Thực tiễn thi hành pháp luật về doanh nghiệp xã hội ở việt nam theo luật doanh nghiệp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC ……………….

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

THỰC TIỄN THI HÀNH PHÁP LUẬT VỀ DOANH NGHIỆP XÃ HỘI
Ở VIỆT NAM THEO LUẬT DOANH NGHIỆP NĂM 2014

Chuyên ngành: ……………….
Mã số: …………………………

T.P.Hồ Chí Minh, năm 2020


MỞ ĐẦU

1.Lý do chọn đề tài – tình hình nghiên cứu
1.1.Lý do chọn đề tài
Hiện nay, doanh nghiệp xã hội là một xu thế mới xuất hiện ở Việt Nam và
đã có những phát triển ngày càng tăng khơng chỉ ở Việt Nam mà còn phát triển rất
mạnh ở nhiều nước trên thế giới. DNXH về cơ bản cũng giống như các doanh
nghiệp khác thực hiện các hoạt động sản xuất tạo ra sản phẩm và cung cấp dịch vụ.
Tuy nhiên, khác với các doanh nghiệp thông thường, DNXH được hình thành
nhằm giải quyết vấn đề xã hội hay mơi trường cụ thể thơng qua mơ hình kinh
doanh thực sự bền vững chứ khơng chỉ nhằm tối đa hóa lợi nhuận cho chủ sở hữu
hoặc nhà đầu tư.Các quy định của pháp luật về DNXH là khung pháp lý quan trọng
trong việc khuyến khích doanh nghiệp xã hội phát triển và có những đóng góp
quan trọng trong sự nghiệp phát triển kinh tế, xã hội của Việt Nam.
Lần đầu tiên trong lịch sử pháp luật kinh doanh Việt Nam, hình thức
DNXH được ghi nhận như một mơ hình kinh doanh mới trong Luật Doanh nghiệp
số 68/2014/QH13 ngày 26 tháng 11 năm 2014 của Quốc hội nước Cộng hòa xã hội

chủ nghĩa Việt Nam. Sau đó Chính phủ đã có hướng dẫn mơ hình DNXH này ở
Nghị định số 96/2015/NĐ-CP ngày 19 tháng 10 năm 2015 quy định chi tiết một số
điều của Luật Doanh nghiệp.
Ở Việt Nam, khái niệm DNXH ra đời và được sử dụng từ trước khi có quy
định pháp luật về DNXH. Một số tổ chức, cá nhân đã nghiên cứu, khảo sát về
DNXH tư từ trước năm 2014, trong đó, nổi bật là một cơng trình nghiên cứu lớn
của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương, thực hiện năm 2012 với sự hỗ trợ,
tài trợ của Trung tâm hỗ trợ sáng kiến phục vụ cộng đồng (SCIP) và Hội đồng Anh
mang tên: “DNXH tại Việt Nam - Khái niệm, bối cảnh và chính sách”.
Trên website chính thức của Trung tâm hỗ trợ sáng kiến phục vụ cộng đồng,
từ năm 2008 (năm thành lập SCIP) đã sử dụng khái niệm DNXH để chỉ những tổ
chức có đăng ký hoặc có giấy phép hoạt động dưới hình thức doanh nghiệp, trung


tâm, hợp tác xã, quỹ… có định hướng xã hội trong mục tiêu hoạt động, cụ thể là có
định hướng giải quyết các vấn đề xã hội, môi trường, dịch vụ công, phát triển kinh
tế địa phương và việc làm cho nhóm yếu thế. Như vậy, có thể thấy, ngay từ khi
chưa có luật, “doanh nghiệp xã hội” đã xuất hiện với tính chất là một khái niệm
kinh tế, được sử dụng để chỉ nhóm các tổ chức (doanh nghiệp và khơng phải là
doanh nghiệp) hoạt động vì mục tiêu xã hội, mơi trường, vì lợi ích cộng đồng.
Báo cáo khảo sát về DNXH năm 2011 do Trung tâm hỗ trợ sáng kiến phục
vụ cộng đồng (SCIP) thực hiện với sự hỗ trợ của Hội đồng Anh đã cho rằng: có thể
xem DNXH đầu tiên được thành lập tại Việt Nam vào năm 1973, với sự ra đời của
Hợp tác xã Nhân Đạo thuộc Hội Người khuyết tật Việt Nam[2] và có khoảng 167
tổ chức có các đặc điểm đặc trưng của một DNXH trong khoảng 500 tổ chức có
định hướng hoạt động gần với mục tiêu xã hội (tính đến hết năm 2010)
Như vậy, có thể thấy DNXH ra đời với mục tiêu cộng đồng địi hỏi phải có
khn khổ pháp lý đồng bộ và phù hợp để động viên các chủ thể kinh doanh tham
gia chia sẻ gánh nặng an sinh xã hội với Nhà nước. Hiện nay, pháp luật về DNXH
ở Việt Nam tương đối mới cả về phương diện lý luận lẫn thực tiễn thi hành pháp

luật, pháp luật có những quy định cịn rất sơ khai và hạn hẹp chưa thúc đẩy quy mô
và hoạt động, hình thức tổ chức của DNXH trong các lĩnh vực kinh tế. Để DNXH
phát triển tại Việt Nam, cần có những quy định của pháp luật rõ ràng và chính sách
ưu đãi của Nhà nước nhằm giúp cho các doanh nhân tạo được hướng đi của doanh
nghiệp trong thực tế để kinh doanh hiệu quả góp phần phát triển nhiều hơn cho xã
hội.Xuất phát từ thực tiễn trên, tác giả quyết định chọn nghiên cứu đề tài “Thực
tiễn thi hành pháp luật về doanh nghiệp xã hội ở Việt Nam theo luật doanh
nghiệp”làm Khóa luận tốt nghiệp.
1.2.Tình hình nghiên cứu đề tài
Với tình hình hiện nay, khi mà sự phát triển các loại hình về hoạt
động của DNXH là xu thế tất yếu, đang ngày càng nhận được nhiều hơn sự quan
tâm của cộng đồng thế giới nói chung và người dân Việt Nam nói riêng thì việc
nghiên cứu các quy định của pháp luật về DNXH cũng ngày càng trở nên bức thiết
hơn. Việc nghiên cứu vấn đề trên cả hai phương diện lý luận và thực tiễn sẽ giúp


cho chúng ta có cái nhìn tồn diện và cụ thể hơn về pháp luật hiện hành của nước
ta. Cho đến nay đã có những cơng trình nghiên cứu hoạt động của DNXH như:
Nguyễn Đình Cung, Lưu Minh Đức, Phạm Kiều Oanh, Trần Thị
Hồng Gấm (2012) với bài nghiên cứu “Doanh nghiệp xã hội tại Việt Nam – Khái
niệm, bối cảnh và chính sách”, tác giả đã phân tích khái quát về tình hình phát triển
của DNXH tại Việt Nam
Trương Đức Lực (2015) có bài viết “Nghiên cứu một số vấn đề về
doanh nghiệp xã hội” cũng đã đưa ra một số lý luận khái quát, và quan điểm về sự
phát triển của DNXH trong thời gian này; tác giả cũng nghiên cứu và so sánh sự
phát triển của mô hình DNXH trên bình diện cả nước.
Phan Thị Thanh Thủy năm (2015) “Hình thức pháp lý của doanh
nghiệp xã hội: Kinh nghiệm nước Anh và một số gợi mở cho Việt Nam” so sánh
những điểm tương đồng và khác biệt giữa DNXH ở Việt Nam và nước Anh và từ
đó đưa ra những giải pháp hoàn thiện DNXH ở Việt Nam.

Ngồi ra, Tạp chí Khoa học số 31 (2014) Trường Đại học Cần Thơ
có bài viết: “Giải pháp phát triển doanh nghiệp xã hội qua các trường Đại học tại
Đồng Bằng Sông Cửu Long”, tác giả Lê Nguyễn Đoan Khôi có định hướng phân
tích mơ hình DNXH và định hướng cho sinh viên về việc phát triển DNXH. Ngồi
ra cịn có nhiều bài viết trên các báo, tạp chí bàn về loại hình DNXH.
“Doanh nghiệp xã hội theo pháp luật Việt Nam” là đề tài cũng đang
dần dần được giới nghiên cứu khoa học quan tâm. Đây là vấn đề phức tạp, tuy đã
có từ lâu nhưng ln ln là vấn đề mới. Đề tài đã có khơng ít bài viết, cơng trình
khoa học nghiên cứu, tuy nhiên đây là một vấn đề mới trong cách tiếp cận vấn đề
và cách chọn mục đích vấn đề nghiên cứu. Từ khi Luật Doanh nghiệp 2014 có quy
định về mơ hình DNXH chưa có bài nghiên cứu nào phân tích cụ thể và toàn diện
về các quy định của pháp luật về loại hình DNXH. Chính vì thế, nghiên cứu pháp
luật về DNXH một cách toàn diện vẫn là một vấn đề có vai trị quan trọng.
2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu
2.1.Mục tiêu nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng về


doanh nghiệp xã hội, đề xuất những giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao
hiệu quả hoạt động của mơ hình doanh nghiệp xã hội ở Việt Nam hiện nay.
2.2.Câu hỏi nghiên cứu
1. Các các quy định của pháp luật về mơ hình DNXH ở Việt Nam là gì?
2. Thực trạng và thực tiễn thi hành pháp luật về DNXH ở Việt Nam như thế
nào?
3. Giải pháp hoàn thiện hệ thống pháp luật DNXH tại Việt Nam hiện nay là
gì?
3.Phương pháp và phạm vi nghiên cứu
3.1. Phương pháp nghiên cứu
Để giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu đặt ra, tác giả nghiên cứudựa trên
cơ sở phương pháp luận của Chủ nghĩa duy vật biện chứng và Chủ nghĩa duy vật

lịch sử, đồng thời vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối, chính
sách của Đảng cộng sản Việt Nam và của Nhà nước về xây dựng và phát triển các
DNXH, nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
Ngồi việc sử dụng phương pháp luận, tác giả cịn sử dụng phương
pháp nghiên cứu như:
Phương pháp phân tích: nhằm làm sáng tỏ những vấn đề lý luận cơ
bản về DNXH, phân tích những bất cập để nêu giải pháp hoàn thiện.
Phương pháp tổng hợp: Vận dụng để tổng hợp những số liệu, kết
quả phân tích từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật về giải quyết các bất cập
trong việc thực hiện mơ hình DNXH.
Phương pháp so sánh: so sánh giữa các quy định của pháp luật VN
về DNXH theo các quy định của một số nước có mơ hình DNXH phát triển.
Ngồi ra, Khóa luậncũng vận dụng các phương pháp nghiên cứu
khoa học khác như: quy nạp, diễn dịch, kết hợp, suy diễn logic… để phục vụ cho
hoạt động nghiên cứu theo yêu cầu của đề tài.
3.2.Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu các quy định của pháp luật về doanh nghiệp xã
hội được quy định trong Luật Doanh nghiệp năm 2014 trên địa bàn cả nước từ năm
2010 đến nay.


7. Kết cấu đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội
dung Khóa luậnđược bao gồm 3 chương với kết cấu như sau:
Chương 1: Một số vấn đề lý luận và pháp luật về Doanh nghiệp xã
hội
Chương 2: Thực trạng và thực tiễn thi hành pháp luật về doanh
nghiệp xã hội ở Việt Nam
Chương 3: Định hướng, giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng
cao hiệu quả thực thi pháp luật về doanh nghiệp xã hội

Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN PHÁP LUẬT VỀ DOANH NGHIỆP
XÃ HỘI
1.1. Khái quát về doanh nghiệp xã hội
1.1.1. Khái niệm về doanh nghiệp xã hội
1.1.2. Lịch sử và quá trình phát triển doanh nghiệp xã hội
1.1.3.Đặc điểm của doanh nghiệp xã hội
1.2. Khái niệm và quá trình phát triển pháp luật về doanh nghiệp xã hội
1.2.1. Khái niệm pháp luật về doanh nghiệp xã hội
1.2.2. Quá trình phát triển pháp luật doanh nghiệp xã hội
1.3. Ý nghĩa của việc điều chỉnh bằng pháp luật đối với doanh nghiệp xã hội
1.4. Các văn bản điều chỉnh
1.5. Nội dung pháp luật về doanh nghiệp xã hội
1.5.1. Thành lập doanh nghiệp xã hội
1.5.2. Hình thức tổ chức và hoạt động doanh nghiệp xã hội
1.5.3. và nghĩa vụ của doanh nghiệp xã hội
1.5.4.Tổ chức lại, giải thể, phá sản doanh nghiệp xã hội
1.5.5. Trách nhiệm của chủ doanh nghiệp tư nhân, thành viên, cổ đông doanh
nghiệp xã hội
1.5.6. Theo dõi, giám sát hoạt động của doanh nghiệp xã hội
1.6. Kinh nghiệm của một số nước về doanh nghiệp xã hội
Kết luận chương 1


Chương 2. THỰC TIỄN THI HÀNH PHÁP LUẬT VỀ
DOANH NGHIỆP XÃ HỘI Ở VIỆT NAM
2.1. Thực trạng pháp luật về doanh nghiệp xã hội
2.1.1. Thành lập doanh nghiệp xã hội

2.1.2. Hình thức tổ chức và hoạt động doanh nghiệp xã hội
2.1.3. Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp xã hội
2.1.4. Tổ chức lại, giải thể, phá sản doanh nghiệp xã hội
2.1.5.Trách nhiệm của chủ doanh nghiệp tư nhân, thành viên, cổ đông doanh
nghiệp xã hội
2.1.6. Theo dõi, giám sát hoạt động của doanh nghiệp xã hội
2.2. Thực tiễn thực thi pháp luật về doanh nghiệp xã hội tại Việt Nam
2.2.1. Kết quả đạt được
2.2.2. Hạn chế trong việc thực thi pháp luật doanh nghiệp xã hội
2.2.3. Hạn chế trong việc quản lý, giám sát doanh nghiệp xã hội
Kết luận chương 2


Chương 3. ĐỊNH HƯỚNG, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VÀ
NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC THI PHÁP LUẬT VỀ DOANH NGHIỆP
XÃ HỘI
3.1. Sự cần thiết phải hoàn thiện hệ thống pháp luật về doanh xã hội theo pháp luật
Việt Nam
3.2. Định hướng hoàn thiện hệ thống pháp luật về doanh nghiệp xã hội ở Việt
Nam hiện nay
3.3. Giải pháp hoàn thiện hệ thống pháp luật về doanh nghiệp xã hội và nâng cao
hiệu quả thực thi pháp luật doanh nghiệp xã hội ở Việt Nam hiện nay
3.3.1. Giải pháp hoàn thiện pháp luật
3.3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật
Kết luận chương 3
KẾT LUẬN


TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Quốc hội, (2014), Luật Doanh nghiệp năm 2014 số 68/2014/QH13 ban
hành ngày 26 tháng 11 năm 2014.
2. Chính phủ, (2015), Nghị định số 96/2015/NĐ-CP ngày 19/10/2015 quy
định chi tiết một số điều của Luật Doanh nghiệp năm 2014.
3. Chính phủ, (2015), Nghị định số 78/2015/NĐ-CP ngày 14/9/2015 về đăng
ký doanh nghiệp.
4. Chính phủ, (2015), Thơng tư số 04/2016/TT-BKHĐT ngày 17/5/2016 quy
định các biểu mẫu văn bản trong đăng ký doanh nghiệp xã hội theo Nghị định số
96/2015/NĐ-CP ngày 19/10/2015 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều Luật
Doanh nghiệp.
5. Nghị định 96/2015/NĐ-CP ngày 19/10/2015 quy định chi tiết thi hành
một số điều của Luật Doanh nghiệp
6. Thông tư 04/2016/TT-BKHĐT ngày 17/6/2016 quy định các biểu mẫu văn
bản sử dụng trong đăng ký DNXH
7. Dự thảo Nghị định sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định 155/2013/
NĐ-CP - www.mpi.gov.vn truy cập ngày 27/7/2013
8. Phan Thảo Nguyên (2006), Hoàn thiện pháp luật về thương mại dịch vụ
đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế, Luận án Tiến sĩ Luật học, Viện Nhà
nước và Pháp luật.
9. Phạm Duy Nghĩa (2010), Giáo trình Luật Kinh tế, NXB Công an Nhân
dân, Hà Nội. 31. Phạm Hữu Nghị (1996), Chế độ hợp đồng trong nền kinh tế thị
trường ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, Luận án Phó tiến sĩ khoa học, Viện
Nhà nước và Pháp luật.
10.Nguyễn Như Phát (2003), “Điều kiện thương mại chung và nguyên tắc tự
do khế ước”, Tạp chí Nhà nước và Pháp luật, (6).


11. Quốc hội (2004, 2011), Bộ luật Tố tụng Dân sự số 24/2004/QH11 và
Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng Dân sự số 65/2011/QH12,
Hà Nội.

12. Quốc hội (2005), Bộ luật Dân sự số 33/2005/QH11, Hà Nội.
13. Quốc hội (2005), Luật Doanh nghiệp số 60/2005/QH11, Hà Nội. 36.
Quốc hội (2005), Luật Thương mại số 36/2005/QH11, Hà Nội.
14. Quốc hội (2005), Luật Trợ giúp pháp lý số 69/2006/QH11, Hà Nội
15. Quốc hội (2006, 2012), Luật Luật sư năm 2006 số 65/2006/QH11 và
Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật doanh nghiệp số 20/2012/QH13, Hà
Nội.
16. Đỗ Ngọc Thịnh (2011), Những vấn đề chung trong Quy tắc Đạo đức và
Ứng xử nghề nghiệp của doanh nghiệp xã hội
17. Tài liệu KLiên đoàn Luật sư Việt Nam, Hà Nội 2015.