SÁNG KIẾN Một số biện pháp dạy trẻ mầm non kỹ năng sống trong tường mầm non

THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN
1. Tên sáng kiến: Biện pháp dạy trẻ mầm non kỹ năng sống
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Lĩnh vực phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội.
3. Tác giả:
Họ và tên: Nguyễn Thị Mai Hương

Nữ

Sinh ngày: 06/11/1995
- Trình độ chun mơn: Cao đẳng sư phạm
- Chức vụ, đơn vị công tác: Giáo viên trường mầm non Tây Kỳ.
- Điện thoại: 0965000662
4. Đơn vị áp dụng sáng kiến lần đầu: Lớp 3 tuổi A
-Trường Mầm Non Tây Kỳ.
5. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến:
- Phòng học được trang bị đầy đủ các trang thiết bị nghe nhìn.
- Tạo mơi trường phong phú để trẻ có thể trau dồi và củng cố thêm những kĩ
năng được truyền thụ.
- Cô phải là người gần gũi và thực sự yêu thương tôn trọng, trò chyện với trẻ.
- Kết hợp với phụ huynh trong việc cung cấp cho trẻ những kĩ năng sống cần
thiết.
6. Thời gian áp dụng sáng kiến lần đầu năm học 2017-2018.
HỌ VÀ TÊN TÁC GIẢ

XÁC NHẬN CỦA CƠ QUAN ĐƠN
VỊ ÁP DỤNG SÁNG KIẾN

Nguyễn Thị Mai Hương

1

TÓM TẮT SÁNG KIẾN
Kỹ năng sống là cách ứng xử tích cực, cần thiết để có cuộc sống an tồn,
khỏe mạnh và hiệu quả. Giáo dục kỹ năng sống có tác dụng nâng cao nhận thức,
trang bị thái độ sống và hành vi tích cực, lành mạnh cho thanh thiếu niên. Vì
vậy, giáo dục kỹ năng sống là một hình thức can thiệp sớm, có tác dụng tích cực
trong việc ngăn ngừa những hành vi lệch lạc của trẻ em, thanh niên. Kỹ năng
sống là cách ứng xử tích cực, cần thiết để có cuộc sống an tồn, khỏe mạnh và
hiệu quả. Theo tổ chức y tế thế giới (WHO 2003), đó là kỹ năng mang tính tâm
lí xã hội, là các khả năng thích ứng và là hành vi tích cực cho phép các cá nhân
giải quyết có hiệu quả nhu cầu và thách thức trong cuộc sống hàng ngày.
Có những bậc phụ huynh ln nghĩ rằng, chỉ cần cha mẹ dạy bảo con cái
ở nhà là đủ, trẻ vẫn có thể phát triển bình thường. Tuy nhiên, việc dạy kỹ năng
sống cho trẻ là điều rất cần thiết không chỉ hỗ trợ trẻ trong việc phát triển bản
thân, mà còn giúp trẻ khai phá những năng lực tiềm ẩn mà trẻ chưa thể nhận ra.
Càng lớn trẻ càng có nhu cầu giao tiếp với xã hội, việc hỗ trợ trẻ có những kỹ
năng để có thể ứng xử phù hợp với mọi điều kiện, hoàn cảnh, giúp trẻ phát triển
một cách toàn diện là điều cần thiết.
Xuất phát từ những lý do trên tôi chọn đề tài: “ Biện pháp dạy trẻ mầm
non kỹ năng sống ”
Đề tài trên tôi nghiên cứu trong phạm vi của lớp mẫu giáo bé do tôi phụ
trách. Là một giáo viên chủ nhiệm được sống tại địa phương cùng với học sinh
đó là một điều kiện thuận lợi giúp tôi hiểu sâu hơn về những đặc điểm của trẻ và
cũng là điều kiện thuận lợi cho tôi khi áp dụng sáng kiến trong năm học vừa qua.
Trong q trình tìm tịi các tài liệu để dạy và cung cấp cho trẻ mầm non kĩ
năng sống cơ bản đến những giờ hoạt động thực nghiệm dạy trẻ kỹ năng sống
tôi nhận thấy trẻ tiếp thu một cách thoải mái, hứng thú khi được thực hành các
kĩ năng cùng cô và các bạn. Hơn nữa với sáng kiến mới đã giúp tôi cung cấp cho
trẻ được sâu hơn, kĩ hơn những kĩ năng sống cần thiết, về phía trẻ thì u
thích,nắm vững các kĩ năng đã được cung cấp: Như các kỹ năng chào hỏi, lễ

2


phép với người lớn, biết cám ơn và xin lỗi. Một số kỹ năng tự phục vụ như tự
xúc ăn, tự uống nước, tự mặc áo quần và một số kỹ năng vệ sinh cá nhân đơn
giản như rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Kỹ năng
khám phá thế giới như nhận biết và cách gọi tên đồ dùng cá nhân, đồ dùng trong
gia đình, cách nhận biết sự việc, các mối quan hệ gần gũi với trẻ trong cuộc
sống, ngoài ra các cháu được học về kỹ năng bảo vệ mình như tránh xa các nơi
nguy hiểm, bảo vệ môi trường, vệ sinh răng miệng, cơ thể, kỹ năng tự phục vụ
mình như tự mặc quần áo, xếp áo quần và để đúng nơi qui định… Các kỹ năng
làm việc nhóm và giải quyết các tình huống đơn giản trong cuộc sống.( hình ảnh
1- phụ lục )
Giáo dục rèn kỹ năng sống cho trẻ phải được thực hiện đồng bộ 3 môi
trường giáo dục: Gia đình, nhà trường và xã hội. Việc giáo dục kỹ năng sống
cho trẻ mầm non đã tạo ra một môi trường giáo dục lành mạnh, thân thiện mang
tính tương tác cao giữa giáo viên và học sinh, nhằm xây dựng vẻ đẹp tâm hồn,
phẩm cách con người, tăng sức đề kháng và năng lực hội nhập cho con trẻ ngay
hôm nay và tự tin vững bước trong tương lai, vì vậy với sáng kiến này tơi đã áp
dụng và thực nghiệm trên nhóm lớp tơi phụ trách trong năm học vừa qua.
Từ những cố gắng nghiên cứu tài liệu, kinh nghiệm của bản thân, sự ủng
hộ tích cực của các bậc cha mẹ đã giúp tôi đạt được một số kết quả trong việc
dạy trẻ mầm non các kỹ năng sống cơ bản như: Mạnh dạn tự tin, kỹ năng hợp
tác làm việc theo nhóm, kỹ năng thích khám phá học hỏi, kỹ năng trong giao
tiếp, kỹ năng nhận thức…
Việc dạy kỹ năng sống cho trẻ không phải là cơng việc “một sớm, một
chiều” mà địi hỏi phải trải qua một quá trình dài, kiên nhẫn và bằng cả tâm
huyết. Vì vậy là giáo viên cần trang bị cho mình một cơ sở lý luận vững chắc,
tìm tòi tài liệu liên quan đến giáo dục kỹ năng sống cho trẻ tạo điều kiện cho
việc dậy trẻ mầm non kỹ năng sống đạt kết quả cao. Các cấp lãnh đạo cần quan

tâm hơn nữa, đầu tư xây dựng cơ sở giáo dục nhằm đảm bảo chất lượng. Cung
cấp đầy đủ đồ dùng dạy học cho giáo viên và học sinh.
3


MƠ TẢ SÁNG KIẾN
1. Hồn cảnh nảy sinh sáng kiến

4


Dạy kỹ năng sống cho trẻ mầm non là một nhiệm vụ đang được ngành
giáo dục triển khai và thực hiện khá tốt trong các trường mầm non. Vậy trước
hết chúng ta cùng tìm hiểu: kỹ năng sống là gì?
Có nhiều quan niệm khác nhau về kỹ năng sống:
Theo tổ chức y tế thế giới (WHO 2003), đó là kỹ năng mang tính tâm lí xã
hội, là các khả năng thích ứng và là hành vi tích cực cho phép các cá nhân giải
quyết có hiệu quả nhu cầu và thách thức trong cuộc sống hàng ngày.
Theo UNECEF, kỹ năng sống là cách tiếp cận giúp thay đổi hoặc hình
thành hành vi mới. Cách tiếp cận này lưu ý đến sự cân bằng về tiếp thu kiến
thức, hình thành thái độ và kĩ năng.
Theo tổ chức giáo dục khoa học và văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) kỹ
năng sống gồm bốn trụ cột của giáo dục, đó là: học để biết, học làm người, học
để sống với người khác và học để làm.
Trên thực tế có những bậc phụ huynh luôn nghĩ rằng, chỉ cần cha mẹ dạy
bảo con cái ở nhà là đủ, trẻ vẫn có thể phát triển bình thường. Tuy nhiên, việc
dạy kỹ năng sống cho trẻ là điều rất cần thiết không chỉ hỗ trợ trẻ trong việc phát
triển bản thân, mà còn giúp trẻ khai phá những năng lực tiềm ẩn mà trẻ chưa thể
nhận ra. Bởi các kỹ năng không phải khi sinh ra đã tự có như: kỹ năng giao
tiếp, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng giải quyết vấn đề...khơng tự đến với trẻ

mà cần trải qua quá trình học tập, rèn luyện.
Khi xã hội ngày càng phát triển, nguồn tri thức ngày càng phong phú, khoa
học nền văn minh nhân loại cũng ngày càng phát triển. Việc dạy các kỹ năng
cho trẻ sớm sẽ giúp trẻ bắt kịp với cuộc sống và sự phát triển xã hội. Có những
kỹ năng sống, trẻ sẽ sớm hình thành được nhân sinh quan, hình thành thái độ
sống tích cực và xây dựng cho bản thân những hành vi đúng đắn. Ở mỗi một giai
đoạn phát triển, trẻ sẽ có những thay đổi về tâm sinh lý, cách nhìn các sự vật
xung quanh cũng như cách ứng xử của trẻ đối với các vấn đề và sự vật cũng thay
đổi. Trẻ càng lớn những kỳ vọng của gia đình và xã hội sẽ tạo nên những áp lực
đối với trẻ, cộng thêm áp lực của học tập. Những kỳ vọng của cha mẹ đã hình
thành cho trẻ cách suy nghĩ phải có trách nhiệm thực hiện các kỳ vọng đó. Vì
5


thế, việc bổ sung cho trẻ những kỹ năng sống sẽ giúp trẻ có cách nhìn nhận vấn
đề một cách lạc quan, tự tin đối mặt với các vấn đề hơn, tránh những suy nghĩ
tiêu cực, sự sợ hãi, lảng tránh khơng đáng có của trẻ khi gặp vấn đề.
Tìm hiểu về thực trạng của các trường mầm non và trong các gia đình trẻ
thì hầu hết đều chưa ý thức về vai trò và tầm quan trọng của việc giáo dục kỹ
năng sống dành cho trẻ nên trong nhà trường cũng như trong mỗi gia đình, trẻ
thường được làm giúp những cơng việc mà lẽ ra trẻ hồn tồn có thể tự làm
được, chính vì thế đã khiến cho trẻ thiếu tự tin vào bản thân mình, có xu hướng
rụt rè, nhút nhát trong giao tiếp ngồi gia đình… Vì vậy, việc giáo dục kỹ năng
sống cho trẻ 3 - 4 tuổi là vô cùng quan trọng và cần thiết, đặc biệt là trong đời
sống xã hội hiện đại của chúng ta ngày nay.
Với đề tài này tơi tìm tòi một số kinh nghiệm tham khảo thêm tài liệu,
sách báo truy cập các thông tin trên mạng. Đến năm học này, năn học 2017 –
2018 thực hiện sự chỉ đạo của phòng giáo dục nhà trường tiếp tục phát động
phong trào thi đua “xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực” đưa
lồng ghép nội dung giáo dục trẻ mầm non kỹ năng sống vào các hoạt động.

Qua q trình cho trẻ trải nghiệm tơi thấy việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ
mầm non đã thu hút được trẻ và các bậc phụ huynh khi tham gia mọi hoạt động.
Tôi đã mạnh dạn viết đề tài “Biện pháp dạy trẻ mầm non kĩ năng sống”
Giáo dục rèn kỹ năng sống phải thực hiện đồng bộ 3 môi trường giáo dục:
Gia đình – nhà trường và xã hội. Việc dạy làm quen kỹ năng sống cho trẻ mầm
non là dạy trẻ để làm người, rèn luyện kỹ năng tự hoc, kỹ năng tư duy, kỹ năng
ứng xử hợp lý với các tình huống trong cuộc sống, thói quen kỹ năng làm việc
sinh hoạt theo nhóm ….. đã tạo ra một môi trường giáo dục lành mạnh, thân
thiện mang tính tương tác cao giữa giáo viên và học sinh, nhằm xây dựng vẻ đẹp
tâm hồn, phẩm cách con người, tăng sức đề kháng và năng lực hội nhập cho con
trẻ ngay hôm nay và tự tin vững bước trong tương lai, vì vậy sáng kiến của tơi
đã làm từ đầu năm học tôi đưa về lớp tôi thực hiện.
2. Thực trạng của vấn đề.
2.1. Thuận lợi:
6


- Được sự quan tâm của ngành và của trường tơi đã hồn thành lớp đại
học mầm non nên phần nào cũng nắm vững được tâm sinh lí trẻ.
- Được sự chỉ đạo sát sao về chun mơn của phịng giáo dục và sự quan
tâm tạo điều kiện về cơ sở vật chất của ban giám hiệu nhà trường.
- Hiện tại lớp học đã có đầy đủ tivi và máy tính các thiết bị nghe nhìn để
phục vụ cho giảng dạy.
- Là lớp 3-4 tuổi với độ tuổi đồng đều, 100% trẻ ngoan ngoãn, mạnh dạn,
hồn nhiên, đạt yêu cầu về phát triển thể chất, phát triển nhận thức, phát triển
ngơn ngữ và tình cảm xã hội, cảm thụ cái hay cái đẹp trong cuộc sống xung
quanh trẻ. Đó là một thuận lợi lớn giúp tôi cung cấp những kiến thức về giáo
dục kỹ năng sống cho trẻ đạt hiệu quả tối đa.
- Bản thân là giáo viên lâu năm nhiệt tình, đồn kết thương u trẻ, năng
động và sáng tạo.

- Trong thực tế, qua nhiều năm giảng dạy và tiếp xúc với trẻ, nên phần nào
cũng tích luỹ được nhiều kinh nghiệm cho bản thân.
- Được sự quan tâm giúp đỡ của ngành và nhà trường nhiều năm liền tôi đã
được tặng danh hiêu chiến sĩ thi đua cấp cơ sở. Đó cũng là cơ hội để tơi học hỏi
và tích luỹ kinh nghiệm cho bản thân.
2.2. Khó khăn
- Do điều kiện chung của ngành nói chung và điều kiện riêng của trường.
Vấn đề trang bị đồ dùng đồ chơi cho trẻ chưa đáp ứng đủ cho các hoạt động.
- Sĩ số học sinh q đơng diện tích phịng học hẹp nên ít nhiều cũng ảnh
hưởng đến việc triển khai các hoạt động cho trẻ.
- Xã hội phát triển điều kiện kinh tế của các gia đình ngày một nâng cao
cho nên thế hệ trẻ ngày nay luôn được các bậc phụ huynh dành cho những điều
kiện khá thuận lợi thậm chí cịn là sự u thương chiều chuộng q mức cung
phụng con cái khiến trẻ khơng có kỹ năng tự phục vụ.
- Bản thân chưa hiểu nhiều về nội dung phải dạy trẻ lứa tuổi mầm non
những kỹ năng sống cơ bản nào, chưa biết vận dụng từ những kế hoạch định
hướng chung để rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ mầm non.
7


- Về phía trẻ: phần lớn là con em nơng dân do đặc thù của công việc và
điều kiện kinh tế nên sự quan tâm của các gia đình dành cho trẻ là không đồng
đều, hơn nữa các bậc phụ huynh chỉ quan tâm xem trẻ học được những kiến
thức gì cịn việc cung cấp kỹ năng sống cho trẻ là không cần thiết. Khi khảo sát
thực trạng trên trẻ về các kỹ năng sống cơ bản thì thấy rõ trẻ em của chúng ta
hơm nay cịn rất yếu và thiếu những kỹ năng sống cơ bản, thể hiện:
Thời gian
khảo sát
9/2017

Nội dung

Tỉ lệ đạt %
Tốt

Khá

TB

20
%

23
%

57
%

Kỹ năng hợp tác làm việc theo 20
nhóm
%

28
%

52
%

Kỹ năng thích khám phá học hỏi

21
%

32
%

47
%

Kỹ năng trong giao tiếp

22
%

24
%

54
%

Kỹ năng nhận thức

52
%

29
%

19
%

Mạnh dạn tự tin

Ghi chú

3. Các giải pháp và biện pháp giải quyết:
3.1. Tìm hiểu những kỹ năng sống cơ bản và xác định tầm quan trọng
của các kỹ năng sống đối với trẻ 3-4 tuổi:
Về giáo dục đối với trẻ mầm non 3-4 tuổi, giáo dục Mầm non là mắt xích
đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, nó góp phần khơng nhỏ trong việc
hình thành và phát triển nhân cách của trẻ. Mục tiêu của giáo dục Mầm non là
giúp trẻ em phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, hình thành những
yếu tố đầu tiên của nhân cách, giúp trẻ “ học làm người” và chuẩn bị tốt tâm thế
cho trẻ bước vào học lớp một. Với đặc thù của trẻ lứa tuổi mầm non là đang làm
quen với thế giới tự nhiên và xã hội, trẻ bước vào cuộc sống xã hội với mọi thứ
đều mới mẻ, cho nên đồng hành với việc dạy kiến thức cho trẻ, phải dạy cả các
kỹ năng sống cơ bản: kỹ năng giao tiếp, kỹ năng bảo vệ, kỹ năng tự phục vụ bản
thân... nhằm giúp trẻ phát triển một số giá trị, nét tính cách, phẩm chất cần thiết
phù hợp với lứa tuổi như: mạnh dạn, tự tin, độc lập, sáng tạo, linh hoạt, tự giác,
8


dễ hịa nhập, dễ chia sẻ... hình thành nếp sống văn minh, có hành vi ứng xử, giao
tiếp theo qui tắc, chuẩn mực phù hợp... không những vậy, kỹ năng sống cịn
rèn luyện cho trẻ biết cách xử lý tình huống trong từng hồn cảnh cụ thể, bày tỏ
tình cảm phù hợp, đúng lúc, biết tránh những vật, những nơi khơng an tồn, gây
nguy hiểm đến tính mạng và cách phịng tránh, tự lập trong các tình huống quen
thuộc, có một số kỹ năng tự phục vụ, hợp tác, có trách nhiệm với bản thân và
cộng đồng.
3.2. Biện pháp giáo dục trẻ kỹ năng sống thơng qua việc tạo tình huống

Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 3-4 tuổi được truyền đạt chủ yếu bằng các
phương pháp trải nghiệm như: đóng vai, thảo luận nhóm, thực hành giải quyết
tình huống, hỏi đáp, trò chơi….. Việc giáo dục được thực hiện theo nguyên tắc:
“Mưa dầm thấm lâu”, không ép buộc, nhồi nhét cấp tốc, khuyến khích áp dụng
ngay trong đời sống hàng ngày ở gia đình và nhà trường.
Trước đây, với những nội dung dạy trẻ nhận biết một số nguy cơ khơng
an tồn và cách phịng tránh thì giáo viên thường giáo dục trẻ với những lời dặn
dò nhắc nhở đơn giản thông qua nội dung các bài thơ ,câu chuyện, bài hát có
nội dung giáo dục dạy trẻ. Song trên thực tế, trong chương trình có rất ít bài hát,
bài thơ, câu chuyện có nội dung đó . Vì vậy, trong năm học này, tôi nghiên cứu
lựa chọn những tình huống bất trắc thường xảy ra đưa ra những tình huống cụ
thể để dạy trẻ có kỹ năng ứng biến khi gặp tình huống khó khăn, biết cách
suy nghĩ và giải quyết .
Trước đây việc giáo dục các kỹ năng chỉ thông qua việc giáo dục theo ý
nghĩa nội dung của các câu chuyện:
VD: qua câu truyện “dê con nhanh trí” cơ dùng lời giáo dục trẻ “khi ở nhà
một mình có người lạ gọi mở cửa thì các con không được mở nếu không chẳng
may gặp người xấu thì có thể gây hại cho các con…”
Với cách giáo dục như vậy tôi thấy kết quả đạt trên trẻ chưa đạt hiệu quả.
Trẻ ghi nhớ một cách thụ động, và thường chóng qn. Và điều cốt yếu trẻ
khơng hiểu cốt lõi của vấn đề là tại sao không nên làm như vậy và nếu xảy ra thì
9


phải làm thế nào. Do đó bây giờ ngồi việc giáo dục như vậy vào giờ hoạt động
chiều, tôi đã đưa ra tình huống “Khi bé bị lạc mẹ trong siêu thị - bé sẽ làm gì ?
Tơi đã cho trẻ suy nghĩ, mỗi trẻ đưa ra một cách giải quyết của riêng trẻ. Lắng
nghe ý kiến của trẻ, cho trẻ suy nghĩ và trả lời theo ý kiến của mình, gợi mở cho
trẻ bằng các câu hỏi :
Theo con làm như vậy có được khơng? Tại sao? Sau đó, cô giúp trẻ rút ra

phương án tối ưu nhất :
Khi bị lạc mẹ, bé hãy bình tĩnh, khơng khóc và chạy lung tung mà hãy
đứng yên tại chỗ chờ. Vì bố, mẹ sẽ quay lại chỗ đó để tìm bé. Hoặc bé có thể
đến chỗ chú bảo vệ, cơ bán hàng trong siêu thị ở gần chỗ đó để nhờ gọi điện
thoại, hoặc thơng báo lên loa để tìm bố mẹ. Tuyệt đối khơng đi theo người lạ dù
người đó có hứa sẽ đưa về với bố mẹ. Vì có thể đó sẽ là kẻ xấu lợi dụng cơ hội
đó bắt cóc hoặc làm hại bé.
Với tình hình phức tạp trong xã hội hiện nay, nhiều tình huống bất trắc có
thể xảy ra đối với trẻ như bị bắt cóc, xâm hại .. Tơi đã đưa ra những tình huống
để dạy trẻ như:
“Nếu có người khơng quen biết cho bé quà bé nên làm như thế nào ?
Ở tình huống này, với lứa tuổi của trẻ trên thực tế trẻ rất thích khi được cho
q và sẽ khơng biết tại sao không được nhận.
Khi trẻ thảo luận, tôi đưa ra những giả thiết, những tình huống xấu “Nếu đó
là kẻ xấu thì sẽ rất nguy hiểm cho bé”. Tơi phân tích, giải thích cho trẻ và giúp
trẻ có phương án giải quyết đó là :
Tuyệt đối khơng nhận q, ăn bánh kẹo của người lạ vì có thể bị người xấu
tẩm thuốc mê và trúng mưu của kẻ xấu.
Khi gặp trường hợp này bé nên nói “ Cháu cám ơn, nhưng bố mẹ cháu không
cho nhận quà của người lạ”.
+ Với chủ điểm “Gia đình”, ngồi việc giáo dục trẻ nhận biết và tránh những
đồ dùng nguy hiểm như bàn là , phích nước , bếp đang đun…
Tơi đưa tình huống trẻ biết tránh những mối nguy hiểm khác như:
“ Nếu con đang ở nhà một mình , có người đến gọi mở cửa con sẽ làm gì ?
10


Tơi cho trẻ nói suy nghĩ , cách giải quyết của mình. Trong khi thảo luận với trẻ
tơi gợi mở: cũng có trường hợp kẻ xấu có thể gây hại cho bé hoặc lấy trộm đồ
của gia đình cũng chính là người thu tiền điện, nước hoặc chính là người quen

biết với bố mẹ bé để giúp trẻ suy đoán tìm cách giải quyết. Sau đó cơ giúp trẻ
rút ra phương án tối ưu nhất trong trường hợp này :
Tuyệt đối khơng mở cửa, kể cả đó có thể là người quen của bố mẹ, người
thu tiền điện, nước. Nếu có người lớn ở trên gác chưa biết thì gọi xuống , cịn
nếu khơng có ai ở nhà thì hẹn họ nhắn lại gì hoặc tối đến gặp bố mẹ.
Trong thời gian gần đây, cháy nổ là hiểm hoạ luôn rình rập với tất cả mọi
nhà. Chính vì vậy, với trẻ mẫu giáo tuy trẻ cịn nhỏ tuổi song tơi nghĩ rằng cũng
cần dạy cho trẻ một số kỹ năng ứng biến nếu chẳng may có điều đó xảy ra . Tơi
đã đưa tình huống:
“Nếu bé thấy có khói, hoặc cháy ở đâu đó bé sẽ phải làm thế nào?”
Qua tình huống này tơi dạy trẻ :
Khi thấy có khói hoặc cháy ở đâu, trước hết bé phải chạy xa chỗ cháy, Hãy
hét to để báo với người nhà và những người xung quang có thể nghe thấy. Nếu
khơng có người ở nhà thì chạy báo cho hàng xóm.
Từ những tình huống cụ thể mà rất dễ xảy ra đối với trẻ, bằng cách cho trẻ
thảo luận, yêu cầu trẻ suy nghĩ, vận dụng vốn hiểu biết của mình đã có để tìm
cách giải quyết vấn đề. Thơng qua đó cơ giúp trẻ tìm ra phương án tối ưu nhất,
đó cũng chính là kinh nghiệm mà ta cần dạy trẻ. Thơng qua hoạt động đó cũng
giúp trẻ có sự tư duy lơgic, biết cách diễn đạt suy nghĩ của mình, và giúp trẻ có
thêm kinh nghiệm trong cuộc sống.
3.3. Thơng qua nội dung các câu chuyện:
Xuất phát từ đặc điểm tâm lý của trẻ mầm non là rất thích nghe kể
chuyện. Nội dung các câu chuyện thường để lại ấn tượng cho trẻ khó phai mờ.
Chính vì vậy tơi đã sưu tầm, sáng tác một số câu chuyện lồng vào đó các tình
huống để giáo dục trẻ. Giúp trẻ tiếp nhận một cách hứng thú, tự nguyện.

11


Ở chủ đề “Phương tiện giao thông”. Với đặc thù trẻ đang sống ở nông

thôn việc giáo dục trẻ một số luật lệ giao thông là rất cần thiết. Tôi đã lựa chọn
một số câu chuyện giúp trẻ tìm hiểu về địa điểm chơi an tồn và khơng an tồn.
Tơi đưa ra những tình huống để dạy trẻ cách phịng tránh tránh xa những
nơi có thể gây nguy hiểm qua câu chuyện “Bài học đáng nhớ”.
Truyện: “Bài học đáng nhớ”
Đức và Tuệ là đôi bạn thân. Tuệ vốn thông minh nhanh nhẹn, còn Đức
nghịch ngợm nhảy nhót khắp nơi. Một hơm hai bạn cùng chơi đá bóng ở sân
trương, vì đá mạnh quá quả bóng lăn qua khe cổng ra đường. Đức nói với
Tuệ “chúng mình chạy ra đương lấy bóng đi”. Tuệ vốn thơng minh liền nói
“ngồi đường có nhiều xe máy xe đạp đi qua, chúng mình vào nhờ cô giáo
lấy bóng”. Đức nghĩ: “đường rộng thế kia tha hồ mà đá bóng, nếu có xe máy
đi qua mình chạy nhanh vào sân trường là được”.
Thế rồi Đức chạy nhanh ra đường lấy bóng. Vừa lúc đấy có một chiếc
xe đạp đi đến. Thấy Đức, xe đạp vội phanh kít một cái nhưng vẫn xơ vào Đức,
Đức ngã xuống đường. Bác đi xe đạp cũng bị ngã rất đau.Tuệ vội chạy ra đỡ
Đức dậy.Đức nhăn nhó kêu đau và ân hận vì khơng nghe lời Tuệ.
Bác đi xe đạp gắng gượng đứng dậy đến vỗ về Đức: “cháu có đau lắm
không, lần sau cháu không được chơi bóng ở đường giao thông, mà phải
chơi bóng ở sân trường mới đảm bảo an toàn. Nếu bóng có lăn ra đường
cháu không được tự ý chạy ra lấy bóng mà phải nhờ cô giáo hoặc người lớn
lấy hộ”.
Đức nhận ra lỗi của mình và nói: “cháu nhớ rồi ạ”.
- Có những tình huống bất trắc xảy ra khơng chỉ với trẻ mà đơi khi cịn xảy ra
với cả người lớn đó chính là nội dung câu chuyện:
- Sau khi cho trẻ nghe truyện và toạ đàm với trẻ về nội dung câu chuyện, qua
câu chuyện trẻ đã nhận thức được chỗ chơi an tồn và khơng an tồn. Biết được
nếu chơi ở nơi khơng an tồn thì sẽ xảy ra tai nạn rủi ro. Từ đó tạo cho trẻ ý thức
biết tránh xa những nơi khơng an tồn.
3.4. Thơng qua trò chơi đóng vai theo chủ đề.
12

Trong suốt thời kỳ mẫu giáo, trẻ có một sự biến đổi cơ bản trong hành vi,
chuyển từ hành vi bột phát sang hành vi mang tính xã hội, mang tính nhân cách
ở tuổi mẫu giáo bé sự biến đổi này mới ở thời kỳ mở đầu. Trẻ hành động theo ý
muốn chủ quan của mình, khơng ý thức được nguyên nhân nào khiến mình hành
động như vậy.
VD: 1 trẻ tự nhiên cấu má bạn bên cạnh, khi cô hỏi tại sao làm vậy trẻ khơng
nói được.
Hoặc: Thấy bạn có đồ chơi đẹp thì giành lấy, khơng cần biết đúng sai. Trong
tình huống này giáo viên phải nhẹ nhàng giải thích: đồ chơi này bạn đang chơi,
con muốn chơi phải hỏi bạn: “bạn cho tớ chơi chung với” hoặc “bạn đổi đồ chơi
cho tớ”. Nếu bạn đồng ý thì con mới đổi hoặc chơi chung với bạn. Con giật đồ
chơi của bạn là hành vi xấu, sẽ bị các bạn cười chê.
Dần dần trong hành vi của trẻ có sự biến đổi đó là sự nảy sinh động cơ. Lúc
đầu động cơ còn đơn giản, mờ nhạt. Động cơ thường gắn liền với ý thích khiến
trẻ đóng các vai trong trị chới đóng vai theo chủ đề và thực hiện những yêu cầu
giáo dục của người lớn một cách nhẹ nhàng. Từ đó các kỹ năng: tự mặc quần áo,
tự xúc cơm, tự chải đầu và một số kỹ năng khác được rèn luyện.
Khi trẻ tham gia đóng vai sẽ thúc đẩy hành vi của trẻ mạnh mẽ, trẻ thực hiện
những hành động tích cực, làm cơ sở cho việc hình thành những động cơ hành vi
mang tính đạo đức xã hội, sự quan tâm của trẻ đến những người xung quanh,
bạn bè…Đó là cốt lõi trong nền tảng đạo đức trong nhân cách con người được
hình thành từ trẻ.
VD: Trò chơi bế em: Trẻ phải thực hành những thao tác: vỗ về, âu yếm, ru em
ngủ, xúc bột cho em ăn…kết hợp với lời nói để nịnh em.
Hoặc trị chơi nấu ăn: Trẻ cố gắng tái tạo lại hình ảnh của mẹ trong gia đình,
trẻ được trải nghiệm tình cảm của vai chơi qua cử chỉ hành vi và ngôn ngữ…
Giáo viên quan sát và điều chỉnh, uốn nắn hành vi của trẻ bằng một số câu
hỏi đơn giản: “Bác đang nấu món gì đấy ?” “Món canh cá của Bác rất ngon

nhưng hơi nhạt, Bác phải làm gì để canh cá ngon hơn?”...
13


Ở tuổi mẫu giáo bé trẻ rất thích được cơ giáo và những người lớn xung quanh
khen ngợi. Khi trẻ làm được việc tốt người lớn dùng lời khen ngợi hoặc thưởng
phiếu bé ngoan hoặc đi chơi cơng viên thì trẻ sẽ hình thành kỹ năng đạo đức tích
cực.
Thơng qua các trò chơi, giáo viên cần điều chỉnh, uốn nắn hành vi của trẻ, kịp
thời cổ vũ những hành vi tốt, ngăn chặn hành vi xấu, khuyến khích trẻ thực hiện,
mô phỏng những mối quan hệ lành mạnh của mọi người xung quanh.
Đồng thời rèn luyện và phát triển kỹ năng đóng vai thể hiện qua ngơn ngữ giao
tiếp, cử chỉ, hành động và thiết lập mối quan hệ giữa các vai chơi.
3.5. Biện pháp tuyên truyền các bậc cha mẹ cách dạy trẻ kỹ năng sống trong
gia đình:
Bên cạnh việc dạy trẻ ở trường, tôi cũng chú trọng đến việc trao đổi với phụ
huynh để cùng phối hợp dạy kỹ năng sống cho trẻ. Tuyên truyền cho phụ huynh
hiểu khơng nên làm hộ con, phải dậy trẻ tính tự lập từ bé.
Có thể thấy, trẻ thường dễ dàng kết bạn khi chơi theo đôi bạn trong môi
trường của riêng chúng hơn là chơi trong một nhóm bạn tại trường. Cha mẹ có
thể giúp trẻ phát triển kỹ năng cảm xúc và xã hội bằng cách tạo ra các mối liên
kết bạn bè tại gia đình. Cha mẹ hãy hỏi trẻ muốn mời ai về nhà chơi. Mối quan
hệ này được trẻ duy trì khi đến trường, khi có được mối liên kết với một trẻ nào
đó trong lớp, các mối quan hệ khác sẽ hình thành tiếp theo một cách dễ dàng
hơn.
Tuyên truyền để các bậc phụ huynh hiểu rằng : Giáo dục kỹ năng sống là
giúp trẻ nâng cao năng lực để tự lựa chọn giữa những giải pháp khác nhau.
Quyết định phải xuất phát từ trẻ . Nội dung giáo dục phải xuất phát từ chính nhu
cầu và kinh nghiệm của trẻ . Trẻ cần có điều kiện để cọ sát các ý kiến khác nhau,
trao đổi kinh nghiệm, tập tành, thực hành và áp dụng.

Tuyên truyền để cha mẹ trẻ không nên bực bội khi trẻ về đến nhà hoặc cho
rằng trẻ chỉ biết chơi suốt ngày. Cha mẹ cần có niềm tin với sự hướng dẫn của
giáo viên và năng khiếu tò mò bẩm sinh của trẻ, trẻ có thể lĩnh hội kinh nghiệm
14


nhằm giải quyết các vấn đề quan trọng, đọc, làm toán, thử nghiệm một số kỹ
năng khoa học khi chơi với nhau.
Cha mẹ trẻ cần phối hợp với giáo viên một cách chặt chẽ và hợp lý bằng việc
tham gia tình nguyện vào quá trình giáo dục trong nhà trường.
Cần giáo dục để trẻ cảm thấy thoải mái tự tin trong mọi tình huống của cuộc
sống. Nếu cha mẹ muốn giáo dục trẻ biết tự giữ kỷ luật, trước hết cần đánh thức
sự tự ý thức của trẻ, cố gắng khơi gợi để trẻ ln nghĩ về bản thân mình một
cách tích cực và đừng bao giờ phá vỡ suy nghĩ tích cực về bản thân trẻ.
4. Kết quả đạt được
Từ những cố gắng nghiên cứu tài liệu, kinh nghiệm của bản thân, sự ủng
hộ tích cực của các bậc cha mẹ đã giúp tôi đạt được một số kết quả trong việc
dạy trẻ mầm non các kỹ năng sống cơ bản thể hiện ở các kết quả sau:
4.1. Kết quả trên trẻ
BẢNG THỐNG KÊ KHẢO SÁT KẾT QUẢ TRÊN TRẺ.
Tỉ lệ đạt %
Thời gian

Tốt

Khá

TB

61

%

30
%

9%

Kỹ năng hợp tác làm việc theo 54
%
nhóm

31
%

15
%

Kỹ năng thích khám phá học 57
%
hỏi

35
%

8%

Kỹ năng trong giao tiếp

32
%

13
%

Nội dung

Ghi chú

khảo sát
Mạnh dạn tự tin

12/2017

55
%

Kỹ năng nhận thức

51
33
14
%
%
%
- 100% trẻ đều được cô giáo và cha mẹ tạo mọi điều kiện khuyến khích
khơi dậy tình tị mị, phát triển trí tưởng tượng, năng động, mạnh dạn, tự tin.
- 100% trẻ có thói quen lao động tự phục vụ, được rèn luyện kỹ năng tự
lập; kỹ năng nhận thức; kỹ năng vận động thô, vận động tinh thông qua các hoạt
động hàng ngày trong cuộc sống của trẻ.
15

- 100% trẻ được rèn luyện kỹ năng xã hội; kỹ năng về cảm xúc, giao tiếp;
chung sống hịa bình, và tuyệt đối không xảy ra bạo hành trẻ em ở trường cũng
như ở gia đình.
- 100 % trẻ được giáo dục, chăm sóc ni dưỡng tốt, được bảo vệ sức
khỏe, được bảo đảm an tồn, phịng bệnh, được theo dõi cân đo bằng biểu đồ
phát triển.
4.2. Kết quả từ phía các bậc cha mẹ:
- Cha mẹ ln coi trọng trẻ và tích cực tham gia vào các hoạt động giáo dục trẻ
ở nhà trường.
- Các bậc cha mẹ đã có thói quen liên kết phối hợp chặt chẽ với cô giáo trong
việc dạy trẻ các kỹ năng sống, trao đổi với giáo viên bằng nhiều hình thức thơng
qua bảng thông tin dành cho cha mẹ, bảng đánh giá trẻ ở lớp.
- Giao tiếp giữa cha mẹ và con cái tốt hơn, đa số cha mẹ dịu dàng, ít la mắng trẻ,
thay đổi trong cách rèn kỹ năng cho trẻ, phân việc cho trẻ, không cung phụng trẻ
thái quá.

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
Giáo dục kỹ năng sống và tiếp cận kỹ năng sống trong giáo dục mầm non
là điều tất yếu để nâng cao chất lượng giáo dục, giúp cho trẻ hình thành những
kỹ năng cơ bản thích nghi được với những thách thức của cuộc sống. Đồng thời
giáo dục kỹ năng sống cho trẻ phải đảm bảo sự tương tác giữa người dạy và
16


người học, giữa người học với nhau theo phương thức cùng tham gia,đảm bảo
đạt được kết quả tổng hợp, đảm bảo cho người hoc: “ Học để biết, học để làm,
học để sống với người khác…”

Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non 3-4 tuổi không phải là công việc
một sớm một chiều mà đòi hỏi phải trải qua một quá trình dài, kiên nhẫn và
bằng cả tâm huyết. Kỹ năng sống phải được rèn luyện ở mọi lúc mội nơi, thực
hiện càng sớm càng tốt đối với trẻ. Kỹ năng sống rất đa dạng và mang đặc trưng
của vùng miền đòi hỏi người giáo viên phải vận dụng một cách linh hoạt, sáng
tạo cho phù hợp với nhu cầu khả năng của học sinh, đặc điểm hoàn cảnh của nhà
trường. Giáo dục kỹ năng sống không phải công việc chỉ của giáo viên, nhà
trường mà của toàn xã hội. có như vậy mới tạo ra được những thế hệ trẻ phát
triển toàn diện, chuẩn bị tốt cho việc thực hiện cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước và hội nhập quốc tế.
2. Một số ý kiến đề xuất và kiến nghị
2.1. Đối với giáo viên
- Cần trang bị cho mình một cơ sở lý luận vững chắc và đặc biệt là hệ thồng
phương pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ việc dạy và học đạt hiệu quả cao.
- Cần chú ý tìm tịi nhiều tài liệu liên quan đến giáo dục kỹ năng sống cho trẻ
mầm non góp phần vào việc vận dụng và tích hợp giáo dục kỹ năng sống cho
trẻ.
- Cần dành nhiều thời gian cho việc chuẩn bị bài dạy của mình, đây là khâu quan
trọng để tiết dạy đạt hiệu quả cao.
- Thường xuyên trao đổi với đồng nghiệp, mạnh dạn đưa ra những ý kiến đề
xuất trong tổ chuyên môn về những vấn đề liên quan đến giáo dục kỹ năng sống
nhằm nâng cao chất lượng dạy và học các môn học ở trường mầm non.
2.2. Đối với các cấp lãnh đạo.
- Cần quan tâm đầu tư cơ sở vật chất đảm bảo chất lượng. cung cấp đầy đủ đồ
dùng dạy học cho giáo viên và học sinh.
- Tổ chức nhiều buổi họp tọa đàm với nội dung giáo dục kỹ năng sống cho trẻ
mầm non.
17

- Làm tốt công tác tuyên truyền, nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên, phụ
huynh, xã hội..về giáo dục kỹ năng sống cho trẻ.
- Tích cực chăm lo bồi dưỡng cho đội ngũ giáo viên , nâng cao nhận thức về
tầm quan trọng dạy kỹ năng sống cho trẻ.
- Quán triệt việc nồng ghép giáo dục kĩ năng sống vào q trình dạy các mơn
học ở trường mầm non.

Phụ lục 1: Hình ảnh minh họa

18


Hình ảnh 1

19