Luận văn thạc sỹ - Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các trường trung học cơ sở huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (865.8 KB, 134 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC
----------
NGUYỄN VĂN HUỆ
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI
CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN BÌNH GIANG, TỈNH HẢI DƯƠNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
HÀ NỘI - 2022
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC
----------
NGUYỄN VĂN HUỆ
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI
CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN BÌNH GIANG, TỈNH HẢI DƯƠNG
Ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 8.14.01.14
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS.TS TRẦN HỮU HOAN
HÀ NỘI - 2022
i
LỜI CẢM ƠN
Với lòng biết ơn chân thành và sâu sắc, tác giả xin trân trọng cảm ơn Ban
giám đốc, đội ngũ cán bộ, giảng viên, nhân viên của Học viện đã hết lịng tận tình
giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu.
Tác giả xin bày tỏ sự kính trọng và lịng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Trần
Hữu Hoan, người hướng dẫn khoa học đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn và tạo điều
kiện để tác giả hoàn thành luận văn.
Tác giả cũng xin bày tỏ lòng biết ơn đến Ban giám hiệu, giáo viên, nhân
viên các trường THCS huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương, gia đình và bạn bè
đồng nghiệp đã tạo điều kiện thuận lợi để tơi hồn thành luận văn này.
Do điều kiện thời gian và năng lực nghiên cứu còn hạn chế, luận văn khơng
tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong nhận được sự đóng góp của các nhà
khoa học và bạn đọc để luận văn được hoàn thiện hơn.
Trân trọng!
Tác giả
Nguyễn Văn Huệ
ii
LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan, những gì mà tơi trình bày trong luận văn là do sự tìm hiểu
và nghiên cứu của bản thân trong suốt quá trình học tập và công tác. Mọi kết quả
nghiên cứu cũng như ý tưởng của các tác giả khác nếu có đều được trích dẫn nguồn
gốc cụ thể.
Luận văn này cho đến nay chưa được bảo vệ tại bất kỳ một hội đồng bảo vệ
luận văn Thạc sĩ nào.
Tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm về những gì mà tơi đã cam đoan ở
trên đây.
Tác giả
Nguyễn Văn Huệ
iii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt
Chữ viết đầy đủ
BGH
BD
BD HSG
CBQL
CSVC
CMHS
ĐTB
GD&ĐT
GV
HSG
THCS
TCM
TTCM
Ban giám hiệu
Bồi dưỡng
Bồi dưỡng học sinh giỏi
Cán bộ quản lý
Cơ sở vật chất
Cha mẹ học sinh
Điểm trung bình
Giáo dục - Đào tạo
Giáo viên
Học sinh giỏi
Trung học cơ sở
Tổ chuyên môn
Tổ trưởng chuyên môn
NXB
UBND
Nhà xuất bản
Ủy ban nhân dân
iv
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN.............................................................................................................................................. I
LỜI CAM ĐOAN......................................................................................................................................... II
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.......................................................................................................................... III
MỤC LỤC................................................................................................................................................. IV
DANH MỤC BẢNG.................................................................................................................................. VII
DANH MỤC BIỂU ĐỒ.............................................................................................................................. VIII
MỞ ĐẦU................................................................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài.............................................................................................
2. Mục đích nghiên cứu.......................................................................................
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu................................................................
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI TRƯỜNG TRUNG HỌC
CƠ SỞ...................................................................................................................................................... 8
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề......................................................................
1.1.1. Các nghiên cứu về hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường phổ thông..................................8
1.1.2. Nghiên cứu về quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học cơ sở....................9
1.1.3. Nhận xét các nghiên cứu và xác định nội dung nghiên của luận văn............................................11
1.2. Khái niệm cơ bản của đề tài.......................................................................
1.2.1. Quản lý...........................................................................................................................................12
1.2.2. Quản lý nhà trường.......................................................................................................................12
1.2.3. Bồi dưỡng, hoạt động bồi dưỡng..................................................................................................12
1.2.4. Học sinh giỏi...................................................................................................................................12
1.2.5. Hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi...............................................................................................13
1.2.6. Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học cơ sở.........................................14
1.3. Hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học cơ sở.................
1.3.1. Mục tiêu của hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học cơ sở................................15
1.3.2. Nội dung chương trình hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học cơ sở.................15
1.3.3. Phương pháp tổ chức hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học cơ sở..................17
1.3.4. Hình thức tổ chức hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi THCS.........................................................18
1.3.5. Điều kiện đảm bảo tổ chức hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học cơ sở..........19
1.4. Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học cơ
sở.........................................................................................................................
1.4.1. Quản lý kế hoạch bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học cơ sở...........................................20
1.4.2. Quản lý biên soạn chuyên đề tài liệu để bồi dưỡng học sinh giỏi.................................................22
1.4.3. Quản lý hoạt động dạy bồi dưỡng học sinh giỏi............................................................................23
1.4.4. Quản lý hoạt động học tập của học sinh giỏi................................................................................24
1.4.5. Quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh giỏi.......................................................24
1.4.6. Quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên tham gia bồi dưỡng học sinh
giỏi...........................................................................................................................................................25
1.4.7. Quản lý điều kiện phục vụ bồi dưỡng học sinh giỏi.......................................................................26
1.5. Các yếu tố có tác động đến quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh
giỏi trường trung học cơ sở...............................................................................
1.5.1. Các chính sách của Ngành về bồi dưỡng học sinh giỏi đối với trường..........................................27
Quan điểm chỉ đạo, định hướng của nhà nước về giáo dục và đào tạo chỉ rõ cần phải tập trung ưu tiên
phát triển giáo dục, trong đó quan tâm chăm lo đến đào tạo nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chỉ
v
thị năm học hằng năm cũng nhấn mạnh đến việc tăng cường bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học
sinh yếu, đảm bảo cho HS phát triển theo định hướng phát triển năng lực. Những cơ sở đó cho thấy
sự quan tâm của các cấp, các ngành đối với HS giỏi, HS có năng khiếu, việc bồi dưỡng thường xuyên
HSG là nhiệm vụ được ưu tiên hàng đầu trong công tác quản lý của người Hiệu trưởng, của nhà nước
và ngành giáo dục...................................................................................................................................27
1.5.2. Tình hình phát triển kinh tế xã hội, truyền thống hiếu học của địa phương.................................27
1.5.3. Nhận thức và năng lực quản lý của CBQL nhà trường..................................................................28
1.5.4. Nhận thức và năng lực chuyên môn nghiệp vụ của giáo viên.......................................................28
1.5.5. Chất lượng học sinh và chất lượng tuyển sinh đầu vào................................................................28
1.5.6. Cơ sở vật chất và thiết bị dạy học bồi dưỡng học sinh giỏi...........................................................29
1.5.7. Sự ủng hộ của cha mẹ học sinh và cộng đồng xã hội....................................................................29
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1............................................................................................................................. 30
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC
CƠ SỞ HUYỆN BÌNH GIANG, TỈNH HẢI DƯƠNG........................................................................................ 31
2.1. Khái qt tình hình kinh tế - xã hội, giáo dục và đào tạo huyện
Bình Giang, tỉnh Hải Dương.............................................................................
2.1.1. Tình hình kinh tế - xã hội huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.......................................................31
2.1.2. Tình hình giáo dục trung học cơ sở huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.......................................32
2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng.......................................................................
2.2.1. Mục đích khảo sát..........................................................................................................................35
2.2.2. Nội dung khảo sát..........................................................................................................................35
2.2.3. Phương pháp khảo sát..................................................................................................................36
2.2.4. Thang đánh giá và mẫu khảo sát..................................................................................................37
2.2.5. Xử lý kết quả khảo sát....................................................................................................................37
2.3. Thực trạng hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các trường trung học
cơ sở huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương........................................................
2.3.1. Thực trạng thực hiện mục tiêu hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các trường trung học cơ sở. 38
2.3.2. Thực trạng thực hiện nội dung chương trình bồi dưỡng học sinh giỏi các trường trung học cơ sở
.................................................................................................................................................................40
2.3.3. Thực trạng thực hiện phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi các trường trung học cơ sở...........43
2.3.4. Thực trạng thực hiện hình thức bồi dưỡng học sinh giỏi các trường trung học cơ sở..................44
2.3.5. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các trường trung học cơ sở..46
2.3.6. Thực trạng đảm bảo điều kiện bồi dưỡng học sinh giỏi các trường trung học cơ sở...................48
2.3.7. Đánh giá chung về thực trạng bồi dưỡng học sinh giỏi các trường trung học cơ sở....................49
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường
trung học cơ sở huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.......................................
2.4.1. Thực trạng quản lý kế hoạch bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học cơ sở.........................52
2.4.2. Thực trạng quản lý biên soạn chuyên đề tài liệu để bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường trung
học cơ sở..................................................................................................................................................54
2.4.3. Thực trạng quản lý hoạt động dạy bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường trung học cơ sở..........57
2.4.4. Thực trạng quản lý hoạt động học tập của học sinh giỏi ở các trường trung học cơ sở...............59
2.4.5. Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh giỏi ở các trường
trung học cơ sở........................................................................................................................................60
2.4.6. Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên tham gia bồi
dưỡng học sinh giỏi ở các trường trung học cơ sở..................................................................................61
2.4.7. Thực trạng quản lý điều kiện phục vụ hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các trường trung học
cơ sở.........................................................................................................................................................63
2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng
học sinh giỏi các trường trung học cơ sở huyện Bình Giang, tỉnh Hải
Dương.................................................................................................................
vi
2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng học
sinh giỏi các trường trung học cơ sở huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương
.............................................................................................................................
2.6.1. Những kết quả đạt được...............................................................................................................68
2.6.2. Những tồn tại, hạn chế..................................................................................................................69
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2............................................................................................................................. 71
CHƯƠNG 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ
SỞ HUYỆN BÌNH GIANG, TỈNH HẢI DƯƠNG............................................................................................. 72
3.1. Nguyên tắc xây dựng biện pháp.................................................................
3.1.1. Đảm bảo tính mục tiêu..................................................................................................................72
3.1.2. Đảm bảo tính hệ thống..................................................................................................................72
3.1.3. Đảm bảo tính khả thi.....................................................................................................................72
3.1.4. Đảm bảo tính đồng bộ...................................................................................................................73
3.2. Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các trường
trung học cơ sở huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.......................................
3.2.1. Tổ chức quán triệt nhận thức cho CBQL, GV các trường trung học cơ sở về ý nghĩa và tầm quan
trọng của hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi.........................................................................................73
3.2.2. Quản lý xây dựng và thực hiện kế hoạch bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường trung học cơ sở
theo năm học...........................................................................................................................................78
3.2.3. Chỉ đạo giáo viên thiết kế nội dung và tổ chức bồi dưỡng học sinh giỏi theo định hướng phát
triển năng lực học sinh............................................................................................................................84
3.2.4. Chỉ đạo giáo viên tham gia bồi dưỡng thực hiện đổi mới hình thức, phương pháp bồi dưỡng học
sinh giỏi....................................................................................................................................................86
3.2.4.1. Mục tiêu của biện pháp..............................................................................................................86
3.2.5. Tổ chức bồi dưỡng năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên tham gia bồi dưỡng
học sinh giỏi.............................................................................................................................................89
3.2.6. Tổ chức đổi mới kiểm tra, đánh giá kết hợp với thi đua, khen thưởng trong hoạt động bồi dưỡng
học sinh giỏi các trường trung học cơ sở huyện Bình Giang...................................................................90
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp................................................................
3.3.1. Vị trí từng biện pháp trong hệ thống các biện pháp.....................................................................93
3.3.2. Mối quan hệ giữa các biện pháp...................................................................................................94
3.4. Khảo nghiệm mức độ nhận thức về tính cần thiết và tính khả thi
của các biện pháp đề xuất trong luận văn........................................................
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm..................................................................................................................94
3.4.2. Nội dung khảo nghiệm...................................................................................................................94
3.4.3. Đối tượng khảo nghiệm.................................................................................................................95
3.4.4. Kết quả khảo nghiệm mức độ nhận thức về tính cần thiết và khả thi của các biện pháp quản lý
hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các trường THCS huyện Bình Giang.................................................95
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3........................................................................................................................... 102
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ................................................................................................................. 103
1. Kết luận........................................................................................................
2. Khuyến nghị.................................................................................................
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................................... 107
PHỤ LỤC
vii
DANH MỤC BẢNG
BẢNG 2.1. QUY MÔ TRƯỜNG LỚP Ở TRƯỜNG THCS HUYỆN BÌNH GIANG................................................32
BẢNG 2.2. KẾT QUẢ ĐÁNH GIÁ HỌC LỰC TỪ NĂM HỌC 2017 - 2018 ĐẾN NĂM HỌC 2021-2022................33
(NGUỒN: PHỊNG GD&ĐT HUYỆN BÌNH GIANG, TỈNH HẢI DƯƠNG, NĂM 2022).......................................33
BẢNG 2.3. KẾT QUẢ ĐÁNH GIÁ HẠNH KIỂM TỪ NĂM HỌC 2017 - 2018 ĐẾN NĂM HỌC 2021-2022...........34
(NGUỒN: PHÒNG GD&ĐT HUYỆN BÌNH GIANG, TỈNH HẢI DƯƠNG, NĂM 2022).......................................34
BẢNG 2.4. CHẤT LƯỢNG TỐT NGHIỆP THCS TỒN HUYỆN........................................................................34
(NGUỒN: PHỊNG GD&ĐT HUYỆN BÌNH GIANG, TỈNH HẢI DƯƠNG, NĂM 2022).......................................34
BẢNG 2.5. KẾT QUẢ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH TỪ NĂM HỌC 2017-2018 ĐẾN NĂM HỌC 2021-2022....35
BẢNG 2.6. THANG ĐÁNH GIÁ.................................................................................................................. 37
BẢNG 2.7. MẪU KHẢO SÁT TẠI 7 TRƯỜNG THCS HUYỆN BÌNH GIANG, TỈNH HẢI DƯƠNG.........................37
BẢNG 2.8. KẾT QUẢ THỰC HIỆN MỤC TIÊU HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI CÁC TRƯỜNG TRUNG
HỌC CƠ SỞ HUYỆN BÌNH GIANG............................................................................................................. 38
BẢNG 2.9. ĐÁNH GIÁ CỦA CBQL, GV VỀ THỰC HIỆN NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH BỒI DƯỠNG HỌC SINH
GIỎI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ................................................................................................... 40
BẢNG 2.10. ĐÁNH GIÁ CỦA CBQL, GV VỀ PHƯƠNG PHÁP BỒI DƯỠNG HS GIỎI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC
CƠ SỞ..................................................................................................................................................... 43
BẢNG 2.11. ĐÁNH GIÁ CỦA CBQL, GV VỀ HÌNH THỨC BỒI DƯỠNG HS GIỎI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ
SỞ.......................................................................................................................................................... 44
BẢNG 2.12. ĐÁNH GIÁ CỦA CBQL, GV VỀ KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ BỒI DƯỠNG HS GIỎI CÁC TRƯỜNG TRUNG
HỌC CƠ SỞ............................................................................................................................................. 46
BẢNG 2.13. ĐÁNH GIÁ CỦA CBQL, GV VỀ ĐẢM BẢO ĐIỀU KIỆN BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI CÁC TRƯỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ................................................................................................................................. 48
BẢNG 2.14. THỰC TRẠNG THUẬN LỢI TRONG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI..............................................49
CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ.......................................................................................................... 49
BẢNG 2.15. THỰC TRẠNG THỰC TRẠNG KHÓ KHĂN TRONG BỒI DƯỠNG.................................................50
HỌC SINH GIỎI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ...................................................................................50
BẢNG 2.16. ĐÁNH GIÁ CỦA CBQL, GV VỀ QUẢN LÝ KẾ HOẠCH BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI CÁC TRƯỜNG
THCS....................................................................................................................................................... 52
BẢNG 2.17. ĐÁNH GIÁ CỦA CBQL, GV VỀ QUẢN LÝ BIÊN SOẠN CHUYÊN ĐỀ TÀI LIỆU ĐỂ BỒI DƯỠNG HỌC
SINH GIỎI Ở CÁC TRƯỜNG THCS............................................................................................................. 54
BẢNG 2.18. ĐÁNH GIÁ CỦA CBQL, GV VỀ THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY BỒI DƯỠNG HỌC SINH
GIỎI Ở CÁC THCS..................................................................................................................................... 57
BẢNG 2.19. ĐÁNH GIÁ CỦA CBQL, GV VỀ THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA HỌC SINH
GIỎI Ở CÁC TRƯỜNG THCS...................................................................................................................... 59
BẢNG 2.20. ĐÁNH GIÁ CỦA CBQL, GV VỀ THỰC TRẠNG QUẢN LÝ KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG BỒI
DƯỠNG HỌC SINH GIỎI CÁC TRƯỜNG THCS............................................................................................ 60
BẢNG 2.21. ĐÁNH GIÁ CỦA CBQL, GV VỀ THỰC TRẠNG QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC CHUYÊN MÔN,
NGHIỆP VỤ CHO GIÁO VIÊN THAM GIA BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI Ở CÁC TRƯỜNG THCS......................61
viii
BẢNG 2.22. ĐÁNH GIÁ CỦA CBQL, GV VỀ QUẢN LÝ ĐIỀU KIỆN PHỤC VỤ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HỌC
SINH GIỎI BẬC THCS................................................................................................................................ 63
BẢNG 2.23. ĐÁNH GIÁ CỦA CBQL, GV VỀ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI
DƯỠNG HỌC SINH GIỎI CÁC TRƯỜNG THCS............................................................................................ 64
BẢNG 2.24. TỔNG HỢP KẾT QUẢ KHẢO SÁT THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH
GIỎI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN BÌNH GIANG, TỈNH HẢI DƯƠNG.......................................66
BẢNG 3.1. KẾT QUẢ ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ CẦN THIẾT CỦA 6 BIỆN PHÁP.....................................................95
BẢNG 3.2. KẾT QUẢ ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ KHẢ THI CỦA 6 BIỆN PHÁP........................................................98
BẢNG 3.3. SỰ TƯƠNG QUAN TÍNH CẦN THIẾT VÀ KHẢ THI CỦA CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI
DƯỠNG HỌC SINH GIỎI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN BÌNH GIANG.....................................100
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
BIỂU ĐỒ 3.1. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI CÁC
TRƯỜNG THCS HUYỆN BÌNH GIANG........................................................................................................ 94
BIỂU ĐỒ 3.2. KẾT QUẢ ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ CẦN THIẾT CỦA 6 BIỆN PHÁP.................................................97
BIỂU ĐỒ 3.3. KẾT QUẢ ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ KHẢ THI CỦA 6 BIỆN PHÁP....................................................99
BIỂU ĐỒ 3.4. TƯƠNG QUAN GIỮA TÍNH CẦN THIẾT VÀ KHẢ THI CỦA CÁC BIỆN PHÁP.............................101
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Giáo dục luôn là mục tiêu sống còn của mỗi quốc gia, dân tộc trên thế giới.
Chỉ số phát triển giáo dục là một trong những tiêu chí đánh giá quan trọng đối với
trình độ phát triển của mỗi quốc gia. Chủ tịch Hồ Chí Minh ln quan tâm chăm lo
đến vấn đề giáo dục, điều này được thể hiện ở quan điểm, triết lý giáo dục mà
Người gửi gắm đến các thế hệ học sinh: “Non sơng Việt Nam có trở nên tươi đẹp
hay khơng, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường
quốc năm châu được hay khơng, chính là nhờ một phần lớn ở cơng học tập của các
em” trích “Thư gửi học sinh nhân ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam
Dân chủ Cộng hịa” [23]. Chủ tịch Hồ Chí Minh thiết tha mong mỏi các thế hệ
tương lai Việt Nam - những thế hệ trẻ được cắp sách đến trường trong hịa bình,
trong tự do khơng ngừng ra sức cố gắng học tập, vươn lên tiếp thu những thành tựu
khoa học - kỹ thuật tiên tiến của thế giới, tự đào tạo mình trở thành một lực lượng
lao động quyết định, có đủ khả năng đưa đất nước bước lên đài vinh quang, sánh vai
với các cường quốc trên thế giới.
Trong bối cảnh cuộc cách mạng khoa học công nghệ 4.0, nội lực quan trọng
để phát triển kinh tế - xã hội, đưa Việt Nam tiến kịp với xu thế phát triển của khu
vực và trên thế giới chính là nguồn nhân lực chất lượng cao. Trong những năm gần
đây, hiện tượng “chảy máu chất xám” đặt ra những yêu cầu cấp thiết trong công tác
bồi dưỡng nhân tài, làm thế nào để thu hút và duy trì nguồn nội lực quan trọng này
là một trong những quan điểm chỉ đạo của Đảng, nhà nước tại Nghị quyết số 29NQ/TW ngày 4/11/2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn
diện giáo dục và đào tạo: “Đổi mới chương trình nhằm phát triển năng lực và phẩm
chất người học, hài hịa đức, trí, thể, mỹ; dạy người, dạy chữ và dạy nghề” [2].
Thực hiện mục tiêu trên cần phải quan tâm nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh
giỏi trong các nhà trường, Hiệu trưởng phải đề ra được những biện pháp quản lí
2
hoạt động bồi dưỡng HSG để công tác này đạt kết quả cao nhất đáp ứng yêu cầu đổi
mới giáo dục hiện nay.
Trên mảnh đất Hải Dương giàu truyền thống hiếu học, là một trong những
tỉnh thành luôn nằm trong tốp đầu cả nước về số lượng học sinh đạt giải học sinh
giỏi quốc gia. Trong năm học 2021 - 2022, huyện Bình Giang là huyện có thành tích
tốt trong kỳ thi chọn học sinh giỏi các mơn văn hóa ở lớp 9 trung học cơ sở. Tuy là
huyện thuần nông nguồn thu nhập chủ yếu dựa vào trồng trọt và chăn nuôi, song với
sự quan tâm của các cấp chính quyền, địa phương, Phịng GD&ĐT, các trường
THCS huyện Bình Giang đã tập trung nâng cao hơn nữa chất lượng giáo dục mũi
nhọn, sớm phát hiện, bồi dưỡng học sinh có năng khiếu, học sinh giỏi, xây dựng đội
ngũ giáo viên trẻ kế cận có trình độ chun mơn nghiệp vụ giỏi, tạo điều kiện về cơ
sở vật chất, thiết bị để nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi. Đó là những
kết quả đáng ghi nhận, tuy nhiên bên cạnh đó vẫn cịn tồn tại những khó khăn, thách
thức nhất định nhất là đối với những trường có đội ngũ giáo viên chưa đồng bộ,
quản lí hoạt động bồi dưỡng HSG của Hiệu trưởng chưa toàn diện, khoa học, còn
làm theo kinh nghiệm. Nhận thức được tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng
học sinh giỏi trong bối cảnh hiện nay và sự cần thiết phải quản lý hoạt động bồi
dưỡng học sinh giỏi ở các trường THCS huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương là vấn
đề cấp bách và cần thiết để đáp ứng yêu cầu của xã hội, phù hợp với yêu cầu của đổi
mới giáo dục và hội nhập quốc tế. Xuất phát từ cơ sở nhận thức trên, tác giả chọn đề
tài nghiên cứu: “Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các trường trung học
cơ sở huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương” nghiên cứu trong khuôn khổ luận văn
ngành Quản lý giáo dục với mong muốn nâng cao công tác quản lý nhà trường nói
chung và quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG nói riêng đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo
dục hiện nay.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về quản lý bồi dưỡng học sinh giỏi trường
trung học cơ sở; đánh giá thực trạng hoạt động bồi dưỡng và quản lý hoạt động bồi
3
dưỡng học sinh giỏi ở các trường trung học cơ sở huyện Bình Giang, tỉnh Hải
Dương, luận văn nghiên cứu đề xuất biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng học
sinh giỏi nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục học sinh nói chung, học sinh
giỏi các trường THCS thuộc huyện Bình Giang nói riêng.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu:
Hoạt động bồi dưỡng HSG trường trung học cơ sở.
3.2. Đối tượng nghiên cứu:
Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường trung học
cơ sở huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.
4. Giả thuyết khoa học
Hoạt động bồi dưỡng và quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG ở các trường
THCS huyện Bình Giang, tỉnh Hưng Yên đã đạt được những kết quả bước đầu, tuy
nhiên trước yêu cầu đổi mới giáo dục quản lý hoạt động này còn bộc lộ tồn tại về
xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, kết quả hoạt động bồi dưỡng HSG chưa phản
ánh rõ nét chất lượng giáo dục của nhà trường để quản lý hoạt động này tốt hơn địi
hỏi có những nghiên cứu đầy đủ cả về lý luận và thực tiễn nhằm đề xuất biện pháp
phù hợp với thực tiễn các nhà trường thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục
ở các trường THCS huyện Bình Giang, tỉnh Hưng Yên trong giai đoạn hiện nay.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi
trường trung học cơ sở.
5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi và
quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường trung học cơ sở huyện
Bình Giang, tỉnh Hải Dương.
5.3. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở các
trường trung học cơ sở huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.
4
5.4. Khảo nghiệm nhận thức về tính cần thiết và khả thi của các biện pháp
đề xuất.
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
6.1. Giới hạn về nội dung nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lý luận, nhận diện điểm manh, hạn chế của quản lý hoạt
động bồi dưỡng học sinh giỏi của Hiệu trưởng các trường trung học cơ sở huyện
Bình Giang, tỉnh Hải Dương.
6.2. Giới hạn về khách thể khảo sát
Tiến hành điều tra bằng phiếu hỏi, phỏng vấn: 45 CBQL gồm: Hiệu trưởng,
Phó HT, Tổ trưởng, cán bộ phịng giáo dục đào tạo huyện Bình Giang, tỉnh Hải
Dương; 130 GV trực tiếp giảng dạy.
6.2. Giới hạn về thời gian nghiên cứu
Sử dụng số liệu nghiên cứu trong 3 năm học từ năm học 2019 - 2020 đến
năm học 2021 - 2022.
Tiến hành khảo sát nội dung liên quan đến đề tài từ tháng 12/2021 đến tháng
6/2022.
6.3. Giới hạn về địa bàn nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu ở 7 trường trung học cơ sở huyện Bình Giang,
tỉnh Hải Dương bao gồm: Trường THCS Vũ Hữu; trường THCS Vĩnh Hồng, trường
THCS Thái Học, trường TH&THCS Bình Minh, trường THCS Tân Việt, trường
THCS Kẻ Sặt.
7. Cách tiếp cận và Phương pháp nghiên cứu
7.1. Cách tiếp cận nghiên cứu
7.1.1 Tiếp cận hệ thống: Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở các
trường trung học cơ sở Bình Giang, tỉnh Hải Dương là một hệ thống hoàn chỉnh
gồm mối quan hệ biện chứng giữa các thành tố hoạt động và mối quan hệ với các
hoạt động khác của nhà trường nhằm đề xuất biện pháp quản lý nhằm thay đổi nhận
thức và cách làm cụ thể trong việc xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, đổi mới
5
phương pháp và hình thức bồi dưỡng HSG, kiểm tra, đánh giá chất lượng HSG…
góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở nhà trường.
7.1.2 Tiếp cận chức năng quản lý: Để quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh
giỏi ở các trường trung học cơ sở Bình Giang, tỉnh Hải Dương đạt hiệu quả cao thì
cần tiến hành theo bốn chức năng quản lý là: Lập kế hoạch hoạt động bồi dưỡng
HSG; Tổ chức triển khai hoạt động bồi dưỡng HSG; Chỉ đạo hoạt động bồi dưỡng
HSG và kiểm tra, giám sát hoạt động bồi dưỡng HSG.
7.1.3 Tiếp cận nội dung hoạt động: Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh
giỏi ở các trường trung học cơ sở Bình Giang, tỉnh Hải Dương tiếp cận theo quá
trình quản lý bao gồm mục tiêu, nội dung, chương trình, phương pháp, hình thức
đánh giá, đánh giá kết quả bồi dưỡng HSG, điều kiện thực hiện hoạt động bồi
dưỡng HSG ở trường THCS.
7.1.4 Tiếp cận năng lực: Tiếp cận năng lực trong nghiên cứu đề tài để xác
định hoạt động bồi dưỡng HSG cho HS sẽ giúp HS hình thành và phát triển năng
lực chung và năng lực cụ thể theo mục tiêu giáo dục.
7.2. Phương pháp nghiên cứu
7.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, khái quát hóa các tài liệu về
lý luận có liên quan đến hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi và quản lý hoạt động bồi
dưỡng học ở trường trung học cơ sở.
7.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: sử dụng 01 phiếu hỏi dành cho cán
bộ quản lý và giáo viên và tổ chức phát phiếu điều tra tại 07 trường THCS huyện
Bình Giang, tỉnh Hải Dương gồm Trường THCS Vũ Hữu; trường THCS Vĩnh
Hồng, trường THCS Thái Học, trường THCS Bình Minh, trường THCS Tân Việt,
trường THCS Tráng Liệt.
- Phương pháp quan sát: Quan sát hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi như
việc lựa chọn HS, hoạt động dạy học của giáo viên, hoạt động học tập của học sinh,
6
điều kiện về cơ sở vật chất, thiết bị; quan sát quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh
giỏi của các trường THCS như việc triển khai thực hiện kế hoạch bồi dưỡng, tổ
chức thực hiện, chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng để đưa ra những
nhận định về thực trạng hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi và quản lý hoạt động bồi
dưỡng học sinh giỏi ở các trường THCS huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.
- Phương pháp phỏng vấn: Trao đổi trực tiếp với đội ngũ CBQL, GV và HS
giỏi của nhà trường về hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi và quản lý hoạt động bồi
dưỡng học sinh giỏi các trường trung học cơ sở huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.
- Phương pháp nghiên cứu sản phẩm: Nghiên cứu các kế hoạch bồi dưỡng
học sinh giỏi của các trường trung học cơ sở huyện Bình Giang; kế hoạch bồi
dưỡng học sinh giỏi của bậc THCS của Phòng Giáo dục và Đào tạo; Nghiên cứu các
tài liệu, các loại báo cáo sơ kết, tổng kết, báo cáo chuyên đề, các loại số liệu….để
nhận định, đánh giá đúng thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các
trường THCS huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.
- Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến chuyên gia để khảo nghiệm các biện
pháp đề xuất về tính cần thiết và khả thi.
7.2.3. Nhóm phương pháp thống kê tốn học
- Sử dụng các thuật toán thống kê
- Sử dụng phần mềm SPSS để xử lí số liệu và phân tích phiếu khảo sát
thực trạng.
Từ đó đánh giá thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các
trường trung học cơ sở Bình Giang, tỉnh Hải Dương
8. Đóng góp của đề tài
8.1. Đóng góp về lý luận
Luận văn hệ thống một số vấn đề lý luận và quản lý hoạt động bồi dưỡng học
sinh giỏi trường phổ thông nói chung, ở trường THCS nói riêng, xác định các nội
dung quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THCS để làm cơ sở đánh
giá thực trạng vấn đề nghiên cứu.
7
8.2. Đóng góp về thực tiễn
Trên cơ sở phân tích, khảo sát thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng học
sinh giỏi các trường trung học cơ sở Bình Giang, tỉnh Hải Dương, từ đó xây dựng
các biện pháp có giá trị thực tiễn giúp cho các cơ sở giáo dục, các nhà quản lý giáo
dục đặc biệt là Hiệu trưởng các trường THCS huyện Bình Giang vận dụng trong
thực tiễn quản lý nhà trường.
9. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và
các phụ lục, luận văn được trình bày trong 3 Chương:
Chương 1: Cơ sở lí luận về quản lí hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở
trường trung học cơ sở.
Chương 2. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở các
trường trung học cơ sở huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.
Chương 3. Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở các
trường trung học cơ sở huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.
8
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG
HỌC SINH GIỎI TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu về hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường phổ thông
Nghiên cứu của Chang, Downes cho rằng việc bồi dưỡng kiến thức và kĩ
năng dạy học ở các môn cụ thể phụ thuộc vào nhu cầu của giáo viên và đặc điểm
của mơn học đó [26]. Cịn Gabršček, Roeders lại đưa ra quan điểm rằng: giáo
viên thích thú với các chủ đề bồi dưỡng liên quan đến lĩnh vực dạy học của họ,
giáo dục học sinh yếu kém và bồi dưỡng học sinh tài năng cũng là chủ đề mà họ
quan tâm nhiều.
Ở Việt Nam, Tác giả Trần Khánh Đức khái quát Theo Berlo, Lemert, &
Mertz, 1969 thì năng lực của người giáo viên là sự thể hiện khả năng “chuyên gia”
đối với người giảng dạy qua kiến thức của họ về các môn học, các lĩnh vực. Những
năng lực này thực sự rất hữu ích trong bồi dưỡng học sinh giỏi và mang lại những
giá trị tích cực đối với học sinh [10]. Một số cơng trình khoa học đã đề cập đến hoạt
động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường phổ thông theo nhiều cách tiếp cận khác
nhau cụ thể như:
+ Về nội dung bồi dưỡng học sinh giỏi có nghiên cứu: Tuyển chọn, xây dựng
và sử dụng hệ thống bài tập dùng bồi dưỡng học sinh giỏi phần kiến thức cơ sở hóa
học chung lớp 10 trường THPT của Phạm Ngọc Chấn (2010) đề tài đã nghiên cứu
cơ sở lý luận và thực tiễn về việc phát hiện và bồi dưỡng học sinh giỏi [8].
+ Về phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi có nghiên cứu của Phương pháp
bồi dưỡng học sinh giỏi quốc gia môn Lịch sử ở trường THPT Chuyên tỉnh Điện
Biên của tác giả Ngô Thị Huệ (2018). Đề tài Tìm hiểu lý luận của vấn đề bồi dưỡng
học sinh giỏi nói chung và bồi dưỡng học sinh giỏi quốc gia trong trường THPT
chuyên. Tiến hành điều tra cơ bản để xác định thực trạng của vấn đề giảng dạy và
bồi dưỡng học sinh giỏi môn lịch sử ở trường THPT chuyên Điện Biên hiện nay. Đề
xuất một số phương pháp có thể áp dụng trong q trình bồi dưỡng học sinh giỏi nói
9
chung và riêng lịch sử Việt Nam giai đoạn từ năm 1930 đến 1945 tùy theo mỗi chủ
đề đã chọn, xác định phương pháp ơn luyện phù hợp từ đó hình thành kĩ năng để
học sinh có thể xử lý kiến thức làm bài thi một cách tốt nhất. Đề tài cũng đã triển
khai thực nghiệm sư phạm để khẳng định tính đúng đắn của đề tài [14].
Tác giả Đặng Thị Hằng (2013) với đề tài “Nội dung, phương pháp bồi dưỡng
học sinh giỏi toán lớp 4 ở Tây Nguyên” đã tìm hiểu nội dung và phương pháp bồi
dưỡng học sinh giỏi toán tiểu học ở một số tỉnh trong cả nước và quan niệm về vấn
đề bồi dưỡng học sinh giỏi tốn ở một số nước khác. Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lí
và điều kiện học tập cũng như khả năng học toán của học sinh tiểu học thuộc địa
bàn Tây Nguyên. Đề xuất các biện pháp triển khai cơng tác bồi dưỡng học sinh giỏi
tốn ở một số trường tiểu học thuộc địa bàn Tây Nguyên [15].
Tác giả Nguyễn Thị Vân Linh với nghiên cứu “Tuyển chọn xây dựng và
sử dụng hệ thống bài tập Hóa học bồi dưỡng học sinh giỏi Trung học cơ sở
Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của việc bồi dưỡng học sinh giỏi Hố học
lớp 9 THCS nói riêng và học sinh giỏi Hố học nói chung. Trên cơ sở nghiên cứu
lý luận và thực tiễn, đề tài đã đề xuất xây dựng hoàn chỉnh hệ thống bài tập đó
nhằm phục vụ việc bồi dưỡng học sinh giỏi Hóa học 9 ở trường THCS [18].
1.1.2. Nghiên cứu về quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung
học cơ sở
Tác giả Trần Quang Dương (2020) với đề tài “Quản lý hoạt động bồi dưỡng
học sinh giỏi các môn khoa học xã hội ở các trường trung phổ thông huyện Đơn
Dương, tỉnh Lâm Đồng theo hướng phát triển năng lực”. Đề tài tập tiến hành khảo
sát, phân tích, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các
môn khoa học xã hội ở các trường trung phổ thông huyện Đơn Dương, tỉnh Lâm
Đồng theo hướng phát triển năng lực bao gồm: Thực trạng lập kế hoạch bồi dưỡng,
tổ chức, chỉ đạo thực hiện kế hoạch bồi dưỡng học sinh giỏi các môn khoa học xã
hội, kiểm tra, đánh giá, đảm bảo các điều kiện cơ sở vật chất, thiết bị dạy học phục
vụ cho hoạt động bồi dưỡng HS giỏi ở các trường THPT huyện Đơn Dương, tỉnh
Lâm Đồng. Đề tài đề xuất 06 nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động bồi dưỡng
10
HS giỏi ở các trường THPT huyện Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng theo hướng phát
triển năng lực [9].
Tác giả Nguyễn Thị Mỹ Thanh (2004), với đề tài “Quản lý hoạt động bồi
dưỡng học sinh giỏi của Hiệu trưởng trường Trung học phổ thơng quận Ba Đình,
thành phố Hà Nội”. Đề tài đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý về bồi
dưỡng học sinh giỏi và quản lý bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trong học phổ
thông.Khảo sát thực trạng hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi và quản lý hoạt động
bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học phổ thơng quận Ba Đình, thành phố Hà
Nội. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung
học phổ thơng quận Ba Đình, thành phố Hà Nội. Khảo nghiệm tính cần thiết và mức
độ khả thi của biện pháp quản lý đề xuất [31].
Nghiên cứu của tác giả Phùng Đình Mẫn - Đại học Huế (2019) với đề tài
Quản lí hoạt động BDHSG ở các trường THCS TP. Đơng Hà, tỉnh Quảng Trị. Đề tài
chỉ ra rằng quản lí hoạt động BDHSG của các trường vẫn chỉ làm theo kinh nghiệm.
Việc tìm kiếm các biện pháp quản lí cơng tác này một cách khoa học, có hệ thống là
vấn đề cấp bách và cần thiết để đáp ứng yêu cầu của xã hội, phù hợp với yêu cầu
của đổi mới giáo dục và hội nhập quốc tế, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục
của thành phố và tỉnh nhà. Tác giả đã đề xuất 7 biện pháp cụ thể: (1) Nâng cao nhận
thức của cán bộ quản lí, giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh về hoạt động bồi
dưỡng học sinh giỏi; (2) Xây dựng kế hoạch, đổi mới nội dung, chương trình bồi
dưỡng học sinh giỏi; (3) Đẩy mạnh quản lí hoạt động dạy bồi dưỡng học sinh giỏi
của giáo viên; (4) Đổi mới quản lí hoạt động bồi dưỡng của học sinh; (5) Nâng cao
công tác bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ giáo viên; (6)Đẩy mạnh đầu tư, quản lí cơ
sở vật chất, thiết bị dạy học; (7)Xây dựng quy chế thi đua khen thưởng, tạo động
lực cho đội ngũ giáo viên và học sinh giỏi. [22].
Tác giả Đào Thị Trang (2013) với nghiên cứu “Quản lí cơng tác bồi dưỡng
học sinh giỏi trong các trường Trung học cơ sở quận Hồng Bàng, thành phố Hải
Phịng”. Nghiên cứu cơ sở lí luận của việc quản lí cơng tác bồi dưỡng học sinh giỏi
ở trường THCS. Thực trạng bồi dưỡng học sinh giỏi và việc quản lí cơng tác bồi
dưỡng học sinh giỏi ở các trường THCS quận Hồng Bàng. Trên cơ sở đó đề xuất
11
một số biện pháp quản lí của Hiệu trưởng đối với công tác bồi dưỡng học sinh giỏi
THCS quận Hồng Bàng, thành phố Hải Phòng [29].
Nguyễn Hà Linh (2021), “Quản lý bồi dưỡng học sinh giỏi quốc gia ở trường
trung học phổ thông chuyên Bắc Ninh tỉnh Bắc Ninh theo hướng tiếp cận phối hợp”
Hệ thống hóa cơ sở lý luận về bồi dưỡng học sinh giỏi quốc gia và quản lý bồi
dưỡng học sinh giỏi quốc gia ở trường trung học phổ thông. Khảo sát thực trạng và
đề xuất các biện pháp quản lý bồi dưỡng học sinh giỏi quốc gia ở Trường Trung học
phổ thông chuyên Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh theo tiếp cận phối hợp [20].
1.1.3. Nhận xét các nghiên cứu và xác định nội dung nghiên của luận văn
Tổng thuật các nghiên cứu về quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở
trường phổ thông trong nước và ngoài nước đã nhận được sự quan tâm nghiên cứu
của nhiều nhà khoa học, được tiếp cận trên nhiều khía cạnh. Tuy nhiên nghiên cứu
về quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THCS nói chung và đặc biệt
là quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các trường THCS huyện Bình Giang,
tỉnh Hải Dương hiện chưa có cơng trình nghiên cứu nào. Vì vậy đề tài “Quản lý
hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các trường trung học cơ sở Bình Giang, tỉnh Hải
Dương” đã xác định được điểm mới, riêng trong lĩnh vực quản lý giáo dục, đồng
thời kế thừa được những vấn đề lí luận, phương pháp nghiên cứu từ các cơng trình
nghiên cứu đi trước về vấn đề dạy học và quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG ở
trường THCS, nhà trường phổ thông. Các vấn đề đặt ra cho luận văn cần giải quyết
- Xác định và làm rõ các vấn đề lí luận cơ bản về hoạt động bồi dưỡng học
sinh giỏi và quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi trường THCS.
- Phát hiện và đánh giá đúng thực trạng hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi và
quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các trường trung học cơ sở huyện Bình
Giang, tỉnh Hải Dương.
- Xác định các yếu tố và mức độ ảnh hưởng của các yếu tố chủ quan và
khách quan đến quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các trường trung học cơ
sở huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.
- Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi các trường
trung học cơ sở huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.
12
1.2. Khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Quản lý
Tư các quan niệm của Theo F. W. Taylor [16], Harold Kootz, CyriOdonnell
[17], Bùi Minh Hiền [11]; Phạm Viết Vượng [33],Nguyễn Hữu Chí, Nguyễn Thị Mỹ
Lộc [5]. Các khái niệm được tiếp cận ở nhiều góc độ khác như nhưng đều có đặc
điểm chung bao hàm các thành tố quản lý gồm: Chủ thể quản lý, khách thể quản lý,
phương pháp quản lý, công cụ quản lý, mục tiêu quản lý, thông tin quản lý. Trên cơ
sở các khái niệm tác giả cho rằng: “Quản là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức
(nhà trường) thông qua việc thực hiện các chức năng quản lý gồm xây dựng kế
hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá hoạt động”.
1.2.2. Quản lý nhà trường
Từ quan niệm của Nguyễn Ngọc Quang [24],Trần Kiểm, Nguyễn Phúc Châu
[6],Quan điểm của Hà Thế Truyền và Hồng Minh Thao thì quản lý nhà trường bao
gồm hai loại tác động: “Tác động của những chủ thể quản lý bên trên và bên ngoài
nhà trường và tác động của những chủ thể quản lý bên trong nhà trường” [30].
1.2.3. Bồi dưỡng, hoạt động bồi dưỡng
Theo từ điển tiếng việt: “Bồi dưỡng là làm cho tăng thêm trình độ, năng lực
hoặc phẩm chất” [32]. Như vậy có thể hiểu bồi dưỡng là nâng cao kiến thức và kỹ
năng của bản thân ở một lĩnh vực nghề nghiệp cụ thể.
Hoạt động bồi dưỡng học sinh là hoạt động làm gia tăng kiến thức, năng lực
của học sinh, tạo điều kiện để người học phát huy năng lực, phẩm chất góp phần đạt
được mục tiêu bồi dưỡng.
Hoạt động bồi dưỡng HS được thể hiện qua các nội dung về: Đảm bảo các
mục tiêu bồi dưỡng về kiến thức, kỹ năng, thái độ; Đảm bảo nội dung chương trình
bồi dưỡng; Đảm bảo về phương pháp, hình thức bồi dưỡng; đảm bảo về kiểm tra,
đánh giá kết quả bồi dưỡng.
1.2.4. Học sinh giỏi
Hội đồng kiểm định giáo dục đại học Mỹ (CHEA): “Học sinh giỏi là những
học sinh có khả năng thể hiện xuất sắc hoặc năng lực nổi trội trong các lĩnh vực trí
tuệ, sự sáng tạo, khả năng lãnh đạo, nghệ thuật, hoặc các lĩnh vực lý thuyết chuyên
13
biệt. Những học sinh này thể hiện tài năng đặc biệt của mình từ tất cả các bình diện
xã hội, văn hóa, kinh tế,...” [34].
Học sinh giỏi là những học sinh chứng minh được trí tuệ ở trình độ cao và có
khả năng sáng tạo, thể hiện một động cơ học tập mãnh liệt đạt kết quả xuất sắc
trong lĩnh vực lý thuyếtkhoa học; học sinh cần một sự giáo dục đặc biệt để phát huy
được năng lực, phẩm chất của học sinh đó.
Từ khái niệm trên có thể thấy học sinh giỏi ở trường THCS có những đặc
điểm cụ thể như:
- Học sinh phải có kết quả rèn luyện và kết quả học tập cả năm học được
đánh giá mức Tốt;
- Các môn học (06 môn) được đánh giá bằng nhận xét kết điểm số có điểm
trung bình mơn cả năm đạt từ 9,0 điểm trở lên.
Ngồi ra, đó là HS phải có những bộc lộ về tư chất khác như: Tư duy, khả
năng sáng tạo; khả năng giải quyết vấn đề; năng lực tự học, tự tìm tịi, nghiên cứu.
1.2.5. Hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi
Hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi là một trong những hoạt động giáo dục,
giữ vai trò quan trọng trong nhà trường. Hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi là một
quá trình dưới sự lãnh đạo, tổ chức, điều khiển hướng dẫn của GV, người học tích
cực tự giác, chủ động tự điều khiển hoạt động nhận thức - học tập của mình nhằm
thực hiện những nhiệm vụ học tập ở mức độ cao hơn.
Có thể nhận diện các yếu tố cơ bản của hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi
trong nhà trường gồm yếu tố sau:
- Mục tiêu bồi dưỡng: Là những yêu cầu, cái đích cần đạt đối với nhà trường.
Bao gồm kiến thức, kĩ năng, thái độ mà học sinh có được trong q trình dạy.
- Nội dung chương trình bồi dưỡng: Là hệ thống kiến thức cơ bản, tồn diện
được thể hiện ở nội dung chương trình và kế hoạch dạy, đồng thời xác định rõ phạm
vi, mức độ nội dung học tập, các phương tiện, phương pháp, cách thức tổ chức học
tập, cách đánh giá kết quả học tập v.v nhằm đạt được các mục tiêu học tập đề ra.
- Phương pháp bồi dưỡng: Là cách thức hoạt động của giáo viên và học sinh
trong quá trình dạy.
14
- Phương tiện bồi dưỡng: Gồm cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dung học tập
phục vụ quá trình bồi dưỡng của học sinh.
- Hoạt động dạy bồi dưỡng: là hoạt động của giáo viên trong tổ chức, điều
khiển hoạt động nhận thức của HS , giúp học sinh tìm tịi, khám phá, vận dụng kiến
thức để giải quyết vấn đề trong học tập ở mức độ cao nhằm phát huy năng lực, sở
trường, khả năng sáng tạo của HS.
- Hoạt động học của HS: Là hoạt động chủ động, tích cực điều khiển hoạt
động nhận thức của mình nhằm thu nhận, xử lý, biến đổi thông tin thành tri thức của
bản thân.
- Hình thức tổ chức bồi dưỡng: Là cách sắp xếp, tổ chức thực hiện quá trình
học tập cho học sinh phù hợp với mục đích, nội dung bài học, nhằm làm cho bài học
đạt kết quả .
- Môi trường bồi dưỡng: Bao gồm môi trường vật chất và mơi trường tinh
thần tác động đến q trình học tập tích cực của học sinh. Mơi trường khơng tự
có sẵn mà phải có những tác động để tạo lập, phát triển, duy trì nó, trong đó vai
trị của nhà trường, giáo viên và xã hội thể hiện sự gắn kết trong duy trì và phát
triển mơi trường.
- Kết quả q trình bồi dưỡng: Đó là mức độ mà HS đã đạt được về kiến
thức, kĩ năng, thái độ so với mục tiêu xác định. Ở mức cao nhất đó là thành tích của
HS đạt được ở các kỳ thi trong phạm vi nhà trường và ngoài nhà trường.
Từ quan niệm trên, tác giả cho rằng: “Hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi là
hoạt động truyền thụ của giáo viên giúp học sinh tích cực, chủ động lĩnh hội kiến
thức, kỹ năng nhằm phát huy năng lực tư duy sáng tạo, giải quyết vấn đề góp phần
phát triển tồn diện phẩm chất và năng lực học sinh ”.
1.2.6. Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học cơ sở
Từ khái niệm quản lý, hoạt động bồi dưỡng HSG, luận văn xác định: “Quản
lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học cơ sở là tác động có mục
đích, kế hoạch của hiệu trưởng và các cấp quản lí trong nhà trường đến hoạt động
bồi dưỡng học sinh giỏi để đạt được mục đích nâng cao chất lượng dạy học và giáo
dục học sinh trong nhà trường”.
15
Khái niệm trên cho thấy mục tiêu của quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh
giỏi ở trường trung học cơ sở là nhằm nâng cao chất lượng dạy học, phát triển năng
lực, tố chất của HS góp phần định hướng tương lai.
Chủ thể quản quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học
cơ sở bao gồm nhiều chủ thể: hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn, phó tổ trưởng
chun mơn, trong nhà trường, GV chủ nhiệm, GV dạy bồi dưỡng HSG. Chủ thể
chính trong luận văn là hiệu trưởng các trường THCS.
Nội dung quản lý bao gồm quản lý kế hoạch bồi dưỡng; quản lý biên soạn
chuyên đề, tài liệu để bồi dưỡng học sinh giỏi; quản lý hoạt động dạy bồi dưỡng
học sinh giỏi; quản lý hoạt động học tập của học sinh giỏi; quản lý kiểm tra,
đánh giá kết quả học tập của học sinh giỏi; quản lý bồi dưỡng nâng cao năng lực
chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên tham gia bồi dưỡng học sinh giỏi và quản
lý các điều kiện cơ sở vật chất, thiết bị phục vụ cho hoạt động bồi dưỡng học
sinh giỏi.
1.3. Hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học cơ sở
1.3.1. Mục tiêu của hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học cơ sở
Mục tiêu của hoạt động bồi dưỡng HSG ở trường THCS nhằm giúp học sinh
làm quen các dạng bài nâng cao trên cơ sở nắm kiến thức cơ bản đã học ở từng môn
học; Hướng dẫn học sinh cách suy luận, tư duy, vận dụng để giải quyết các yêu cầu
của bài tập nâng cao; Tạo điều kiện để HS chia sẻ những kinh nghiệm học tập lẫn
nhau và Kiểm tra để đánh giá được sự tiến bộ của học sinh giỏi qua từng đợt bồi
dưỡng; Phát triển kĩ năng tư duy ở trình độ cao phù hợp với khả năng trí tuệ của
HS; Định hướng phát triển những năng lực cho HSG ở mức độ cao.
1.3.2. Nội dung chương trình hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung
học cơ sở
Nội dung hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THCS là những kiến
thức, kỹ năng và thái độ tương ứng với mục tiêu bồi dưỡng, trong đó chú trọng
Giúp học sinh làm quen các dạng bài nâng cao trên cơ sở nắm kiến thức cơ bản đã
học ở từng môn môn học; Hướng dẫn học sinh cách suy luận, tư duy, vận dụng để
giải quyết các yêu cầu của bài tập nâng cao; tạo điều kiện để HS chia sẻ những kinh
