LĨNH VC CNTT 23
1. Áp dng 40 nguyên tc sáng to trong công ngh phn mm 23
2. Áp dng 40 nguyên tc sáng to trong gia công CNTT 28

KT LUN 32
TÀI LIU THAM KHO 34
Bài Tiểu Luận
:
Phương Pháp Nghiên Cứu Khoa Học Trong Tin Học


HV: Nguy
ễn Siêu Đẳng
Trang 2

LI M ĐU

áng to là ct lõi ca s phát trin, là tt yu cho s ci to th gii, giúp s
tin b ca khoa hc k thut, xây dng xã hi loài ngi ngày càng văn minh
hin đi. Con ngi đã bt đu sáng to t khi tn ti mt trên trái đt, t s
phc v nhu cu c bn ăn--mt đn vic chinh phc cả vũ tr.
Trong lĩnh vc CNTT, gia công mt sn phm CNTT (phn mm, phn cng,…)
là mt quá trình mà các nhim v đc thc hin bi mt đi tác bên ngoài vi chi
phí thp hn và thi gian ngn hn. V bn cht, gia công sn phm CNTT phát trin
vi s tin li v k thut, công ngh cũng nh t chc nhân s,…đem đn li nhun
và ci thin cht lng, trong khi gim chi phí lao đng. C th nh ngành gia công
phn mm ch yu bt đu trong lĩnh vc công nghip công ngh thông tin, vì d
vn chuyn bit và byte ch không phi là hàng hóa vt cht. Chính vì th, vic áp
dng các nguyên tc sáng to trong lĩnh vc này là ht sc quan trng, mang tính sng
còn ca t chc. Hơn nữa việc nghiên cứu sáng tạo là đim mnh để thúc đẩy mô hình
kinh doanh mi này phát triển bền vững.
Vi khong thi gian ngn, Thy Hoàng Kim đã tn tình truyn ti mt khi
lng ln kin thc. Đc bit, bng s hiu bit, tri thc, kinh nghim,giàu vn sng
thy đã chia s đn tôi cùng các hc viên lp Cao hc khoá 6 hiu, cm nhn và kh

năng vn dng, t duy sáng to đ gii quyt các vn đ - bài toán trong tin hc và
trong cuc sng qua các ví d minh ho trc quan sinh đng, thc t.Cm n thy đã
tn tình thuyt ging và hng dn hoàn tt bài thu hoch này. Chúc thy đc
nhiu sc kho và niềm vui!

Hc viên thc hin
Nguyn Siêu Đẳng.
S

Bài Tiểu Luận
:
Phương Pháp Nghiên Cứu Khoa Học Trong Tin Học


HV: Nguy
ễn Siêu Đẳng
Trang 3

PHN I. KHOA HC VÀ NGHIÊN CU KHOA HC
I. Khoa hc
1. Các đnh nghĩa và khái niêm
Khoa hc là h thng tri thc v mi qui lut ca vt cht và s vn đng ca
vt cht, nhng qui lut ca t nhiên, xã hi và t duy (Pierre Auger –Tendences
actuelles de la recherche scientifique, UNESCO, Paris, 1961).
Khoa hc là quá trình nghiên cu nhm khám phá ra nhng kin thc mi, hc
thuyt mi,… v t nhiên và xã hi. Nhng kin thc hay hc thuyt mi này, tt hn,
có th thay th dn nhng cái cũ, không còn phù hp. Ví d: Quan nim thc vt là
vt th không có cm giác đc thay th bng quan nim thc vt có cm nhn.
Nh vy, khoa hc bao gm mt h thng tri thc v qui lut ca vt cht và s
vn đng ca vt cht, nhng qui lut ca t nhiên, xã hi, và t duy.H thng tri

thc này hình thành trong lch s và không ngng phát trin trên c s thc tin xã
hi. Phân bit ra 2 h thng tri thc: tri thc kinh nghim và tri thc khoa hc.
- Tri thc kinh nghim: là nhng hiu bit đc tích lũy qua hot đng sng
hàng ngày trong mi quan h gia con ngi vi con ngi và gia con ngi vi
thiên nhiên. Quá trình này giúp con ngi hiu bit v s vt, v cách qun lý thiên
nhiên và hình thành mi quan h gia nhng con ngi trong xã hi. Tri thc kinh
nghim đc con ngi không ngng s dng và phát trin trong hot đng thc t.
Tuy nhiên, tri thc kinh nghim cha tht s đi sâu vào bn cht, cha thy đc ht
các thuc tính ca s vt và mi quan h bên trong gia s vt và con ngi.Vì vy,
tri thc kinh nghim ch phát trin đn mt hiu bit gii hn nht đnh, nhng tri
thc kinh nghim là c s cho s hình thành tri thc khoa hc.
- Tri thc khoa hc: là nhng hiu bit đc tích lũy mt cách có h thng nh
hot đng nghiên cu khoa hc, các hot đng này có mc tiêu xác đnh và s dng
phng pháp khoa hc. Không ging nh tri thc kinh nghim, tri thc khoa hc da
trên kt qu quan sát, thu thp đc qua nhng thí nghim và qua các s kin xy ra
ngu nhiên trong hot đng xã hi, trong t nhiên. Tri thc khoa hc đc t chc
trong khuôn kh các ngành và b môn khoa hc (discipline) nh: trit hc, s hc,
kinh t hc, toán hc, sinh hc,…
Bài Tiểu Luận
:
Phương Pháp Nghiên Cứu Khoa Học Trong Tin Học


HV: Nguy
ễn Siêu Đẳng
Trang 4

Tóm li khoa hc là mt hot đng xã hi nhm tìm tòi, phát hin qui lut ca
vt cht, hin tng và vn dng nhng qui lut y đ sáng to ra nguyên lý các gii
pháp tác đng vào các s vt hoc hin tng, nhm bin đi trng thái ca chúng.

Theo quan đim ca Marx, khoa hc còn đc hiu là mt hình thái ý thc xã
hi, tn ti đc lp tng đi vi các hình thái ý thc xã hi khác.
Các tiêu chí nhn bit mt b môn khoa hc:
 Có mt đi tng nghiên cu
 Có mt h thng lý thuyt
 Có mt h thng phng pháp lun
 Có mc đích s dng
2. Phân loi khoa hc theo các quan đim tip cn
 Theo ngun gc: Khoa hc thun túy (sciences pures), lý thuyt (sciences
theorique), thc nghim (sciences experimentales), thc chng (sciences
positives), qui np (sciences inductives), din dch (sciences deductives)….
 Theo mc đích ng dng: Khoa hc mô t, phân tích, tng hp, ng dng, hành
đng, sáng to….
 Theo mc đ khái quát: C th, tru tng, tng quát…
 Theo tính tng liên gia các khoa hc: Liên ngành, đa ngành…
 Theo c cu h thng tri thc: C s, c bn, chuyên ngành…
 Theo đi tng nghiên cu: T nhiên, k thut, xã hi nhân văn, công ngh,
nông nghip, y hc…
 So sánh các đc đim khoa hc và công ngh
TT KHOA HC CÔNG NGH
1
Nghiên cu khoa hc mang tính xác
sut
Điu hành công ngh mang tính xác
đnh
2
Hot đng khoa hc luôn đi mi,
không lp li
Hot đng công ngh đc lp li
theo chu kỳ

3
Sn phm khó đc đnh hình
trc
Sn phm đc đnh hình theo thiêt
k
Bài Tiểu Luận
:
Phương Pháp Nghiên Cứu Khoa Học Trong Tin Học


HV: Nguy
ễn Siêu Đẳng
Trang 5

4
Sn phm mang đc trng thông
tin
Đc trng sn phm tùy thuc đu
vào
5
Lao đng linh hat và tính sáng to
cao
Lao đng b đnh khuôn theo qui
đnh
6 Có th mang mc đích t thân Có th không mang mc đích t thân
7
Phát minh khoa hc tn ti mãi
mãi vi thi gian
Sáng ch công ngh tn ti nht thi
và b tiêu vong theo lch s tin b

k thut

II. Nghiên cu khoa hc
Nghiên cu khoa hc (NCKH) nhm tha mãn nhu cu nhn thc và ci to th
gii con ngi thc hin:
 Khám phá nhng thuc tính bn cht ca s vt hoc hin tng.
 Phát hin qui lut vn đng ca s vt hoc hin tng.
 Vn dng qui lut đ sáng to gii pháp tác đng vào s vt.
1. Các chc năng c bn ca nghiên cu khoa hc
 Mô t: là trình bày bng ngôn ng hình nh chung nht ca s vt, cu trúc,
trng thái, s vn đng ca s vt. S mô t bao gm đnh tính và đnh
lng.
 Gii thích: là làm rõ nguyên nhân s hình thành và qui lut chi phi quá trình
vn đng ca s vt nhm đa ra nhng thông tin v thuc tính bn cht
ca s vt.
 D đoán: nhìn trc quá trình hình thành, s tiêu vong, s vn đng và
nhng biu hin ca s vt trong tng lai.
 Sáng to: làm ra s vt mi cha tng tn ti. Khoa hc không bao gi
dng li   chc năng mô t, gii thích và d đoán. S mnh ln lao ca
khoa hc là sáng to ra các gii pháp ci to th gii.
Bài Tiểu Luận
:
Phương Pháp Nghiên Cứu Khoa Học Trong Tin Học


HV: Nguy
ễn Siêu Đẳng
Trang 6

2. Các đc đim ca nghiên cu khoa hc

 Tính mi: NCKH là quá trình thâm nhp vào th gii ca s vt mà con
ngi cha bit, hng ti nhng phát hin mi hoc nhng sáng to. Đây
là đc đim quan trng nht ca NCKH.
 Tính tin cy: Kt qu nghiên cu phi có kh năng kim chng li nhiu
ln do nhiu ngi khác nhau trong điu kin ging nhau. Do đó, mt
nguyên tc mang tính phng pháp lun ca NCKH là khi trình bày mt kt
qu nghiên cu, ngi nghiên cu cn ch rõ điu kin, nhng nhân t và
phng tin thc hin.
 Tính thông tin: là nhng thông tin v qui lut vn đng ca s vt hoc
hin tng, thông tin v qui trình công ngh và các tham s đi kèm qui trình
đó.
 Tính khách quan: va là mt đc đim ca NCKH va là tiêu chun ca
ngi NCKH. Đ đm bo tính khách quan, ngi NCKH cn phi t trc
nghim li nhng kt lun tng nh đã hoàn toàn đc xác nhn.
 Tính ri ro: Mt nghiên cu có th thành công, có th tht bi. Tht bi có
th do nhiu nguyên nhân nhng trong khoa hc tht bi cũng đc xem là
mt kt qu và mang ý nghĩa v mt kt lun ca NCKH và đc lu gi,
tng kt li nh mt tài liu khoa hc nghiêm túc đ tránh cho ngi đi sau
không dm chân lên li mòn, tránh lãng phí các ngun lc nghiên cu.
 Tính k tha: Có ý nghĩa quan trng v mt phng pháp lun nghiên cu.
Ngày nay không có mt NCKH nào bt đu t ch hoàn toàn trng không v
kin thc, phi k tha các kt qu nghiên cu ca các lĩnh vc khoa hc
khác nhau.
 Tính cá nhân: vai trò ca cá nhân trong sáng to mang tính quyt đnh, th
hin trong t duy cá nhân và ch kin riêng ca các nhân.
 Tính phi kinh t: Lao đng NCKH hu nh không th đnh mc, thit b
chuyên dng dùng trong NCKH hu nh không th khu hao, hiu qu kinh
t ca NCKH hu nh không th xác đnh.
3. Các loi hình nghiên cu khoa hc
 Nghiên cu c bn: nhm phát hin bn cht, qui lut ca s vt hoc

hin tng trong t nhiên, xã hi, con ngi, có th thc hin trên c s
Bài Tiểu Luận
:
Phương Pháp Nghiên Cứu Khoa Học Trong Tin Học


HV: Nguy
ễn Siêu Đẳng
Trang 7

nhng nghiên cu thun túy lý thuyt hoc trên c s nhng quan sát, thí
nghim. Sn phm là các phát kin, công thc, phát minh. Nghiên cu c
bn thun túy và đnh hng. UNESCO chia nghiên cu c bn đnh
hng thành nghiên cu nn tng và chuyên đ.
 Nghiên cu ng dng: là s vn dng các qui lut t nghiên cu c bn đ
đa ra nguyên lý v các gii pháp có th bao gm công ngh, sn phm, vt
liu, Sáng ch là gii pháp k thut có tính mi và áp dng đc.
 Nghiên cu trin khai (R & D): là s vn dng các qui lut, các nguyên lý đ
đa ra các hình mu vi nhng tham s có tính kh thi v k thut, có th
chia làm các loại hình: trin khai trong phòng, bán đi trà,
4. Các bc nghiên cu khoa hc
 Xác lp vn đ nghiên cu: Vn đ nghiên cu là nhng điu cha bit
hoc cha bit thu đáo v bn cht s vt hoc hin tng, cn đc
làm rõ trong quá trình nghiên cu. Khi vn đ nghiên cu đc chn và c
th hóa thành mtđ tài nghiên cu, ngi nghiên cu cn xác đnh c s
lý thuyt cho nghiên cu và tìm hiu lch s vn đ.
 Chun b nghiên cu: Xây dng đ cng nghiên cu (lý do chn đ tài, xác
đnh đi tng và phm vi nghiên cu, xác đnh mc tiêu và nhim v
nghiên cu, đt tên đ tài, ), xây dng k hoch nghiên cu (tin đ, nhân
lc, d toán,…), chun b phng tin nghiên cu, lp danh mc t liu,

 La chn và nghiên cu thông tin: Thu thp và x lý thông tin, nghiên cu t
liu, thâm nhp thc t, tip xúc cá nhân, x lý thông tin,
 Nghiên cu: Xây dng gi thuyt, la chn phng pháp nghiên cu, nghiên
cu và kim chng gi thuyt.
 Hoàn tt nghiên cu: Đ xut và x lý thông tin, xây dng kt lun và
khuyn ngh, vit báo cáo hoàn tt, hoàn tt và áp dng kt qu.
III. Phng pháp nghiên cu khoa hc
1. Phng pháp chung trong nghiên cu khoa hc
(a) Phng pháp nghiên cu lý thuyt
Phng pháp nghiên cu lý thuyt đc s dng trong c khoa hc t nhiên,
khoa hc xã hi và các khoa hc khác, bao gm nhiu ni dung khác nhau nh: nghiên
Bài Tiểu Luận
:
Phương Pháp Nghiên Cứu Khoa Học Trong Tin Học


HV: Nguy
ễn Siêu Đẳng
Trang 8

cu t liu, xây dng khái nim, phm trù, thc hin các phán đoán, suy lun,v.v… và
không có bt c quan sát hoc thc nghim nào đc tin hành.
(b) Phng pháp nghiên cu thc nghim
Nghiên cu thc nghim là nhng nghiên cu đc thc hin bi nhng quan
sát các s vt hoc hin tng din ra trong nhng điu kin có gây bin đi đi
tng nghiên cu mt cách có ch đnh. Nghiên cu thc hin có th đc thc hin
trên đi tng thc hoc trên các mô hình do ngi nghiên cu to ra vi nhng tham
s do ngi nghiên cu khng ch.
Nghiên cu thc nghim đc áp dng ph bin không nhng trong khoa hc t
nhiên, khoa hc k thut và công ngh, y hc, mà c trong khoa hc xã hi và các lĩnh

vc khoa hc khác.
(c) Phng pháp nghiên cu phi thc nghim
Phng pháp nghiên cu phi thc nghim là mt phng pháp nghiên cu da
trên s quan sát, quan trc nhng s kin đã hoc đang tn ti, hoc thu thp nhng
s liu thng kê đã tích lũy. Trên c s đó phát hin qui lut ca s vt hoc hin
tng. Trong phng pháp này ngi nghiên cu ch quan sát nhng gì đã và đang
tn ti, không có bt c s can thip nào gây bin đi trng thái ca đi tng
nghiên cu.
PHN II. VN Đ KHOA HC VÀ CÁC PHNG PHÁP
GII QUYT
I. Vn đ khoa hc
1. Khái nim
Vn đ khoa hc (Scientific Problem) cũng đc gi là vn đ nghiên cu
(research problem) hoc câu hi nghiên cu là câu hi đc đt ra khi ngi nghiên
cu đng trc mâu thun gia tính hn ch ca tri thc khoa hc hin có vi yêu
cu phát trin tri thc  cp đ cao hn.
2. Phân loi
Nghiên cu khoa hc luôn tn ti hai vn đ:
 Vn đ v bn cht s vt đang tìm kim.
Bài Tiểu Luận
:
Phương Pháp Nghiên Cứu Khoa Học Trong Tin Học


HV: Nguy
ễn Siêu Đẳng
Trang 9

 Vn đ v phng pháp nghiên cu đ làm sáng t v lý thuyt và thc tin
nh nhng vn đ thuc lp th nht.

3. Các tình hung vn đ :
Có ba tình hung: Có vn đ, không có vn đ, gi vn đ đc cho trong hình
di đây
















4. Các phng pháp phát hin vn đ khoa hc
Có sáu phung pháp:
 Tìm nhng k h, phát hin nhng vn đ mi
 Tìm nhng bt đng
 Nghĩ ngc li nhng quan nim thông thng
 Quan sát nhng vng mc thc t
 Lng nghe li kêu ca phàn nàn
 Cm hng: nhng câu hi bt cht xut hin khi quan sát s kin nào đó.
II. Các phng pháp gii quyt vn đ - bài toán phát minh, sáng ch
1. Vepol
“Bt c h thng k thut nào cũng có ít nht 2 thành phn vt cht tác đng

tng hỗ và mt loi trng hay năng lng”.
Có v
ấ
n đ
ề

Có nghiên c
ứ
u

Không có

nghiên cứu
n
ả
y sinh v
ấ
n
đề khác
Không có

v
ấ
n đ
ề

Nghiên c
ứ
u
theo một

hướng khác
Không có v
ấn
đề
Không có
nghiên cứu
Gi
ả

v
ấ
n đ
ề

Bài Tiểu Luận
:
Phương Pháp Nghiên Cứu Khoa Học Trong Tin Học


HV: Nguy
ễn Siêu Đẳng
Trang 10

T đó có mt thut ng v tam giác k thut gi là tam giác Vepol.Vepol là mô
hình h thng k thut.vepol đa ra ct ch đ phn ánh mt tính cht vt cht ca
h thng nhng là ch yu nht vi bài toán đã cho. Ví d xét bài toán nâng cao tc đ
tàu phá băng thì băng đóng vai trò vt phm, tàu phá băng đóng vai trò công c, và
trng c lc đc vào tàu đ tác đng tng h vi băng.
Vic phân loi các chun đ gii quyt các bài toán sáng ch da vào phân tích
vepol. Mô hình Vepol gm 3 yu t:

Mt trng T và trong T có 2 vt cht V1,V2.]






Tuy nhiên, mt h thng ban đu cha hn đã có mt chun Vepol đ 3 yu t
trên, hoc đã đ thì có th phát trin gì thêm trên vepol đó.
Có 5 phng pháp:
 Dng Vepol đy đ
 Chuyn sang Fepol
 Phá vỡ Vepol
 Xích vepol
 Liên trng
2. 40 nguyên tc sáng to
Nhà khoa hc Atshuler trong sut quá trình làm vic ca mình đã đa ra mt h
thng các nguyên tc sáng to. Nó cung cp h thng các cách xem xét s vt; tăng
tính nhanh nhy ca vic tip thu và đánh giá giá tr ca thông tin; đa ra và la chn
các cách tip cn thích hp đ gii quyt vn đ. H thng các nguyên tc sáng to
còn giúp cho chúng ta xây dng đc tác phong, suy nghĩ và làm vic mt cách khoa
hc, sáng to; góp phn xây dng t duy bin chng. Di đây xin đc ln lt
đim qua 40 nguyên tc đó:
 Nguyên tc phân nh
T

V1
V2
Bài Tiểu Luận
:

Phương Pháp Nghiên Cứu Khoa Học Trong Tin Học


HV: Nguy
ễn Siêu Đẳng
Trang 11

 Chia đi tng thành các phn đc lp.
 Làm đi tng tr nên tháo lp đc.
 Tăng mc đ phân nh đi tng.
 Nguyên tc “tách khi”
 Tách phn gây “phin phc hay ngc li tách phn duy nht “cn thit” ra
khi đi tng.
 Nguyên tc phm cht cc b
 Chuyn đi tng (hay môi trng bên ngoài, tác đng bên ngoài) có cu
trúc đng nht thành không đng nht.
 Các phn khác nhau ca đi tng phi có các chc năng khác nhau.
 Mi phn ca đi tng phi  trong nhng điu kin thích hp nht đi
vi công vic.
 Nguyên tc phn (bt) đi xng
 Chuyn đi tng có hình dng đi xng thành không đi xng (nói chung
gim bc đi xng).
 Nguyên tc kt hp
 Kt hp các đi tng đng nht hoc các đi tng dùng cho các hot
đng k cn.
 Kt hp v mt thi gian các hot đng đng nht hoc k cn.
 Nguyên tc vn năng
 Đi tng thc hin mt s chc năng khác nhau, do đó không cn s tham
gia ca các đi tng khác.
 Nguyên tc “cha trong”

 Mt đi tng đc đt bên trong đi tng khác và bn thân nó li cha
đi tng th ba…
 Mt đi tng chuyn đng xuyên sut bên trong đi tng khác.
 Nguyên tc phn trng lng
Bài Tiểu Luận
:
Phương Pháp Nghiên Cứu Khoa Học Trong Tin Học


HV: Nguy
ễn Siêu Đẳng
Trang 12

 Bù tr trng lng ca đi tng bng cách gn nó vi các đi tng khác,
có lc nâng.
 Bù tr trng lng ca đi tng bng cách tng tác vi môi trng nh
s dng các lc thy đng, khí đng …
 Nguyên tc gây ng sut s b
 Gây ng sut trc đi vi đi tng đ chng li ng sut không cho
phép hoc không mong mun khi đi tng làm vic (hoc gây ng sut
trc đ khi làm vic s dùng ng súât ngc li).
 Nguyên tc thc hin s b
 Thc hiên trc s thay đi cn có, hoàn toàn hoc tng phn, đi vi đi
tng.
 Cn sp xp đi tng trc, sao cho chúng có th hot đng t v trí
thun li nht, không mt thi gian dch chuyn.
 Nguyên tc d phòng
 Bù đp đ tin cy không ln ca đi tng bng cách chun b trc các
phng tin báo đng, ng cu, an toàn.
 Nguyên tc đng th

 Thay đi điu kin làm vic đ không phi nâng lên hay h xung các đi
tng.
 Nguyên tc đo ngc
 Thay vì hành đng nh yêu cu bài toán, hành đng ngc li (ví d : không
làm nóng mà làm lnh đi tng).
 Làm phn chuyn đng ca đi tng (hay môi trng bên ngoài) thành
đng yên và ngc li phn đng yên thành chuyn đng.
 Nguyên tc cu (tròn) hoá
 Chuyn nhng phn thng ca đi tng thành cong, mt phng thành
mt cu, kt cu hình hp thành kt cu hình cu.
 S dng các con lăn, viên bi, vòng xon.
 Chuyn sang chuyn đng quay, s dng lc ly tâm.
Bài Tiểu Luận
:
Phương Pháp Nghiên Cứu Khoa Học Trong Tin Học


HV: Nguy
ễn Siêu Đẳng
Trang 13

 Nguyên tc linh đng
 Cn thay đi các đc trng ca đi tng hay môi trng bên ngoài sao cho
chúng ti u trong tng giai đon làm vic.
 Phân chia đi tng thành tng phn, có kh năng dch chuyn vi nhau.
 Nguyên tc gii “thiu” hoc “tha”
 Nu nh khó nhn đc 100% hiu qu cn thit, nên nhn ít hn hoc
nhiu hn “mt chút”. Lúc đó bài toán có th tr nên đn gin hn và d
gii hn.
 Nguyên tc chuyn sang chiu khác

 Nhng khó khăn do chuyn đng (hay sp xp) đi tng theo đng (mt
chiu) s đc khc phc nu cho đi tng kh năng di chuyn trên mt
phng (hai chiu), tng t nhng bài toán liên quan đn chuyn đng
(hay sp xp) các đi tng trên mt phng s đc đn gin hóa khi
chuyn sang không gian (ba chiu).
 Chuyn các đi tng có kt cu mt tng thành nhiu tng.
 Đt đi tng nm nghiêng.
 S dng mt sau ca din tích cho trc.
 S dng các lung ánh sáng ti din tích bên cnh hoc ti mt sau ca
din tích cho trc.
 Nguyên tc s dng các dao đng c hc
 Làm đi tng dao đng.
 Nu đã có dao đng, tăng tn s dao đng.
 S dng tn s cng hng.
 Thay vì dùng các b rung c hc. dùng các b rung áp đin.
 S dng siêu âm kt hp vi trng đin t.
 Nguyên tc tác đng theo chu kỳ
 Chuyn tác đng liên tc thành tác đng theo chu kỳ (xung).
 Nu đã có tác đng theo chu kỳ, hãy thay đi chu kỳ.
 S dng các khong thi gian gia các xung đ thc hiên tác đng khác.
Bài Tiểu Luận
:
Phương Pháp Nghiên Cứu Khoa Học Trong Tin Học


HV: Nguy
ễn Siêu Đẳng
Trang 14

 Nguyên tc liên tc tác đng có ích

 Thc hiện công viêc mt cách liên tc (tt c các phn ca đi tnng cn
luôn luôn làm vic  ch đ đ ti).
 Khc phc vn hành không ti và trung gian.
 Chuyn chuyn đng tnh tin qua li thành chuyn đng quay.
 Nguyên tc “vt nhanh”
 Vt qua các giai đon có hi hoc nguy him vi vn tc ln.
 Vt nhanh đ có đc hiu ng cn thit.
 Nguyên tc bin hi thành li
 S dng nhng tác nhân có hi (ví d tác đng có hi ca môi trng) đ
thu đc hiu ng có li.
 Khc phc tác nhân có hi bng cách kt hp nó vi tác nhân có hi khác.
 Tăng cng tác nhân có hi đn mc nó không còn có hi na.
 Nguyên tc quan h phn hi
 Thit lp quan h phn hi.
 Nu đã có quan h phn hi, hãy thay đi nó.
 Nguyên tc s dng trung gian
 S dng đi tng trung gian, chuyn tip đ mang, truyn tác đng.
 Tm thi gn đi tng cho trc vi đi tng khác, đ tách ri sau đó.
 Nguyên tc t phc v
 Đi tng phi t phc v bng cách thc hin các thao tác ph tr, sa
cha.
 S dng ph liu, cht thi, năng lng d.
 Nguyên tc sao chép (copy)
 Thay vì s dng nhng cái không đc phép, phc tp, đt tin, không tin
li hoc d v, s dng bn sao.
 Thay th đi tng hay h các đi tng bng bn sao quang hc(nh,
hình v vi các t l cn thit.
Bài Tiểu Luận
:
Phương Pháp Nghiên Cứu Khoa Học Trong Tin Học

HV: Nguy
ễn Siêu Đẳng
Trang 15

 Nu không th s dng bn sao quang hc  vùng biu kin (vùng ánh
sáng nhìn thy đc bng mt thng), chuyn sang s dng các bn sao
hng ngoi hoc t ngoi.
 Nguyên tc “r” thay cho “đt”
 Thay đi tng đt tin bng b các đi tng r có cht lng kém hn
(ví d nh tui th).
 Thay th s đ c hc
 Thay th s đ c hc bng đin, quang, nhit, âm hoc mùi v.
 S dng din trng, t trng và đin t trng trong tng tác vi đi
tng.
 Chuyn các trng đng yên sang chuyn đng, các trng c đnh sang
thay đi theo thi gian, các trng đng nht sang có cu trúc nht đnh.
 S dng các trng kt hp vi các ht st t.
 S dng các kt cu khí và lng
 Thay cho các phn ca đi tng  th rn, s dng các cht khí và lng;
np khí, np cht lng, đm không khí, thy tĩnh, thy phn lc.
 S dng v dẻo và màng mng
 S dng các v dẻo và màng mng thay cho các kt cu khi.
 Cách ly đi tng vi môi trng bên ngoài bng các v dẻo và màng mng.
 S dng các vt liu nhiu l
 Làm đi tng có nhiu l hoc s dng thêm nhng chi tit nhiu l
(ming đm, tm ph,…).
 Nu đi tng đã có nhiu l, s b tm nó bng cht nào đó.
 Nguyên tc thay đi màu sc

 Thay đi màu sc ca đi tng hay môi trng bên ngoài.
 Thay đi đ trong sut ca đi tng hay mi trng bên ngoài.
 Đ có th quan sát đc nhng đi tng hoc nhng quá trình, s dng
các cht ph gia màu, huỳnh quang.
 Nu các cht ph gia đó đã đc s dng, dùng các nguyên t đánh du.
Bài Tiểu Luận
:
Phương Pháp Nghiên Cứu Khoa Học Trong Tin Học


HV: Nguy
ễn Siêu Đẳng
Trang 16

 S dng các hình v, ký hiu thích hp.
 Nguyên tc đng nht
 Nhng đi tng tng tác vi đi tng cho trc, phi đc làm t cùng
mt vt liu (hoc t vt liu gn v các tính cht) vi vt liu ch to
đi tng cho trc.
 Nguyên tc phân hy hoc tái sinh các phn
 Phn đi tng đã hoàn thành nhiêm v hoc tr nên không cn thit phi
t phân hy (hòa tan, bay hi,…) hoc phi bin dng.
 Các phn mt mát ca đi tng phi đc phc hi trc tip trong quá
trình làm vic.
 Thay đi các thông s hoá lý ca đi tng
 Thay đi trng thái đi tng.
 Thay đi nng đ hay đ đm đc.
 Thay đi d do.
 Thay đi nhit đ, th tích.
 S dng chuyn pha

 S dng các hin tng ny sinh, trong các quá trình chuyn pha nh thay
đi th tích, ta hay hp thu nhit lng …
 S dng s n nhit
 S dng s n (hay co) nhit ca các vt liu.
 Nu đã dùng s n nhit, s dng vi vt liu có các h s n nhit khác
nhau.
 S dng các cht ôxy hóa mnh
 Thay không khí thng bng không khí giàu ôxy.
 Thay không khí giàu ôxy bng chính ôxy.
 Dùng các bc x iôn hóa tác đng lên không khí hoc ôxy.
 Thay ôxy giàu iôn (hoc ôxy b ion hóa) bng chính ôxy.
 Thay đi đ tr
Bài Tiểu Luận
:
Phương Pháp Nghiên Cứu Khoa Học Trong Tin Học


HV: Nguy
ễn Siêu Đẳng
Trang 17

 Thay môi trng thông thng bng môi trng trung hòa.
 Đa thêm vào đi tng các phn, các cht, ph gia trung hòa.
 Thc hin quá trình trong chân không.
 S dng các vt liu hp thành (composite)
 Chuyn t các vt liu đng nht sang s dng nhng vt liu hp thành
(composite), Hay nói chung s dng các loi vt liu mi.
III. Các phng pháp gii quyt vn đ - bài toán trong tin hc
1. Phng pháp trc tip
 Đc đim ca cách gii quyt vn đ này là đu xác đnh đc trc tip li

gii thông qua mt th thc tính toán (cng thc, h thc, đnh lut…) hoc
qua cách bc căn bn đ có đc li gii. Đi vi phng pháp này, vic gii
quyt vn đ trên máy tính ch là thao tác lp trình hay ch là s chuyn đi
t ngôn ng bên ngoài sang ngôn ng s dng trong máy tính. Tìm hiu phng
này chính là tìm hiu phng pháp lp trình trên máy tính.
 Đ thc hin tt phng pháp trc tip ta nên áp dng các nguyên lý sau

(a) Nguyên lý 1: Chuyn đi d liu ca bài toán thành d liu ca chng
trình, có nghĩa là “D liu ca bài toán s đoc biu din di dng các
bin ca chng trình thông qua các quy tc xác đnh ca ngôn ng lp
trình c th”.
Mt s quy tc cn tuân th:
 Ý nghĩa ca bin ch đc hiu bi con ngi.
 Mi bin trong chng trình cn đc khai báo trc khi s dng.
 Tên bin cn gi nh và thng nht nh: Tên bin phi liên quan
đn ý nghĩa, tên bin phi có tin t cho bit kiu bin, vit hoa
mi ch cái đu, vit tt tên bin, đng đt tên bin quá dài …

(b) Nguyên lý 2: Chuyn đi quá trình tính toán ca bài toán thành các cu
trúc ca chng trình, có nghĩa là “mi quá trình tính toán đu có th mô
Bài Tiểu Luận
:
Phương Pháp Nghiên Cứu Khoa Học Trong Tin Học


HV: Nguy
ễn Siêu Đẳng
Trang 18

t và thc hin da trên ba cu trúc c bn: Cu trúc tun t, cu trúc r

nhánh và cu trúc lp”.
 Dùng bin trung gian cho hp lý, đng quá lm dng bin trung
gian.

(c) Nguyên lý 3: Biu din các tính toán chính xác, nghĩa là “Chng trình tính
toán theo các biu thc chính xác không đng nht vi quá trình tính toán
chính xác v mt hình thc”.
Mt s quy tc cn tuân th:
 So sánh bng nên dùng |a-b|<
 Quá trình ti u tính toán biu thc ca ngôn ng có th làm nh
hng đn kt qu tính toán.

(d) Nguyên lý 4: Biu din các tính toán gn đúng bng phng pháp lp, có
nghĩa là: ”Mi quá trình tính toán gn đúng đu da trên cu trúc lp vi
tham s xác đnh”.
Mt s quy tc cn lu ý:
 Biu thc lp cha chc là công thc lp ti u trong máy tính.
 Thay th các cu trúc lp xác đnh không tng minh bng cu
trúc lặp không xác đnh. Đng thay đi bin đm trong vòng lp
xác đnh.
 Tránh dùng các điu kin r nhánh không điu kin (Goto) mt
cách không cn thit.
 Đng tính li các hng s trong mt vòng lp.

(e) Nguyên lý 5: Phân chia bài toán thành các bài toán nh hn, có nghĩa là:
”Mi vn đ bài toán đu có th gii quyt bng cách phân chia thành
nhng bài toán nh hn”.
Mt s quy tc:
 Dùng chng trình con: Hàm, th tc đ chia nh chng trình.
Bài Tiểu Luận

:
Phương Pháp Nghiên Cứu Khoa Học Trong Tin Học


HV: Nguy
ễn Siêu Đẳng
Trang 19


(f) Nguyên lý 6: Biu din các bài toán không tng minh bng phng pháp
đ quy, có nghĩa là: “Quá trình đ quy trong máy tính không đn gin nh
các biu thc quy np ca toán hc”.
Mt s quy tc:
 Kh đ quy: Chuyn tham s đ quy thành bin đm ca vòng lp.
 Khđ quy: Ch đa vào stack nhng tham s có ý nghĩa trong quá
trình đ quy.
2. Phng pháp gián tip
 Phng pháp này đc áp dng khi cha tìm ra li gii chính xác ca vn đ.
 Đây cũng chính là cách tip cn ch yu ca loài ngi t xa đn nay. Điu
khác hôm nay là chúng ta đa ra nhng gii pháp đc trng ca máy tính.Tt
nhiên mt li gii trc tip bao gi cũng tt hn.
 Mt li gii trc tip bao gi cũng tt hn, nhng không phi lúc nào cũng có.
 Các phng pháp gián tip
(a) Phng pháp th - sai
Khi xây dng bài toán theo phng pháp th - sai, ngi ta thng
da vào 3 nguyên lý chính sau:
 Nguyên lý vét cn: Đây là nguyên lý đn gin nht, lit kê tt c
trng hp có th xy ra.
 Nguyên lý ngu nhiên: Da vào vic th mt trng hp đc ly
ra ngu nhiên. Kh năng tìm ra li gii đúng ph thuc rt nhiu

vào s la chn này.
 Nguyên lý mê cung: Nguyên lý này đc áp dng khi ta không th
bit chính xác đc “hình dnh ca li gii” mà phi xây dng li
gii tng bc mt ging nh tìm đng trong mê cung.
Ngoài ra đ thc hin tt phng th - sai ta nên áp dng các nguyên
tc sau:
Bài Tiểu Luận
:
Phương Pháp Nghiên Cứu Khoa Học Trong Tin Học


HV: Nguy
ễn Siêu Đẳng
Trang 20

 Nguyên lý vét cn toàn b: Mun tìm đc cây kim trong đng
rm, hãy ln lt rút tng cng rm cho đn khi rút đc cây kim.
 Nguyên lý mt li: Li bt cá ch có th bt đc nhng con cá
to hn mt li.
 Nguyên lý gim đ phc tp ca th và sai: Thu hp trng hp
trc và trong khi duyt, đng thời đn gin hoá ti đa điu kin
chp nhn mt trng hp.
 Nguyên lý thu gn không gian tìm kim: Lai b trng hp hay
nhóm các trng hp chc chn không dn ti li gii.
 Nguyên lý đánh giá nhánh cn: Nhánh có cha qu phi nng hn
trng lng ca qu.

Bài Tiểu Luận
:
Phương Pháp Nghiên Cứu Khoa Học Trong Tin Học

HV
: Nguy
ễ
n Siêu Đẳng


Trang
21


(b) Phng pháp Heuristic
Phng thc th - sai khi gii quyt vn đ thng dùng s lng
phép th rt ln, thi gian có đc kt qu thng khá lâu, đôi khi
không th chp nhn đc. Phng pháp Heuristic đn gin và gn
gi vi suy nghĩ ca con ngi. Cho ra đc nhng li gii đúng trong
đa s các trng hp áp dng. Các thut gii heuristic đc xây dng
trên mt s nguyên lý rt đn gin nh “vét cn thông minh”, “ti u
Bài Tiểu Luận
:
Phương Pháp Nghiên Cứu Khoa Học Trong Tin Học


HV: Nguy
ễn Siêu Đẳng
Trang 22

cc b”, “hng đích”,”sp th t”… Đây là mt s thut gii khá thú
v và có nhiu ng dng trong thc tin.

Đ thc hin tt phng pháp Heuristic, chúng ta nên áp dng các
nguyên lý sau:
 Nguyên lý leo núi: Mun leo lên đnh thì bc sau phi “cao hn”
bc trc.
 Nguyên lý chung: Chn hng đi trin vng nht trong s nhng
hng đi đã bit.
(c) - Phng pháp trí tu nhân to
Phng pháp th - sai và Heuristic, nói chung đu da trên đim c
bn là dùng trí thông minh ca con ngi đ gii bài toán, máy tính
ch đóng vai trò thc thi mà thôi. Còn các phng pháp trí tu nhân
to li da trên trí thông minh ca máy tính. Trong nhng phng
pháp này, ngi ta phi đa vào máy trí thông minh nhân to giúp
máy bt trc mt phn kh năng suy lun nh con ngi. T đó, khi
gp mt vn đ, máy tính s da trên nhng điu mà nó đã “hc“đ
t đa ra phng án gii quyt vn đ.
Trong lĩnh vc “máy hc “, các hình thc hc có th chia ra nh sau:
 Hc vt
 Hc bng cách ch dn
 Hc bng qui np
 Hc bng tng t
 Hc da trên gii thích
 Hc da trên tình hung
 Khám phá hay hc không giám sát

Các k thut thng đc áp dng trong “máy hc” là:
 Khai khoáng d liu
 Mng nron
 Thut gii di truyn
 …

Bài Tiểu Luận
:
Phương Pháp Nghiên Cứu Khoa Học Trong Tin Học


HV: Nguy
ễn Siêu Đẳng
Trang 23

PHN III. ÁP DNG 40 NGUYÊN TC SÁNG TO TRONG
GIA CÔNG LĨNH VC CNTT


Vic ng dng các nguyên tc sáng to đ ci tin cht lng sn phm, đa
dng hoá các dch v, xác đnh s đi mi, sáng tođ phát trin các ng dng
CNTT. Trong lĩnh vc gia công ngành CNTT cn áp dng các nguyên tc sáng to nhm
xây dng mô hình kinh doanh mi. Sau đây là 40 nguyên tc sáng to đc áp dng
trong công ngh phn mm và gia công trong ngành CNTT:
1. Áp dng 40 nguyên tc sáng to trong công ngh phn mm
 Nguyên tc phân nh
 Lp trình hng đi tng (Objected oriented programming).
 Tái s dng các mô-đun chng trình (Reusable modules).
 Các dch v Web (Web services).
 Nhân ca HĐH Linux (ModularLinux kernel).
 Mng liên kt các h điu hành (Network the operating system).
 Gii pháp ngun m (Non-proprietary solutions).
 Nguyên tc “tách khi”
 Các dch v Web (Web services).
 Corba.
 Nguyên tc phm cht cc b

 Phn riêng r cn hiu qu thi gian chy so vi các b phn cn kh
năng s dng (Separate parts that need runtime efficiency vs. parts that
need usability).
 Giao din ngi dùng GUI không tích hp vào nhân ca HĐH (Do not put
GUI hooks into kernel).
 Nguyên tc phn (bt) đi xng
 Điu khin, sdng máy tính t xa vi X Windows system hayVNC.
 Nguyên tc kt hp
 ng dng tính toán li vi quy mô x lý d liu quy mô ln (Grid
computing).
Bài Tiểu Luận
:
Phương Pháp Nghiên Cứu Khoa Học Trong Tin Học


HV: Nguy
ễn Siêu Đẳng
Trang 24

 Tăng công sut x lý và dung sai li vi k thut nhóm các máy ch
riêng bit đ cùng hot đng x lý, tính toán (Clustering).
 Nguyên tc vn năng
 Máy tính ln thc hin nhiu chng năng (Mainframes).
 Thng mi đin t (One-click shopping).
 Nguyên tc “cha trong”
 Phn mn đóng gói (Software encapsulation).
 Phn mm Máy o (VMWare).
 HĐH có ch đ cho ngi dùng ca Linux(User mode Linux).
 Nguyên tc phn trng lng
 Vit b n màn hình cho máy tính ln (Write screen scapers for

mainframes).
 Vit giao din chính đóng gói chc năng phc tp (Write a facade
encapsulating complicated functionality).
 Nguyên tc gây ng sut s b
 Kim tra lu lng truyn thông mng (Traffic testing).
 Kim tra vic dùng b nh chính ca máy tính(Memory usage testing).
 Nguyên tc thc hin s b
 S dng khung mu công vic đ gim ti nhng công đon không cn
thit, tăng hiu qu (Use of unit testing frameworks to reduce IT
overloads).
 Nguyên tc d phòng
 Qun lý sao lu d liu hay Hệ Điều Hành (Backup managers).
 Dùng k thut dung sai li cho d liu hay Hệ Điều Hành (Redundancy
and fail over mechanisms).
 Nguyên tc đng th
 Mng máy tính ngang hàng (Peer-to-peer networking).
 Nguyên tc đo ngc
 Dependency injection design pattern.
 Nguyên tc cu (tròn) hoá