Một số biện pháp giúp học sinh tiểu học sử dụng hiệu quả chất liệu màu sáp trong dạy học Mĩ thuật theo phương pháp mới

Một số biện pháp giúp học sinh tiểu học sử dụng hiệu quả chất liệu màu sáp
trong học tập Mĩ thuật theo phương pháp mới.
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
Đổi mới căn bản toàn diện về giáo dục- dạy học đang ngày càng được thể hiện
rõ nét trên quê hương Hà Tĩnh. Từ hoạt động giáo dục trải nghiệm theo Chủ đề, đến
các hoạt động dạy học tích hợp liên mơn, dạy học theo phương pháp bàn tay nặn
bột...và trong đó nổi bật là dạy học Mĩ thuật theo phương pháp mới. Giờ đây, dạy
và học Mĩ thuật khơng cịn bó hẹp trong những bức tranh Vẽ theo mẫu, Vẽ trang trí,
Vẽ phong cảnh hay Thường thức Mĩ thuật nhàm chán, bốn bức tường khơ cứng mà
học sinh cịn có thể đi về các đồng quê, thả mình vào thiên nhiên, đồng ruộng để kí
họa, hay đắm mình vào các giai điệu để vẽ theo cảm hứng đơi tay... Có thể từ một
mảnh vải, tờ bìa, lá cây để cho ra một sản phẩm bắt mắt, đầy nghệ thuật. Tuy nhiên,
dù là phương pháp cũ hay mới, với môn Mĩ thuật, màu sắc là tiếng nói mạnh mẽ
nhất, thu hút nhất và khơi nguồn đam mê với bất cứ em nhỏ nào. Màu sắc trong con
mắt trẻ thơ bao giờ cũng thật sặc sỡ, vui tươi và biểu cảm vô cùng. Em có thể vẽ
bơng hoa màu xanh, em có thể vẽ đôi mắt màu hồng... bởi thế giới trong tâm hồn
của các em là như vậy, đầy tò mò nhưng cũng rất dễ giải thích: là sự hồn nhiên,
trong trẻo.
Lựa chọn và ứng dụng nhiều nhất trong các tác phẩm, sản phẩm Mĩ thuật của
học sinh tiểu học có lẽ khơng gì bằng màu sáp. Cũng khơng có loại màu nào dễ
kiếm, dễ mua, dễ sử dụng và hiệu quả về kinh tế với học sinh tiểu học, nhất là ở
những vùng q cịn khó khăn như màu sáp. Và trong q trình dạy học, tơi nhận ra
được các ưu thế, khuyết điểm của học sinh tiểu học khi sử dụng chất liệu màu sáp
chính vì thế tơi mạnh dạn chọn đề tài: Một số biện pháp giúp học sinh tiểu học sử
dụng hiệu quả chất liệu màu sáp trong dạy học Mĩ thuật theo phương pháp mới
để nghiên cứu.
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lý luận:
Đã từ lâu, dạy học mĩ thuật theo phương pháp mới khơng cịn là thuật ngữ xa
lạ với giáo viên và học sinh tiểu học. Dạy học Mĩ thuật theo phương pháp mới với 7
quy trình: Vẽ cùng nhau và sáng taọ câu chuyện, Vẽ biểu cảm, Vẽ theo âm nhạc,

Phương pháp xây dựng cốt truyện, Phương pháp taọ hình 3d, Điêu khắc, nghệ
thuật tạo hình khơng gian, Taọ hình con rối và nghệ thuật biểu diễn. Mỗi một Chủ
1


Một số biện pháp giúp học sinh tiểu học sử dụng hiệu quả chất liệu màu sáp
trong học tập Mĩ thuật theo phương pháp mới.
đề Mĩ thuật có thể vận dụng linh hoạt từ 1 đến 2 hoặc 3 quy trình...Với cách thức
thực hiện tác phẩm/ sản phẩm rất đa dạng. Chất Liệu phong phú như : đất nặn, lá
cây, vỏ sị, vỏ hộp, bìa giấy, giấy màu, màu vẽ. Tuy nhiên dù là Chủ đề nào các em
đều có thể sử dụng màu sáp là loại chất liệu được làm từ màu nhuộm và sáp cơng
nghiệp.
Như vậy, có thể thấy chất liệu màu sáp gần như xuyên suốt. Mỗi một Chủ đề
hoàn thành nếu các em biết cách sử dụng hiệu quả mọi chất liệu đặc biệt là màu sáp
thì giá trị của sản phẩm/ tác phẩm được nâng lên rất lớn, tạo cho sản phẩm/ tác
phẩm giàu tính biểu cảm hơn, đẹp hơn và kích thích các em có hứng thú hơn trong
học tập, thích thú chờ mong được học tập những bài học tiếp theo.
2. Cơ sở thực tiễn
Thực tế dạy học môn Mĩ thuật tôi nhận thấy, học sinh luôn luôn tiềm tàng rất
nhiều khả năng về hội họa, tuy nhiên không phải em nào cũng mạnh dạn bộc lộ khả
năng của bản thân, và lúc này màu sắc chính là ngơn ngữ để các em biểu đạt những
cảm nhận về thế giới xung quanh. Màu sáp là chất liệu sử dụng gần như hầu hết
trong các bài vẽ tuy nhiên qua thực tiễn dạy học tôi nhận thấy kĩ năng sử dụng màu
là yêu cầu rất quan trọng sản phẩm/ tác phẩm có sử dụng màu vẽ. Nhiều em vẽ hình
tốt nhưng khi vẽ màu lại lúng túng do kĩ năng vẽ màu còn chưa tốt. Ngược lại, có
những em khơng thực sự có năng khiếu, nhưng khi áp dụng những kĩ năng vẽ màu,
trong đó có màu sáp thì bài vẽ thực sự tiến bộ, hiệu quả làm cho bài vẽ có cảm xúc
hơn, học sinh sẽ yêu thích học vẽ hơn. Một yếu tố dù là nhỏ là biết cách sử dụng
màu sáp nhưng đem lại hiệu quả, từng chút từng chút một sẽ làm cho những giờ học
Mĩ thuật trở nên sống động, hấp dẫn hơn. Đây cũng chính là cơ sở thực tiễn khiến

tơi muốn tìm tịi và đến với đề tài: Một số biện pháp giúp học sinh sử dụng hiệu
quả chất liệu màu sáp trong học tập Mĩ thuật theo phương pháp mới.
3. Thực trạng
Để nắm rõ được việc sử dụng các chất liệu trong học tập của học sinh trong
đó có màu sáp thì ngay từ đầu năm học tôi đã tiến hành các điều tra, khảo sát với
kết quả như sau:

2


Một số biện pháp giúp học sinh tiểu học sử dụng hiệu quả chất liệu màu sáp
trong học tập Mĩ thuật theo phương pháp mới.
Kết quả khảo sát hiệu quả sử dụng màu sáp trong học tập môn mĩ thuật
( Tháng 9/2018)
HS sử
dụng
màu
sáp
310

Ghi
Các kĩ năng vẽ
HS sử
Khối 1 Khối 2Khối 3 Khối 4Khối 5
dụng chất màu sáp
chú
liệu màu
khác
Biết cầm bút 30% 35% 40% 47%
65%

đúng kiểu
16
Cách viền
30% 34% 41% 43% 42%
màu sáp
Các kĩ thuật vẽ 25%
màu sáp ( di
màu, trộn màu,
chà màu,...)

31% 40% 42%

40%

Từ kết quả chưa thật khả quan đó tôi tiến hành lên kế hoạch rèn luyện và chú ý
hơn những học sinh có kĩ năng vẽ màu sáp chưa tốt qua mỗi Chủ đề Mĩ thuật và đi
từ việc đơn giản là hướng dẫn cách cầm bút, sau đó qua mỗi hình vẽ của học sinh từ
lớp 1 đến lớp 5 tơi đều có hướng dẫn các kĩ thuật vẽ màu sáp sao cho hiệu quả nhất.
4. Một số biện pháp giúp học sinh tiểu học sử dụng hiệu quả chất liệu
màu sáp trong dạy học Mĩ thuật theo phương pháp mới
4.1. Hướng dẫn học sinh lựa chọn chất liệu màu sáp và đạt chuẩn, phù hợp
với lứa tuổi tiểu học
Hiện nay trên thị trường có nhiều loại màu sáp khác nhau. Dưới đây là một số
loại màu sáp thông dụng của các hãng sản xuất như: Hanson, Thiên Long, Bến
nghé, MIC... lựa chọn màu sáp giúp các em sáng tạo tốt, đảm bảo chất lượng, an
toàn và giá cả hợp lý. Khi vẽ có thể tạo cảm giác êm, mịn, các em khơng cần phải tì
mạnh tay nhưng giá thành lại vừa phải.
4.2. Hướng dẫn học sinh cách cầm bút màu sáp
Tùy vào từng mục đích sử dụng khác nhau mà có cách cầm bút khác nhau.
*Cách cầm bút màu theo kiểu cầm bút truyền thống.

-Cầm bút màu tương tự như cách cầm bút chì để vẽ. Đầu bút sẽ nằm ngang
không đâm thẳng vào giấy, độ nghiêng bút so với giấy vẽ khoảng 20- 30 độ. Với
cách cầm bút như thế này nét vẽ sẽ lướt qua mặt giấy, các em sẽ dễ dàng vẽ nét dài,

3


Một số biện pháp giúp học sinh tiểu học sử dụng hiệu quả chất liệu màu sáp
trong học tập Mĩ thuật theo phương pháp mới.
tay sẽ dễ điều khiển cho đều màu, các nét vẽ thêm uyển chuyển và mượt mà hơn,
diễn tả đậm nhạt màu cũng dễ dàng hơn.
*Cách cầm bút sát ngòi:
- Ưu điểm của cách cầm bút này là giúp các em vẽ được sáng tối cho bức tranh
một cách chuẩn xác nhất. Bên cạnh đó việc cầm bút sát đầu ngòi sẽ giúp cho các nét
vẽ thêm đậm và rõ nét hơn.
4.3. Phương pháp viền màu quanh hình vẽ trước khi tơ màu sáp.
Với học sinh tiểu học các em thường nơn nóng vẽ màu nhanh để sản phẩm/ tác
phẩm mau chóng hồn thiện. Tuy nhiên do nóng vội các em thường tơ màu rất nhợt
nhạt, khơng rõ hình khối, đậm nhạt, do đó sản phẩm dù đã rất tốn cơng của cả nhóm
mà hiệu quả khơng cao. Trong q trình các em làm bài, tơi thường hướng dẫn các
em khi tơ màu gì thì lấy màu đó viền quanh hình vẽ cần tơ màu trước hoặc sử dụng
màu đậm hơn, màu lông để viền màu trước khi tô cả mảng màu. Thứ nhất, tránh
được việc tơ màu bị lem ra ngồi, thứ hai, các em sẽ tô qua màu viền để so sánh
được đậm nhạt cần có trên hình vẽ.
4.4.Phương pháp pha trộn màu :
Cách pha trộn màu sáp không giống cách pha trộn của màu bột hay màu nước
mà sử dụng kĩ thuật tô chồng màu lên nhau hoặc kết hợp với kĩ năng chà màu để
trộn lẫn các màu lại với nhau.
4.5. Hướng dẫn một số kĩ thuật vẽ màu sáp
4.5.1. Di màu

Bài vẽ sẽ tạo ra hiệu quả bất ngờ khi sử dụng biện pháp di màu. Cách làm như
sau: Trước tiên xé một miếng giấy tương ứng với mảng màu sát bên cạnh mảng
màu cần kĩ năng di màu. Tiếp đến lấy màu sáp tô đều và đậm sát viền mảng màu
vừa xé (tơ càng đậm càng tốt) sau đó đặt lên giấy vẽ và lấy tay chà di màu. Cứ như
thế cho đến khi di hết màu sẽ có được mảng màu muốn vẽ.
4.5.2. Chà màu:
Trong quá trình vẽ bài cần vận dụng kĩ năng chà màu giúp bài vẽ màu mịn
hơn, mượt hơn, đều hơn,mang lại hiệu quả cao hơn. Cách làm như sau: Sau khi vẽ
màu sử dụng giấy ăn hay miếng bơng gịn chà lên mảng màu vừa vẽ( nhiều học sinh
thường thích lấy thước chà màu). Có thể vẽ chồng thêm các lớp màu khác rồi lại
tiếp tục chà đều.
4


Một số biện pháp giúp học sinh tiểu học sử dụng hiệu quả chất liệu màu sáp
trong học tập Mĩ thuật theo phương pháp mới.
4.5.3. Vẽ đậm- nhạt:
Kĩ thuật này nhằm mục đích tạo độ đậm nhạt cho bài vẽ diễn tả chiều sâu trong
không gian, tạo khối cho vật…
4.5.4. Chấm màu:
Chấm màu tạo những chấm màu lan dần ra hết các mảng màu, số lượng chấm
ở 2 phía khác nhau. Tiếp tục thêm các lớp màu khác và thay đổi sức đè.
Ví dụ minh họa: Muốn diễn tả đậm nhạt cho tán lá cây, trước hết dập một lớp
màu xanh lam đậm , tiếp đến dập lớp màu xanh lục sau đó dập thêm lớp màu vàng.
4.5.5. Tạo nét:
Có thể tạo những nét ngắn hay nét dài tùy mục đích diễn tả, chồng đan xen
màu đậm nhạt khác nhau.
4.5.6. Kết hợp giữa màu sáp và màu bút lông, chất liệu khác:
Sử dụng kết hợp với bút lông màu để vẽ những chi tiết quan trọng trong mỗi
bức tranh vừa tạo điểm nhấn cho bài vẽ, vừa làm cho bài vẽ trở nên bắt mắt hơn.

Ngoài ra trong dạy học Mĩ thuật theo phương pháp mới, một tác phẩm/ sản phẩm
của học sinh ngồi chất liệu màu sáp cịn có rất nhiều chất liệu cùng lúc được sử
dụng như đất nặn, lá cây, bìa, giấy màu…
Ví dụ :
Chủ đề 10: Cuộc sống quanh em (tiết 2- vẽ màu)
Mĩ thuật lớp 5
Ở bài này, học sinh vận dụng quy trình Vẽ cùng nhau và sáng tạo câu chuyện,
hoặc quy trình tạo hình 3d... để thực hiện sản phẩm. Bên cạnh các nhóm lựa chọn
hình thức thể hiện là tạo hình 3d thì sẽ có những nhóm lựa chọn là Vẽ cùng nhau…
Dù là bằng hình thức nào giáo viên cũng nên khuyến khích các em tạo hình lên
giấy, vẽ màu... Vì dù là tạo hình 3d, các em cũng phải tạo hình nền, phơng phía sau
hoặc tạo hình nhân vật, cây cối... và việc sử dụng màu sáp là không tránh khỏi.
Giáo viên hướng dẫn cách vẽ bằng ví dụ minh họa cụ thể:
Bước 1: Chỉnh sửa hình
Giáo viên gợi ý học sinh xem lại bài vẽ chỉnh sửa hình vẽ
Bước 2: Xác định gam màu chủ đạo, tập trung vẽ mảng chính ( trọng tâm bức
tranh/ hình ảnh) trước, sau đó kéo màu ra các mảng phụ hoặc chi tiết phụ.
5


Một số biện pháp giúp học sinh tiểu học sử dụng hiệu quả chất liệu màu sáp
trong học tập Mĩ thuật theo phương pháp mới.
Trong quá trình thực hiện giáo viên hướng dẫn học sinh cách thể hiện các kĩ
năng cầm bút, kĩ năng vẽ màu ( như đã ghi cụ thể ở trên)
Bước 3: Đẩy sâu, nhấn nhá, hoàn thiện bài vẽ.

Sản phẩm có sử dụng màu sáp để tạo màu nền và phông.
Chủ đề: Cuộc sống quanh em ( lớp 5)

6

Một số biện pháp giúp học sinh tiểu học sử dụng hiệu quả chất liệu màu sáp
trong học tập Mĩ thuật theo phương pháp mới.
5. kết quả đạt được và bài học kinh nghiệm:
5.1.Kết quả đạt được
Trong quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài, tôi đã lấy số liệu từ các khối
lớp 1 đến 5. Từ năm học 2018- 2019 và đến giữa học học kì 1 năm học 2019- 2020
tôi thu được số liệu như sau:
Kết quả khảo sát hiệu quả sử dụng màu sáp trong học tập môn mĩ thuật
( Tháng 11/2019)
Các kĩ năng vẽ màu Khối1 Khối 2 Khối 3 Khối 4 Khối 5 Ghi
màu

màu

sáp

khác

328

06

sáp
Biết cầm bút đúng

chú
70% 73% 80%

85%

90%

kiểu
Cách viền màu
70% 70% 85%
Các kĩ thuật vẽ màu( 65% 72% 84%

87%
85%

89%
91%

di màu, trộn màu,
chà màu,...)
Qua kết quả trên cho thấy số liệu đã có sự thay đổi rõ rệt, một năm học đã
chuyển biến rất rõ nét và vượt trội. Kết quả còn thể hiện được vai trò của phương
pháp dạy học Mĩ thuật mới thật sự tạo nên một phong trào học tập tích cực các mơn
học nói chung và mơn Mĩ thuật nói riêng. Thông qua các Chủ đề, các em không chỉ
được khám phá và tìm hiểu nhiều hơn về cuộc sống xung quanh mình mà cịn có
thêm những kĩ năng cơ bản về hội họa, cảm thụ thẩm mĩ. Với học sinh tiểu học, học
mà chơi, chơi mà học, vừa khám phá học hỏi vừa trải nghiệm bản thân thì khơng gì
bằng những nét vẽ lên giấy, những cảm xúc, tình cảm của các em đã được thăng
hoa khi được hòa mình vào màu sắc của những sản phẩm/ tác phẩm.
Việc áp dụng thành công đề tài : “Một số biện pháp giúp học sinh tiểu học
sử dụng hiệu quả chất liệu màu sáp trong dạy học Mĩ thuật theo phương pháp
mới cịn mang lại cho tơi những suy nghĩ rất tích cực với vấn đề đổi mới căn bản
tồn diện trong giáo dục hiện nay, cho tôi thêm niềm tin tưởng ở sự nỗ lực của bản

thân, tạo động lực để tôi luôn cố gắng thay đổi, sáng tạo trong dạy học
5.2. Bài học kinh nghiệm.
7


Một số biện pháp giúp học sinh tiểu học sử dụng hiệu quả chất liệu màu sáp
trong học tập Mĩ thuật theo phương pháp mới.
Sau khi áp dụng các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng chất liệu
màu sáp cho học sinh trong môn Mĩ thuật tôi thấy có hiệu quả, bản thân tơi rút ra
một số kinh nghiệm sau:
Một là, hướng dẫn học sinh lựa chọn chất liệu màu sáp và đạt chuẩn, phù hợp
với lứa tuổi tiểu học.
Hai là, hướng dẫn học sinh cách cầm bút màu sáp.
Ba là, phương pháp viền màu quanh hình vẽ trước khi tô màu sáp.
Bốn là, phương pháp pha trộn màu.
Năm là, hướng dẫn một số kĩ thuật vẽ màu sáp
C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận:
Vận dụng các kĩ năng sử dụng chất liệu màu sáp có ý nghĩa rất thiết thực đối
với học sinh. Bởi quan trọng là thực hiện được mục tiêu bài dạy,học sinh hiểu bài
biết và hiểu cách vẽ, cách thể hiện như thế nào cho hiệu quả sẽ giúp các em vận
dụng, thể hiện ý tưởng sáng tạo của mình. Tuy nhiên khi vận dụng địi hỏi giáo viên
phải kiên trì học tập, rèn luyện và phù hợp với thực tiễn để hướng dẫn gợi mở cho
học sinh thể hiện ý tưởng sáng tạo của mình đem lại hiệu quả cao trong dạy
học.Vận dụng những biện pháp giúp học sinh sử dụng tốt chất liệu màu sáp có rất
nhiều hữu ích đối với bản thân tôi và cả học sinh. Học sinh dễ nắm bắt các phương
pháp mới mà giáo viên truyền thụ để vận dụng vào bài thực hành một cách say mê
hơn. Đặc biệt có những em ln bám vào các bài vẽ trong sách giáo khoa bây
giờ đã biết tự sáng tạo theo cách riêng của mình trong từng bài vẽ . Sự tiến bộ rõ
rệt trong chất lượng bài vẽ, cũng như các sản phẩm các em làm ra là minh chứng

cho hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm mà tôi đã nghiên cứu và vận dụng vào thực
tiễn
2. Kiến nghị.
Để hoạt động dạy học mơn Mĩ thuật có hiệu quả tôi xin mạnh dạn đề xuất một
số ý kiến như sau :
-Cần có thêm các chuyên đề đặc biệt là về phương pháp mới – phương pháp
dạy học phát triển năng lực.

8


Một số biện pháp giúp học sinh tiểu học sử dụng hiệu quả chất liệu màu sáp
trong học tập Mĩ thuật theo phương pháp mới.
- Phát động nhiều những cuộc thi vẽ tranh, làm sản phẩm mĩ thuật cho học
sinh trong tồn Huyện.
Tơi thiết nghĩ những vấn đề trên cần được hoàn thiện và bổ sung để tạo điều
kiện dạy và học môn Mĩ thuật tốt hơn.
Tôi hy vọng và kính mong hội đồng khoa học xét duyệt, bổ cứu những gì cịn
thiếu sót để giúp cho sáng kiến này của tơi được hồn thiện hơn.
Tơi xin chân thành cảm ơn!
Phụ lục
1.Một số màu vẽ thông dụng

2. Cách cầm bút
Cách cầm bút màu theo kiểu cầm bút truyền thống.

Cách cầm bút màu sát ngòi

9

Một số biện pháp giúp học sinh tiểu học sử dụng hiệu quả chất liệu màu sáp
trong học tập Mĩ thuật theo phương pháp mới.

3. Kĩ thuật vẽ màu
Bài vẽ có sử dụng cách viền màu trước khi vẽ

Bài vẽ sử dụng sáng tạo phương pháp trộn màu

10


Một số biện pháp giúp học sinh tiểu học sử dụng hiệu quả chất liệu màu sáp
trong học tập Mĩ thuật theo phương pháp mới.
Kĩ năng di màu, chấm màu

Sản phẩm được làm từ màu sáp và nhiều chất liệu khác.

11