Bài giảng Cơ sở quy hoạch và kiến trúc: Bài 5 - Trường ĐH Xây dựng

CƠ SỞ QUY HOẠCH & KIẾN TRÚC

Bài 5: KHU DÂN DỤNG TRONG ĐÔ THỊ

GV: ThS. KTS. Lại Thị Ngọc Diệp
Khoa: Kiến trúc & Quy hoạch

Hà Nội, 2016


I. VAI TRÒ VÀ CẤU TRÚC KHU DÂN DỤNG TRONG ĐT
1. Vai trò:
-

Khu dân dụng là bộ phận cấu thành quan trọng và lớn nhất trong
ĐT
Diện tích chiếm khoảng 50 - 60% khu đất đô thị

-

Các hoạt động cơ bản trong ĐT
+ Làm việc

+ Giao tiếp

+ Lưu trú - ở

+ Hoạt động vui chơi, giải trí, nghỉ ngơi…

2. Cấu trúc:
Khu dân dụng là tổ hợp của các đơn vị ở (khu dân dụng là đơn vị ở QH

lớn nhất). Khu thành phố là đơn vị nhỏ hơn Khu dân dụng.
-

Khu nhà ở (>3 khu nhà ở ta có khu thành phố)

-

Đơn vị ở (3-5 đơn vị ở hình thành khu nhà ở)


II. MỘT SỐ MƠ HÌNH CẤU TRÚC DÂN DỤNG
1. Đơn vị ở của Clarence Perry
-

Quy mô dân số của một “đơn vị ở” phải đảm bảo tối thiểu cho một
trường tiểu học hoạt động.

-

Thương mại được phát triển tại rìa của cộng đồng, nơi giáp ranh với
khu dân cư kế cận và đường giao thông đối ngoại.

-

Công viên, các không gian nghỉ dưỡng, thể dục thể thao và các hoạt
động ngoài trời…

-

Ranh giới được xác lập rõ ràng bằng đường GT đối ngoại bao bọc.

-

Cơng trình cơng cộng; trường học, nhà trẻ bố trí tập trung quanh khu
vực trung tâm cộng đồng.

-

Đường giao thông cần thiết tỉ lệ thuận với lưu lượng dự đốn và
khơng khuyến khích giao thơng xun cắt từ bên ngoài



Mơ hình đơn vị ở áp dụng ở Bắc Mỹ


2. Tổ chức kiểu tiểu khu
Tiểu khu là mơ hình cấu trúc được các nước Xã hội chủ nghĩa vận dụng
phát triển trên ý tưởng mơ hình đơn vị ở.
Tiểu khu nhà ở được phục vụ bởi một loạt các cơng trình kiến trúc cơng
cộng phúc lợi văn hố sinh hoạt bao gồm; trường học, nhà trẻ, mẫu giáo
và các cửa hàng.
Hình thành các nhóm nhà ở hồn chỉnh, tạo thành các không gian sinh
hoạt tiện lợi.
Nước ta đã xây dựng một số tiểu khu như; Kim Liên, Trung Tự , Giảng Võ ,
Thành xuân ( Hà Nội ), Quang Trung (tp Vinh).


Quy hoạch phân bố các Tiểu khu

- GĐ 1: 1961: Khu Nguyễn Công
Trứ, khu Kim Liên…
- GĐ 2: 1978 Với các tiểu khu xây
dựng hàng loạt dạng lắp ghép
tấm lớn như Trung Tự, Khương
Thượng, Giảng Võ, Thành Công,
Quỳnh Lôi, Mai Hương, Tân Mai,
Bách Khoa, Trương Định, Nam
Đồng, Ngọc
- GĐ 3: 1992 – Các tiểu khu áp
dụng mơ hình các khu đô thị mới
(ĐTM) như khu nhà ở và dịch vụ
tổng hợp Linh Đàm, khu Định
Cơng, Trung Hịa Nhân Chính, Làng
quốc tế Thăng Long…


NGUYỄN CÔNG TRỨ (1960 – 1970)

TRUNG TỰ (1970 – 1980)

THANH XUÂN BẮC (1980 – 1990)



3. Khu đô thị mới
“Dự án khu đô thị mới” là dự án đầu tư xây dựng một khu ĐT đồng bộ có hệ
thống các cơng trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội , khu dân cư và các cơng
trình dịch vụ khác, được phát triển nối tiếp đơ thị hiện có hoặc hình thành khu
đơ thị tách biệt, có ranh giới và chức năng được xác định phù hợp với QH xây

dựng đô thị được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt.

Các khu đơ thị điển hình ở Hà Nội; Định Cơng, Bắc Linh Đàm, Trung n
Vị trí khu đơ thị mới:
-

Khu đơ thị mới nằm độc lập.

-

Khu đô thị mới nằm xen kẽn với các khu cũ, với mục đích giãn dân và
tái định cư tại chỗ.

-

Khu đô thị mới nằm ở vùng ven hoặc các khu vực mở rộng



Khu đô thị Royal City



4. Làng xã đơ thị hóa
Trong q trình đơ thị hóa làng xã lọt vào đơ thị, hoạt động nơng nghiệp thay bằng
hoạt động phi nông nghiệp.
Làm biến đổi cấu trú dân cư từ cơ cấu QH , tổ chức không gian ở trong làng xã
cho đến tận từng người trong làng.

III. NGUYÊN TẮC THIẾT LẬP ĐƠN VỊ Ở
1. Đơn vị ở: là một tổng thể cân bằng các hoạt động: cư trú, mua sắm,
làm việc, học tập, vui chơi – giải trí, giao thiết xã hội, trong đó cơng
trình cơng cộng thỏa mãn nhu cầu hàng ngày của người dân, được
bố trí trong phạm vi bán kính phục vụ chừng 5 phút đi bộ.


-

Đơn vị ở có giới hạn về quy mơ dân số
Đơn vị ở có giới hạn về quy mơ diện
tích

-

Đơn vị ở có 1 trung tâm

-

Đơn vị ở có tính khép kín và cố kết về khía cạnh xã hội và khơng gian.

-

Đơn vị ở có hệ thống giao thơng chỉ phục vụ nội bộ và khơng có giao
thơng cấp khu vực đi xuyên qua.

-

Đơn vị ở liên kết với giao thơng bên ngồi cả về giao thơng lẫn hạ
tầng cơ sở.

2. Các thành phần đất đai trong đơn vị ở
Chia làm 4 thành phần cơ bản:
-

Đất ở: bao gồm xây dựng cơng trình nhà ở, đường đi và sân vườn
xung quanh: nhà biệt thự, nhà liên kế, nhà chung cư.

-

Đất cơng cộng: các cơng trình phục vụ cơng cộng như

+ Các cơng trình giáo dục; nhà trẻ (nhà mẫu giáo), trường tiểu học
+ Các cơng trình cơng cộng dịch vụ; chợ, siêu thị, cửa hàng, hành
chính, văn hóa, y tế…
-

Đất cây xanh thể thao: đất cây xanh sử dụng công cộng, mặt
nước, vườn hoa nhỏ, sân chơi…

-

Đất giao thông: đất xây dựng đường trong đơn vị ở không kể
đường nội bộ nhóm nhà.



3. Nguyên tắc thiết lập đơn vị ở

Thỏa mãn các nguyên tắc:
-

Nhà ở liên kết thuật tiện với các công trình dịch vụ cơng cộng theo
bán kính phù hợp với mỗi loại hình.

-

Tạo được mối quan hệ xã hội thể hiện qua khơng gian giao tiếp của
ngơi nhà – nhóm nhà – đơn vị ở.

-

Các không gian tĩnh - động phù hợp với nhu cầu: mua bán dịch vụ,
sản xuất nhỏ, giải trí (KG động) và nghỉ ngơi (KG tĩnh).

-

Khơng gian liên kết thơng suốt, đảm bảo an tồn giao thông

-

Không gian sinh động tránh sự lặp lại đơn điệu trong đơn vị ở.


V. BỐ TRÍ NHÀ Ở VÀ NHĨM NHÀ
1.
-

Bố trí nhà ở

Nhà ở bố trí phù hợp với điều kiện tự nhiên, tạo điều kiện tốt nhất
cho môi trường ở
Nhà phải đảm bảo theo hướng có lợi về nắng và gió



-

Khoảng cách giữa các ngôi nhà đảm bảo yêu cầu thơng thống gió
và phịng hỏa.
Khoảng cách giữ các ngơi nhà phụ thuộc vào chiều dài, chiều
cao và mức độ che chắn gió theo hình thức kiến trúc của ngơi nhà.
Chiều càng cao khoảng cách giữa các nhà càng lớn.


Khoảng cách giữa các ngôi nhà không cùng chiều cao được tính với
chiều cao nhà đầu hướng gió.
Nếu bố trí so le giữa các nhà sẽ giảm được khoảng cách giữa hai nhà
với nhau


-

Xây nhà phải phù hợp với điều kiện địa hình, chú ý đến ảnh
hưởng của vi khí hậu do tác động của yếu tố địa hình tới ngơi nhà.
Nhà xây ở vùng đồi núi cần dựa theo địa hình để hạn chế san
lấp.