Báo cáo "Hiến chương ASEAN và nhận thức bảo vệ quyền con người tại các quốc gia ASEAN " pdf

nghiên cứu - trao đổi
45 tạp chí luật học số 7/2011






TS. Nguyễn Lan Nguyên *
t nm 2007, khi Hin chng ASEAN
c thụng qua, cỏc quc gia thnh
viờn ó phỏp in hoỏ v cp nht mt cỏch
cú h thng cỏc nguyờn tc v quy nh phõn
tỏn trc kia, to c s phỏp lớ y v c
th cng nh rng buc trỏch nhim phỏp lớ
cho quan h gia cỏc quc gia thnh viờn
trong quỏ trỡnh hp tỏc khu vc trờn cỏc lnh
vc, trong ú cú vn nhn thc bo v
quyn con ngi.
1. V trớ ca vn quyn con ngi
trong Hin chng ASEAN
Hin chng ASEAN ó to ra bc
phỏt trin sõu rng hn trong vic thỳc y
v bo v quyn con ngi ca khu vc.
Thụng qua Hin chng, cỏc nc thnh
viờn cam kt tụn trng v bo v quyn con
ngi trong khu vc v iu ny ó c ghi
nhn thnh mc tiờu v nguyờn tc ca Hin
chng (iu 12). ng thi, ln u tiờn,

cỏc quc gia thnh viờn cam kt trong mt
vn kin quan trng chớnh thc rng s lp
c quan chuyờn trỏch v quyn con ngi
(iu 14) nhm thc thi tt vic thỳc y v
bo v quyn con ngi trong khu vc.
Quyt nh ny cho thy cỏc quc gia
thnh viờn ó vt qua c nhng ro cn
ngn cỏch xut phỏt t nhng quan im
khỏc bit liờn quan n vn hp tỏc bo
v quyn con ngi; th hin s quyt tõm
ca tt c cỏc quc gia thnh viờn trong vic
bo v v thỳc y quyn con ngi trong
khu vc. Cỏc nc ó thy c tm quan
trng, vai trũ v ý ngha ca c quan chuyờn
trỏch nhõn quyn riờng cho khu vc; ý thc
c rng bo v quyn con ngi s h tr
m bo thc hin tt cỏc mc tiờu khỏc
c xõy dng trong Hin chng ASEAN,
cng nh gúp phn nõng cao vai trũ v uy
tớn ca Hip hi trong bi cnh vn bo
v quyn con ngi c d lun th gii
quan tõm. õy cng l kt qu tt yu ca
quỏ trỡnh hp tỏc lõu di gia cỏc nc
thnh viờn ASEAN k t khi thnh lp
(1967) cho n nay. Mt vn kin vi nhiu
ni dung quan trng nh Hin chng
ASEAN nu thiu cỏc quy nh bo v
quyn con ngi trong vn kin thỡ chc
chn s gim i rt nhiu ý ngha cng nh
tớnh ton din ca vn kin ú.

2. Nhn thc v bo v quyn con ngi
Cỏc quc gia thnh viờn ASEAN ó
nhiu ln th hin thỏi ng h cỏc n lc
thỳc y quyn con ngi trong bi cnh
K
* Ging viờn chớnh Khoa lut
i hc quc gia H Ni


nghiên cứu - trao đổi
46 tạp chí luật học số 7/2011
quyn con ngi ó tr nờn quan trng trong
quan h quc t. iu ny th hin rừ trong
vic cỏc nc thnh viờn ASEAN ó tham
gia, úng gúp tớch cc vo Hi ngh th gii
v nhõn quyn c t chc ti Viờn (o)
nm 1993. Bờn cnh ú, trong Tuyờn b
Bangkok, cỏc quc gia ụng Nam cng
nh cỏc quc gia chõu núi chung ó
khng nh tớnh ton cu, khỏch quan v
khụng mang tớnh chn la ca cỏc quyn
con ngi (on 7), cụng nhn v cam kt
thỳc y mt s quyn quan trng ca con
ngi nh cỏc quyn kinh t, chớnh tr, xó
hi, quyn dõn tc t quyt, quyn c
phỏt trin, cỏc quyn c bit ca nhúm
nhng dõn tc thiu s, ph n v tr em
(cỏc on 6, 10, 11, 13, 17, 22, 23). Ngoi
ra, trong nhiu hi ngh b trng, vn
nhõn quyn cng c a ra tho lun th

hin s quan tõm ln ca cỏc quc gia
ASEAN i vi vn ny.
S quan tõm ny ó c th hin trong
2 vn bn quan trng ca t chc Tm nhỡn
ASEAN ti nm 2010 v Hin chng
ASEAN. Tm nhỡn ASEAN khng nh n
lc ca cỏc quc gia thnh viờn trong vic
xõy dng Cng ng ASEAN ti nm 2010
phỏt trin nng ng, ci m, to iu kin
thun li tt c cỏ nhõn trong cng ng
c tip cn tt c cỏc phng tin nhm
phỏt trin ton din. V Hin chng
ASEAN, ti iu 2 (j) v nguyờn tc hot
ng ca Hip hi quy nh rừ: Hip hi v
tt c cỏc quc gia thnh viờn s hnh ng
phự hp vi nguyờn tc tụn trng cỏc
quyn t do c bn thỳc y v bo v cỏc
quyn con ngi. Tip ni nh hng
trong Tuyờn b chung ca Hi ngh b
trng ASEAN ln th 26
(1)
iu 14 Hin
chng quy nh vic thnh lp C quan
nhõn quyn ASEAN.
Thc t cho thy tt c cỏc quc gia
ASEAN ó tham gia v khng nh tuõn th
cỏc quy nh v nhõn quyn trong Hin
chng Liờn hp quc v Tuyờn ngụn th
gii v nhõn quyn; Cụng c chng mi
hỡnh thc phõn bit i x vi ph n

(CEDAW); Cụng c v quyn tr em
(CRC). Ngoi ra, mt s quc gia cũn tham
gia vo nhng cụng c quc t khỏc v
quyn con ngi. iu ny ó chng minh
cho s quan tõm ca cỏc quc gia ASEAN
i vi vn nhõn quyn.
Mc dự t ra rt thin chớ khi cụng nhn
tớnh ton cu ca quyn con ngi nhng
cỏc quc gia ASEAN luụn gi lp trng s
ỏp dng nhng quyn ny theo cỏc iu kin
kinh t, chớnh tr, xó hi v c bit l vn
hoỏ tng quc gia, khu vc mỡnh. iu ny
ó c khng nh trong Bỏo cỏo Bangkok
nm 1993. Mt mt no ú cng cú th coi
quan im trờn l mt cỏch nh ngha ca
ASEAN v quyn con ngi.
T ú cú th thy rng nhõn quyn theo
nh ngha ca cỏc nc ASEAN cú cỏc
c im sau:
- Cú tớnh c thự vn hoỏ: Do s khỏc
bit rt ln v iu kin lch s, c cu xó
hi, truyn thng vn hoỏ v phỏt trin
vn hoỏ nờn cỏc quc gia khỏc nhau cú


nghiên cứu - trao đổi
47 tạp chí luật học số 7/2011
cỏch hiu v thc thi quyn con ngi
khỏc nhau.
- Giỳp cỏc quc gia trong cng ng

cựng phỏt trin: Vn hoỏ khu vc ASEAN
núi riờng v chõu núi chung luụn t cng
ng lờn trờn cỏ nhõn, u tiờn trt t v hi
ho xó hi hn t do cỏ nhõn. Do ú, mt s
quyn con ngi nu lm li cho phỏt trin
xó hi c bit l trờn lnh vc kinh t thỡ cn
c u tiờn thc hin hn so vi quyn ch
cú li ca tng cỏ nhõn.
- Nhõn quyn theo cỏc nc ASEAN l
vn thuc ch quyn quc gia:
(2)
Trong
Bỏo cỏo Bangkok, cỏc quc gia ASEAN ó
khng nh: Nhn mnh nguyờn tc tụn
trng ch quyn v ton vn lónh th cng
nh khụng can thip vo cụng vic ni b
ca nhau v khụng s dng nhõn quyn nh
mt cụng c gõy sc ộp chớnh tr. Hn
na, cỏc nc ụng Nam cựng vi cỏc
nc chõu khỏc cũn khng nh mc dự
khớa cnh ca quyn con ngi cú tớnh cht
quc t nhng phn ln chỳng u thuc ch
quyn quc gia.
Mc dự cũn t ra khỏ dố dt trong vic
cụng nhn mt s quyn con ngi, tuy nhiờn
cỏc nc ASEAN ó cú s quan tõm ln n
vn ny. Vic cỏc quc gia gn õy nhiu
ln th hin thỏi ng tỡnh v khuyn
khớch thit lp mt c ch nhõn quyn trong
Hip hi ó m ra kh nng thnh cụng rt

ln cho k hoch ny. Tuy nhiờn, nguyờn tc
khụng can thip v ch quyn cng cú
th l ro cn trong quỏ trỡnh xõy dng c
ch v hot ng ca c ch.
3. Tỡnh hỡnh hp tỏc v quyn con ngi
Hin nay, hot ng nhm thỳc y nhõn
quyn ASEAN ang ginh c s quan
tõm ca Chớnh ph cỏc quc gia thnh viờn,
c bit l nhng n lc chung trong vic
gii quyt nhng vn nhõn quyn vt
qua biờn gii nh: Ngn chn nn buụn bỏn
tr em, ph n, bo m quyn ca ngi
lao ng nhp c, chng khng b, cu tr
thm ha thiờn nhiờn. iu ny th hin rừ
trong cỏc tuyờn b gn õy
(3)
nh:
- Tuyờn b Cebu nm 2007 v bo v v
thỳc y quyn ca lao ng nhp c;
- Tuyờn b 2004 ca ASEAN chng buụn
bỏn ngi, c bit l ph n v tr em;
- Cụng c ASEAN v chng khng b
nm 2007.
Mc dự ASEAN hin nay mi ch cú nm
quc gia l Indonesia, Malaysia, Philipinnes,
Thỏi Lan, Campuchia cú cỏc c quan nhõn
quyn chuyờn trỏch nhng cỏc quc gia khỏc
cng ó s dng nhng t chc, on th
khỏc nhau trong b mỏy chớnh tr ca mỡnh
thỳc y, bo v nhõn quyn. Bn trong

nm c quan nhõn quyn quc gia núi trờn
trong quỏ trỡnh hot ng ca mỡnh ó kớ
Tuyờn b hp tỏc cỏc lnh vc quan tõm
chung
(4)
nh: Chng khng b trong khi
vn m bo tụn trng nhõn quyn; chng
buụn bỏn ngi; bo v nhõn quyn ca
ngi nhp c v lao ng nhp c; thc
hin cỏc quyn kinh t, xó hi, vn hoỏ v
quyn phỏt trin giỏo dc v quyn con
ngi. Bn c quan ny cng ó hp tỏc
thỳc y vic thnh lp C quan nhõn


nghiên cứu - trao đổi
48 tạp chí luật học số 7/2011
quyn ASEAN v khuyn khớch chớnh ph
cỏc nc ASEAN thit lp cỏc th ch quc
gia nhõn quyn chuyờn trỏch.
ASEAN cng ó y mnh hp tỏc quc
t nhm nõng cao hiu bit, thỳc y thc
hin mt s quyn con ngi thụng qua s
h tr ca cỏc t chc quc t. Hin nay,
ASEAN ang phi hp vi Qu HIV/AIDS
ca Lip hp quc (UNAIDS) t chc thc
hin nhng iu khon ó cam kt. V tr
em, ASEAN ó lm vic vi Qu nhi ng
liờn hp quc (UNICEF) thc hin cỏc
chng trỡnh tng cng hiu bit v quyn

tr em, nõng cao vic bo v v chm súc tr
em da trờn nhng nguyờn tc ca Cụng c
v quyn tr em. Cỏc b trng ASEAN
chu trỏch nhim v vn phỳc li xó hi
ó tham gia Hi ngh B trng ụng -
Thỏi Bỡnh Dng v quyn tr em do
UNICEF t chc thỏng 3 nm 2005 ti
Campuchia. Ngoi ra, cỏc quc gia ASEAN
cũn thng nht k hoch hnh ng ASEAN
vỡ tr em (1993), Tuyờn b v nhng cam
kt liờn quan n tr em (2001), Tuyờn b
chng buụn bỏn ngi, c bit l buụn bỏn
ph n v tr em (2004). T nm 2004 n
2010 cỏc nc ASEAN cng ó a vn
thnh lp U ban ASEAN v thỳc y v
bo v quyn ca ph n v tr em (ACWC)
thnh mt vn trong Chng trỡnh hnh
ng Viờng Chn.
V vn lao ng nhp c cng thu
hỳt c s chỳ ý ca cỏc quc gia thnh
viờn. Tuyờn b v quyn ca lao ng nhp
c c thụng qua ti Hi ngh thng nh
ASEAN ln th 12 ngy 13/1/2007 ti
Philipinnes vi nhng ni dung ch yu tp
trung vo vic m bo cỏc quyn t do,
nhõn phm ca lao ng, ngha v ca c
quc gia tip nhn v quc gia a cụng
nhõn i lao ng. Thỏng 7 nm 2007,
ASEAN a ra Ngh quyt v vic thnh
lp U ban ASEAN v thc thi Tuyờn b

ASEAN v thỳc y v bo v quyn li
ca lao ng nhp c. Ngoi ra cũn cú
Tuyờn b v cỏc nguyờn tc tng cng s
hp tỏc v thanh niờn trong ASEAN (1983),
Chng trỡnh ngh s Kuala Lumpur v phỏt
trin thanh niờn ASEAN
V vn xoỏ nghốo, ASEAN ó lm
vic vi Chng trỡnh ASEAN World Bank,
i thoi vi cỏc t chc kinh t quc t khỏc
nh Ngõn hng phỏt trin chõu (ADB),
Qu nụng lng quc t (FAO), Chng
trỡnh phỏt trin Liờn hp quc (UNDP) v
mt s qu khỏc nh U ban kinh t, xó hi
chõu - Thỏi Bỡnh Dng ca Liờn hp quc
(ESCAP), C quan hp tỏc quc t Nht Bn
(JICA), Qu phỏt trin Hoa K (USAID),
Qu phỏt trin Australia (AUSAID), Qu
phỏt trin nụng nghip quc t (IFAD). Hng
lot cỏc chng trỡnh, hot ng c tin
hnh nhm thu hp khong cỏch phỏt trin
gia cỏc nhúm ngi trong cng ng, m
bo bỡnh ng xó hi v quyn c phỏt
trin. Ngoi ra, ASEAN ó v ang lm vic
tớch cc vi cỏc t chc xó hi dõn s (CSOs)
hot ng phi li nhun, thụng qua ú giỳp
cỏc cng ng a phng thoỏt khi cỏc
iu kin sng nghốo nn, giỳp ngi


nghiên cứu - trao đổi

49 tạp chí luật học số 7/2011
nghốo, cỏc cng ng thiu s Chớnh thc
hoỏ quan h hp tỏc ca ASEAN vi cỏc t
chc ny, Hip hi ó xut bn nhng hng
dn v quan h hp tỏc gia ASEAN v
CSOs ngy 16/4/2005.
(5)

Bờn cnh nhng n lc ca Hip hi lm
vic mt cỏch chớnh thc vi cỏc t chc
liờn chớnh ph hoc phi chớnh ph (NGOs),
hot ng ca bn thõn cỏc t chc phi chớnh
ph trong ASEAN cng gúp phn khụng nh
nõng cao nhn thc v quyn con ngi,
m bo thc thi cỏc quyn c bn v c
bit l y mnh, nhanh quỏ trỡnh hỡnh thnh
c ch nhõn quyn ASEAN.
Ni bt trong cỏc NGOs ny l nhúm
lm vic vỡ mt c ch nhõn quyn ASEAN.
Nhúm ny ó t chc nhiu hi tho bn v
vn nhõn quyn ASEAN thu hỳt s tham
gia ca ụng o i din cỏc quc gia thnh
viờn. Nhúm lm vic trong 9 nm tn ti ca
mỡnh ó t chc c 7 hi tho thng niờn
(t nm 2001 - 2007) v c ch nhõn quyn
ASEAN bn tho v tỡnh hỡnh thc hin nhõn
quyn cỏc quc gia thnh viờn ASEAN,
hot ng ca cỏc u ban nhõn quyn quc
gia, nhng sỏng kin lm rừ hn c ch ca
ASEAN nhm bo v cỏc quyn tr em, ph

n Nhúm cng ó t chc c 7 hi tho
bn trũn v nhõn quyn ASEAN (t nm
2005 - 2008) m ni dung ch yu tp trung
vo xõy dng nhõn quyn khu vc sao cho
phự hp vi nh hng phỏt trin ca
ASEAN.
(6)
Qu ph n ca Liờn hp quc
(UNIFEM) ó phi hp vi Chng trỡnh
CEDAW ụng Nam t chc Hi tho v
xõy dng lut phỏp nhm chng bo hnh
gia ỡnh vo ngy 20/10/2008 ti H Ni.
Nhng hi tho ny khụng ch giỳp cỏc i
din cỏc nc hiu rừ hn v tỡnh hỡnh nhõn
quyn khu vc, cỏc nc lỏng ging m
cũn l din n khụng chớnh thc cỏc
quc gia bn tho v mt c ch nhõn quyn
phự hp nht vi ASEAN.
Ngy nay, theo yờu cu ca hi nhp v
xu th th gii, nhõn quyn cng nh cỏc
hot ng khỏc nhm thỳc y nhõn quyn
ASEAN ang c y mnh v din ra rt
sụi ng vi s tham gia t vn tớch cc ca
cỏc NGOs khu vc. Ngoi hot ng ca
chớnh ph cỏc nc, nhng NGOs cng tớch
cc t chc nhiu hi tho, chin dch nhm
khụng ch nõng cao nhn thc v nhõn quyn
trong khu vc m cũn y nhanh quỏ trỡnh
xõy dng c ch nhõn quyn ASEAN. Tt c
nhng hot ng ny s to iu kin v c

s vng chc cho vic liờn kt cỏc quc gia
thnh viờn cho n lc chung thit lp mt c
ch nhõn quyn khu vc ụng Nam v
thỳc y hot ng ca c quan ny trong
tng lai./.

(1).Xem: Hi ngh b trng ln th 26 c t chc
ti Singapore, ngy 22 - 24 thỏng 7 nm 1993. Tuyờn
bú chung ca Hi ngh c ng ti ti website ca
nhúm lm vic v c ch nhõn quyn Asean:

(2).Xem:
(3).Xem:
(4).Xem:
(5).Xem: Vn bn chớnh thc cú th tỡm thy ti trang
web ca Ban th kớ Asean: http://www.a seansec.org/
18362.htm
(6).Xem: