SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI:
"MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH HỌC TỐT MƠN TỐN
LỚP 4
"
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
1. Sự cần thiết, mục đích của việc thực hiện sáng kiến
a. Sự cần thiết (Lí do nghiên cứu)
Giáo dục Việt Nam trong thập niên đầu tiên của thế kỉ 21 chứng kiến
sự bứt phá ngoạn mục từ nội tại và cả sự tác đợng từ phía xã hợi. Lợ trình
đởi mới chương trình, đởi mới phương pháp, thay sách giáo khoa như là
mợt bước đợt phá sớng cịn của giáo dục nhằm nâng cấp sản phẩm bắt kịp
xu thế tồn cầu hóa của thời đại và bước đầu đã cho thấy những kết quả rất
đáng ghi nhận. Trong đó, vai trị của thầy, cơ giáo được xác định như là
yếu tố mấu chốt để giải quyết kịp thời những bức bách, mâu thuẫn đang
hiện hữu trong nền giáo dục chúng ta. Vì vậy, sự trăn trở cho mỡi giờ dạy,
mỗi môn học là điều mà mỗi giáo viên như chúng tôi không thể không
quan tâm.
Qua nghiên cứu các tài liệu, tìm hiểu từ các phương tiện trùn thơng
và thông tin đại chúng và đặc biệt từ thực tế việc dạy, việc học tại Trường
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
Tiểu học I Khánh Bình Tây Bắc, bản thân tơi nhận thấy vẫn cịn nhiều vấn
đề khơng thể khơng trăn trở. Cho dù lợ trình đởi mới phương pháp đã có
mợt thời gian dài thực hiện và những ưu thế của nó là điều khơng thể phủ
nhận, song chưa có ai dám khẳng đinh rằng ở mọi nhà trường đã thực hiện
mợt cách hồn hảo nhất các tiêu chí của dạy học hiện đại. Mợt bợ phận
khơng ít giáo viên vẫn tỏ ra chần chừ, không thật mặn mà với phương
pháp mới và thiếu sự quyết liệt trong quá trình thực hiện đổi mới. Một bộ
phận học sinh tiếp cận với phương pháp mới một cách hờ hửng, thiếu sẳn
sàng và thiếu tính chủ đợng, sáng tạo, linh hoạt trong xử lí thơng tin cịn
hạn chế.Trường Tiểu học I Khánh Bình Tây Bắc nơi tơi đang cơng tác
cũng khơng thể tránh khỏi những khiếm khuyết chung của nền giáo dục
nước nhà. Trước thực tế đó, bản thân đã dành mợt thời gian đáng kể đầu tư
cho việc đổi mới phương pháp, đặc biệt là đối với mơn tốn, sau nhiều lần
thử nghiệm, bước đầu chúng tơi đã tìm được mợt số biện pháp hữu hiệu
giúp học sinh tiếp cận nhanh với phương pháp dạy học hiện đại.Chính vì
vậy tơi đã đi sâu vào tìm hiểu “Đề tài: Một số biện pháp giúp học sinh
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
học tốt mơn tốn lớp 4 ”, để giúp các em nắm vững các kiến thức trong
môn học này.
2. Mục đích của việc thực hiện sáng kiến
Từ thực tiễn dạy học tiểu học nói chung và thực tiễn dạy học ở Trường
Tiểu học I Khánh Bình Tây Bắc nói riêng. Thu thập, tập hợp xử lí thơng
tin, tìm ra những giải pháp cần thiết để hoàn thiện dần phương pháp dạy
học toán ở bậc tiếu học.
3. Phạm vi triển khai thực hiện :
Với sáng kiến “ Một số biện pháp giúp học sinh học tốt mơn tốn lớp
4”. Tơi đã triển khai và thực hiện trong toàn khối 4. Ngoài ra, sáng kiến
cịn có thể áp dụng tại trường tiểu học I Khánh Bình Tây Bắc.
4.Mơ tả sáng kiến:
4.1 Cơ sở lý luận
Mơn tốn ở tiểu học rất quan trọng với các em học sinh không chỉ biết
cách tự học mà cịn phát triển ngơn ngữ( nói, viết) để diển đạt chính xác,
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
ngắn gọn và đầy đủ các thông tin, để giao tiếp khi cần thiết…mà còn giúp
các em hoạt động thực hành vận dụng tăng chất liệu thực tế trong nội
dung, tiếp tục phát huy để phát triển năng lực của học sinh.
4.2 THỰC TRẠNG TRƯỚC KHI ÁP DỤNG CÁC BIỆN PHÁP
a. Thuận lợi:
- Bản thân nhiều năm trực tiếp giảng dạy ở bậc tiểu học nên kinh
nghiệm thực tế tích lũy được tương đối nhiều.
- Hội đồng sư phạm trường nhiều đờng chí có kinh nghiệm, nhiều năm
giảng dạy lại ln có qút tâm nhất qn trong đởi mới phương pháp nên
bản thân học hỏi và rút kinh nghiệm được nhiều vấn đề hữu ích.
- Học sinh phần lớn chăm ngoan và rất chịu khó, lại tiếp cận khá nhanh
với phương pháp mới nên việc thử nghiệm đề tài ln nhận được sự ủng
hợ từ phía các em.
b.. Khó khăn:
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
- Năng lực và thói quen nghiên cứu của bản thân còn nhiều hạn chế
nên cho dù đã rất cố gắng, kết quả thu được vẫn chưa đáp ứng được yêu
cầu đề ra.
- Tài liệu tham khảo thiếu, thời gian và điều kiện nghiên cứu hạn hẹp
ảnh hưởng khá nhiều đến việc sử dụng các giải pháp mới.
- Một bộ phận học sinh chây lười trong học tập, gia đình lại khơng
quan tâm nên việc tự học của các em cho dù đã được giáo viên hướng dẫn
rất kĩ nhưng chưa thể đáp ứng được yêu cầu đề ra.
- Đối tượng học sinh trong mỗi lớp không đồng đều, nhiều em quá yếu.
Việc chú ý đối tượng đã ảnh hưởng nhiều đến quá trình nghiên cứu.
- Phương tiện dạy học vẫn chưa thể đáp ứng tốt nhất yêu cầu của thực
tiễn dạy học hiện đại.
c.Số liệu thống kê
Kết quả khảo sát chất lượng môn Toán lớp 4A2 đầu năm học 2012 –
2013 như
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
sau:
Tổng Điểm
số
giỏi
học
(
sinh
Điểm
khá
9
Điểm
Trung
yếu
bình ( 5 ( Dưới
(7-8)
10 )
TS %
Điểm
TS %
-6)
5)
TS %
TS %
35
3
8.5 7
20.
20 57. 5
14.
Từ kết quả khảo sát cho thấy , việc nắm bắt kiến thức mơn tốn của các
em cịn chậm. vì vậy, tơi nghiên cứu “ Một số biện pháp giúp học sinh học
tốt mơn tốn lớp 4”.
4.3 Các biện pháp giúp học sinh học tốt mơn tốn lớp 4
* Phát huy tính tích cực hóa của học sinh trong PPDH vấn đáp kết
hợp với một số PPDH khác trong hình thành tri thức mới.
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
Học sinh muốn tiếp thu tri thức mới cần có sự hướng dẫn của giáo viên
bắng một hệ thống câu hỏi phù hợp. Giáo viên tổ chức các hoạt động dạy
học nhằm chuyển giao ý đồ sư phạm của thầy thành nhiệm vụ học tập của
trị.
Ví dụ trong bài: “Phép nhân phân số”. Hình thành phép tính nhân của 2
phân số và. Hình thành phép tính nhân của 2 phân số và cho học sinh là
một vấn đề mới. nếu giáo viên chỉ giới thiệu quy tắc tính sau đó áp dụng
vào lun tập thì khơng phát huy được tính tích cực, tư duy, sáng tạo của
học sinh. Do đó, giáo viên cần suy nghĩ, chuẩn bị hệ thống câu hỏi phù
hợp để hướng dẫn học sinh tiếp thu tri thức mới một cách tích cực, sáng
tạo.
Với bài học này, giáo viên có thể tổ chức hoạt động dạy học bằng hệ thống
câu hỏi sau:
Dựa vào cách tính diện tích hình chữ nhật bằng đồ dùng trực quan
hãy cho biết x = ? (HS nêu: x = )
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
- Quan sát hình và cho biết 8 là gì của hình chữ nhật mà ta phải tính
diện tích?
(8 là tổng số ơ của hình chữ nhật.)
* HS giải thích: Chiều dài HCN bằng 4 ô và được xếp thành 2 hàng nên
tính được tổng số ơ bằng cách lấy 4 x 2 = 8.
- 4 và 2 là gì của các phân số trong phép nhân x ? ( 4 và 2 là tử số của
các phân số trong phép nhân x ).
- Để tính số ơ vng có trong hình vng diện tích 1 m2 ta làm thế nào? (
lấy 5 x 3 = 15 (ô)).
- Vậy 5 và 3 là gì của các phân số trong phép nhân x ? ( 5 và 3 là mẫu
số của các phân số trong phép nhân x ).
- Như vậy, khi muốn nhân hai phân số với nhau ta làm thế nào? ( ... ta
lấy tử số nhân tử số, mẫu số nhân mẫu số).
- Giáo viên nêu công thức tổng quát: = và yêu cầu học sinh nêu quy
tắc nhân hai phân số, sau đó tổ chức: luyện tập, củng cố.
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
*.Phát huy tính tích cực hóa của học sinh trong phương pháp phát
hiện và giải quyết vấn đề, kết hợp với PPDH khác để tổ chức hoạt
động dạy học.
Ví dụ trong bài: “ Phép cộng phân số ” ( tiếp theo ).
* Bài tốn: Có một băng giấp màu, bạn Hà lấy băng giấy, Bạn An
lấy băng giấy. Hỏi cả 2 bạn lấy bao nhiêu phấn băng giấy màu? ( Toán 4
trang 127 ).
Sau khi học xong học sinh biết cách cộng hai phân số khác mẫu số và rèn
luyện kỹ năng tính tốn cho học sinh
Hướng dẫn giải như sau: Muốn tìm số phần băng giấy của 2 bạn Hà và
An đã lấy, cần thực hiện phép tính gì? ( phép cộng: + ).
Như vậy, việc yêu cầu học sinh tính tổng hai phân số khác mẫu số là một
tình huống gợi vấn đề, là một yêu cầu nhận thức mà học sinh chưa thể giải
quyết được bằng vốn kiến thức và kinh nghiệm sẵn có của mình (học sinh
chỉ mới biết tính tổng hai phân số có cùng mẫu số).
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
Tuy nhiên nếu học sinh chịu khó suy nghĩ hoặc được giáo viên hướng dẫn
tìm cách biến đổi để đưa hai phân số đã cho thành hai phân số có cùng
mẫu số (Quy đồng mẫu số) thì học sinh có thể giải quyết vấn đề kết hợp
với PPDH vấn đáp để tổ chức hoạt động dạy học hình thành phép cộng 2
phân số khác mẫu số.
*. Phát huy tính tích cực hóa của học sinh trong PPDH hợp tác theo
nhóm nhỏ và kết hợp với PPDH khác để tổ chức hoạt động dạy học
nhằm phát huy tính chủ động sáng tạo, hợp tác của học sinh.
Mục tiêu, nội dung bài học yêu cầu hình thành tri thức mới cho học sinh.
Tri thức mới đó cần có sự kiểm nghiệm kết quả qua nhiều học sinh khác
nhau, cần có sự phát hiện, đóng góp trí tuệ. Tập thể học sinh cần phải đo
đạc, thu thập các số liệu điều tra thống kê.
Ví dụ bài: Diện tích hình thoi.
- u cầu tính diện tích hình thoi ABCD, khi biết 2 đường chéo
AC = m,
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
BD = n (hình a)
- Để tìm cơng thức tính diện tích hình thoi theo độ dài 2 đường chéo, học
sinh có thể thực hiện theo nhiều cách khác nhau:
* Cách 1: Cắt hình tam giác AOD và hình tam giác COD rồi ghép với
hình tam giác ABC để được hình chữ nhật AMNC (hình b).
Ta có: Diện tích( hình thoi ABCD) = diện tích ( hình chữ nhật AMNC ) =
m
* Cách 2: Cắt hình tam giác COB và hình tam giác COD rồi ghép
với hình tam giác ABC để được hình chữ nhật MNBD (hình c).
Ta có: Diện tích ( hình thoi ABCD ) = diện tích (hình chữ nhật MNBD)
( Hình a ) ( Hình b ) ( Hình c )
Do đó để kiểm nghiệm kết quả, phát huy tính chủ động sáng tạo và
tinh thần hợp tác của học sinh. Giáo viên yêu cầu học sinh hợp tác theo
nhóm nhỏ để tổ chức hoạt động dạy học.
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
*. Phát huy tính tích cực hóa của học sinh trong việc giải các bài toán
là cơ sở giải loại tốn sắp học.
Giải các bài tốn có tính chất chuẩn bị này, học sinh có thể tính ra được
kết quả dễ dàng nhằm tạo điều kiện cho các em tập trung suy nghĩ vào các
mối quan hệ toán học và các từ mới chứa trong đầu bài tốn:
Ví dụ 1: Để chuẩn bị cho việc học loại toán: “Tìm 2 số biết tổng và tỉ
số của 2 số đó”. Có thể cho học sinh giải bài tốn sau: “ Cơ có 30 bút chì,
chia thành 3 phần bắng nhau. Bạn nam được 1 phần, bạn nữ được 2 phần.
Hỏi bạn nam được mấy bút chì?”.
Ví dụ 2: Để chuẩn bị cho việc học loại tốn: “Tìm 2 số biết tổng và hiệu
của 2 số đó”. Có thể cho học sinh giải bài tốn sau: “Hai bạn Nam và
Hùng có tất cà 15.000 đồng, Nam có nhiều hơn Hùng 5.000 đồng. Hỏi mỗi
bạn có bao nhiêu tiền?”.
- Tổ chức cho học sinh làm việc trên đồ dùng học tập:
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
+Mỗi học sinh lấy 15 que tính (tượng trưng cho 15.000 đồng ). Chia bảng
con làm 2 phần, phần lớn là số tiền của Nam, phần nhỏ là số tiền của
Hùng.
+Nam nhiều hơn Hùng 5.000 đồng. Vậy ta lấy 5 que tính cho Nam trước
rồi chia đơi phần cịn lại:! Học sinh lấy 5.000đồng cho nam trước (đặt 5
que tính vào phần lớn).
- Cịn mấy nghìn đồng ? (15.000 – 5.000 = 10.000 đồng ).
- Vậy chia đều cho 2 bạn, mỗi bạn được mấy nghìn ? ( 10.000 : 2 = 5.000
đồng ).
- Bỏ vào hai phần mỗi phần 5.000 đồng ( 5 que tính )
- Vậy Hùng được mấy nghìn ? ( 5.000 đồng ).
- Cịn Nam được mấy nghìn ? ( 5.000 +5.000 = 10.000 đồng ).
- Tương tự hướng dẫn bài toán trên sơ đồ và giải.
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
*.Phát huy tính tích cực hóa của học sinh trong việc giải các bài tốn
phát huy tính trực quan cụ thể trong tư duy của học sinh.
Để giải được các bài toán này giáo viên cần triển khai các hoạt động mang
tính chất thực tiễn, học sinh phải được thao tác trên đồ dùng trực quan. Từ
đó các em sẽ tự phát hiện và tự giải quyết nhiệm vụ bài học.
Ví dụ: Trong bài “Phép cộng phân số”.
Để hình thành phép cộng hai phân số có mẫu số bằng nhau, giáo viên và
học sinh cùng thực hành trên băng giấy
– Chia băng giấy thành 8 phần bằng nhau, bằng cách gấp đôi ba lần theo
chiều ngang:
+ Tô màu vào băng giấy
+ Tơ màu vào băng giấy
Nhìn vào băng giấy HS dễ nêu được hai lần đã tô màu được băng giấy.
Học sinh nêu: + = .
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
Kết luận: Nêu được cách cộng hai phân số bằng cách lấy tử số cộng với
nhau và giữ nguyên mẫu số.
*. Khi dạy thực hành luyện tập GV cần lưu ý giúp mọi học sinh đều
tham gia vào hoạt động thực hành, luyện tập theo khả năng của mình,
bằng cách:
– Cho các em làm các bài theo thứ tự trong sách giáo khoa, không bỏ bài
nào, kể cả bài dễ, bài khó.
- Khơng bắt học sinh chờ đợi nhau trong khi làm bài. Làm xong chuyển
sang bài tiếp theo.
- Học sinh này có thể làm nhiều bài hơn học sinh khác:
- Ví dụ: Khi dạy bài : “ Tính bằng cách thuận tiện nhất ”
- + + = + ( + ) = + =
Có thể một số em vẫn thực hiện theo thứ tự của các phép tính trong biểu
thức, ra kết quả đúng nhưng chưa nhanh và chưa hợp lí. Giáo viên nên
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
hướng dẫn học sinh các tính chất đã học của phép cộng để tìm ra cách giải
thuận tiện.
Hoặc trong bài luyện tập của phép nhân thì giáo viên phải dẫn dắt học sinh
nhớ lại kiến thức đã học đó là:
Tính chất giao hốn của phép nhân.
Tính chất kết hợp của phép nhân.
Tính chất nhân một số với một tổng ( Hoặc một tổng nhân với một số ).
Tính chất nhân một hiệu với một số ( Hoặc một số nhân với một hiệu ).
Học sinh phải vận dụng nhanh các tính chất này vào giải tốn: Khi nào
vận dụng tính chất này, khi nào vận dụng tính chất kia:
Ví dụ: 2 10 + 10 5 = 10 ( 2 + 5 ) = 10 10 = 20 ( Áp dụng tính chất
nhân một số với một tổng ).
5 . K ế t q u ả v à h i ệ u q u ả m a n g l ạ i :
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
Từ việc đổi mới các phương pháp dạy học như trên tôi thấy chất lượng
học sinh dần dần được nâng cao. Học sinh đã tự giác, hứng thú, chủ động
và tích cực tham gia các hoạt động dạy học, không rụt rè, tự ti như trước
nữa. Chất lượng học sinh ngày một tiến bộ do trình độ nhận thức của các
em ngày càng được nâng cao, tích cực phát biểu xây dựng bài hứng thú và
ham thích học tốn, làm bài, học bài đầy đủ . học sinh dần dần chiếm lĩnh
kiến thức mới và giải quyết các vấn đề gần gũi với đời sống. Sự tiến bộ
của các em biểu hiện cụ thể qua kết quả như sau:
Khảo sát chất lượng đầu năm 2012-2013:
Điểm
Tổng Điểm
số
học
sinh
30
Điểm
giỏi
khá
(
9
(7-8)
10 )
TS
Trung
TS %
yếu
bình
( 5 6)
%
Điểm
(
Dưới
5)
TS % TS %
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
5
3
10 7
23.3 15
5
16.6
0
Kết quả kiểm tra cuối năm học 2012 - 2013:
Tổng
số
Điểm
Điểm
giỏi
khá
học
sinh
Điểm
Điểm
Trung
yếu
bình ( 5 - ( Dướ
( 9 - 10 )
TS
30
10
%
33.
(7-8)
TS %
6)
i5)
TS %
TS %
13 43.3 7
23.3
3
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
Qua bảng thống kê chất lượng trên phần nào cho thấy số lượng học
sinh khá giỏi tăng lên giảm được học sinh yếu, số học sinh ham thích học
mơn toán cũng tăng lên so với đầu năm học. Nếu chúng ta vận dụng linh
hoạt việc đổi mới phương pháp dạy học thì chắc chắn chất lượng cuối năm
sẽ tăng cao.
6. Đánh giá về phạm vi ảnh hưởng của sáng kiến:
-Trước hết phải nói đội ngũ giáo viên tham gia giảng dạy tích cực và
nhiệt tình trong đổi mới PPDH, góp phần chứng minh ưu thế và hiệu quả
việc giảng dạy mơn tốn.
- Muốn nâng cao chất lượng dạy học toán ở tiểu học chúng ta cần lưu
ý:
+ Linh hoạt trong đổi mới PPDH.
+ Tạo cho học sinh hứng thú và ham thích học mơn tốn.
+ Nắm được từng đối tượng học sinh, tạo được nhu cầu học tập trong
các em.
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
+ Tổ chức hướng dẫn các phương pháp học tập chu đáo( học nhóm,
học tổ,…)
+ Cơng tác chuẩn bị từng bài dạy thật kĩ phù hợp từng nội dung, soạn
giảng chu đáo gọn nhẹ.
+ Dụng cụ, phương tiện dạy- học phải đầy đủ.
+ Tổ chức nhiều hình thức học tập cho có tính hấp dẫn.
+ Thường xuyên kiểm tra, củng cố hệ thống kiến thức.
+ Phát huy tính tích cực, tính tự học, tìm tòi, tự phát hiện cái mới, cái
hay,… để tự chiếm lĩnh tri thức.
7. Kiến nghị, đề xuất:
*Đối với giáo viên:
- Tất cả các giáo viên giảng dạy ở tiểu học phải sử dụng các PPDH
linh hoạt, phù hợp với lớp, với từng học sinh.
- Nhiệt tình trong giảng dạy, đảm bảo đầy đủ ĐDDH, thiết bị dạy học.
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
- Tổ chuyên môn cần thường xuyên tổ chức hội thảo các chuyên đề về
đổi mới phương pháp, đố vui để học, thi học tốt mơn tốn.
- Có kế hoạch bồi dưỡng và phụ đạo học sinh về mơn tốn.
*Đối với nhà trường và các cấp:
- Tăng cường tài liệu nghiên cứu, sách tham khảo cho giáo viên.
- Bổ sung đồ dùng dạy học đủ cho các lớp sử dụng.
*. PHẦN KẾT LUẬN
Dạy toán, học tốn ở trường Tiểu học là mợt phạm trù rợng lớn. Nó
chứa đựng mợt ch̃i hệ thớng các quan điểm, phương pháp và kĩ thuật
dạy học. Vì thế, bản thân ln xác định đởi mới phương pháp dạy học tốn
ở bậc tiếu học không hề đơn giản và cũng không thể thực hiện nhanh
chóng trong ngày mợt ngày hai. Vì thế, khi nghiên cứu đề tai này, thực sự
chúng tôi khơng có tham vọng tạo chủn biến có tính chất đợt phá trong
việc dạy, việc học mơn tốn ở trường tiểu học mà chỉ hi vọng góp mợt
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
phần nhỏ tháo gỡ mợt vài khía cạnh để góp phần nâng cao chất lượng dạy
học toán tại trường tiểu học I Khánh Bình Tây Bắc nói riêng và bậc tiểu
học nói chung. Tuy nhiên, do ràng ḅc hạn chế về kinh nghiệm, sự thiếu
hụt về mặt thời gian và tầm nhìn. Chúng tơi biết chắc đề tài vẫn cịn chứa
đựng quá nhiều khiếm khuyết. Vì vậy, rất mong được quan tâm tham gia
bàn bạc của quý cấp quản lí và các đồng nghiệp.
Trên đây là một số kinh nghiệm tơi nhận thấy, mong q đồng nghiệp
góp ý, bổ sung thêm cho tốt hơn, tôi chân thành cảm ơn.
Khánh Bình Tây Bắc, ngày 25 tháng 5
năm 2013
Ý kiến xác nhận của thủ trưởng đơn vị
Người thực hiện
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
Trần Kim Cương
LUAN VAN CHAT LUONG download : add