Hành vi tự tử của thanh thiếu niên việt nam thực trạng, xu hướng và các yếu tố tác động

NghiSn ctitu
Gia d i n h vA G i 6 i
sef 5 -2012

Hdnh vi tir tuf cua thanh thie'u nien Viet Nam:
Thuc trang, xu huofng vd cdc yeu to tac dong
(Qua Dieu tra qud'c gia ve vj thanh nien
va thanh nien Viet Nam nam 2003 va 2009)

Iran Thj Hong
wen Gia dinh va Gift

Tom tat: Bai vie't sit dung so' lieu hai cupc diiu tra quoc gia ve
vi thinh nien va thanh nien Viet Nam nSm 2003 va nam 2009
(SAVYl va SAVY2) de phan tich thUc trang, xu hu3ng va cac
yl'u to tac dpng de'n hanh vi tU tii cua thanh thi^u nien Viet
Nam. Nghien ciiu nay cho tha'y, ty 1§ thanh thie'u nign 14-25 tuoi
cfl hinh vi tu tii chiem khoang 1%, xu huflng nky ngay cang gia
ting trong khoang thcll gian til 2003 den 2009, va di6n ra phfl'
bien hdn cl nhom nii thanh thiS'u nien, vk 5 nhom tuoi 14-17. K^t
qua nghien ciiu ciing cho th&'y gia dinh cfl vai tro quan trpng dfli
vdi sU phat trien linh manh trong cuoc song cua thanh thil^u
nien, Gia dinh ly hon hoac gia dinh thil'u si^ gSn ket giiia cha m?
vk con cai lim tang kha nSng tu tt( cua thanh thieu nien. Dong
thcli, thanh thieu nien sfl'ng trong cac gia dinh cfl di§"u kien kinh
te kha gia c6 nhieu nguy cO xufft hi^n nhiing vi'n d§" ve tam ly. Bi
giup thanh thieu men cfl ddi sfl'ng tinh thin phat trien lanh
manh, ben canh viflc quan tam d^n kinh tl^ gia dinh ciing cin cfl
nhiing no lUc dl xay dUng mot cuoc song gia dinh luon tot dep.
Tii khoa: Thanh thieu nien; Hanh vi til tii; Thanh thieu nien tU tii.

6t

NghUn ci>u Ola dlnh v4 GliSI. Quy
1. Hinh vl tu tCf ci3a thanh Ihld'u nl8n V l ^ Nam; thyc trang vi xu
huiang bl6n d6'l
Hinh vi IV lir duijc xfc dinh i^ liilnli vi lu gay ra cii chft cho bin than
mOt each c(S i thiic. Day la hinh d^ng tieu cue nham tranh. thoil IchAi m6t
tinh trang lih6 Ichan idiftng thi giSi quyft duoc. Trong thM gian qua, bao
chf lien tifp dd cap Ain cic trudng h<;ip thanh thiSu nien tu lOr vdi rSt nhidu
nguyen nhan khic nhau. Didu niy dat cau hoi thuc trang thanh thidu nien
Viet Nam cd hanh vi HJ tCf dang diSn ra nhu Ihi nao vh cd xu hudng didn
bidn ra sao? Hoin cinh gia dlnh v i cic ydu ttf khic cd anh hudng nhu thd
nio ddn nguy co tu til cQa thanh thidu nidn trong bfii cinh cfing nghidp
hfia, hien dai hda dSt nudc?
Didu tra qufic gia vd Vi thinh nidn vi Ihanh nien Viet Nam duoc tidn
hinh lin diu tidn vio cufii nam 2003 (SAVY 1) do Bfi Y Td vi Tfing cue
Thfing Kd chi u-1 vdi su hfi aa vi tii ehtoh vi ky thuat tCr UNICEF vi
WHO. Cufie didu tra dugc thuc hidn vdi 7.584 thanh thidu nidn uong dfi
tufii 15-24 ft 42 tinh, thinh phfi (gfim c4 thinh thi vi nfing thfin). Cuflc
didu tra lin thd hai (SAVY 2) dugc thu thap thfing tin vie nam 2009 vdi
10.044 vi thinh nien vi thanh nien uong dfi tudi 14-25 sfing 6 khap 63
tinh/thinh tren toin dat nudc Viet Nam. Kdl qua ciia SAVY 2 cho phdp so
sinh theo th6i gian nhihig phit Uidn vi xu hudng quan trong uong kidn
thiJe. thai dfi, hinh vi, Ifii sfing ciia thanh thidu nidn tiong v6ng 5 nam qua.
Hinh vi tu tit cOa thanh Uiie'u nidn uong bii vidt niy dugc phan u'ch uen
toin bfi mSu nghidn cdu ciia hai cufie didu tra nham lim ro thuc uang vi
xu hudng bidn dfii hinh vi niy ciia thanh thidu nidn trong vong 5 nam qua.
Kdt qua phan tieh tOf SAVY 1 vi SAVY 2 eho thSy ly Id thanh thidu

nidn Viet Nam da iCmg tu tir khfing nhidu nhung cd xu hudng ngiy cing
gia tang. Trong tfing sfi 10.044 thanh thidu nidn dfi tudi 14-25 tiong miu
nghidn ciiu nam 2009. cd 1% thanh thidu nidn da timg tim cich tu tir vi
cd 0.3% thanh thidu nidn da timg llm cich tu l i uong khoang thfti gian 12
thing uudc thdi didm didu tra (nghia li Irong khoang thdi gian tir 3/2008
ddn 3/2009). So sinh vdi dii lidu didu u-a nam 2003, ty Id thanh thidu nidn
14-25 tufii da timg tim cich lu tir cd xu hudng tang Idn g p dfii. Ty Id thanh
thidu nidn nam 2003 da timg tim cich tu tii li 0,5% trong tfing sfi 7.584
thanh thidu nien.
Nham nhan dien mfit sfi dac uung CO ban ciia nhdm thanh thidu nien
da limg tim cich tu Hi. lac gia da lua chgn lidng nhdm dfi'i tugng niy dd
phan tich. Kdi qua eho thiy, tiong sfi thanh thidu nien da tiing tim cich tu
tir. nii gidi chie'm phin Idn. Ty Id nii gidi Uong 38 thanh thidu nidn nam


Trjln Tlii Hdng

Bang 1. M^l s6 dac (rung ciia nhdm thanh thidu nien
da limg tim cich lu tii (%}
GlftHlnh

Nam

Nh6m l u j i

Cflp hoc cao oh£t dat duoc

N
Nam

Nil

14-17

18.21

22.2J

TIfa
hoc

THCS

THPTt

Cao

hoc

ding

ngh6

trd lin

2003

IS

28.3

71.7

27

33.2

39.7

41.3

34.0

15.0

1.6

2009

102

20,8

79.2

45.8

29.6

24.6

11.4

31.6

50.6

6.4

Ngu6n: Sd lifiu Di^u tra qudc gia vi th&nh nifin va thanh nifin Viftt Nam 2003 vi 2009

2003 da tClng tim cSch tu tiir la 71.7%, trong 102 thanh thi^u nien da tufng
tim c^ch tu tii nam 2009 \k 79,2%. Dac trung tudi cua nhdm thanh thie'u
nien da timg tim c^ch tu lit c6 su thay d6i trong khoing th&i gian ti^ 20032009. Theo dfl lieu dilu U-a nam 2003. nhdm tu6i 22-25 chi6m ty 16 cao
nhSt trong stf thanh thi^u nifin da tCmg tim cdch tu tii. Du lieu dilu tra nam
2009 cho thSiy, trong 3 nhdm tudi thanh thie'u nien da tCimg tim cdch tu tir,
nhom tu6i 14-17 chi^m ty le cao nh^t (45.8%). Trong khi co c^u dd tu6i
cua nhom thanh thi^u nien da tDfng tim each tu tir eo xu hudng tre hoa, thi
CO cSu vl trinh dtf hoc v&n cua nhom nay lai co xu hud'ng nang cao. DO
lieu dilu u-a nam 2003 eho thSiy, trinh d6 ti^u hoc va trung hoe ca so ehiem
phdn 16n trong nh6m thanh thi^u nien da tCmg tim each tu tit (41,3% va
34%). D^n nam 2009. trong stf thanh thi^u nien da tCmg tim caeh tu tii, da
stf CO trinh dtf hoc v^fn cr bflc trung hoc phtf thtfng, hoc nghe (50.6%), va
trinh dtf uung hoc co s6 (31.6%) (xem Bang 1).
Vi sao mtft stf thanh thie'u nien lai c6 y dinh w tur? Ly do ciaa hanh vi
tu til hi"! si?c phu'c tap v^ it thS^y ngay dupe. Nhin chung, hanh vi tu tir
thudng gdn liln vtfi mtft trang thai trdm nhuqe, mtft su mdt mat, mtft su
that vong vl vdn dl gi do. Nhiing sang chdn tam IJ thutfng bat ngudn tCr
su thay ddi qua nhanh eija xa hfli. tCr tinh uang bdt dn eua gia dinh, hoac
su thi^u tin tucmg vao nhflng he thtfng gid tri dao diic xa htfi. Durkheim da

phan loai tu t^ lam btfn loai co ban: (1) Tu lijr vi I'ch ky: Tu tur xay ra khi
cd nhan bi bo roi, khtfng duoc quan tam va stfng chi vi ban than minh.
Theo dinh nghia cua Durkheim, day la ki^u tu til do chu nghia ea nhan qud
Itfn. qua manh gay ra; (2) Tu tCr vj tha: ca nhSn tu sat. xa than vi muc tiSu


61

NghlSn Cliu Ola dlnh vi Qldl. Quyin 22, t6 S, tr SS-76

cOa nhdm. Theo Durlcheim, tu tii vj tha cd thd didn ra dudi hinh thiic bit
bufic khfing thd lim khie trong mijt tinh hufing nhit djnh. Hinh dgng lu
sit niy cd thd li do quy djnh, quy udc ed tinh Iruydn thfing cOa nhdm. Dti
dudi hinh thiie CM thd nio thl kidu lu lit v\ tha chii ydu li do su gin kdt qui
manh eiia e i nhin vdi nhdm, cfing dfing xS hfii; (3) Tu tii phi chuin muc:
Dd li su tu sit trong tinh hufing nhldu loan, hfin dfin, khiing hoang, "vfi td
chiic". Tiong tinh hufing x i hfii nhu vay, cic chuin muc cO khfing cfin tic
dung kidm soil, didu tidt hinh vi c i nhan, nhung cic ehuSn muc mdi chua
xuit hi^n. Ci nhan roi vio tr?ng thii mil phuong hudng, choi voi. (4) Tu
tii cudng tin: Dd li su tu sit do nidm tin mii quing chi phfii. do bj kidm
soil, didu lidl qui git gao, uimg phai qui nang nd vd mat hd gii tri, chuin
muc (din theo Ld Nggc HDng, 2009). Lf Ihuydl cua Durkheim vd tu lii ehi
ra ring, tu tit li mfit hidn tugng x i hfii, phu ihufic vio cic mfii lidn hd gin
kdl ciia ci nhin vdi nhdm vi sir didu lidt. kidm soil tii phfa c i c hd gii ui,
ehuin muc x i hdi dfii vdi hinh vi ciia cic e i nhin.
Dii lidu ciia Didu tra qufic gia vd vi thinh nidn vi Ihanh thidu nidn Vidt
Nam khfing cd thfing tin dd 1^ giai cho hinh vi tu tii ciia thanh thidu nidn.
Tuy nhidn mfit sfi nghidn edu khic vd hinh vi tu tir ciia thanh thidu nidn
da chi ra Ihdng tin niy. Mfit nghidn cihi xa hfii hgc vd gia Ui nhan thiic vi
hinh vi cua sinh vidn nim 2007 tim hidu vd nguydn nhan thanh nidn tu tii

vi cho thiy cic 1^ do dugc sinh vidn lua chgn li: do ydu dufii. mil tu chii
(54,5%), do b ^ i i c trong cuflc sfing (54.2''r). do mil nidm tin (47,1%), do
thit tinh (40,8%), do su cfi don khfing dugc quan tam (23,4%), do lung
thidu (5,3%). Kdt qua didu tra cho thiy, trong nhan thdc cua sinh vidn hidn
nay mil nidm lin vi nan tu tir cd mfii quan hd ly le thuan (Dang Vfl Canh
Unh. 2008). Nghidn eiiu eua Dfi Van Quin (2009) sii dung thfing tin vd
cic uudng hgp tu tii dugc dd cip trdn cic phuong tidn Iruydn thfing dai
chung dd phin tfch. da cho ring phin Idn cic 1^ do tu tu ctja thanh thidu
nidn li do i p lue hgc tap. thi cir. do thii tinh. ng nin, do chuydn bufin gia
dinh,... m i tuu irung lai, nguydn nhan chfnh li do cic c i nhan chiu &p lire
tii nhidu phfa trong qui uinh tuong lie xa hdi.
Nhin nhin cic ly do tu tii udn cda thanh thidu nidn tOr 1;^ thuydt tu til
ciia Durkheim cho thi'y hinh vi tu tir ciia thanh thie'u nidn Viet Nam cd xu
hudng Ihufic vd loai tu tii vi fch ky vi loai tu tit phi chuin mue.
Dudi gdc dfi sinh hgc. Ida tufii thanh thidu nidn la giai doan uong dd
tinh dfic lip eiia tie thay thd tinh trang phu thufic vao cha me v i nhiing
ngufii Idn khic. Sgi diy ring budc vdi gia dinh trcr ndn long leo hon do
thanh thidu nidn dinh nhidu thdi gian hon cho cufie sfing bdn ngoii tfi im


Trgn Th| Hdn?

69

gia dinh. Cdc em ctf nhu cdu vl linh ban thdn thie't vd mong mutfn duoc
ban bfe cilng trang liJa chflfp nhan ngdy cdng I6n. Do dtf cdc em rdt lo so bj
ban be t^y chay. Trong giai dosin ndy, cae em eQng ctf nhflng su bie'n dtfi
Itfn vl sinh hoe vd co thd nfin rdt nhay edm, di bi ttfn thuong. Nhdn thile
vl cdc v&i dl xa htfi cung sau sde hem nen thfch tranh cai, phan' khdng
ngu&i Itfn vd khi phdt hifin ra nhflng dilu khie'm khuytft, cdc em dl trb nen

thdt vong. Nhutig dSe didm trSn cua Ifla tudi khlfi^n cho nguy co lu tfl eiia
thanh thi^u nien ngdy edng Itfn. Mtft didm ddng luu J Id hien tugng thanh
thil'u nien rii nhau tu tfl. Mtft stf irirtfng hop didn hinh nhu: Trutfng hop 5
nfl sinh Itfp 7 trudng Trung hgc ccf sb Phugng Hodng, huyen Thanh Hd.
Hai Duong rii nhau u-dm minh tai doan stfng Huong chay qua dja phdn xa.
Trutfng hgp 5 hgc sinh nfl Itfp 7 u-utfng Trung hgc ccf stf Cd Nhul", Tfl Liem,
Hd Ntfi rii nhau utf'ng thutf'c ngii tu tfl vtfi nguyen nhdn butfn chdn vi k^t
qua hgc tap kfim vd bi gia dlnh mdng (Bdo dien tfl vnexpress ngdy
17/2/2006). Cde trutfng hgp tu tfl theo nhdm cho tha'y hdnh vi eua cd nhdn
nhilu khi chiu dp lue btfi hanh dtfng chung cua nhtfm. Loai hinh lu tfl nay
phan anh hinh thflc tu tfl vi tha theo cdch phdn loai eiia Durkheim.
Thfing thutfng. trutfc khi ctf hdnh vi tu tfl. ngutfi ta thutfng trai qua cam
gidc butfn ehan, thdt vgng vd vtf vgng vl tuong lai. Di lam ro them thOng
tin cho kha ndng xud't hien hdnh vi tu tfl eua thanh thitfu nien, tde gia titfn
hanh phdn ti'ch mtft stf' thtfng tin liSn quan de'n cde trang thdi bdt dn vl mdt
tam Iy eua thanh thie'u niSn tfl dfl lieu SAVY 2. Cdc thtfng tin nay dugc thu
thap qua eac cdu hoi: "Ban ctf bao gitf cam giac rdt budn hodc thdy minh
khtfng etf ich dtfn ntfi ban khtfng mutfn hoat dtfng nhu binh thutfng nfla
kh6ng?", "Ban ctf bao gitf thdy hoan todn thdt vgng vl tuong lai kh6ng?".
"Ban ctf bao gitf nghT dtfn chuySn tu tfl khtfng?".
KS'l qua phdn ti'ch dfl lieu dilu tra ndm 2009 cho tha'y, ctf khoang 1/3
thanh thitfu nien da tflng trai qua cam giac rd't budn hode tha'y minh Id
ngutfi khOng etf I'ch dtfn ntfi khtfng mutfn hoat dOng nhu binh thutfng nfla.
Trang thdi tinh thdn nay xudt hien cf nhom thanh thi^u nien thanh thi nhilu
hon nhom thanh thitfu nien nfing thfin (31% so vtfi 26,4%). Ty le trai qua
cam giac butfn chdn ndy b nfl gitfi cao hon so vtfi nam gltfl (31,4% so vtfi
23,9%). Trong 3 nhom tudi, nhfim tudi 18-21 etf ty le da trai qua cam gidc
butfn chdn nay cao nhdt (29,8%), tiep din la nhfim tudi 14-17 vtfi 27,9%.
Dieu dtf eho thdy, nhflng ngutfi ue ludi hon co nhflng vdn dl bdt dn vl tdm
ly nhieu hcfn. Khfing ctf su khac biet dang kd gifla hai nhtfm ddn ttfc thidu

so vd ddn toe Kinh vl ty le trai qua cam giac nay.
Khi dugc hoi vl cam gidc co bao gitf hp cam thd'y hoan toan thd't vgng


70

Nghltn cdu QIa dlnh v i Oldl. Quy
Binii 2. Ml>t si vin dd sdrc khde Ilnh Ihdn cua Ihanh Ihldu nl6n nam 2009
chla theo noi sinh sfing, gidl tinh, dfi ludi, din tfic (%)

Nnldiihiliiii nUIMi
muSt
UnUc
N«n HA* N*« N-n NB 14-17 18.21 2125 OTTS KH, ' ^ ^
ln|
3IB

nwn
2M

23S

l.a(l(ngnhul**20O3
hiNig

2U

M

215

C» Itif^ Ixim mill
tifiw;iig\dluiiglai

2009

23/1

QSiiiigycillbidn 2009
(tti n^khAld mudi

31/t 279

SS

2ill

27jS

28.3214

29/1

2M

25D

27i

2M

218

191S

TU

a9

2U

215

200

4fl

4.1

3«

14

2CD3

210

19/t

19.1

2IJ0 17.1

214

208

5/1

3*

14

59

4.1

43

318

2003

43

19

IS

4.8

17

VI

3.7

XOD 2.«i5 7S7S 57(6 4m
XBl

277

23S 2U

Q5n^d6i dn^^ 2tl»

Ti«iX

2W

im 2941

1295

S7S? J.795 37S9 3M 2S22 ie77

4JS

S.4S9 10013

6.411 1.173 7SS4

Ngudn: Sd Hfiu Di4u ira qudc gia vj thinh niftn v4 ihanh nien Vi«t Nam 2003 vd 2009

vl luong lai khtfng? ctf khodng 1/5 thanh thitfu nien cho bi^t da Iflng Irai
qua cdm gidc ndy. Tdm trang da tjltng hodn (odn thdiy th^t vgng vl tuong
lai diln ra b cdc nhtfm thanh ihitfu nien ctf xu hutfng tuong tu nhu tdm
(rang da tflng trai qua cam gidc butfn chdn. Ctf nghia Id u^ng thdi hodn
todn thd't vgng vl tucmg lai xud't hifin nhilu hon 6 nhtfm thanh thie'u niln
Id nfl gidi. sd'ng b Ihdnh thi. vd b nhtfm tutfi tfl 21 trtf xutfng. Didm khdc
biet so vdi nhflng trdi nghiem vl cam gidc butfn chdn Id thanh thil'u nien
ddn ttfc thidu stf etf ty 16 trai qua U-ang thdi hodn todn thd't vgng vl tuong
lai cao hon nhtfm ddn ttfc Kinh.
Ci trang thdi tdm 1^ trdm trgng hon ni5a, ctf 4,1% thanh thi^u nien da
tflng nghT dl'n chuyfin tu tfl. Trong stf thanh thie'u nien da tflng tim cdch tu
tu (1 %). udc tmh ctf khoang 1/4 thanh thil^u nien da thuc hifin y dinh tu tfl
cua minh. Dilu dtf cho tha'y su cdn thilt phai etf nhung bien phdp ean thiep
cai thien tinh trang sflc khoe tinh thdn eua thanh Ihitfu nien ngay tfl khi Jf
djnh tu tfl cua hg mtfi manh nha. Ty le da tflng ctf ^ dinh tu tfl tf cdc nhom
thanh thilu nien etf xu hutfng diln ra tuong tu nhu ty le thanh thi^u nifin


Tran Th} Hdng

71

da tflng trai qua cam gidc butfn chdn hodc dd tflng thdy hodn todn thdt vgng
vl tucmg lai. Ctf nghTa Id, tinh trang thanh thilu niln da tflng nghT din
chuyen tu tfl diln ra b nfl gitfi nhilu hem nam gitfi, b thanh thi^u nifin sinh
stfng tai thdnh thj nhilu hon thanh thil^u nien stfng teti ntfng thfin, b nhtfm

thanh thil^u nifin ddn ttfc thidu stf nhilu hon thanh thilu niln ddn ttfc Kinh.
So sdnh dfl lifiu cfla cutfe dilu tra SAVY ndm 2009 vtfi ndm 2003 cho
thdy ty le thanh thie'u nien da tflng ctf cam gidc "rdt butfn hodc thdy minh
la ngirtfi khtfng ctf feh de'n ntfi khfing mutfn hoat dfing nhu binh thutfng
nfla" tdng len 2.2 didm %. Ty Ifi thanh thilu nifin da tflng trdi qua cdm gidc
thdy hodn todn thd't vgng vl tuong lai tdng 1,3 didm % vd ty Ifi da tflng ctf
^ dinh tu tfl tdng len 0,7 didm %. Mac dfl ty Ifi ehfinh lech gifla hai ndm
khtfng nhilu song ntf cho thd'y cde vdn dl bdt dn tdm ly eua thanh thie'u
nien ctf xu hutfng tdng trong thtfi gian qua. Nhin chung, ty Ifi thanh thi^u
nien co cam gidc butfn chdn, thd't vgng vl tuong lai, nghT dl'n chuyen tu tfl
tdng len b hdu hit cdc nhtfm thanh thilu nifin (xem Bang 2).
2. Cac yeu to tac dong den hanh vi tiT tijT cua thanh thie'u nien
Viet Nam
Vi stf lugng thanh thilu nien da tflng tu tfl it (chidm 1 % trong ldng
mdu) nen tac gia khtfng lua chgn hdnh vi ndy dl phdn tfch mfi hinh htfi qui
danh gid ylu ttf' tdc dtfng. Thay vdo dtf, dl du dodn vl cac yeu ttf tde dfing
din hanh vi tu tfl cua thanh thilu nien, tdc gia phdn tfch cdc ylu ttf tdc
dfing din viec thanh thie'u nien da tCmg nghT dlh chuyfin tu tfl.
Mfi hinh htfi qui eac ylu ttf tdc dtfng din vific thanh thilu nien da tijmg
nghi den chuyen tu tfl dugc xdy dung tren ea stf biln phu thutfe la; Ban da
bao gitf nghT din chuyen tu tfl chua? (I - ctf. 0 - chua). Hfi bifi'n stf dfic ldp
gom: cae ylu ttf lien quan din gia dinh (bfi me ly htfn. mflc dfi gdn kit gia
dinh nam thanh thie'u nien 12-18 tudi, mflc stf'ng gia dinh, gia dinh co
thanh vifin utf'ng nhilu rugu hodc nghifin rugu); cdc ylu ttf lifin quan din
tinh trang di hgc va tinh trang sfl dung rugu cua thanh thie'u nifin (ctf di
hoc vao ndm 14 tutfi, da tflng utf'ng hit 1 efi'c rugu hay 1 vai bia tinh din
nam 14 tudi). Cdc biln stf can thiep gtfm: gitfi tfnh, ddn tflc. noi sinh sfi'ng
cua thanh thilu nien.
Vtfi cac biln stf dfic Idp tren, mtf hinh ndy kidm djnh vai tro cua gia
dinh trong vific kidm sodt hanh vi tu tfl cua thanh Ihifi'u nifin theo chilu

canh gia dinh la ngudn htf trg tinh cam dd thanh thifi'u nifin co dugc su phat
triln toan difin. Gia dinh ddl ra la eufic stfng gia dlnh co su gdn bo chat che
gifla Ihanh thilu nifin vtfi cha me vdo thtfi didm thanh thilu nifin 12-18


7t

NghlAn cflu Oil dlnh vk 0161. Quy^n 22, M6 S, tr. 85-76

tutfi, cha m? khfing ly htfn, khtfng ctf thdnh vifin gia dinh nghifin rugu se
14m giim khd ndng nghT din chuy|n tu tfl cfla ihanh thilu nifin. Dtfng thtfi.
mfi hinh ndy cQng kilm djnh su dnh hudng ciia trutfng hoc din kha ndng
xudi hi$n ^ nghT ti; tfl ciia ihanh thilu nifin. Mfii trutfng hgc dutfng vfla Id
noi mang lai cho Ihanh thilu nien co hfii mtf mang kitfn thflc, vCra Id n d
gido dye vd dinh hutfng hdnh vi cho thanh thilu nifin. Lifiu v i ^ di hgc ctf
Idm gidm khd ndng nghT din it; tfl cfla thanh thitfu nifin?
Kit qud mtf Wnh chay irfin co stf dfl li§u SAVY2 tilp tuc khang dinh
nfl thanh thilu nifin ctf khd ndng nghT din chuyfin tiJ tfl cao hon nam thanh
ihilu nifin. Kha ndng nam gitfi dd tflng nghT din chuyfin tu lir bdng 0.4 tdn
so vtfi khd ndng ndy 6 nfl gidi. Kit qud khdc bifii gitfi trong khd ndng nghT
dfi'n tu tfl cua thanh thi^u nifin ctf didm tucmg dtfng vdi k^t qud phdn tich
cua ldc gid Nguyin Thanh Huong (2010) vl mtft stf ylu ttf nguy eo din
din tir tfl. Sir khdc bifit gitfi ndy ctf thd id do nfl gitfi thuteig nhay cdm hon
so vdi nam gitfi irutfJc nhutig khtf khdn, trtf ngai trong cutfc stfng. ddc bifit
id trong quan hfi tinh cdm.
Kit qud mtf hinh phdn Ifch eung cho thdy. thanh thilu nifin da tflng utfng
rtrgu (tfl mfle 1 cfic rugu hay 1 vai bia) tfnh din ndm 14 tudi ctf kha ndng
nghT din chuyfin tu Ifl nhilu hon gfi'p 2,4 tdn so vtfi nhtfm chua tfimg utfng
rugu/ bia vdo dtf tudi ndy. K^t qua ndy ggi ra rdng vific thanh nifin sfl dung
rugu bia dfl Id vl 1^ do gl diu chfla dung nguy c o v l su bd'i dn trong dtfi stfng

tdml^.
Hodn canh gia dlnh ctf tdc dtfng din tcha ndng nghT dfi'n tu tfl cua thanh
thilu nifin theo hutfng: tinh trang cha me ly htfn, thdnh vifin gia dinh utfng
nhilu rugu/ nghi|n nigu, mflc stf'ng gia dinh khd gia Id cdc ytfu ttf nguy co
ldm tang khd nang thanh thilu nifin dii tflng nghT dfi'n Itr tfl. Su gdn kit eua
cdc thdnh vifin trong gia dinh ndm thanh thi^u nifin 12-18 tudi Id yfu Itf
bao ve duy nhd't giflp han chfi'kha ndng nghT dfi'n tu tfl cfla thanh thilu nifin.
Cu thl. tf nhtfm thanh thilu nifin ctf btf me ly htfn, kha ndng nghT dfi'n tu tfl
cua hg cao hon 2 Idn so vtfi nhtfm thanh thie'u nifin btf me khtfng ly htfn.
Nhtfm thanh thifi'u nifin md gia dinh ctf ngutfi utf'ng nhilu rugu hodc nghien
rugu ctf kha ndng nghT dfi'n tu tfl cao hon gdp 1,7 Idn so vtfi nhtfm gia dinh
khtfng ctf ngudi utf'ng nhilu rugu. Nhtfm thanh ihitfu nifin gia dinh ctf mflc
stfng khd gia ctf kha ndng nghT din tu tfl cao hon 1.7 Idn so vtfi nhtfm ctf
mflc stfng trung binh trtf xutf'ng. Trong khi dtf, ty Ifi thanh thifi'u nifin da
tflng nghT din tu tfl tf gia dlnh ctf su gdn kfi't manh chi bdng 0,3 Idn so vtfi
nhtfm gia dinh etf su gdn ke't ylu.
Kit qud phdn tfch ndy khdng dinh rdng nhutig bd't dn fl-ong gia dinh ctf


T r i n T h | Hdng

Bang 3 . Cdc y£u 16' tiic d 6 n g din Ilnh trang da tiing n g h i d^n chuyen t u tiir
ciia Ihanh thieu nien (%)
Bi^n s6 d ^ Iftp
Tyso

So

Tys6

SS

chinh Itch

'""WS

chenh Itch

'"""S

0,4*"

3,415
3.511

0,4»»«

1

1

4,321
4.442

0.8
1

5.865
1.061

0.9
1

7.186
1.577

1.7«"

2.452
4.474

1.1
1

1.974
6.789

5.469
1,457

1.2
1

7,748
1.015

672
6.254

2.4***

1

736
8.027

197
6.729

2.0***
1

180
8.583

5,120
1.806

0.3***
1

6,397
2.366

Giiii tinh

Nam
Nil - nh6m d6i chihifE
Dtotoc
Kinh
Dan tdc Ihie'u s6- nhdm ddl chuti^

Noi sinh sdng
Ihimh Ihi
Ndng thdn - nhdm ddi chihig
Co di hoc vao nam 14 tu6i

1

ca

0.8*
Khdns - nhdm ddi chiing
1
Da timg uong h^'t 1 c6c rircru/1
vai bia tinh den nSm 14 ludi
Co
1.6**
Kh6ng - nhom ddi chihtg
1
Bo me CO ly hon
C6
32***
Khong-nhom dffi Chung
1
Mure do gdn ket gia dinh nam
thanh thieu nien 12-18 tudi
Gin kit manh
0,4***
Gan kgt ylu - nhom doi chiing 1
Mure song gia dinh
Kha gia

1.1
Tmng binh trcr xudng - nhdm
ddi ch6ng
Gia dlnh cd thanh vien udng
nhieu rumi/ nghien ruou
Cd
Khdng-nhdm ddi chihig
He sdR binh phuong

Ji

1,208

1,7***

933

1

S 7l!t
'

'

7 830
'

1.5**
1

1.366
5.560
0,07

1.7***
1

6926

1,439
7.324
0.08

8763

Miic y nghTa thdng kfi:*p<0,1 **p<0.05 ***p<0,01
Ngudn: Sd ii6u Dilu tra qudc gia VTN va thanh niftn ViSt Nam 2003 vk 2009,


74

Nghltn cijru Ola dlnh v l Gltfl. Quytn 22, t6 5, tr. 65-r(

inh hufmg lAi diii s6ng tinh Ihdn, tinh cam cQa thanh thifu nien. ThAng
thirCmg, qui trinh cha m? mSu IhuSn, xung d^t vi th6i k^ diu sau khi cha
m? ly hOn li giai doan rSl cing thing dtfi vtSi d6i stfng tim [f ciia thanh
thiSu ni4n. Phin ItSn cic em (I ctf st; chuin bj vi lim li cho sir chia tay cia
cha nv; vi Ihufnig ctf phin ting hoang mang, lo ling, giin dfi, mil ni^m tin.
Vif c thinh viin gia dlnh nghif n ruijiu cDng him chiia nhfing bit tfn Irong
ddi stfng gia dlnh nhu su thi^u htfa Ihuin. bit binh ding giiia cic thinh

viin trong gia dlnh. Diiu dtf dtfi khi diy thanh thi^u niin d^n vtfi nhQng
suy nghT tiiu cvc. j nghi vd sti hi sit.
Viy li$u cic y^u ttf tic d^ng dfifn kha ning nghT d£fn tir tii ciia thanh thi^u
niin vio thtfi didm diiu Ira nam 2003 ctf gl khic biit so vtfi thtfi didm diiu
u-a nam 2009? Di tri Itfi ciu hoi niy. tic gii cQng .sur dung mtf hinh htfi quy
cic yfu ttf tic dfng liJi Ilnh trang "di tiing nghT dtfn tir tOr ciia thanh thifu
niin" cCta nhtfm thanh thi£u niin i 4-2S tutfi tf dii lieu nam 2003 vdi h i bidn
stf tuong tir vtfi mtf hinh htfi quy cHa dii Hiu nim 2009 (xem Bing 3).
Theo dD liiu diiu tra nim 2003. xic suit thanh ihifu niin ctf f djnh tu
tii xuit hiin nhiiu hon tf nhtfm nO giiSri, nhtfm sinh stfng ft khu vuc thinh
thi, nhtfm da nghi hoc tf dtf tutfi 14, nhtfm da limg utfng ruou (1 ctfc nrou/
I vai bia) Ifnh Ain khi 14 tutfi. Gia dlnh ctf cha me ly htfn hay gia dlnh ctf
thinh viin u-ong gia dinh nghiin ruou li nhflng ydu ttf lim ting kha ning
ctf ^ dinh tu tii cOa thanh thidu niin. V i su gin kdt manh cic ihinh viin
gia dinh khi thanh thidu niin 12-18 tutfi li ydu ttf lam giam xac suit ctf ^
dinh ttj itjr ciia thanh ihidu niin. Miic stfng ciia gia dlnh khtfng ctf anh
hutfng ding l<0 ddn kha nang xuit hiin y dinh tu tii ciia thanh ihidu niin.
Kdl qui mtf hinh htfi qui niy Iriing hop vtfi kdl qua phin tich tuong quan
mtfi quan hd giOa c i c dac irung gia dlnh vi c i nhin vtfi ^ dinh aitiiciii
Ihanh thidu niin cua t:ic gia Nguyin Hihi Minh (cQng dua titfn stf lidu
SAVY 1) khi cho ring dtfi stfng phiic tap noi dtf thi Itfn ctf thd lam cho mtft
btf phan Ihanh thidu nidn cam thiy bi cing thing, din ddn nhiing suy nghT
btfng Ijfit. Sir gin kit ydu ctia gia dlnh. Ilnh trang bit htfa thutfng xay ra
trong cic gia dinh ctf cha me nghiin ruou hoic cha me li dj se dem ddn
cho cic em cim giic Ihit vong. dau khtf. khtfng tim thi'y su chd che noi
gia dlnh vi do viy cic em di ctf ^ dinh quyin sinh (Nguydn Hihi Minh.
2006).
So sinh cic ydu ttf tic dtfng ttfi j dinh tu tir cua thanh thidu niin d hai
Ihtfi ky nim 2003 vi nam 2009 cho thiy vai trtf cia mtft stf ydu ttf ctf bidn
dtfi. Cu thd. nhiing bidn dtfi xa htfi trong khoang thtfi gian tCr 2003 -2009

da khidn cho xac suit thanh thidu niin nam 2009 ctf -y dinh tii t\i giiia khu


Trdn Thi H6ng

75

VUC th^nh thi vk khu virc ndng th6n khdng c6n khdc bi0t ddng k^. Trong
khi vdi Ihanh thie'u nifin dft tu6i 14-25 trong dO lifiu nam 2003, khS nang
c6 J dinh tu iCr cua nhDtig ngirdi stfng b thSmh thi cao hem nhihig ngudi
sdng b ndng thOn. Phai chflng qufi u-lnh dd thi hda d ndng thdn da kfio Iheo
khdng chi nhihig mflt tfch cue, m^ cdn cd ck mflt tifiu cijc ciia Idi sdng dd
thi. khi^fn cho thanh thi^u nifin ndng thdn cQng phdi Irfii qua nhffng kp luc
v^ tam 1^, di^u cd Ih^ d&n dfi'n ^ dinh tu ti^. Ddng thdi. vific tham gia vko
mdi trudng hoc iflp (d chl bdo thanh thifi'u nifin cd dang di hoc tfnh dfi^n
nam 14 tudi) l^m giam kha nflng cd f dinh tu til cHa thanh thifi'u nifin b dH
lifiu nflm 2003, song lai khdng cd anh hudng ddng k^ d^n khd nflng nky
ciia thanh thifi'u nifin nflm 2009. K^t qua n&y.da phfin n^o phdn dnh thuc
t^, vific hoc tflp dang ddn trd th&nh mOt trong nhffng dp luc trong cudc sdng
cua thanh thifi'u nifin. Trong xa hdi hifin dai. sd con trong cdc gia dinh it di
song thay vao dd \k su tflng Ifin nhffng kJ' vong vi hoc vfl'n c^a cha me ddnh
cho con cai, Id nguyfin nhdn ddn dfi'n khdng ft trudng hpp thanh thifi'u nifin
tii til VI dp luc b ^ nhung k]/ vpng v^ hpc tdp cua cha me khdng dat dupc.
Dd"i vdi thanh ihifi'u nifin, udc mo va hodi bao phdi thi ddu vao cac trudng
dai hpc md cdc em mong udc da tao nfin dp luc tdm 1^ ddi vdi cdc em u-ong
qud trinh hpc tdp. Bfin canh dd, mdt sd phii huynh vl uy tin gia dlnh, su
hanh difin vdi nhihig ngucri xung quanh da dflt rdt nhi^u ky vpng vdo cdc
em. Tim hifiu mong mudn ciia cha me gfly dp liic nhSt cho thanh thifi'u
nifin, sd lifiu Di^u tra qudc gia v^ vi thdnh nifin va thanh nifin Vifit Nam
2009 cho thdy mong mud'n "Hpc tdp td't vd dd dat" dupc nhilu thanh thieu

nifin lua chpn nhSfl (27.6%).
Nhu vfly vdi khoang each la 5 nflm. tfnh theo thdi difi'm giffa 2 cudc
dilu tra. da cho thdy, mdt mflt gia dinh vdi su gfln k^t manh/chflt che cua
cac thanh vifin vdn giu nguyfin vai trd quan trpng bao vfi thanh thifi'u nifin
khoi S dinh tiJ tir; nhung mflt khac y^u Id bdt dn cCia gia dinh cung tflng
nguy CO nay sinh ^ dinh tu tiJr cOa thanh thl^u nifin nhu bd me ly hdn, cd
thanh vifin nghifin rucm. Bfin canh dd, yfi'u td kinh tfi'ctia gia dlnh khagia
hon lai hdm chiia trong dd nhiing rui ro dua thanh thi^u nifin dfi'n vdi y dinh
tu til. Theo sd lifiu nflm 2003, miic sdng ciia gia dinh khdng cd anh hudng
tdi kha nflng nghi dfi^n tu tur cua thanh thifi'u nifin. Tuy nhifin, b cudc khao
sat 2009, thanh thifi'u nifin trong cdc gia dinh cd miic sd'ng kha gia cd nhilu
kha nflng ttmg nghT dfi'n vific tu tit hon thanh thifi'u nifin d nhdm gia dinh
c6 miic sdng trung binh.
Cac phfln tfch b trfin cho thfl'y xu hudng thanh thifi'u nifin Vifit Nam cd
y djnh vd co hanh vi tu tit ngdy cdng gia tflng. Su budn chan, thdt vpng, y
dinh va hdnh vi tu tff xuat hifin d nu thanh thi^u nifin nhieu hon. Ddng thdi


7<

Nghltn ctlu QIa dlnh v i Oltfl. Quyjn 22, i d S, tr. 65-76

xu hutfng III tii xuit hi^n ngiy cing nhidu tf nhtfm Ihanh ihidu niin trong
dtf tutfi 14-17. Didu niy cho Ihiy cic chuong trinh tu vin tim If. dinh
hutftig giio dijc Itfi stfng cho thanh thidu nidn cin die bidt chii ^ ddn nhtfm
ntt Ihanh thidu nidn vi nhtfm vj ihinh nidn.
Qui trinh ctfng nghiep htfa, hi^n dai htfa da vi dang mtf ra nhidu co htfi
hpc tip. lim vi^c vi phit Iridn cho thanh Ihidu nidn Viil Nam. song cOng
dat ra khtfng (I thich Ihilc, i p It/c cho thanh thidu nidn trong c u ^ stfng.
Didu ding ntfi li gia dlnh vtfn duijc coi li itf im cOa mtfi ngutfi. song chinh

u-ong mtfi u-utfng niy cOng tidm in nhidu nguy co giy ttfn hai vd siJc khtfe
linh thin cho thanh thidu niin. Khtfng (i gia dlnh ctf didu kidn kinh Id ngiy
cing sung tiic nhung lai thidu di su gin kdl trong dtfi stfng ilnh cim gia
dlnh, quan hf gifia cic thinh viin irong gia dlnh ntfi chung vi quan hd cha
me - con cii ngiy cing trtf nin Itfng lio. Vtfi dac trung cAa Ilia tutfi niy,
thanh thidu nidn chua dii d^ chin chin dd quydt djnh hinh vi cua ban thin,
dd bj xao dtfng nin nhidu khi din ddn ctf hinh vi tiiu cue. Nhiing bit tfn
trong dtfi stfng gia dinh rit dd lim nay sinh suy nghT vi hinh vi lu tir cho
thanh Ihidu niin. VI vdy. tf cip dtf gia dlnh. bdn canh viic phil tridn kinh
tdgia dlnh. cin chi trpng cic bidn phip xiy dung chii luong quan hd gia
dlnh ItfT dep. Cic cip chinh quydn vi doin thd cilng cin xiy dung vi dinh
hutfng cic hoat dtfng giii trf phD hpp cho thanh thidu nidn. han chd tinh
trang sir ditng ruou cHa nhtfm dtfT tupng niy nhim trinh nhimg anh hutfng
vd mat tim ly do ruou giy ra.B

T i i ll^u Iham khau
B i o diin lir vnexpress ngiy 17/2/2006. 5 nO sinh ru nhau UJ lit tap thd, T Liin.
hltp://vnexpress.nel/gl/phap-lual/2006/D2/3b9e6d22/
Dang VQ Canh Linh. 2008. Ni/m tin trong mdt Ihi'gidi dang bif'n dSi. Nxb. Khoa
hpc xa htfi.
D6 Van QuAn. 2009. "Hiftn tupng UJ lij trong thanh Uiiiu nien tf Viet Nam hiin
nay qua g6c nhin bio c h f . Top dii Nghiin ci'at Gia dinh vd Giai sd'l (Q19),
Ir. 80-89.
Le Ngoc HCing. 2009. LiWi si'r va ly thuyet xd hdi i p c . Nxb. Dai hoc qudc gia Ha
NOi.
Nguydn Hiiu Minh. 2006. Bdo cdo chiiycn deSAVY I: Tdc ddng cua gia dinh Icfi
tiianh tliieii nien \ it't Nam
Nguyin Thanh Huong. 2010. Bdo cdo cluiyen deSAVY2:
vi Ihdnh nien vd tiianh nien Viet Nam.

Siic khoe tdm thdn ciia