Cơ sở hình thành tư tưởng hồ chí minh trong các cơ sở đó, cơ sở nào quyết định bản chất cách mạng và khoa học của tư tưởng hồ c

ĐỀ TÀI 1:
Cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh. Trong các cơ sở đó, cơ sở nào
quyết định bản chất cách mạng và khoa học của tư tưởng Hồ Chí Minh? Tại
sao?

Mục lục
A.

Lời mở đầu

B.

Nội dung
I, Khái niệm về tư tưởng và tư tưởng Hồ Chí Minh
II, Cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh
1) Cơ sở khách quan
a)Bối cảnh lịch sử hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh
* Trong nước
* Quốc tế

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


b) Những tiền đề tư tưởng, lí luận
* Giá trị truyền thống
* Tinh hoa văn hóa nhân loại
* Chủ nghĩa Mác- Lênin
III, Mối quan hệ giữa chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh với chủ
nghĩa Mác- Lênin
IV, Nhân tố quyết định bản chất cách mạng và khoa học của tư
tưởng Hồ Chí Minh

a) Chủ nghĩa Mác- Lênin
b) Con người Hồ Chí Minh
C.

Kết luận

A.Lời mở đầu

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Đất nước ta, con người Việt Nam ta đang được sống dưới mái nhà bình
yên, được độc lập tự do, từ đâu mà chúng ta có được điều đó đây? Đó chính là
nhờ cơng lao to lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh- vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc
Việt Nam ta, Người đã vạch ra con đường cứu nước đúng đắn, Người không chỉ
khai thông bế tắc trong đường lối giải phóng dân tộc, mà cịn giải quyết đúng
đắn, sang tạo và lãnh đạo hiện thực thắng lợi các vấn đề trọng yếu nhất của cách
mạng nước ta.Chính đường lối cách mạng độc lập dân tộc gắn liền với chủ
nghĩa xã hội của Người đã tạo nên sức mạnh tổng hợp và phát huy tác dụng,
đưa tới những thắng lợi rực rỡ của cách mạng nước ta.

B. Nội dung

I, Khái niệm về tư tưởng và tư tưởng Hồ Chí Minh

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Tư tưởng là sự phản ánh hiện thực trong ý thức, là biểu hiện quan hệ của con
người với thế giới xung quanh. Trong thuật ngữ “ tư tưởng Hồ Chí Minh”, khái

niệm “ tư tưởng” có ý nghĩa ở tầm khái quát triết học. Khái niệm “ tư tưởng” ở đây
không phải dùng với nghĩa tinh thần- tư tưởng, ý thức tư tưởng của một cá nhân,
một cộng đồng, mà với nghĩa là một hệ thống những quan điểm, quan niệm, luận
điểm được xây dựng trên một nên tảng triết học (thế giới quan và phương pháp
luận) nhất quán, đại biểu cho ý chí, nguyện vọng cho một giai cấp, một dân tộc,
được hình thành trên cơ sở thực tiễn nhất định và trở lại chỉ đạo hoạt động thực
tiễn, cải tạo hiện thực.
Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về
những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, từ cách mạng dân tộc dân chủ nhân
dân cho đến cách mạng xã hội chủ nghĩa; là kết quả của sự vận dụng sáng tạo và
phát triển chủ nghĩa Mác- Lênin vào điều kiện cụ thể nước ta, đồng thời là sự kết
hợp tinh hoa dân tộc và trí tuệ thời đại.Đó là là tư tưởng về giải phóng dân tộc, giải
phóng giai cấp, giải phóng con người; về độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã
hội, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; về sức mạnh của nhân dân,

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


của khối đại đoàn kết dân tộc; về quyền làm chủ của nhân dân, xây dựng Nhà nước
thật sự của dân, do dân, vì dân; về quốc phịng tồn dân, xây dựng lực lượng vũ
trang nhân dân; về phát triển kinh tế và văn hóa, khơng ngừng nâng cao đời sống
vật chất và tinh thần của nhân dân; về đạo đức cách mạng, cần, kiệm, liêm, chính,
chí cơng vơ tư; về chăm lo bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau; về xây dựng
Đảng trong sạch, vững mạnh, cán bộ, đảng viên vừa là người lãnh đạo, vừa là
người đầy tớ thật trung thành của nhân dân…
Tư tưởng Hồ Chí Minh soi đường cho cuộc đấu tranh của nhân dân ta giành
thắng lợi, là tài sản tinh thần to lớn của Đảng và dân tộc ta.
II, Cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh
1, Cơ sở khách quan
a) Bối cảnh lịch sử hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh

 Xã hội Việt Nam cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX
Trong nước, chính quyền nhà Nguyễn đã thi hành chính sách đối nội,
đối ngoại bảo thủ, phản động…Khơng cho người Việt Nam cơ hội tiếp xúc và bắt

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


nhịp với sự phát triển của thế giới. Không phát huy được những thế mạnh của dân
tộc và đất nước, chống lại âm mưu xâm lược của chủ nghĩa thực dân phương Tây.
Khi thực dân Pháp xâm lược Việt Nam (1858), xã hội Việt Nam trở
thành xã hội thuộc địa nửa phong kiến, xuất hiện hai mâu thuẫn cơ bản: toàn thể
dân tộc Việt Nam với thực dân Pháp và tay sai phong kiến( mâu thuẫn dân tộc);
toàn dân Việt Nam( nông dân) với địa chủ phong kiến (mâu thuẫn giai cấp). Nhiều
phong trào yêu nước của nhân dân Việt Nam đã nổi dậy nhưng đều bị thất bại, như
sự thất bại của phong trào Cần Vương theo tư tưởng phong kiến; như phong trào
Đông Du, Đông Kinh nghĩa thục theo hệ tư tưởng tư sản…Điều này đã giúp
Nguyễn Ái Quốc nhận rõ hạn chế của phong trào đó chưa biết tổ chức, chưa có tổ
chức và thúc đẩy Nguyễn Ái Quốc ra đi tìm đường cứu nước mới của nhân dân
Việt Nam.
 Bối cảnh thời đại( quốc tế)
Trong khi con thuyền Việt Nam còn lênh đênh chưa rõ bờ bến phải đi
tới, việc cứu nước như trong đêm tối “ khơng có đường ra” thì lịch sử thế giới
trong giai đoạn này cũng đang có những biến chuyển to lớn.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Chủ nghĩa tư bản trở thành chủ nghĩa đế quốc, chủ nghĩa tư bản xác lập
sự thống trị trên phạm vi thế giới. Lúc này không chỉ dừng lại ở sự áp bức giai cấp
trong chính quốc mà mở rộng ra sự áp bức đối với các dân tộc khác. Vì thế cuộc

đấu tranh giải phóng dân tộc khơng chỉ còn là hành động riêng lẻ nữa mà trở thành
cuộc đấu tranh chung của dân tộc thuộc địa chống đế quốc. Cuộc đấu tranh giải
phóng dân tộc gắn liền với cuộc đấu tranh giải phóng giai cấp. Cuộc đấu tranh giải
phóng dân tộc trở thành giải phóng giai cấp vơ sản trên thế giới.
Từ cuộc đấu tranh sôi nổi của công nhân các nước tư bản chủ nghĩa cuối
thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX đã dẫn đến một cao trào mới của cách mạng thế giới với
đỉnh cao là Cách mạng Tháng Mười Nga năm 1917. Chính cuộc cách mạng này đã
làm “thức tỉnh các dân tộc châu Á”.Cách mạng Tháng Mười Nga đã lật đổ nhà
nước tư sản, thiết lập Chính quyền Xơ viết, mở ra một thời kì mới trong lịch sử lồi
người. Đồng thời cuộc cách mạng đã nêu một tấm gương sáng về sự giải phóng
dân tộc bị áp bức, “ mở ra trước mắt họ thời đại cách mạng chống đế quốc, thời đại
giải dân tộc”. Với sự thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga, chủ nghĩa xã hội
trở thành hiện thực trên thế giới, đánh dấu bước chuyển lớn của thời đại: thời đại

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


quá độ lên xã hội chủ nghĩa và giúp Hồ Chí Minh nhận ra một chân lí: “Chỉ có xã
hội chủ nghĩa, chủ nghĩa cộng sản mới giải phóng được các dân tộc bị áp bức và
những người lao động trên thế giới khỏi ách nô lệ”.
b) Những tiền đề tư tưởng, lí luận
Một là, giá trị truyền thống dân tộc. Đó là truyền thống yêu nước,
kiên cường bất khuất, là tinh thần tương thân tương ái, lòng nhân nghĩa, ý thức cố
kết cộng đồng, là ý chí vươn lên vượt qua mọi khó khăn, thử thách, là trí thơng
minh, tài sáng tạo, quý trọng hiền tài, khiêm tốn tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại
để làm giàu cho văn hóa dân tộc...
Lịng u nước và chủ nghĩa u nước được hình thành từ rất sớm và
trở thành một tính chất của người dân Việt và đây là một yếu tố quan trọng nhất để
Nguyễn Tất Thành đi vào con đường cách mạng. Cho đến nay, mọi thắng lợi của
cách mạng Việt Nam kể cả thắng lợi công cuộc đổi mới đều có cội nguồn từ lịng

u nước, với học thuyết du nhập vào Việt Nam đều phải thông qua lòng yêu nước
và chủ nghĩa yêu nước của người dân Việt.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Truyền thống đồn kết, đồn kết là sự gắn bó hợp tác với nhau để tạo
nên sức mạnh. Truyền thống này được hình thành cùng với sự hình thành của dân
tộc Việt và cũng là nguồn cội của sức mạnh dân tộc Việt. Có 4 hình thức đồn kết
cơ bản: đồn kết gia đình, đồn kết trong cộng đồng và dịng họ, đồn kết trong
cộng đồng làng xã, đồn kết quốc gia dân tộc thể hiện ở chỗ có tính nội dung, có
văn hóa chung và có ngày giỗ tổ chung (10/3 âm lịch).
Truyền thống nhân văn nhân ái quý trọng con người, hướng con người
vào làm điều thiện, đồng thời xử lí tinh tế các mối quan hệ gia đình, vợ chồng, anh
em…quy tắc ứng xử trong xã hội. Do đó, người Việt sống tình cảm hơn, nhân
nghĩa hơn, thông minh hơn.
Trong lối sống của người Việt: giản dị, khiêm nhường, cởi mở và đặc
biệt không cực đoan, cố chấp. Vì vậy có thể tiếp thu những cái hay, cái tốt, cái đẹp
của dân tộc khác.
Truyền thống văn hiến. Văn hiến là sự kết hợp nhuần nhuyễn của 3 yếu
tố sau: tri thức, đạo đức, cái đẹp.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Dân tộc Việt có khả năng học, hiếu học và coi trọng sự học, luôn luôn
tôn vinh những người học cao, đỗ đạt.
Trong những giá trị đó, chủ nghĩa yêu nước truyên thống là tư tưởng,
tình cảm cao quý, thiêng liêng nhất, là cội nguồn của trí tuệ sáng tạo và lòng dũng
cảm của người Việt Nam, cũng là đạo đức cơ bản của dân tộc. Chính chủ nghĩa

yêu nước là điểm xuất phát và là nguồn sâu xa của tư tưởng Hồ Chí Minh, là hành
trang lớn nhất trong con đường đi tìm đường cứu nước của Hồ Chí Minh.
Hai là, tinh hoa văn hóa nhân loại. Kết hợp các giá trị truyền thống
của văn hóa phương Đơng với các thành tựu hiện đại của văn minh phương Tâyđó chính là nét đặc sắc trong q trình hình thành nhân cách và văn hóa Hồ Chí
Minh.
Đối với văn hóa phương Đông, Người đã tiếp thu tư tưởng của Nho giáo
một cách có chọn lọc, hay nói cách khác Người đã chắt lọc những mặt tích cực,
loại bỏ tiêu cực xây dựng xã hội tốt đẹp hơn. Đó là các triết lí hành động, tư tưởng
nhập thế, hành đạo, giúp đời, ước vọng về một xã hội bình trị, hịa mục, hòa đồng,

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


là triết lí nhân sinh; tu thân dưỡng tính; đề cao văn hóa lễ giáo, tạo ra truyền
thống hiếu học.Về phật giáo, Hồ Chí Minh tiếp thu và chịu ảnh hưởng sâu sắc các
tư tưởng vị tha, từ bi bác ái, cứu khổ cứu nạn, thương người như thể thương
thân…là nếp sống có đạo đức, trong sạch, giản dị, chăm lo làm việc thiện; là tinh
thần bình đẳng, dân chủ, chống phân biệt đẳng cấp; là việc đề cao lao động, chống
lười biếng “ nhất nhật bất tác, nhất nhật bất thực”; là chủ trương sống không xa
lánh việc đời mà gắn bó với dân, với nước, tích cực tham gia vào cuộc đấu tranh
của nhân dân chống kẻ thù dân tộc….Đến khi đã trở thành người mácxit, Người lại
tiếp tục tìm hiểu chủ nghĩa Tam dân của Tơn Trung Sơn, vì thấy trong đó có “
những điều thích hợp với điều kiện của nước ta”.
Cùng với những tư tưởng triết học phương Đơng, Hồ Chí Minh cịn
nghiên cứu tiếp thu ảnh hưởng của nền văn hóa dân chủ và cách mạng phương
Tây.Người đã nghiên cứu tư tưởng của Vonte, Rútxo, Môngtetxkio và tiếp thu tinh
thần dân chủ trong Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Đại cách mạng Pháp
và Tuyên ngôn độc lập của Mỹ năm 1776.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

Trên hành trình cứu nước, Hồ Chí Minh đã tự biết làm giàu trú tuệ của
mình bằng vốn trí tuệ của thời đại, Đông và Tây, vừa tiếp thu vừa gạn lọc để từ
tầm cao trí thức nhân loại mà suy nghĩ, lựa chọn, kế thừa và đổi mới, vận dụng và
phát triển.
Ba là, chủ nghĩa Mác- Lênin. Đây là cơ sở thê giới quan và phương
pháp luận của tư tưởng Hồ Chí Minh.Việc tiếp thu chủ nghĩa Mác- Lênin ở Hồ Chí
Minh diễn ra trên nền tảng của những tri thức văn hóa tinh túy được chắt lọc, hấp
thụ và một vốn chính trị, vốn hiểu biết phong phú, được tích lũy qua hoạt động
thực tiễn hoạt động đấu tranh vì mục tiêu cứu nước và giải phóng dân tộc.Bản lĩnh
trí tuệ đó đã nâng cao khả năng tư duy độc lập, tự chủ và sáng tạo ở Người khi vận
dụng những nguyên lí cách mạng của thời đại vào hoàn cảnh, điều kiện cụ thể của
Việt Nam.
Từ những nhận thức ban đầu về chủ nghĩa Lênin, Hồ Chí Minh đã tiến
dần tới những nhận thức “lí tính”. Thế giới quan và phương pháp luận Mác- Lênin
đã giúp Hồ Chí Minh tổng kết kiến thức và kinh nghiệm thực tiễn để tìm ra con
đường cứu nước.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


2) Nhân tố chủ quan thuộc về phẩm chất cá nhân Hồ Chí Minh
Hồ Chí Minh là người có đầu óc thông minh sáng suốt, năng lực tư duy
độc lập sáng tạo, học vấn uyên bác, năng lực phân tích, so sánh, đối chiếu, tổng
hợp sâu sắc suốt trong việc nghiên cứu, tìm hiểu các cuộc cách mạng lớn trên thế
giới.
Có ý chí nghị lực kiên cường, những phẩm chất được tơi luyện đã quyết
định việc Hồ Chí Minh tiếp thu, chọn lọc, chuyển hóa, phát triển những tinh hoa
của dân tộc, thời đại thành những tư tưởng đặc sắc độc đáo của mình.

Có tấm lịng u nước, thương dân, thương yêu những người cùng khổ cô
bờ bến, một chiến sĩ cộng sản quả cảm, nhiệt thành sẵn sàng hi sinh cho Tổ quốc,
nhân dân, dân tộc và nhân loại.
Người không ngừng học tập nhằm chiếm lĩnh vốn tri thức vốn trí thức đồ
sộ của nhân loại, tiếp thu kinh nghiệm, bề dày của phong trào cộng sản và chủ
nghĩa quốc tế, phong trào giải phóng dân tộc. Nhân cách, phẩm chất, tài năng và trí

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


tuệ của Hồ Chí Minh đã giúp Người đến với chủ nghĩa Mác- Lênin và tiếp thu
được các giá trị văn hóa nhân loại.
III, Mối quan hệ giữa chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh với chủ nghĩa Mác- Lênin
Tại Đại hội II (1951) của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: ''Dân ta có
một lịng nồng nàn u nước.Đó là một truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến
nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sơi nổi, nó kết thành một làn
sóng vơ cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn
chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước''.
Các dân tộc đều có lịng u nước. Song, truyền thống u nước Việt
Nam có những nét đặc sắc: một là, tinh thần độc lập tự chủ, anh dũng bất khuất
trong đấu tranh dựng nước và giữ nước. Hiếm thấy một dân tộc nào trên thế giới ở
vào hoàn cảnh lịch sử phải đấu tranh trường kỳ như thế, gay go quyết liệt như thế
chống những kẻ thù xâm lược lớn mạnh hơn mình gấp bội, để bảo vệ độc lập, tự
do, bản sắc và phẩm chất của dân tộc như dân tộc Việt Nam. Hai là, giàu tính cộng
đồng, tính nhân dân, tính nhân bản. Trong tư tưởng, tình cảm yêu nước Việt Nam
ngay thời phong kiến, Nước chủ yếu không phải là Vua mà trước hết là dân, là

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

đồng bào, là phẩm giá của dân tộc và con người. Ba là, do hai đặc tính trên, tư
tưởng yêu nước truyền thống Việt Nam có xu hướng gắn với tiến bộ xã hội. Tư
tưởng yêu nước Việt Nam chứa đựng khát vọng về tự do, cơng bằng, bình đẳng xã
hội của nhân dân. Nhân dân Việt Nam yêu đất nước mình nhưng khơng vị kỷ, hẹp
hịi dân tộc mà tôn trọng các dân tộc khác, khoan dung và quý trọng tính hịa hiếu.
Từ tuổi thanh niên, Hồ Chí Minh đã là một trong những người con yêu
nước ưu tú nhất, tiêu biểu nhất của dân tộc. Tất cả ý nghĩa cuộc sống đối với Người
đó là cứu nước, giải phóng dân tộc, cứu đồng bào bị đọa đày, đau khổ. Người coi
đấy là lẽ sống thiêng liêng nhất. Người nói: ''Tự do cho đồng bào tơi, độc lập cho
Tổ quốc tôi, đấy là tất cả những điều tôi muốn, đấy là tất cả những điều tôi hiểu''.
Đối với Người, tất cả mọi kế sách đều vô nghĩa nếu không nhằm tự do cho đồng
bào, độc lập cho Tổ quốc. Cả cuộc đời, Người ''chỉ có một sự ham muốn, ham
muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn
toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành''. Hồ Chí
Minh lúc thiếu thời rất khâm phục tinh thần yêu nước của các sĩ phu văn thân, các
chí sĩ xả thân vì nước. Nhưng Người không tán thành đường lối cứu nước của các

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


vị. Tư tưởng yêu nước của Hồ Chí Minh thời trẻ, ngay khi chưa gặp chủ nghĩa xã
hội, đã thể hiện có tầm vượt trước những quan niệm cứu nước đương thời. Bởi đó
là tư tưởng yêu nước sáng suốt, có tính phê phán, mang đậm tính nhân dân, tính
nhân bản. Nó hướng tới việc tìm con đường thật sự cách mạng và khoa học, dẫn tới
mục tiêu triệt để giải phóng dân tộc. Người nói: ''Nước độc lập mà dân khơng
hưởng hạnh phúc tự do, thì độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gì''. Rõ ràng mục tiêu
ấy khơng thể tìm thấy ở con đường cứu nước trên lập trường phong kiến và cả trên
lập trường tư sản hay tiểu tư sản. Ở tuổi 13, cũng như một số nhà yêu nước đương
thời, Hồ Chí Minh đã sớm bị hấp dẫn bởi khẩu hiệu ''Tự do, Bình đẳng, Bác ái”.
Song, khác các vị ấy, Hồ Chí Minh muốn tìm hiểu đến tận nơi ''cái gì ẩn đằng

sau” những từ đẹp đẽ ấy, không chỉ trên lý thuyết mà ngay trên thực tế. Với một
hồi bão và lịng u nước như thế làm hành trang, Hồ Chí Minh ra đi tìm đường
cứu nước. Như vậy là chủ nghĩa yêu nước truyền thống đang đòi hỏi được đổi mới
là tiền đề tư tưởng đưa Hồ Chí Minh đến một cách tự nhiên với chủ nghĩa MácLênin, đáp ứng yêu cầu bức xúc của lịch sử lúc đó là phải xác định một đường lối

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


cứu nước mới, đúng đắn. Tư tưởng yêu nước Hồ Chí Minh phản ánh u cầu giải
phóng bức xúc của dân tộc Việt Nam và các dân tộc thuộc địa nói chung.
Tư tưởng càng vĩ đại khi nguồn gốc của nó càng sâu xa, cơ sở của nó
càng rộng lớn. Tư tưởng Hồ Chí Minh khơng chỉ kết tinh những giá trị dân tộc, mà
còn bắt nguồn từ tinh hoa văn hóa nhân loại, cả phương Đơng và phương Tây mà
Người đã thâu thái được. Nhiều nhà nghiên cứu nước ngồi xem Hồ Chí Minh là
một điển hình của các bậc hiền triết phương Đông. Cốt cách phương Đông của
người khơng chỉ ở văn hóa ứng xử mà cịn thể hiện ở phương pháp, phong cách tư
duy và hành động, ở sự am hiểu sâu sắc và tinh tế những vấn đề lịch sử cũng như
những vấn đề nóng hổi đương đại của các dân tộc phương Đông như Trung Quốc,
Ấn Độ, Nhật Bản, Thái Lan, Lào, Campuchia...
Nền học vấn đầu tiên mà Người tíếp nhận là Nho học. Đến tuổi thanh
niên và cả thời kỳ hoạt động cách mạng, Hồ Chí Minh ln quan tâm đến nghiên
cứu các giá trị phương Đông. Trong các hệ tư tưởng cổ truyền, dễ nhận thấy Hồ
Chí Minh nhắc nhiều tới Nho giáo trong các bài viết, bài nói của mình. Theo thống
kê của một số nhà nghiên cứu, trong Toàn tập Hồ Chí Minh thấy có tới khoảng 100

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


lần Người nhắc đến các luận điểm, cách ngôn của Khổng Mạnh. Lúc này Hồ Chí
Minh dẫn lời Khổng Tử: ''Học không biết chán, dạy không biết mỏi''. Lúc khác

người dẫn lời Mạnh Tử: ''Ai cũng tham thì nước sẽ nguy''. Chỉ riêng một luận điểm
của Nho giáo “Tiên thiên hạ ưu, hậu thiên hạ lạc” (lo trước thiên hạ, vui sau thiên
hạ), tính ra Hồ Chí Minh đã nhắc tới 14 lần ở những thời điểm khác nhau và với
những cách diễn đạt khác nhau. Theo Người, lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ,
đạo đức người cộng sản cũng phải như thế.
Tuy nhiên, Hồ Chí Minh cũng chỉ ra những hạn chế lớn của Nho giáo
như phân chia đẳng cấp, coi thường phụ nữ, khinh lao động chân tay, v.v.. Hồ Chí
Minh căn bản khơng dùng học thuyết Khổng Tử để cải tạo xã hội, song người nói
''Tuy Khổng Tử là phong kiến và tuy trong học thuyết của Khổng Tử có nhiều điều
khơng đúng song những điều hay trong đó thì chúng ta nên học''. Người cho rằng
để kế thừa những cái hay trong tư tưởng các bậc tiền bối cần theo phương pháp
Lênin. Người nói ''Chỉ có những người cách mạng chân chính mới thu hái được
những điều hiểu biết quý báu của các đời trước để lại. Lênin dạy chúng ta như
vậy''.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Hồ Chí Minh sử dụng khơng ít mệnh đề và thuật ngữ Nho giáo, song
chúng ta khơng đồng tình quan điểm cho rằng Hồ Chí Minh ''chở chủ nghĩa Mác–
Lênin trên cỗ xe Nho giáo'', rằng tư tưởng Hồ Chí Minh là sự hội tụ giữa học
thuyết Khổng Tử với học thuyết Mác. Hồ Chí Minh tiếp thu chủ nghĩa Mác-Lênin
trên cơ sở chủ nghĩa yêu nước cách mạng và yếu tố này tuyệt nhiên khơng có trong
học thuyết Khổng Tử. Người không bài bác những yếu tố tiến bộ trong đạo Nho
nhưng sử dụng chúng có phê phán và cải tạo lại nội dung trên cơ sở thế giới quan
Mac-Lênin và nhân sinh quan cách mạng.
Từ tưổi thiếu niên, Hồ Chí Minh đã tiếp cận những yếu tố văn hóa
phương Tây qua trường học Pháp - Việt. Trong quá trình hoạt động cách mạng,
Người đã đến tất cả các nước chủ yếu phương Tây như Pháp, Anh, Mỹ, Đức,
Italia... Mang đậm cốt cách nhà hiền triết phương Đông nhưng Hồ Chí Minh cũng

rất coi trọng văn hóa, văn minh phương Tây. Trong giao tiếp, ứng xử hay biểu đạt
tư duy khi cần Người cũng tỏ ra đầy bản lĩnh hiểu biết và phong cách phương Tây.
Đúng hơn và phải nói rất tinh vi là một nhận xét có giá trị phát hiện của nhà báo

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Ôxíp Manđenxtam từ 1923 như sau: ''Từ Nguyễn Ái Quốc đã tỏa ra một thứ văn
hóa, khơng phải văn hóa Âu châu mà có lẽ là một nền văn hóa tương lai''.
Nguồn văn hóa phương Tây tác động tới Hồ Chí Minh trước hết phải kể
đến tư tưởng ''tự do, bình đẳng, bác ái'' mà giai cấp tư sản thời đang lên nêu cao để
tập hợp lực lượng lật đổ chế độ phong kiến. Những tư tưởng đó cũng trở thành giá
trị của nhân loại, mặc dầu trong nguồn gốc ra đời nó thể hiện lợi ích của giai cấp tư
sản. Hồ Chí Minh kể lại: “Khi tơi độ mười ba tuổi, lần đầu tiên tôi được nghe ba
chữ Pháp: Tự do, Bình đẳng, Bác ái... người Pháp đã nói thế. Và từ thuở ấy, tôi rất
muốn làm quen với nền văn minh Pháp, muốn tìm xem những gì ẩn đằng sau
những chữ ấy''.
Khi chủ nghĩa Mác-Lênin chưa thâm nhập vào Việt Nam, những người
yêu nước Việt Nam hết sức ngưỡng mộ Đại cách mạng Pháp năm 1789. Anh thanh
niên Nguyễn Tất Thành cũng rất muốn tìm hiểu xem nó có thể giúp ích gì cho cơng
cuộc giải phóng đồng bào. Có thể nói, sức hấp dẫn đối với Nguyễn Tất Thành lúc
đó khơng phải đường lối, cách làm của Phan Đình Phùng, Hồng Hoa Thám, Phan
Bội Châu; cũng khơng phải lá cờ cải lương tư sản của Khang Hữu Vi, Lương Khải

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Siêu (Trung Quốc) mà chính là những tư tưởng tiến bộ của Đại cách mạng Pháp
năm 1789, mặc dầu ngay từ đầu Người đã cho rằng phải tìm hiểu đến cả mặt hạn
chế của nó. Đây là một trong những nguyên nhân thúc đẩy Hồ Chí Minh đi Pháp

vào năm 1911. Người kể với nhà báo Ơxíp Manđenxtam: ''Chúng giấu không cho
người nước tôi xem sách báo. Không phải chỉ sách của các nhà văn mới, mà cả
Rútxô và Môngtexkiơ cũng bị cấm. Vậy thì phải làm thế nào bây giờ? Tơi quyết
định tìm cách đi ra nước ngồi''.
Trong q trình bơn ba tìm đường cứu nước, đi khắp các châu lục, nhất là
đến những trung tâm văn minh đương thời... Từ các thư viện Pari, Luân Đôn; từ
những cuộc sinh hoạt luận bàn trong các hội thảo, các câu lạc bộ chính trị, văn hóa;
từ sách báo; từ những quan hệ tiếp xúc với nhiều trí thức, các chính khách có tiếng
ở Pháp và thế giới,... Hồ Chí Minh đã thâu thái được những tinh hoa văn hóa của
phương Tây cần thiết cho hoạt động cách mạng của Người.
Cũng như đối với những giá trị của phương Đông, Hồ Chí Minh tiếp thu
những giá trị tư tưởng văn hóa phương Tây với tinh thần độc lập tự chủ và phê
phán. Người đã trực tiếp thấy rõ cách thống trị cực kỳ tàn bạo của thực dân Pháp ở

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Đông Dương, những thống khổ không sao kể xiết của đồng bào mình, đã tận mắt
trơng thấy tội ác dã man của bọn thực dân ở tất cả các nước thuộc địa mà Người đi
qua, trực tiếp chứng kiến những bất công phổ biến ngay ở những nước ''văn minh''.
Qua thực tế, Hồ Chí Minh đã sớm phát hiện ra mặt trái của nền văn minh phương
Tây. Song điều đó khơng ngăn cản Hồ Chí Minh tiếp thu, kế thừa những giá trị tốt
đẹp của văn minh phương Tây.
Trên cơ sở những thực tế và nhân tố tư tưởng nói trên, đặc biệt là chủ
nghĩa yêu nước, Nguyễn Ái Quốc đã đến với chủ nghĩa Mác-Lênin. Tư tưởng Hồ
Chí Minh là kết quả sự gặp gỡ tất yếu và tự nhiên giữa chủ nghĩa yêu nước Việt
Nam với chủ nghĩa Mác-Lênin. Việc Nguyễn Ái Quốc đến với chủ nghĩa MácLênin, tìm thấy ở chủ nghĩa Mác-Lênin ''cái cần thiết” và ''con đường” giải phóng
dân tộc Việt Nam, “ngọn hải đăng soi đường cho toàn thể nhân loại bị áp bức đi tới
giải phóng'', là bước quyết định trong q trình hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh.
Bắt gặp chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng yêu nước ở Nguyễn Ái Quốc có bước nhảy

vọt về chất - tư tưởng yêu nước ở Nguyễn Ái Quốc trở thành tư tưởng Hồ Chí
Minh. Chủ tịch Hồ Chí Minh ln nhấn mạnh rằng u nước, anh dũng chiến đấu,

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


hy sinh vì độc lập dân tộc khơng phải chất riêng có những người cộng sản mà là
vốn có ở hàng triệu người trong Đảng cũng như ngoài Đảng. Song chỉ có Đảng của
giai cấp cơng nhân, được vũ trang bằng chủ nghĩa Mác-Lênin mới có đường lối
đúng đắn để giải phóng dân tộc, biến chủ nghĩa yêu nước truyền thống thành chủ
nghĩa yêu nước Việt Nam hiện đại trên cơ sở kết hợp chủ nghĩa yêu nước với chủ
nghĩa xã hội khoa học, chủ nghĩa yêu nước với chủ nghĩa quốc tê vô sản. Được hệ
tư tưởng khoa học của giai cấp công nhân quốc tế soi sáng, phong trào giải phóng
dân tộc Việt Nam đã tìm ra đường lối cứu nước đúng đắn. Chủ nghĩa Mác-Lênin là
cơ sở chủ yếu nhất hình thành tưởng Hồ Chí Minh. Cịn tư tưởng Hồ Chí Minh là
đỉnh cao chủ nghĩa Mác-Lênin ở Việt Nam. Chính lý luận Mác-Lênin đã cung cấp
cho Hồ Chí Minh thế giới quan và phương pháp luận khoa học biện chứng để tổng
kết kiến thức, tổng kết lịch sử và kinh nghiệm thực tiễn, tìm ra con đường cứu
nước mới, đưa Người vuợt hẳn lên phía trước so với những người yêu nước đương
thời, khắc phục căn bản cuộc khủng hoảng về đường lối giải phóng dân tộc. Theo
V.I.Lênin, ''một người'' chỉ xứng đáng với danh hiệu nhà tư tưởng'' khi nào họ đi
trước phong trào tự phát chỉ đường cho nó, khi nào họ biết giải quyết trước những

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


người khác, tất cả các vấn đề lý luận, chính trị, sách lược và các vấn đề về tổ chức
mà ''những yếu tố vật chất” của phong trào húc phải một cách tự phát''. Hồ Chí
Minh là một nhân vật kiệt xuất trong những con người như thế.
Chủ nghĩa yêu nước là cơ sở ban đầu, là động lực trực tiếp và xuyên suốt

thúc đẩy Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác-Lênin. Còn chủ nghĩa Mác-Lênin đã
nâng chủ nghĩa yêu nước truyền thống ở Hồ Chí Minh lên bước phát triển mới về
chất phù hợp với thời đại mới. Người nói: ''Lúc đầu chính là chủ nghĩa u nước,
chứ chưa phải chủ nghĩa cộng sản đã đưa tôi tin theo Lênin, tin theo Quốc tế thứ
ba. Từng bước một, trong cuộc đấu tranh, vừa nghiên cứu lý luận Mác-Lênin, vừa
làm công tác thực tế, dần dần tôi hiểu được rằng chỉ có chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa
cộng sản mới giải phóng được các dân tộc bị áp bức và những người lao động trên
thế giới khỏi ách nô lệ''.
Ngay từ tác phẩm Đường Cách mệnh (1927) Hồ Chí Minh đã khẳng
định: “Bây giờ học thuyết nhiều, chủ nghĩa nhiều, nhưng chủ nghĩa chân chính
nhất, chắc chắn nhất, cách mạng nhất là chủ nghĩa Lênin''. Sau bao năm hoạt động
ở nước ngoài, năm 1941, Bác về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng. Người cho

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


khắc lên ngọn núi đá có hang Pắc Bó và dòng suối đầu nguồn hai tên tuổi vĩ đại:
“núi Các Mác'' và “suối Lênin''. Người làm điều đó khơng do tình cảm ngẫu nhiên
mà cốt để nhắc nhở đời đời. Cho đến khi sắp từ giã thế giới này, Bác cịn “để sẵn
mấy lời... phịng khi tơi sẽ đi gặp Các Mác, cụ Lê nin...''. Đủ thấy Hồ Chí Minh
thủy chung là nhà mácxít – lêninnít vĩ đại, vĩ đại ở sự trung thành theo nghĩa đầy
đủ và cao nhất của từ đó, nghĩa là bao hàm phát triển sáng tạo; trung thành không
phải trên từng câu, chữ mà trung thành với thực chất cách mạng và khoa học của
chủ nghĩa Mác-Lênin, trên tinh thàn ''dĩ bất biến ứng vạn biến”. Thật khơng đúng
nếu chú tâm đi tìm sự khác biệt, sự đối lập nào đó giữa tư tưởng Hồ Chí Minh với
chủ nghĩa Mác-Lênin. Là kết quả lịch sử và lơgíc từ sự kết hợp tự nhiên truyền
thống u nước với chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh khơng chỉ là sự
vận dụng mà cịn phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin ở Việt Nam và cả các
nước thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc. Càng sai lầm nếu ai đó chủ trương “đề cao''
tư tưởng Hồ Chí Minh thành chủ đạo để hạ thấp và xoá bỏ chủ nghĩa Mác-Lênin,

chủ trương “đề cao'' “chủ nghĩa dân tộc'' và “Đảng của chủ nghĩa dân tộc Hồ Chí
Minh'', hịng hạ thấp thậm chí gạt bỏ nền tảng chủ nghĩa Mác-Lênin. ''Đề cao'' tư

LUAN VAN CHAT LUONG download : add