Nền Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.DOC

Lời nói đầu
Một trong những nội dung lớn của sự nghiệp đổi mới do Đảng ta khởi xớng là xây
dựng nhà nớc pháp quyền kiểu mới. Đảng ta đã xác định , chính sách kinh tế nhiều thành
phần theo định hớng XHCN có ý nghĩa chiến lợc lâu dài, có tính quy luật từ sản xuất nhỏ
đi lên CNXH , có tác dụng to lớn trong việc động viên nhân dân xây dựng kinh tế, phát
triển lực lợng sản xuất. Hiện nay, trong các thành phần kinh tế thì kinh tế nhà nớc đóng
góp vào GDP vẫn luôn chiếm tỉ trọng chủ yếu. Song trên thực tế, kinh tế nhà nớc cha thực
sự phát huy tối đa hiệu quả trong việc điều tiết nền kinh tế thị trờng.
Các chính sách cải cách kinh tế gần đây ở Việt Nam đã ảnh hởng tích cực tới cấu
trúc và sự tăng trởng kinh tế. Các biện pháp kinh tế nh kiểm soát lạm phát, giảm dần
thiếu hụt ngân sách, thực thi chính sách tiền tệ thắt chặt... kết hợp với các biện pháp tự do
hoá nh giảm bớt sự can thiệp của chính phủ trung ơng đối với các hoạt động kinh tế đã
tạo nên những chuyển biến đáng mừng về tốc độ tăng trởng và ổn định môi trờng kinh tế
vĩ mô. Cùng với các chính sách tiến bộ trên, chính sách của nhà nớc Việt Nam đối với
nền kinh tế đã có những thay đổi đáng kể tạo nên những chuyển biến đáng kể. Việc
chuyển nền kinh tế nớc ta vận hành theo kinh tế thị trờng có sự quản lý của nhà nớc là
phù hợp với tính tất yếu khá7ch quan của nền kinh tế, phù hợp với xu hớng quốc tế hoá
nền kinh tế. Tuy nhiên vì cha có tiền lệ nào trong lịch sử về quá độ từ nền kinh tế kế
hoặch hoá tập trung sang nền kinh tế thị trờng nên công cuộc đổi mới đang đòi hỏi phải
Website: Email : Tel : 0918.775.368
1
giải quyết nhiều vấn đề về lý luận và thực tiễn. Nền kinh tế là một cơ thể sống luôn phát
triển nên đòi hỏi mọi sự quản lý điều hành phải sáng tạo. Nghiên cứu kinh nghiệm thành
công và thất bại của các nớc cung với việc xây dựng sáng tạo chính sách kinh tế phù hợp
với điều kiện trình độ phát triển, mục tiêu kinh tế xã hội và nền văn hoá đất nớc là những
việc làm mang tính cần thiết và chiến lợc.
Triển vọng phát triển kinh tế - xã hội trong những năm tới của Việt Nam có lẽ sẽ
phụ thuộc rất nhiều vào việc giải quyết các vấn đề cơ bản mà nội dung của chúng có liên
quan đến chính sự tiếp tục quá trình cơ cấu lại nền kinh tế. Vấn đề nổi bật nhất và là mục
tiêu số một là xác định vai trò quản lý của nhà nớc trong nền kinh tế thị trờng. Quá trình
chuyển từ nền kinh tế tập trung sang nền kinh tế thị trờng đòi hỏi Việt Nam phải xây

dựng một mô hình kinh tế sử dụng đợc những khiếm khuyết của cả hai yếu tố thị trờng
và sự can thiệp của nhà nớc về hai mặt: tăng trởng kinh tế và bảo đảm công bằng xã hội.
Trên cơ sở nghiên cứu những học thuyết về vai trò kinh tế của nhà nớc trong nền
kinh tế thị trờng và những tìm tòi tham khảo tài liệu sách báo trong những năm gần đây
cùng với sự hớng dẫn của giáo viên bộ môn, em đã chọn đề tài
"Nền Kinh tế thị trờng
định hớng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam "
. Đồng thời đề tài cũng giúp em hiểu và thấy
đợc những chính sách, giải pháp và hớng đi đúng đắn của Đảng và nhà nớc trong quá
trình đổi mới nền kinh tế Việt Nam.
Website: Email : Tel : 0918.775.368
2
Với những hiểu biết và kinh nghiệm thực tế còn hạn chế, những sai sót mắc
phải trong khi thực hiện sẽ là điều không thể tránh khỏi, em rất mong nhận đợc
những lời phê bình và góp ý quý báu của cô giáo.
Em xin chân thành cảm ơn.
Website: Email : Tel : 0918.775.368
3
I. lý luận chung về kinh tế thị trờng và việc cần thiết chuyển sang kinh
tế thị trờng định hớng XHCN ở việt nam.
1. Lý luận chung về kinh tế thị trờng.
Kinh tế thị trờng là kinh tế hàng hoá phát triển ở trình độ cao, khi tất cả
các quan hệ kinh tế trong quá trình tái sản xuất xã hội đều đợc tiền tệ hoá; các
yếu tố của sản xuất nh đất đai và tài nguyên, vốn bằng tiền và vốn vật chất, sức
lao động, công nghệ và quản lý; các sản phẩm và dịch vụ tạo ra; chất xám đều là
đối tợng mua bán, là hàng hoá
Kinh tế thị trờng đợc coi nh một hệ thống các quan hệ kinh tế. khi các quan
hệ kinh tế giữa các chủ thể đều biểu hiện qua mua bán hàng hoá dịch vụ trên thị
trờng (ngời bán cần tiền, ngời mua cần hàng và họ phải gặp nhau trên thị trờng)
thì nền kinh tế đó là nền kinh tế thị trờng.

Kinh tế thị trờng là cách tổ chức nền kinh tế - xã hội, trong đó, các quan hệ
kinh tế của các cá nhân, các doanh nghiệp đều biểu hiện qua mua bán hàng hoá,
dịch vụ trên thị trờng và thái độ c xử của từng thành viên chủ thể kinh tế là hớng
vào việc tìm kiếm lợi ích của chính mình theo sự dẫn dắt của giá cả thị trờng.
a. Ưu điểm.
Với cách hiểu nh trên ta có thể thấy kinh tế thị trờng có một số u điểm nh
sau:
- Kinh tế thị trờng thúc đẩy việc cải tiến kĩ thuật tăng năng suất lao động
làm cho sản phẩm hàng hoá phong phú đa dạng , giá thành hạ, thúc đẩy lực lợng
sản xuất phát triển nhanh. Bởi mục đích của ngời sản xuất hàng hoá là có lãi cao
nhất, do đó họ phải làm thế nào để có giá trị cá biệt của hàng hoá là thấp nhất.
Muốn vậy, họ phải tăng năng suất lao động. Vì vậy phải cải tiến kĩ thuật, nâng
cao trình độ tay nghề, tổ chức quản lý sản xuất trong đó yếu tố quan trọng nhất,
yếu tố có tính chất quyết định là kĩ thuật. Cải tiến kĩ thuật lúc đầu ứng dụng ở
từng ngời, từng xí nghiệp sau lan rộng ra toàn xã hội làm xuất hiện một ngành
mới. Và nh vậy lực lợng sản xuất đã phát triển thêm một bớc.
Website: Email : Tel : 0918.775.368
4
- Kinh tế thị trờng thúc đẩy sự phân công lao động xã hội phát triển nhanh
chóng làm cho sự chuyên môn hoá và hiệp tác hoá ngày càng cao. Do đó, quá
trình xã hội hoá sản xuất, xã hội hoá lao động phát triển nhanh. Đó là xu hớng
phát triển của nền kinh tế hiện đại.
- Kinh tế thị trờng thúc đẩy quá trình tích tụ tập trung sản xuất cao độ, các
mối quan hệ kinh tế phát triển, tạo điều kiện cho nền kinh tế tăng trởng và phát
triển nhanh.
b. Nhợc điểm.
Mặc dù với những u điểm không thể phủ nhận nh trên, nền kinh tế thị trờng
cũng không tránh khỏi những khuyết tật cố hữu.
- Trong nền kinh tế thị trờng lợi nhuận vừa là động lực vừa là mục đích của
các chủ thể kinh tế. Vì lợi nhuận kích thích các chủ thể kinh tế năng động, ra sức

cải tiến kĩ thuật, hợp lý hoá sản xuất, nâng cao trình độ tay nghề làm sản phẩm
hàng hoá phong phú đa dạng mà giá trị lại giảm xuống. Nhng cũng vì lợi nhuận,
họ bất chấp những thủ đoạn, những gian trá giả dối trong kinh doanh. Bản thân
họ thì đợc lợi nhng cái lợi đó so với những thiệt hại đồng thời gây ra cho ngời tiêu
dùng và toàn xã hội là quá nhỏ bé không thể bù đắp. Mục tiêu kinh tế của đất nớc
không thực hiện đợc. Về kinh tế thì nh vậy còn đạo đức tình ngời trong xã hội
cũng bị xem nhẹ và lãng quên.
- Bản chất thị trờng là bất bình đẳng, kẻ mạnh thì sống, kẻ yếu thì chết.
Trong cạnh tranh ai không cải tiến kĩ thuật, năng suất thấp, giá trị cao thì lỗ, trở
thành ngời nghèo và ngợc lại. Qua đó sự phân hoá giàu nghèo gia tăng mà tệ nạn
xã hội cũng dễ phát triển.
- Nền kinh tế thị trờng có cơ cấu không hợp lý, mất cân đối. Những ngành
nghề nào trong xã hội đem lại lợi nhuận cao sẽ có nhiều ngời tham gia và ngợc
lại. Bởi trong cơ chế thị trtờng sự gia nhập hay rút lui khỏi một ngành nghề, lĩnh
vực là tự do.
Website: Email : Tel : 0918.775.368
5
- Kinh tế thị trờng tạo ra sự ô nhiễm môi trờng. Do mục đích ngời sản xuất
là lợi nhuận cao nhất, họ phải tiết kiệm chi phí triệt để. Những chất thải độc hại
trong quá trình sản xuất cha có tác động trực tiếp đến họ không đợc xử lý. Ô
nhiễm môi trờng sống chung của toàn xã hội là tất yếu.
- Cũng do một phần các nguyên nhân trên nền kinh tế thị trờng không
tránh khỏi những đợt sóng khủng hoảng, thất nghiệp, lạm phát, suy thoái về kinh
tế. Kinh tế thị trờng phải gắn với thị trờng, thông qua thị trờng ngời sản xuất mới
biết đợc hàng hoá của mình có đợc xã hội chấp nhận hay không.
2.Sự cần thiết chuyển sang kinh tế thị trờng ở Việt Nam.
Đại hội VII của Đảng đã xác định, đổi mới cơ chế kinh tế ở nớc ta là một tất yếu
khách quan. Đổi mới để nâng cao chất lợng cuộc sống, để phát triển kinh tế phù hợp với
xu hớng phát triển chung của kinh tế thế giới. Vì với cơ chế kinh tế cũ, với việc bao cấp
tràn lan, quản lý kinh tế kém hiệu quả thì việc sản xuất không đủ sản phẩm để tiêu dùng

dẫn đến không thể tích luỹ để mở rộng sản xuất dẫn đến thiếu hụt ngân sách, làm cho nền
kinh tế đình trệ. Đặc trng của kinh tế chỉ huy là rất cứng nhắc nó chỉ có tác dụng thúc đẩy
phát triển kinh tế trong giai đoạn ngắn hạn và chỉ có tác dụng phát triển nền kinh tế theo
chiều rộng. Nền kinh tế chỉ huy ở nớc ta tồn tại quá dài nên nó không những không còn
tác dụng đáng kể trong việc thúc đẩy sản xuất phát triển mà nó còn sinh ra nhiều hiện t-
ợng tiêu cực làm giảm năng suất chất lợng và hiệu quả sản xuất.
Bên cạnh đó, thị trờng ở nớc ta phát triển cha đồng bộ, còn thiếu hẳn thị tr-
ờng các yếu tố sản xuất nh thị trờng lao động thị trờng vốn và thị trờng đất đai và về cơ
bản vẫn là thị trờng tự do, mức độ can thiệp của nhà nớc còn rất thấp. Xét về mối quan hệ
Website: Email : Tel : 0918.775.368
6
kinh tế đối ngoại, nền kinh tế nớc ta đang hoà nhập so với nền kinh tế thị trờng thế giới,
giao lu về hàng hoá dịch vụ và đầu t trực tiếp của nớc ngoài làm cho sự vận động của nền
kinh tế gần gũi hơn với thị trờng kinh tế thị trờng thế giới. Tơng quan giá cả của các loại
hàng hoá trong nớc gần gũi hơn với tơng quan giá cả hàng hoá quốc tế.Việc chuyển đổi
nền kinh tế theo cơ chế thị trờng thúc sản xuất và cạnh tranh hàng hoá không chỉ trong n-
ớc mà vợt qua cả ranh rới trong nớc cạnh tranh với nớc ngoài về các loại sản phẩm nh:
hàng tiêu dùng, thuỷ sản.... làm tăng kim ngạch xuất khẩu, tích luỹ vốn để mở rộng và tái
sản xuất. Điều này phù hợp với xu hớng phát triển kinh tế của thế giới: đó là sự phát triển
kinh tế của mỗi nớc không thể tách rời sự phát triển và hoà nhập quốc tế. Mỗi quốc gia
đều phải tích cực áp dụng các phơng pháp khoa học kỹ thuật mới để cạnh tranh với nhau,
đó là động lực để thúc đẩy kinh tế. Sự cạnh tranh lành mạnh trong nớc, giữa các nớc với
nhau sẽ nâng cao năng suất lao động, tạo ra nhiều của cải vật chất cho mỗi quốc gia, nâng
cao đời sống vật chất tinh thần của nhân loại.
Đổi mới cơ chế kinh tế không chỉ có ý nghĩa về lĩnh vực kinh tế mà còn có tác dụng
về mặt chính trị xã hội. Chuyển sang cơ chế thị trờng định hớng XHCN, nớc ta đã có
điều kiện mở rộng các mối quan hệ kinh tế, chính trị và trong các mối quan hệ có tính
chất xã hội nh: bảo vệ môi trờng, chống chiến tranh hạt nhân, xoá đói giảm nghèo....
trong sự liên hệ giữa các quốc gia.
Website: Email : Tel : 0918.775.368

7
Nh vậy: Sự chuyển đổi nền kinh tế từ cơ chế kế hoạch hoá tập trung sang cơ chế
thị trờng có sự quản lý của nhà nớc và theo định hớng XHCN là cần thiết và là một tất
yếu khách quan.
Thực chất của quá trình chuyển nền kinh tế nớc ta sang kinh tế thị trờng theo định
hớng XHCN là quá trình kết hợp giữa chuyển nền kinh tế còn mang nặng tính chất tự
cung tự cấp sang nền kinh tế hàng hoá tiến tới nền kinh tế thị trờng và quá trình chuyển
cơ chế tập trung quan liêu bao cấp sang cơ chế thị trờng có sự quản lý của nhà nớc.
Lịch sử đã chứng minh rằng không thể chuyển nền sản xuất nhỏ lên sản xuất lớn
nếu đòn xeo là kinh tế hàng hoá. Chính C.Mác đã coi sự phát triển của kinh tế hàng
hoá là xuất phát điển và điều kiện quan trọng nhất không thể thiếu đợc đối sự ra đời và
xản xuất của nền sản xuất lớn t bản chủ nghĩa. Nội chiến kết thúc, Lênin cũng chủ trơng
thi hành chính sách kinh tế mới (NEP). Về thực chất, đó sự phát triển nền kinh tế hàng
hoá nhiều thành phần nhằm khơi dậy sự sống động của nền kinh tế, mở rộng giao lu hàng
hoá giữa thành thị và nông thôn, thực hiện các quan hệ kinh tế bằng hình thức quan hệ
hàng hoá tiền tệ, thị trờng.
Quá trình chuyển sang nền kinh tế thị trờng ở nớc ta có đặc điểm khác với Đông
Âu và Liên Xô ( cũ ). Những nớc này đã có nền kinh tế phát triển. Nền kinh tế đã đợc cơ
khí hoá, không có tính tự nhiên tự cấp tự túc nh nền kinh tế nớc ta, quá trình hình thành
nền kinh tế thị trờng ở nớc ta trớc hết là quá trình trình chuyển nền kinh tế kém phát triển
mang tính tự cấp tự túc sang nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần. Mặt khác, ở nớc ta
Website: Email : Tel : 0918.775.368
8
cũng đã tồn tại mô hình kinh tế chỉ huy với cơ chế kế hoạch hoá tập trung. Nó gần nh đối
lập với thi trờng, kinh tế thị trờng vận động theo cơ chế thị trờng. Thị trờng đớc coi là
trung tâm của sản xuất và toàn bộ quá trình tái sản xuất xã hội. Vì vậy quá trình chuyển
nền kinh tế nớc ta sang nền kinh tế thị trờng còn là quá trình xoá bỏ cơ chế tập trung quan
liêu bao cấp, hình thành đồng bộ cơ chế thị trờng có sự quản lý của nhà nớc.
Quá trình chuyển nền kinh tế nớc ta sang kinh tế thị trờng đồng thời cũng là quá
trình quá trình thực hiện nền kinh tế mở, nhằm hoà nhập thị trờng trong nớc với thị trờng

thế giới. Kinh tế đóng khép thờng gắn với nền kinh tế phong kiến, gắn với sản xuất
nhỏ mang nặng tính cục bộ địa phơng chủ nghĩa và với tình trạng bế quan toả cảng.
Chính sự xuất hiện và phát triển của sản xuất hàng hoá đã phá vỡ các quan hệ truyền
thống của kinh tế khép kín. Sự phát triển của t bản chủ nghĩa đã khẳng định: kinh tế hàng
hoá làn cho thị trờng dân tộc gắn bó và hoà nhập với thị trờng thế giới. Chính giao lu
hàng hoá đã làn cho các quan hệ kinh tế đợc mở rông ra khỏi phạm vi quốc gia, đã thúc
đẩy nền kinh té phát triển nhanh chóng. Kinh tế mở là đặc điểm và là xu thế của thời đại
ngày nay mà bất kỳ một quốc gia nào cũng phải coi trọng. Trong quan hệ kinh tế quốc tế,
chúng ta đã có nhiều đổi mới quan trọng, chúng ta đã chuyển quan hệ kinh tế quốc tế từ
đơn phơng sang đa phơng, quan hệ với tất cả các nớc không phân biệt chế độ chính trị,
theo nguyên tắc đôi bên cùng có lợi không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau.
Trong những năm gần đây, thực hiện quan điểm về kinh tế đối ngoại nói trên hoạt
động kinh tế đối ngoại nớc ta có những tiến bộ lớn. Xuất khẩu hàng hoá tăng nhanh với
Website: Email : Tel : 0918.775.368
9