Sự phát triển tâm lý trẻ em và cơ hội trong xã hội học tập

JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE
Educational Sei.. 201.^, Vol. 58, No. 8, pp 14-22
This paper is available online at http://stdb,hnue.edu.\

SI/ PHAT TRIEN TAM LI TRE EM VA C d IIOI TRONG XA HOI HOC TAP

Lc Minh Nguyet
Trudng Den hpe su pham Hd Npi
Tom tat. Bai bao trinh bay mdt sd khia canh chung cua sU phat trien tam li tre em
tfl giac dp tara li hoc - giao due hpc. Dua tren tU tUdng ve sU hinh thanh va phat
trien nhan each thong qua viec hpc va vai trd cua giao due, tac gia da gidi thieu mpt
so quy luai phat trien tam li ciia tre. Nhflng quy luat nay la cd sd de td chflc hoat
dong giao due cho tre Dd la: quy luat ve sU hoc, hicn thUc hda cac tiem nang cfla
tre, su quy dinh vl xa hoi trong sU phat triln va sU tUdng tac cung nhU quy luat phai
trien khong ddng deu trong qua irinh phat trien lam li. Cac van de hien nay irong
gido due va ddi sdng xa hoi cCing dupe phan tich theo ticp can phat trie'n.
Tif khda: Tam li tre em, cO hoi. xa hoi hoc tap.

1.

Mol dau

Gin nhu mac dinh, ndi tdi xa hpi hoc tap (XHHT), nhilu ngudi nghi ngay din viec
hudng tdi mot xa hoi trong do moi ngudi dan, chu ylu la ngUdi Idn deu dUde hoc va hoc
sudt ddi, nham thich flng vdi su thay ddi khong ngflng cua khoa hpe va xa hpi. Khdng phai
ngiu nhien, ngay tfl nam 1949, tai Dan Mach, ngudi ta da ban den giao due cho ngUdi Idn
va sudl Ifl dd din nay bang chuc hdi nghi Qude te vl XHHT deu hUdng den chu de nay.
Ddi vdi cac nude phat trie'n, dilu nay la dUdng nhien. vi d do, giad due eho tre era vl cd
ban da dap flng dUPc yeu cau cua "xa hoi hpc tap cho tre em" ca vl quy rao va chit lUdng.
Trong khi dd, sfl phat trien va bien ddi nhanh chdng cfla kinh te, khoa hoc va xa hpi dat ra
thach thflc ddi vdi ngudi Idn: khdng hoc khong tbich flng dUdc vdi dilu kien song va lam

viee trong xa boi bien ddi hen luc. Tuy nhien, d nhflng nude cham va dang phdt tnen, vin
dc dUPc den irudng hpc tap cua tre em van la mpt muc lieu phia trUdc. Vi vay, d cdc qudc
gia nay, xay dung xa hdi hoc tap, khdng chi hudng tdi danh eho ngudi Idn ludi ma trUdc
hel can dam bao cho mot tre em dUPe den trudng va dUdc phdt trien mpi lilm ndng cua
minh.

Ne;iy nhSn bill 1/12/2012 Ngity nhan dang-15/8/2013.
Lien ho Li: Minli Nguyet, e-mail nguyet


Su pluh men tdm li Ire' em vd cO hdi trong xd hdi hpc lap
Bai todn xay dUng mot xa hpi hpc tap cho tre em ed hai nghiem: thfl nhii: moi tre
em diu dupe hpc, dupc den trudng va thfl hai: moi tre em diu hpc dupc. 6 Viel nam, nam
2000 da hoan thanh xoa mu chfl va phd cap xong giao due lieu hpc. Nam 2010 ca nude
cflng da hoan thanh phd cap giao due trung hpc cd sd Vdi thanh tflu dd, chflng ta da lao ra
mot xa hoi hoc tap cbo tre em ve quy md va dat nen mdng eho hpc tap sudt ddi d cac giai
doan Ifla ludi sau. Tren thuc tl, nhflng nam qua. chflng ta da cd gang di lim ldi giai cho
ea hai vin d l cua mdt xa hpi hoe tap cho tre em va da thu dUde nhilu kit qua kha quan.
Tuy nbien, do dac dicm la dit nudc dang chuyen ddi vl kinh tl va quan li xa hdi, nen chit
lUdng giao due cho tre era cdn nhilu bit cap, nhflng vin dl cd ban vin chua ed Idi gidi
thUe sU hop Ii va thda dang. Bai viet nay hudng din gdp phan lam sdng td cd sd de giai
quylt bai loan xay dflng xa hoi hoc tap cho tre cm, bang each chi ra nhflng quy luat khdeh
quan eua sU phdt trien tre em va cac giai phdp giao due phu hpp vdi quy luat phdt irien
cua tre.

2.
2.1.
2.1.1.

Noi dung nghien ciiu

Trc e m va quy luat phat trien cua tre e m trong xa hoi hicn dai
Quun niem hien dai vc trc em

Trai qua hang ngan nam. nhan loai vdn idn tai dai dang quan niem "ire em la ngUdi
Idn thu nhd" va ddi xfl vdi chung nhu vdi ngudi Idn (cd the day chinh la can nguyen
cua each hanh xfl liy ngudi Idn lam trung tam, van eon ton tai phd bien trong giao due
tre em ngay nay) Chi den khi xuat hien cac tuyen ngdn ndi tilng cfla nha khai sang
J.J.Rousseau ve tre cm: tre em khdng phai la ngUdi Idn ihu nhd 113] va hang loai edng
trinh sau dd nghien cflu ve sU phdt trien cfla irc em. thi quan niC-m sai lim iren mdi dan
dUde khac phuc.
Ngay nay, irong gidi khoa hpc va trong gido due tuy van edn chiu anh htfdng it
nhieu cfla each nhin tre em nang vl gdc dp sinh hoc, bam smb. di truyen hoac thicn vc sU
lac dong etia mdi trUdng sdng. nhUng lU tudng chii dao coi tre em la thuc ihe van hda, tU
sinh ra chinh ban than minh bang hoat dong va tUdng ldc xa hoi. Dieu dd cd nghia la trc
em Id san pham eua sU lUdng lac giua cdc id chat eua ban Iban vdi su tac dong cfla ciic yeu
td mdi trUdng thdng qua hoat dpng va tUdng tdc cua chinh cac em Dudi gdc dp phdi iricn,
Ire em la san pham thfl sinh, la sdn pham do ehinh minh lao ra.
2.1.2.

Cac quy luat phat trien cua tre em

Qua trinh phdt tnen cua tre em hien dai diln ra theo nhieu quy luat, trong dd cd cdc
quy luat phd qudl.
- Quy ludi ihdnheh. Su phat tnen efla Ire em hien dai dien ra thdng qua HOC Ngu\
tfl thi ki Xlll, nha trilt hoe vi dai Kant da khang dmh Tre em khdng the thanh ngifdi neu
khdng hoc. Cac nha tam Ii hoc thudng dung nhilu thuat ngfl khac nhau dedien dat quy luat
nay. Su phdi tricn cua ire em la linh hoi kinh nghiem van hda - xa hdi, bten kinh nghiem
15

Le Minh Nguyet
cua xa hoi thanh kinh nghiem cd nhan [L.X.Vugotxki,1997; A.N.Leonchev,1979]; sfl xa
hpi hda; ca nhan hda; su cau true va tdi ciu trflc cae chflc nang tam li tre em [18]v.v. Tat
ca su dien dat do deu la bieu hien cua HOC. Tre cd the sfl dung cac cd chi bat chudc, nhan
thflc hay tri tue v.v, nhUng tit ca cd che dd deu la ed che HOC. De thdng bao mpt trang
thai cam xflc cfla minh, tre co the keu u d, do la phan xa ban nang. NhUng cung de the
bien trang thai dd. tre biet dung tieng ndi (ngon ngfl) chung cua cdng ddng. thi dd khdng
edn la ban nang nfla. ma la su phdt trien, ia eon ngUdi van hda. Tudng tU, tre biet dpe.
bilt vilt, bilt tinh todn; bilt lao dpng tao ra eua cai, biet sang tao ra khoa hpc, cdng nghe,^
nghe thuat, thi ca, dao dfle, phap luat; bilt yeu, bilt ghet, bilt ton trpng, chip nhan va hdp
tdc vdi ngudi khac v.v. Cd the ke ra bang tneu, tneu cai bilt khac, ma nhd chflng tre era
trd thanh mpt thanh vien cd the sdng "dang hoang" trong gia dinh, lang xdm, nha trUdng,
xa hdi hien tai, dUde hinh thanh khdng phdi bang con dUdng phan xa tu nhien, ma bang
con dudng hpc. Ndi khai qudt, til ca mpi cai cfla tre era, tfl khdng bilt din biet, tfl khong
den cd; tfl dfla tre - mdt ea the ddng vat, trd thanh dfla tre - mot cd nhan cd van hda trong
cdng ddng, deu la kit qua cua hoc.
Mat khac, trd em Id con de ciia thdi dai. Mdi thdi dai cd binh mau rieng ve tre em.
cua thdi dai minb Dicu nay khdng phdi do sU dp dat tho bao, may mdc cua xa hpi ddi vdi
tre, ma la do phuong thflc day va hoc cua xa hpi tao nen. Thdi ed xUa va trong xa hpi kinh
lc ndng nghiep tinh, ehUa cd trUdng hpc hoac chi cd sd it danh cho thieu sd tre em con
tang Idp tren, nen viec day va hpc de giup quang dai tre em trd thanh thanh vien eua xa
hpi la do loan dan dam nhan bang giao due dan gian theo phUdng thflc trao tay, tUdng flng
kieu day nay la hpe dan gian. Trong xa hoi hien dai giao due nha trudng trd thanh tieu chi
bai bude ddi vdi tre em; la mdt chi bao quan trong vl su phdt trien khong day dii cua cac
em; la sU bit hanh khdng chi eua rieng dfla tre ma con la sU bit hanh va la bieu hien vl sfl
kem phdt Irien cfla xa hdi
- Quy luat thd hai: Tre em la mot thue the diy tilm nang phdt trien va la thi gidi
tiem ndng bd ngo.
Cae nghien cflu tam li hoc, sinh Ii thin kinh vl tilm nang con ngudi ngay cang cflng
cd gia Ihuylt con ngudi (cflng nhU vu tru) eo tilm nang vo tan va con nhieu bi an. Chflng

ta ehua xac dinh dUpc ddy tilm nang phdt trien cfla tre em, ma chi "Id md" nhan dang
ra tilm nang dd qua cde trudng hdp dac biet, nang khilu, thin ddng. Trude day, nghien
cflu eua cae nha sinh li than kinh cho thiy nao efla ngudi trUdng thanh dang hoat ddng cd
khoang 14 - 17 ti tl bao thin kinh, nhUng hien nay da xdc dinh dupe nao ire em ngay khi
mdi sinh ra da cd khoang 100 ti tl bao lam viec [19]. Tuy nhien, hien chUa ed mot cong
Irinh nao xac dinh dUde gidi han vl tilm ndng phdt trien cua tre em. Den thdi dil'm nay,
ddi vdi ngudi Idn, tre em vin dang la thi gidi tiem nang bo ngd. TrUdc nhflng nam 1980,
hiu hit cde nha nghien cflu va nha giao due diu nghi ire em cd 1 loai tri thong minh todn
- logic, nhung cdc nghien cflu cfla nha tara li hpc H.Gardner phdt hien nam 1983, cho thiy
tre era cd tdi 8 loai tri thong minh: Tri thong minh ngon ngfl. tri thong minh am nhac,
tri thdng minh logic - todn, tri thdng minh khdng gian, tri thong minh tri gidc cd the d
16


SupheU Irien tdm li tre em vd co hdi trong xd hdi hoc tap
dang van dpng, tri thong minh ca nhan, tri thong minh khoa hoc, tri thdng minh giao tilp
[9;20]. Dilu quan trpng la nhan dinh cfla H.Gardner chUa phai ia kit luan cudi cflng vl
tri thdng minb cfla tre era tbdi hien dai. Tuy nhien, cde nha tam U boc cflng da phat hien
ra sfl phat trien tilm nang nhit dinh nao dd cua tre em cd mdi quan he chat ebe vdi "moi
trudng dupc lam giau", ma d do tre dUde tao dilu kien thuan ldi nhit de tU do boat dpng
tUdng flng vdi tilm nang eua minb Ca thi gidi diu bilt tdi nghe sT Dang Thai Sdn hay
nha toan hpc Ngd Bao Chau va ea thi gidi cflng deu bill ho cd radi trudng am nhac hay
mdi trudng toan hoc tuyet vdi de cdc tilm nang am nhac va loan bpc cua minh dUde phat
16 va phat trien. (3 day cd mdt nguyen li: Tre em cd tilm nang phdt trien vd cflng da ting
va da hudng, nhUng hien thUc phdt trien eua tflng em dat mflc nao, theo hudng nao la tuy
thudc vao chieu sau, do phong phu va da dang cfla xa hdi hoc tap danh cho cdc em. Vi le
dd, xay dUng mpt xa hpi hoe tap eho tre em la xay dung mdi trUdng hoc tap tUdng flng vdi
tilm nang phdt trien cua tre era, ma trong dd mpi tre em dUdc tao dilu kien thuan Idi nhit
de cd the tich eUc hoat dpng va phdt trien hoan toan cae nang lUe vdn ed cua minh.
- Quy luat thd ha • Su phat trien cua tre em diln ra trong mdi tUdng tdc chat che gifla

cac yeu td thupc ve chfl the va sfl tac dpng cfla mdi trudng.
Dudi gde nhin he thdng, sfl phat trien cfla tre em la gid tri thang dU cfla sfl tUdng
tdc manh gifla ba ddn vi: sfl tich cflc boat dpng ciia ca nhan cac td chit (the chit va tam
H) cfla cd nhan sU tac dpng cfla cdc ylu id thupc mdi trudng sdng. Hoat dpng va tUPng tdc
xa hdi la ngudn gdc, la phuong thflc phat trien etia tre em. Tre em chi cd the phai trien
thdng qua hoat dong va lUdng tae xa hdi. Khdng cd hoat ddng va tUdng tac cfla tre em vdi
ihl gidi thi khdng co sfl phat trien. Tuy nhien, boat ddng tich cUc cfla tre em phai dua iren
CP sd the chit nhit dinh. Khdng the cd mdt tam hdn lanh manh trong mdt cd the dm yeu.
Hdn nfla, sU phat trien cua tre ludn ludn chiu tae ddng bdi yeu td mdi trudng sdng, dac
biet la mdi trUdng kinh tl - xa hpi - van hda raa d dd, tre era duoc tim minh va cam nhan
nd hang ngay. Trong do, tac dpng cfla gia dinb, nha trUdng, nhdm ban va cfla cac pbUdng
lien thong tin, giai tri cd sflc manh to Idn. Ngay nay, trong xa hdi hien dai, do thanh lUu
cua khoa hoe, edng nghe va giao lUu qudc tl, sfl tdc ddng eua mdi trudng ngay cang rdng
hdn, manh hdn, phong phu hdn, ca mat tich cue va tieu cue den boat ddng va phat trien
cua ire em. Mat khdc, sU phat trie'n tam Ii cua tre em tac dpng den cac yeu id the chil cua
minh va tac dpng vao mdi trUdng sdng, tflng budc lam chu chflng, phuc vu cho sfl phdt
trien efla minb.
- Qiiv luat thu tu- Su phdt tnen eua ca nhan dien ra theo quy luat khdng deu
Cdc cong trinh nghien eUu trong tam li hpc phdt trien da phdt hien sU phat tnen
khdng diu gifla cdc giai doan Ifla tudi trong cd cupc ddi cua mdi ca nhan va cd sU khdng
diu giCfa cde cd nhan tre em Irong qua Irinh phat trie'n.
Ddi vdi mdi ca nhan, su phat incn ca the chal va lam li dien ra vdi tdc dp khdng deu
qua eac giai doan Ifla tudi tfl sd sinh din trUdng thanh. Xu hudng chung la cham dan tfl sd
sinh din khi trUdng thanh, nhUng trong sudt qua trinh dd cd nhflng giai doan phdt trien vdi
tdc do rit nhanh, co giai doan chara lai, de rdi lai vUdt len d giai doan sau Trong dd. su


Le Minh Nguyet
phdt trien cfla tre em trong 6 nam diu, tiep din la giai doan tudi day thi la cac giai doan co
y nghia quyet dinh ddi vdi ca ddi ngudi.Trong cdc giai doan nay, nlu tre em khong dUdc

cham sde va gido due chu dao se dan den tdn thit Idn cho su phat trien vl sau cua tre.
Mat khdc, gifla cdc cd nhan cd sU khong deu trong qua trinh phat trien ca ve ldc do
va mflc do. Khi mdi sinh va Idn len, mdi tre em ed ciu true cd the rieng (ve he thin kinh,
cae giae quan va eac ca quan khac cua ed the). Ddng thdi dUPc nudi dUdng, duPc hoat
dpng trong nhflng moi trUdng rieng (gia dinb, nhdra ban, nha trUdng v.v). SU khdc biet do
tao ra d radi tre era co tiem nang, dieu kien, moi trUdng phat trien rieng cua minh, kh6ng_
gidng ngudi khac. Vi vay gifla cdc tre era cd sfl khac biet va khong diu ve ca mflc dd va
tdc dp phat trien. Dieu nay dat ra vin de la giao due tre em khdng chi quan tam va ton
trong sfl khac biet cd nhan trong qfla trinh phat trien eua cae em, ma con cin phai tao dieu
kien thuan ldi de radi ed nhan phdt huy din mflc tdi da moi tilm nang cfla minh, nhdm
hudng din mflc phdt trie'n eao nhat so vdi chinh ban than minh.
- Quy luat thd ndm: SU phdt trien cua tre em dien ra theo xu hUdng chuyen tam qua
cac Ifla ludi.
Su chuye'n tam trong qua trinh phat trien cfla tre em qua cde Ifla tudi dien ra trong
mpl chflc nang tam sinh H cua tre. Dd la qua trinh hinh thanh cdc ciu true tam li dac trUng,
tren cd sd ciu trflc lai eac chflc nang tam Ii da cd. Chang han, SU phdt trien ciu true nhan
thflc cfla Ire em tfl cdc chflc nang nhan thflc cam tinh (cam giae, tri gidc) d giai doan raim
non chuyen sang tu duy cu the (hoc sinh diu lieu hoc) va tU duy li luan (hpc sinh THCS);
su phdt trien linh vUe xflc cam - tinh cam cung bdt diu tfl cdc cac xuc cam mang tinh
tflc thdi. khdng dn dinh (tudi mim non va diu lieu hpc), chuyen len mflc dp tinh cam dn
dinhgan liln vdi eac ddi tuong than quen (tudi tieu hpc) va cudi cflng la cdc tinh cam eao
cip tUdngflngvdi y thflc trach nhiem, li tudng va gia tri sdng (tudi THPT). Trong ITnh vUc
hanh dong cflng dien ra iheo quy luat tUdng tfl. Tre em chuyen tfl cde hanh dpng cam xuc,
ngiu hflng, khdng dn dinh (tre em trudc tudi din irUdng phd thong) len mflc hanh dpng
ed y thflc, hanh ddng y chi (tudi thanh nien).
Su chuyen tam trong qud trinh phdt tnen cua tre era dien ra theo nguyen li tiem tiln
va nhay vol, tao thanh eac giai doan Ifla tud'i: sd smh, mim non. miu giao, lieu hoe, THCS
va THPT Mdi Ifla tudi cd dac thu rieng vl boat ddng, giao tilp va cac chflc ndng tam li.
Tinh ddc thu cfla mdi Ifla tudi la cO sd de td chflc cde ldp hoc, cip hpc cho tre em trong
mdt xa hdi hoc tap efla tre.

Tren day la mot sd quy luat mang tinh phd quat vl sU phdt trien cua tre em ed quan
he trUc lilp tdi xa hoi hoc tap cua tre em
2.2.

Cd hoi doi v6i tre em trong xa hoi hoe tap

Vict Nam la dan tdc hieu hpc. Bieu hien ro nhat la trUde day, trong hoan canh khd
khan, edc bae cha me van cham lo cbo con chau dUdc hpc hanh, vdi quan niem hoc de lam
ngudi. Nam 1941, sau khi ve nUde trflc tilp lanh dao each mang Viet Nam, Chu Tich Hd


Su phdt trien idni li tre em vd co hpi trong xd hni hoc tap
Chi Minh da the hien su quan tam den viec tre em dupe hpe tap. Theo Chu Tich, "Tre em
nhu bup tren canh/Biet an biet ngfl, biet hpe hanh la ngoan" Vi vay, quylt tam xay dung
mpl nIn giao due mdi - nIn giao due cfla nUdc Viet Nam doc lap. "Mpt nIn giao due lam
phat trien hoan toan nhflng ndng lUe san ed eua eac em" [6]. Ngay 2/9/1990, Viet Nam la
nUdc thfl hai tren the gidi ki cong Udc Lien hdp qudc ve quyen tre em, trong do tre em cd
quyen duoc hoc hanh. Nghia vu cua thiy cd gido la len ldp va giang day tdt, khi udn ndn
ire em khdng dUde lam tdn hai din cac em, khdng dupc xuc pham tre em. Luat Gido due
sfla ddi nam 2009 cung da cbi ro; phd cap gido due mim non cho tre 5 tudi; phd cap giao
due tieu hoc va trung hoc. Nghi Quyet Dai bpi Dang qua cac nhiem ki IX, X, XI diu xdc
dinh diu tU cho gido due la quyet sach hang diu efla Dang va Nha nude ta. Tren thUe te,
nam 2000 chung la da hoan thanh xoa mu chfl va phd cap xong gido due tieu hpc [2]. Nam
2010 ea nude cflng da hoan thanh phd cap gido due trung hpc co sd. Toan bp tu tUdng
chiln lupc cflng nhU hanh dpng thuc lien ma Dang, Nha nude va nhan dan la da va dang
thuc hien diu hudng din tao cd hpi thuan lpi de tit ea tre em tren khap moi mien cfla td
qudc deu ed the den trudng.
2.3.

C a c rao c a n va thach thiic doi vdi quyen diTcie di hoc va kha nang h p c

diTdc cua tre e m

Ben canh cd bpi dUde din trUdng hpc lap, tre em tren the gidi cung nhu d Viet Nam
dang phai ddi mat vdi nhflng rao can va thdch thflc, lam xdi mdn quyen dupc di hoe va
kha ndng hoe dUPc cua cae em
- Nhflng rao can va thdch ihflc tfl phia xa hpi ddi vdi quyIn dUde den trudng Ddi
ngheo, chiln tranh, ki thi, bao hanh, lam dung Ire em va lac ddng mai irai cua thdi dai
may tinh, dien thoai Ihdng minh va cdc phUdng lien thdng tin. giai tri khac dang la van
nan tren pham vi loan ciu va efla mdi qudc gia, tham ehi cfla cdc gia dinh trong xa hpi
hien dai.
Tre em la thanh phin dl bi tdn thuong nhit tfl cae tdc dpng tieu cUe neu tren va bieu
hien dl nhan thiy tfl cae tdc dpng dd la viee hoc tap cfla cac em. Trong do ehicn tranh, doi
ngheo, ki thi, bao hanh, lam dung tre em v.v la nhflng tdc nhan chu ylu da va dang tudc
mil ed hdi hoc tap cua khong it tie em tren the gidi. Theo sd lieu thdng ke cfla UNESCO,
cd ldi mpl nfla Irong tdng sd 57 irieu tre em iren loan the gidi hien khdng dUde cap sach
ldi IrUdng, dang sinh sdng tat nhflng qude gia cd ehien tranh hoac xung dot vu Irang (Tap
chi Cpng .sdn, ban dien tfl, ngay I3/7/20I3). Theo thdng ke cfla FAO, hien vin con 870
trieu ngudi tren thi gidi dang lam vao nan ddi. cd nghia la vdn con 1/8 dan sd thi gidi van
d trong tinh trang ddi ngheo. Con theo UNESCO, 90% tre em khuylt tat d cdc nudc dang
phdt trien khong dupe dua din trUdng. UNICEF thi cho bill 30% sd ihanh men dudng
phd la tre khuyll tdt. Vl trinh do hpc vin. nghien cflu cflaUNDF thuc bien nam 1998 ti le
bill doc, bilt viet d ngUdi trUdng thanh bi khuylt tat tren loan ciu la dudi 3%, d phu nfl
khuylt tat ehi 1 %. 6 Viel Nam. theo 86 Lao ddng ThUPng binh va Xa hpi , trinh dp hoc
vin eua ngUdi kliuyel lat d Viet Nam rit thip. 4 1 % sd ngudi khuyel lai chi bill doc biel


Le Minh Nguyet
viet; 19,5% hpc het eip rapt; 2,75% cd trinh dp trung hoe chuyen nghiep hay chflng ehi
hoc nghi, va it hdn 0.1% cd bdng dai hpc hoac cao dang. Nhin chung, chi cd khoang 3%
dupc dao tao nghi chuyen raon, va chi hdn 4% ngUdi eo viee lara dn dinh. Hien cd hPn

40% ngudi khuylt tat sdng dudi chuan ngheo (Bp LDTBXH, 2005). To chflc Y tl The
gidi (WHO) thdng va cho thiy, khoang 150 trieu tre em gai va 73 trieu tre em trai dUdi 18
tudi da bi bao lflc va lara dung tinh due. To chflc Lao dpng Qudc te (ILO) cung Udc tinh
ed khoang 1,2 trieu tre em bi bu6n bdn moi nam.
Ben canh dd, cae benh cua xd hpi van minh, xa hpi cua mdy tinh va dien thoai th6n£
minh cung dang trd thanh phd bien d mpi qudc gia. Tre em ngay nay cd xu hUdng danh
nhilu thdi gian cho sU tUdng tac vdi may tinb hay dien thoai hdn la sU tUdng tdc vdi ngUdi
khac. He qua la khong it tre em bo trUdng ldp, xa lanh mpi ngUdi cflng nhU xudt hien hang
loat hanh vi lech chuan khac. Cac tat xiu nhu nghien game, nghien dien thoai v.v dang
ngay cang gia tang d tre em, tdi mflc nhieu qudc gia thanh lap cae benh vien dilu tri cdc
chflng nghien nay nhu nghien ma tfly. Theo thdng ke cfla Sd GD&DT Ha Npi, ndm hpc
2009-2010, khao sat tren 1121 trudng hpc trong thanh phd vdi tdng sd 370.387 bpc sinh,
cd 215.568 HS din Dai li Internet chdi game online 1 - 3 lin/ tuin; 90.326 hs 4 - 6 lin;
51.769 hs chdi 7 - 9 lin va 12.724 hs chdi tren 10 lin. Thdi gian trung binh eho mdt lin
chdi: 1 gid: 188.726 HS; 2 - 3 gid: 157.745 HS. 4 - 5 gid: 18.237 HS; 6 - 7 gid: 3.875
HS; 8 - 9 gid: 1.120 HS; 10 gid: 625 HS. Thdi gian chdi: 1 nam: 129.985 HS; 2 - 3 nam:
122 143 HS; 3 - 4 nam: 94.844 HS, tren 5 nam: 23.415. (Bdo Gido due vd Thdi dpi, ban
dien tfl ngay 28/12/2010).
- Nhflng thach thflc tfl phia nha trudng. muc lieu gido due; npi dung boc tap qua
nang va khudn mdu sd cflng, chua thflc sfl hUdng din pbat trien edc tiem ndng da dang cua
hoc sinh; chUdng trinh day hpc va giao due chua thflc su phfl hdp voi tara li Ifla tudi; quan
be thiy - trd chua thuc su than thien v.v, dang tao ra sflc ep Idn ddi vdi bp phan khdng nho
hoc sinh, ddn den sdi radn hflng thfl hpe tap cua eac em.
Trong xd bpi hien dai, hanh phflc cua tre em la dUde den trudng hoc. Xa hoi cang
hien dai, nha trudng cang trd Ien thiet ylu ddi vdi sU phdt trien cua tre em. Tuy nhien,
trong bdi cdnh xa hpi vd khoa hoc cdng nghe tiln bd va thay ddi nhanh chdng, trong khi
dd, do bi sflc i eua qua khfl, nen nha trUdng thudng cd nguy ed lac hdu so vdi sfl phat trien
cua xa bdi. Su dinh khudn, khep kin trong giao due cua nha trudng da tao ra nhieu bit cap
cho sfl pbdl trien cua hoc sinh. Nhieu era den trudng khong phai do, thich thfl raa do bat
bupc. Hdu qua la viec hpc trd nen qua tai, la gdnh nang ddi vdi cdc em; tfl dd xuit hien

nguy ed khdng hpc dUpc. R5 rang la doi radi nen giao due theo hudng cd ldi cho cho sU
pbdl trien cua tre em va vfla sflc vdi kha ndng cfla chflng dang la ddi hoi edp bdch mang
tinh loan cau. Tren thuc te, tfl nhflng ndm 1980, nhilu nude tren thi gidi, trong dd eo
Viet Nam, da va dang khan trUdng trien khai cai cdch hay ddi mdi gido due, nhdra hUdng
den tao dflng rapt xa hpi hpc tap cho mpi ngUdi, trong dd ed xd hpi hoc tap cho tre em
theo nguyen li raoi tre em diu dUPc hpc va diu hpc dUdc. Chang han, CCGD d My tiln
hanh nam 1983, Phdp nam 1986, Cong boa lien bang Dfle 1986, Nhat Ban 1985, Uc nam


Su phdt trien tdm li tre em vd cO hdi trnng xd hdi hoc lap
1998... [11]. Trong xu the do. Dang, Nha nUde va nhan ddn ta dang khan trUdng ddi mdi
can ban va toan dien nen gido due Viet Nam theo hudng hien dai va hpi nhap qudc tl.

3.

Ket luan

Tre em khdng chi la con de cua thdi dai, la bp mat cua mdi qudc gia, dan tdc ma
con la tUdng lai cua nhan loai. Su phat trien the gidi tam hdn tre em theo quy luat rieng,
trong do ed nhflng quy luat ed ban cho mpi tre em. Nhflng quy luat nay la ed sd khaeh
quan de cdc nha hoach dinh chinh sdch gido due xay dflng mpt xa hpi hoc tap cho tre em
- mpt yeu ciu tit ylu ddi vdi sU phat trien eua tre em trong xa hdi hien dai. Tren phara vi
loan ciu eiing nhU d Viet Nam, da va dang phin diu thuc hien Cdng udc qudc tl vl tre em
trong dd cd quyIn dupc hoc, quyen dUOc din trudng. Tuy nhien, cung tren pham vi toan
ciu, quyIn duoc hoc va hoe dUde cfla tre em dang dflng trUde nhflng thfl thdch khong chi
bdi su ddi ngheo, ehiln tranh, ki thi, bao hanh, lam dung va cdc bit cdng khdc, cflng nhu
tdc ddng mat trai cua thdi hien dai ma edn bdi cac ehinh sach va thflc thi chinh sach gido
due chUa thflc su hudng din quyen va ldi ich efla tre. Vi le do, cai each gido due nham tao
ra mpt xa bpi hoe tap cho tre em theo nguyen li mpi tre em diu dupc hpc va diu hpc dupe
khdng ehi la trach nhiem cua cac qudc gia ma con la luong tri cua thdi dai ddi vdi hien tai

va tUdng lai phdt trien cua tre em. De thuc hien dUdc mue tieu eao ea nay cin quan lam ca
hai hudng:
Thd nhdt: Day manh cdc chinh sach an sinh xd hpi. Thuc hien diu lu cho gido due,
trUdc bcl la giao due mim non va phd thdng la qudc sdch hang diu cd y nghia chiln lUdc.
Duy tri phd cap giao due tieu hoc va THCS, tiln tdi phd cap mdu giao va THPT; tao thuan
ldi nhat cbo mpi tre em dUde den trudng. dac biet la cdc chinh sdch ddi vdi tre em cd hoan
canh dac biet: Tre era thuoc dien ngheo, vung khd khan, vung cao, vung sdu, tre em thieu
sd, tre khuylt tat, md cdi, lang thang, tre nhiem HIV v.v. Md rong xa hdi hda va cae loai
hinh trudng ldp eho hoc sinh khuylt tat va cdc loai hinh dac biet khdc. ThUc hien nghiem
chinh phdp lenh ve tre em, nhit la ddi vdi cdc hanh vi bao banh, ki thi va lam dung tre em;
Thd hen: Cai each sau rpng va triel de giao due mam non va phd thdng theo hudng
phdt trien mpi tilm nang eua tre em, lam eho trUdng hpc thuc su vi lpi ich phat trien cua
tre em, dap flng nhu ciu cfla tre em, vi tre em, cfla trc em va do cdc em. Lam sao hoc sinh
din trudng trong trang thai dUdc di hpc (khdng phai budc phai di hoc), dupc phat trien
theo dflng quy luat va dflng kha nang eua minh, theo phUdng cham: mdi ngay din trudng
la mpt ngay vui va hanh phuc.
TAI LIEU THAM KHAO
[1] A Bandura, 1997. Social Learning Theory. Prentice Hall.
[2] Pham Minh Hac (chfl bien), 2000. Tong kit 10 ndm (1990-2000). Xod mil ebu vd Phd
cap gido due tieu hpc. Nxb Chinh tri Qudc gia. Ha Ndi.
[3] Vfl Ngoc Hai, 2012. Ve xd hdi hoe tap.
[4] DUdng Dieu Hoa, 2007. Tdm H hpc phdt trim. Nxb DHSP Ha Ndi.
21


Le Minh Nguyet
[5] David. R.Shaffer, 1992. Developmental Psychology Childhood and Adolescence
(Second Edition). N.Y.
[6] Hd Chi Minh, Todn tap, t.4. Nxb. Chinh tri Qudc gia. Ha Npi, 2011.
[7] R.V. Kail. 2006. Nghien ci'fu ve sif phdt trien con ngifdi. Nxb Van hod Thdng tin.

[8] R. Edwards and N.Small. 1995. The Learning Sociely. Challenges and trends.
London. Routledge.
[9] H Gardner, 1997. Co cdu tri khdn. li thiiyei ve nbieu dang tri khdn. Nxb Gido due.
[10] Lueit gido due Nxb Chinh tri Qudc gia. Ha Noi (sfla ddi nam 2009)
[11] Lfl Dat, 2010. Cdi cdch gido due d cdc nudc phdt trien (7 tap). Nxb Gido due Viet
Nam.
[12] Leonehiev. A.N, 1984. NhCfng van de phdt trien tdm li. Trudng Cao dang SU pham
Mlu gido Trung Udng HI, TP Hd Chi Minh.
[13] J.J. Rousseau, 2008. Eminle hay Id ve gido due. Nxb Tri thflc.
[14] Bao Dan tri dien tfl va radt sd trang Web.
[15] Robet S. Feldman, 20Q3. Nhifng diSu trong yeu trong tdm li hoc Nxb Thdng ke.
[16] C. Mdc vd Ph.dngghen todn Tap, tap 3. Nxb Cbinh tri Qude gia, 1995.
[17] Phan Trpng Ngp, 2003. Cdc li thuyet phdt tnen tdm li ngifdi. Nxb Dai hpc SU pham
Ha Ndi.
[18] Piaget.G, 1997. Tdm Uhpc tri khdn. Nxb Gido due, Ha Noi.
[19] Gordon Dryden va Jeannet Vos, 2010. Cdch mang hpc teip. Nxb Tri thflc.
[20] Thomas Armstrong, 2011. Da tri tue trong ldp hpe. Nxb Giao due Viet Nam.
ABSTRACT
Children's psychological development and opportunities in learning society
This report introduced some general aspects of child development from a
psychological and educational perspective. Based on the idea that to have a personality,
children must learn in school. The author presented child development guidelines
and recommends fundamentals for organizing educational activities that will result in
learning, bringing out children's potential. The author presented a historical view of child
development and the role of social interaction and disequivalence in the developmental
process. Current issues in education and society are discussed in light of a developmental
approach.