Thực trạng và giải pháp xuất khẩu hàng hoá Việt Nam sang thị trường châu Phi

Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Bá Hải-KTQT44
LI M U
Vit Nam vi phng chõm trong quan h quc t l a dng hoỏ th
trng, a phng hoỏ cỏc mi quan h quc t thụng qua con ng xut
khu nõng cao tớnh cnh tranh v hiu qu ca s phỏt trin. Xut khu
ca nc ta trong thi gian qua ó thu c nhng kt qu quan trng, xut
khu ó tr thnh mt ng lc ch yu ca tng trng kinh t vi tc
cao. Tuy nhiờn so vi nhu cu ca quỏ trỡnh cụng nghip hoỏ, hin i hoỏ
t nc, hot ng xut khu cũn cú hn ch, yu kộm nht l trong bi
cnh quỏ trỡnh hi nhp kinh t quc t c y mnh, Vit Nam ang tớch
cc m phỏn v chun b cỏc iu kin trong nc sm gia nhp WTO.
Trong nhng nm gn õy chớnh ph v B Thng mi ó ht sc c
gng thỏo g cỏc vng mc trong c ch h tr cỏc doanh nghip trong
nc mt cỏch ti a trong vic y mnh xut khu hng Vit Nam ra
nc ngoi. Thc t l kim ngch xut khu ca chỳng ta ó cú bc nhy
vt ỏng c ghi nhn. Qua gn 20 nm i mi, thng mi Vit Nam ó
cú bc phỏt trin vt bc c v s lng v cht lng, úng gúp quan
trng vo s phỏt trin kinh t xó hi t nc. Th trng xut khu c
m rng, cựng vi s gia tng v quy mụ, chng loi v cỏc loi hỡnh th
trng. Thc t 20 nm i mi va qua cho thy xut khu ó tr thnh
nhõn t quan trng úng gúp vo tng trng kinh t, gúp phn gii quyt
vic lm, tng thu nhp ca cỏc tng lp dõn c, thỳc y phõn cụng lao
ng xó hi. Mt khỏc, thụng qua hot ng xut nhp khu, chỳng ta cú
iu kin tip cn vi cỏc cụng ngh tiờn tin hin i ca cỏc nc.
Vi quan h hp tỏc lõu di, chõu Phi ang l mt a im hng ti
cho th trng xut khu ca Vit Nam. Nhiu doanh nghip ó tỡm hiu v
thõm nhp vo th trng chõu Phi. Bc u ó thu c thnh cụng nht
nh, nhng so sỏnh vi nhu cu thc t ca th trng chõu Phi thỡ doanh
nghip Vit Nam cũn quỏ khiờm tn th trng ny. Vy nh nc v
LuËn v¨n tèt nghiÖp NguyÔn B¸ H¶i-KTQT44
doanh nghiệp Việt Nam cần phải làm gì để đẩy mạnh xuất khẩu sang thị

trường đầy tiềm năng và không mấy khó tính này.
Để giải đáp một phần câu hỏi đó, đề tài: “Thực trạng và giải pháp
xuất khẩu hàng hoá Việt Nam sang thị trường châu Phi” đã được chọn
làm luận văn tốt nghiệp.
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài này là nghiên cứu tổng quan về châu
Phi và thị trường châu Phi, nghiên cứu thực trạng quan hệ thương mại giữa
Việt Nam với một số thị trường châu Phi trọng điểm, từ đó xây dựng cơ sở
khoa học để đề ra một số giải pháp phát triển quan hệ thương mại giữa Việt
Nam và một số nước châu Phi, góp phần xây dựng chính sách phát triển
quan hệ thương mại giữa Việt Nam với một số nước châu Phi từ nay đến
năm 2010.
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là chính sách kinh tế thương mại của
các quốc gia châu Phi với Việt Nam, chính sách của Nhà nước Việt Nam
trong quan hệ với châu Phi, quan hệ thương mại giữa Việt Nam với các
nước châu Phi thời kỳ 1991-2005.
Phạm vi nghiên cứu của đề tài là 7 thị trường trọng điểm sau: Nam
Phi, Ai Cập, Maroc, Nigieria, Cotdivoa, Xênêgan và Tandania, các thị
trường này chỉ nghiên cứu quan hệ với Việt Nam trên lĩnh vực thương mại
hàng hoá.
Về phương pháp nghiên cứu, trước hết tôi tiến hành tập hợp các tài
liệu về châu Phi và quan hệ thương mại Việt Nam-châu Phi, đi sâu hơn với
7 thị trường trọng điểm sau đó tập hợp thành một bản luận văn này.
Xuất phát từ những phân tích trên, nội dung của luận văn gồm lời mở
đầu, kết luận và 4 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về hoạt động xuất khẩu và sự cần thiết
phải đẩy mạnh xuất khẩu hàng hoá Việt Nam sang thị trường châu Phi
Chương 2: Giới thiệu chung về thị trường châu Phi và một số lưu
ý khi xuất khẩu hàng hoá sang thị trường châu Phi.
LuËn v¨n tèt nghiÖp NguyÔn B¸ H¶i-KTQT44
Chương 3: Thực trạng xuất khẩu hàng hoá của Việt Nam sang thị

trường châu Phi
Chương 4: Triển vọng và giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu hàng hoá
Việt Nam sang thị trường châu Phi
Hà Nội, tháng 4/2006
Sinh viên: Nguyễn Bá Hải
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Bá Hải-KTQT44
CHNG 1
C S Lí LUN V HOT NG XUT KHU V S
CN THIT PHI Y MNH XUT KHU HNG HO
VIT NAM SANG TH TRNG CHU PHI
1.C s lý lun v hot ng xut khu
Cựng vi s phỏt trin ca lch s loi ngi, cỏc hot ng kinh t
din ra vi quy mụ ngy cng ln, phm vi cỏc quan h kinh t ngy cng
rng, tớnh cht ngy cng phc tp, trỡnh phỏt trin ngy cng cao. T
khi phng thc sn xut t bn ch ngha ra i quan h thng mi gia
cỏc quc gia ngy cng phỏt trin c v chiu rng ln chiu sõu, s phõn
cụng lao ng din ra tm quc t, cỏc doanh nghip tỡm cỏch m rng ra
th trng nc ngoi, cỏc quan h kinh t quc t din ra khụng ch trờn
lnh vc thng mi m c trờn lnh vc u t, chuyn giao cụng ngh, di
chuyn quc t sc lao ng v nhiu lnh vc khỏc. Vi s phỏt trin
mnh m ca thng mi quc t trong th k XX, chỳng ta ó bit n
nhiu khỏi nim mi nh: xut khu, nhp khu, thng mi quc t, th
trng quc t
Trong mi giai on phỏt trin quan h kinh t thỡ ngi ta a ra mt
khỏi nim v xut khu khỏc nhau sao cho nú cú th phn ỏnh mt cỏch
ton din s nhn thc giai on ú cng nh trỡnh phỏt trin ca nú.
Ngy nay, xut khu c hiu l vic bỏn hng hoỏ hoc cung cp
dch v cho nc ngoi trờn c s dựng tin t lm phng tin thanh toỏn,
tin t õy phi l ngoi t i vi mt bờn hoc i vi c hai bờn.
1.1.Vai trũ ca hot ng xut khu

1.1.1.i vi quc gia xut khu
a.Xut khu to ngun vn cho nhp khu, phc v cụng nghip hoỏ
hin i hoỏ t nc
Cụng nghip hoỏ vi bc i phự hp l con ng tt yu khc
phc tỡnh trng nghốo nn lc hu nhng, cụng nghip hoỏ ũi hi phi cú
LuËn v¨n tèt nghiÖp NguyÔn B¸ H¶i-KTQT44
lượng vốn lớn để nhập khẩu máy móc, thiết bị, kỹ thuật, công nghệ tiên
tiến.
Nguồn vốn nhập khẩu có thể được hình thành từ các nguồn sau: Đầu
tư nước ngoài, vay nợ, các nguồn viện trợ, thu từ các hoạt động du lịch,
dịch vụ thu ngoại tệ trong nước.
Các nguồn như đầu tư nước ngoài, viện trợ hay vay nợ … có tầm quan
trọng không thể phủ nhận được, song việc huy động chúng không phải dễ
dàng, hơn nữa đi vay thường chịu thiệt thòi và phải trả về sau này.
Do vậy, xuất khẩu là nguồn vốn quan trọng nhất, xuất khẩu tạo tiền đề
cho nhập khẩu, quyết định đến quy mô tăng trưởng của nền kinh tế.
b.Xuất khẩu thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế và phát
triển sản xuất
Có hai cách nhìn nhận về tác dụng của xuất khẩu đối với sản xuất và
chuyển dịch cơ cấu kinh tế.
Một là: Xuất khẩu những sản phẩm thừa so với nhu cầu tiêu dùng nội
địa. Trong trường hợp nền kinh tế còn lạc hậu và chậm phát triển, sản xuất
về cơ bản chưa đủ tiêu dùng, nếu chỉ thụ động chờ vào sự thừa ra của sản
xuất thì xuất khẩu chỉ bó hẹp trong một phạm vi nhỏ và tăng trưởng chậm.
Hai là: Coi thị trường thế giới là mục tiêu để tổ chức sản xuất và xuất
khẩu, quan điểm này tác động tích cực đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thúc
đẩy sản xuất, thể hiện ở các điểm sau.
• Xuất khẩu tạo điều kiện cho các ngành có cùng cơ hội phát triển
chẳng hạn như khi phát triển sản xuất ngành thủ công mỹ nghệ thì
kèm theo phát triển ngành gốm sứ mây, tre đan …

• Xuất khẩu tạo điều kiện mở rộng thị trường sản phẩm góp phần ổn
định sản xuất, tạo lợi thế kinh doanh nhờ quy mô.
• Xuất khẩu tạo điều kiện mở rộng khả năng cung cấp đầu vào mở
rộng khả năng tiêu dùng của mỗi quốc gia. Vì ngoại thương cho
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Bá Hải-KTQT44
phộp mt nc cú th tiờu dựng tt c cỏc mt hng vi s lng
ln hn nhiu gii hn sn xut ca quc gia ú.
Xut khu cũn cú vai trũ thỳc y chuyờn mụn hoỏ, tng cng
hiu qu sn xut ca tng quc gia, khoa hc cng phỏt trin thỡ s
phõn cụng lao ng cng sõu sc.
c. Xut khu tỏc ng tớch cc ti gii quyt cụng n vic lm ci
thin i sng nhõn dõn
Xut khu l cụng c gii quyt nn tht nghip trong nc theo
INTERNATIONAL TRADE 1986 1990 M v cỏc nc cụng nghip
phỏt trin, xut khu tng lờn c 1 t USD thỡ s to nờn khong 35.000
40.000 ch lm trong nc, cũn cỏc nc ang phỏt trin nh Vit Nam
cú th to ra hn 50.000 ch lm.
d. Xut khu l c s m rng v thỳc y s phỏt trin cỏc mi
quan h kinh t i ngoi
Hot ng xut khu l mt hot ng ch yu c bn v l hỡnh thc
ban u ca kinh t i ngoi. T ú nú thỳc y cỏc mi quan h khỏc
phỏt trin nh du lch quc t, bo him quc t ngc li s phỏt trin
ca cỏc ngnh ny s gúp phn thỳc y hot ng xut khu phỏt trin.
1.1.2.i vi doanh nghip xut khu
- Hot ng xut khu giỳp cho doanh nghip phỏt trin, l vn
sng cũn i vi doanh nghip ngoi thng. M rng th trng,
y mnh s lng hng hoỏ tiờu th trờn th trng quc t lm
tng tc quay vũng vn, cú c hi m rng quan h buụn bỏn
kinh doanh vi nhiu i tỏc nc ngoi trờn c s hai bờn cựng cú
li.

- Thụng qua hot ng xut khu, cỏc doanh nghip trong nc tham
gia vo cuc cnh tranh trờn th trng th gii v giỏ c v cht
lng, buc doanh nghip phi hỡnh thnh mt c cu sn xut phự
hp vi th trng, t ú ra cỏc gii phỏp nhm cng c v nõng
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Bá Hải-KTQT44
cao hiu qu trong cụng tỏc qun tr kinh doanh, ng thi cú ngoi
t u t cho quỏ trỡnh sn xut c v chiu rng ln chiu sõu.
- Sn xut hng xut khu giỳp doanh nghip thu hỳt c nhiu lao
ng, to ra thu nhp n nh, to ngoi t nhp khu vt phm tiờu
dựng, ỏp ng c nhu cu ca nhõn dõn ng thi thu c
ngoi t.
- Mt khỏc th trng quc t l mt th trng rng ln, nú cha
ng nhiu c hi cng nh ri ro, nhng doanh nghip kinh doanh
trờn th trng nu thnh cụng cú th tng cao th lc, uy tớn ca
doanh nghip mỡnh trong c nc v nc ngoi, thnh cụng doanh
nghip li cú nhiu c hi tỏi u t phỏt trin sn xut. Qua cỏc
hp ng lm n kinh t, cỏc mi quan h ca doanh nghip ngy
cng c m rng, th lc v uy tớn ca doanh nghip khụng
ngng c nõng cao.
1.2.Cỏc phng thc xut khu ch yu
Khi doanh nghip ó la chn c mt s th trng nc ngoi lm
th trng mc tiờu m rng hot ng ca mỡnh thỡ doanh nghip phi tỡm
ra c phng thc tt nht thõm nhp th trng ú. Cỏc phng phỏp
thõm nhp th trng nc ngoi cú th l xut khu v u t trc tip.
Hot ng xut khu l mt hot ng rt phc tp v chu nhiu ri
ro, c bit cú rt nhiu hỡnh thc xut khu, mi cụng ty cn la chn cho
mỡnh hỡnh thc xut khu phự hp vi hng hoỏ, tim lc v kinh nghim
ca doanh nghip mỡnh m bo iu kin ca hp ng, hai bờn cựng
cú li.
1.2.1.Xut khu trc tip

Xut khu trc tip l hỡnh thc xut khu hng hoỏ dch v do chớnh
doanh nghip sn xut ra hoc thu mua t cỏc n v sn xut ti khỏch
hng nc ngoi thụng qua cỏc t chc ca mỡnh.
u im ca xut khu trc tip
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Bá Hải-KTQT44
- Gim bt chi phớ trung gian, lm tng li nhun cho doanh nghip
- Cú th liờn h trc tip vi th trng v khỏch hng nc ngoi.
bit c nhu cu ca khỏch hng v tỡnh hỡnh bỏn hng nu cú th
thay i sn phm v nhng iu kin bỏn hng trong trng hp
cn thit ỏp ng tt nhu cu ca th trng.
Nhc im ca xut khu trc tip
- Ri ro trong kinh doanh cao.
- Yờu cu nghip v ca cỏn b trong lnh vc kinh doanh xut nhp
khu cao.
iu kin ỏp dng: p dng cho cỏc doanh nghip cú tim nng ti
chớnh, cú quy mụ ln, phỏt trin mnh thnh lp t chc bỏn hng
riờng ca mỡnh, doanh nghip cú nng lc qun lý v kinh nghim hot
ng trờn th trng nc ngoi.
1.2.2.Xut khu gia cụng u thỏc
Xut khu gia cụng u thỏc l hỡnh thc kinh doanh trong ú n v
ngoi thng ng ra nhp nguyờn vt liu hoc bỏn thnh phm cho xớ
nghip gia cụng, sau ú thu hi thnh phm bỏn cho bờn nc ngoi,
n v c hng phớ u thỏc theo tho thun vi cỏc xớ nghip u thỏc
u im ca xut khu gia cụng u thỏc
- Doanh nghip khụng cn b vn vo kinh doanh nhng vn thu
c li nhun.
- Ri ro ớt hn v vic thanh toỏn chc chn hn.
- Hc tp c nhng kinh nghim qun lý ca ngi nc ngoi
- Nhp c nhng thit b cụng ngh cao, to vn xõy dng c
s vt cht ban u

Nhc im ca xut khu gia cụng u thỏc
- Giỏ gia cụng r mt v b chi phi t phớa nc ngoi
- Khụng c tip xỳc trc tip vi th trng iu chnh sn xut
kinh doanh cho phự hp.
LuËn v¨n tèt nghiÖp NguyÔn B¸ H¶i-KTQT44
Điều kiện áp dụng: Áp dụng cho các doanh nghiệp nhỏ, không có
tiềm lực tài chính, ngại rủi ro và bước đầu tham gia vào kinh doanh quốc tế,
hạn chế về năng lực, kinh nghiệm và khả năng tài chính.
1.2.3.Phương thức mua bán đối lưu
Là phương thức trong đó người mua đồng thời là người bán và người
bàn đồng thời là người mua, hai bên trao đổi nhau với tổng trị giá hàng
tương đương nhau, việc giao hàng diễn ra đồng thời, mục đích của trao đổi
buôn bán là để sử dụng (không phải để bán).
Phương thức mua bán đối lưu góp phần vào thúc đẩy mua bán cho các
trường hợp mà những phương thức mua bán khác không thể vượt qua được,
ví dụ khi bị cấm vận, trong trường hợp nhà nước quản chế ngoại hối, khi thị
trường tiền tệ không ổn định, khi không có tiền.
Nguyên tắc của buôn bán đối lưu: Cân bằng về tổng trị giá, cơ cấu của
hàng hoá, điều kiện cơ sở giao hàng...
• Ưu điểm của phương thức mua bán đối lưu:
- Tránh được sự lừa đảo, rủi ro về mặt giá cả
- Trong những truờng hợp đặc biệt có thể có một bên giao trước, bên
kia trả lại sau.
• Nhược điểm của phương thức mua bán đối lưu:
- Tính chất mềm dẻo, linh hoạt của thị trường không thực hiện được.
Điều kiện áp dụng: Phương thức này chỉ áp dụng với giai đoạn đầu
tham gia thị trường quốc tế, áp dụng với các thị trường nghèo nàn, không
có khả năng tài chính, và những sản phẩm lương thực, thực phẩm.
1.2.4.Phương thức mua bán tại hội chợ, triển lãm
Hội chợ là thị trường hoạt động định kỳ, được tổ chức vào một thời

gian và ở vào một địa điểm cố định trong một thời gian nhất định, tại đó
người bán đem trưng bày hàng hoá của mình và tiếp xúc với người mua để
ký kết hợp đồng mua bán.
LuËn v¨n tèt nghiÖp NguyÔn B¸ H¶i-KTQT44
Triển lãm là việc trưng bày giới thiệu những thành tựu của một nền
kinh tế hoặc của một ngành kinh tế, văn hoá, khoa học, kỹ thuật. Liên
quan chặt chẽ đến ngoại thương là cuộc triển lãm công thương nghiệp.
Tại đó người ta trưng bày các loại hàng hoá nhằm mục đích quảng cáo
để mở rộng khả năng tiêu thụ.
Ngày nay, triển lãm không chỉ là nơi trưng bày giới thiệu hàng hoá
mà còn là nơi được ký kết các hợp đồng kinh tế, mở rộng thị trường,
quảng cáo, xúc tiến …
Điều kiện áp dụng: Phương thức này áp dụng cho các doanh
nghiệp muốn giới thiệu, quảng bá sản phẩm mới, mẫu mã mới.
1.2.5.Giao dịch qua trung gian
Giao dịch qua trung gian là hình thức giao dịch trong đó bên mua hoặc
bên bán thông qua người thứ ba đứng ra tiến hành công việc mua bán thay
cho mình. Những công việc này gồm nghiên cứu thị trường, đàm phán ký
kết hợp đồng, thực hiện hợp đồng. Đây là phương thức giao dịch phổ biến,
chiếm khoảng 50% tổng kim ngạch xuất khẩu của thế giới. Thông thường
người thứ ba ở đây là người môi giới hoặc đại lý.
• Ưu điểm của phương thức giao dịch qua trung gian
-Giao dịch qua trung gian tạo điều kiện thuận lợi cho việc kinh doanh
hơn như mở rộng kênh phân phối, mạng lưới kinh doanh, am hiểu thị
trường, đặc biệt người uỷ thác có thể có lợi về cơ sở vật chất của người
trung gian, tiết kiệm được chi phí kinh doanh.
• Nhược điểm của phương thức giao dịch qua trung gian
- Lợi nhuận bị chia sẻ do phải trả thù lao cho người trung gian thêm
vào đó là doanh nghiệp khó kiểm soát được hoạt động của người
trung gian, do đó khó kiểm soát được hoạt động của thị trường.

Điều kiện áp dụng: Doanh nghiệp thực hiện phương thức này là
những doanh nghiệp không có đủ năng lực quản lý, kinh nghiệm kinh
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Bá Hải-KTQT44
doanh quc t cũn yu v c bit l khụng cú kh nng ti chớnh cú th
thc hin mua bỏn trc tip.
1.2.6.Giao dch tỏi xut
Giao dch tỏi xut l phng thc giao dch trong ú hng hoỏ mua v
vi mc ớch tỏi xut khu thu li nhun ch khụng phi vi mc ớch
phc v tiờu dựng trong nc. Giao dch ny luụn luụn thu hỳt ba nc,
nc xut khu, nc tỏi xut v nc nhp khu.
u im giao dch tỏi xut:
- Thỳc y buụn bỏn c bit trong mt s trng hp phng thc
giao dch khỏc khụng th vt qua c, ú l thỳc y buụn bỏn
gia hai nc khụng cú mt hng phự hp vi yờu cu ca mỡnh,
mua bỏn theo hỡnh thc tỏi xut cú th thu c lói bng ngoi t
mnh, cú th giỳp cỏc nc b cm vn, vn cú th tin hnh buụn
bỏn c vi nhau.
Nhc im giao dch tỏi xut
- Phng thc ny ũi hi s nhy bộn tỡnh hỡnh th trng v giỏ c,
s chớnh xỏc v cht ch trong cỏc hp ng mua bỏn.
iu kin ỏp dng: Hỡnh thc ny ỏp dng trong trng hp b cm
vn hay bao võy kinh t, doanh nghip mun kim li nhun qua chờnh
lch giỏ.
1.3.Cỏc yu t nh hng n xut khu
1.3.1.Yu t kinh t
Yu t kinh t tỏc ng n hot ng xut khu ca mt quc gia c
hai khớa cnh: trỡnh phỏt trin kinh t ca quc gia xut khu v th
trng nc ngoi nhp khu hng hoỏ ca quc gia ú.
Trỡnh phỏt trin ca nờn kinh t, ca nn sn xut trong nc l yu
t quyt nh n vic sn xut hng hoỏ núi chung v sn xut hng hoỏ

xut khu núi riờng. Mt quc gia cú nn kinh t phỏt trin, hot ng sn
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Bá Hải-KTQT44
xut vi cụng ngh tiờn tin hin i s to ra nhng sn phm xut khu
vi cht lng tt, kh nng cnh tranh cao trờn th trng th gii.
khớa cnh th hai, mt quc gia khi xut khu hng hoỏ ca mỡnh ra
th trng nc ngoi thỡ th trng ú cn phi cú sc mua cng nh
ngi mua. Sc mua ca th trng cú th bin ng khi cú s thay i ca
cỏc thụng s kinh t nh thu nhp bỡnh quõn u ngi, lói sut, lm phỏt,
t giỏ hi oỏi. Ngoi ra, xut khu cũn phi chỳ ý nghiờn cu c tớnh
phõn phi, thu nhp ca th trng.
1.3.2.Yu t vn hoỏ xó hi
cú th xut khu hng hoỏ sang mt quc gia, cỏc cụng ty cn phi
vt qua c cỏc ro cn vn hoỏ v t c s am hiu vn hoỏ vỡ tt c
cỏc yu t cu thnh vn hoỏ u cú nh hng n hot ng kinh doanh.
Vớ d, thm m xỏc nh mu sc v biu tng gỡ l p (hay b phn i)
trong qung cỏo. Hiu bit v phong tc tp quỏn v ngụn ng l cn thit
i vi cỏc hot ng nh giao tip, m phỏn, tip th sn phm v qun lý
khi mt cụng ty tham gia xut khu. Cu trỳc xó hi nh hng n vic
la chn cỏc phng phỏp qung cỏo v vic quyt nh chi tiờu trong mt
nc. Trỡnh giỏo dc, vn hoỏ nh hng n cht lng ca lc lng
lao ng v tiờu chun sng. Mụi trng t nhiờn v mụi trng vt cht
nh hng n thúi quen lm vic v s thớch, vớ d nh thc n, ung,
qun ỏo.
1.3.3.Yu t chớnh tr
Chớnh tr thay i cú nh hng xu n cụng vic kinh doanh. Ri ro
chớnh tr cú th e do nghiờm trng n th trng xut khu, n li
nhun ca doanh nghip.
Mt h thng chớnh tr n nh l s m bo an ton v xó hi, v ti
sn v tớnh mng cho cỏc doanh nhõn. iu ny cú mt ý ngha cc k to
ln n tõm lý v xu hng kinh doanh ca cỏc doanh nghip v doanh

nhõn xut khu. Ch cú trờn c s mt h thng chớnh tr lnh mnh v cụng
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Bá Hải-KTQT44
bng thỡ hot ng kinh doanh mi thc s minh bch v em li hiu qu
kinh t xó hi.
Mi h thng chớnh tr u i kốm vi mt nn tng lut phỏp phự hp
vi xu hng chớnh tr ca nú. Nh vy h thng chớnh tr c coi l to
lp nờn mụi trng cho cỏc hot ng kinh t.
1.3.4.Yu t lut phỏp
Hot ng xut khu chu s tỏc ng ca cỏc h thng lut phỏp khỏc
nhau. Phỏp lut nh hng n xut khu nhng khớa cnh:
Quyn s hu ti sn
Quyn s hu trớ tu
Trỏch nhim i vi sn phm m doanh nghip sn xut
Chớnh sỏch thu
Lut chng c quyn
1.3.5.Yu t cnh tranh
Trong xut khu sc hp dn ca th trng nc ngoi chu nh
hng ca mc cnh tranh trờn th trng ú. Cỏc nh xut khu thng
phi i mt vi hai loi i th cnh tranh. ú l cỏc i th cnh tranh
ni a. Cỏc i th cnh tranh ni a thng c hng u th thun li
do nhng h tr ca chớnh ph v tinh thn dõn tc ca khỏch hng. Mt
khỏc, cỏc i th ny cng cú th ri vo th bt li do s bt tớn nhim ca
khỏch hng i vi uy tớn ca doanh nghip ú hoc tr thnh nn nhõn ca
thúi chung hng ngoi.
1.3.6.Chớnh sỏch qun lý v mụ ca nh nc
Nh nc thc hin chc nng qun lý ca mỡnh trong hot ng xut
khu ca quc gia thụng qua hai chc nng c bn l nh hng v kim
tra, kim soỏt xut khu ca nc mỡnh.
Tu theo iu kin kinh t, li th so sỏnh li th cnh tranh ca quc
gia trong tng giai on c th m chớnh ph ra cỏc chớnh sỏch

LuËn v¨n tèt nghiÖp NguyÔn B¸ H¶i-KTQT44
khuyến khích hay hạn chế xuất khẩu trong từng ngành, từng lĩnh vực hay
từng sản phẩm cụ thể. Từ đó chính phủ có những biện pháp cụ thể điều
chỉnh môi trường kinh tế vĩ mô để kinh doanh xuất khẩu diễn ra theo đúng
hướng. Các công cụ vĩ mô của nhà nước có tác động quan trọng đến hoạt
động xuất khẩu bao gồm chính sách kiểm soát lạm phát, chính sách điều
chỉnh lãi suất, tỷ giá hối đoái…Bên cạnh đó, hoạt động xuất khẩu còn phụ
thuộc nhiều vào độ mở cửa của nền kinh tế, các hiệp định song phương và
đa phương được chính phủ ký kết.
a. Thuế quan
Thuế quan xuất khẩu là một loại thuế đánh vào mỗi đơn vị hàng hoá
xuất khẩu. Thuế quan là một công cụ lâu đời nhất của chính sách thương
mại quốc tế và là một phương tiện truyền thống để tăng nguồn thu cho ngân
sách Nhà nước.
Thuế quan xuất khẩu làm cho giá cả hàng hoá quốc tế cao hơn giá cả
trong nước. Tuy nhiên tác động của xuất khẩu nhiều khi lại đưa đến bất lợi
cho khả năng xuất khẩu. Do quy mô xuất khẩu của một nước thường là nhỏ
so với dung lượng của thị trường thế giới cho nên thuế quan xuất khẩu sẽ
làm hạ thấp giá cả trong nước của hàng hoá có thể xuất khẩu xuống so với
mức giá quốc tế, điều đó sẽ làm cho dung lượng hàng xuất khẩu giảm đi và
sản xuất trong nước sẽ thay đổi bất lợi cho mặt hàng này. Trong một số
trường hợp việc đánh thuế xuất khẩu không làm cho khối lượng hàng xuất
khẩu giảm đi nhiều và vẫn có lợi cho nước xuất khẩu, nếu như họ có thể tác
động đáng kể đến mức giá quốc tế. Một mức thuế suất cao và duy trì quá
lâu có thể làm lợi cho các địch thủ cạnh tranh.
Như vậy, thuế xuất khẩu nói riêng và thuế xuất nhập khẩu nói chung
đều làm giảm “lượng cầu quá mức” đối với hàng hoá có thể nhập khẩu và
giảm “lượng cung quá mức” đối với hàng hoá xuất khẩu.
b. Các công cụ phi thuế quan
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Bá Hải-KTQT44

Cụng c quota (hn ngch xut khu): Hỡnh thc ny ỏp dng nh
mt cụng c ch yu trong hng ro phi thu quan v ngy cng cú
vai trũ quan trng trong xut khu hng hoỏ, hn ngch xut khu
hng hoỏ c quyt nh theo mt hng, theo tng quc gia, theo
tng thi gian nht nh.
Nhng quy nh v tiờu chun k thut: Nú bao gm quy nh
v sinh, o lng, an ton lao ng, bao bỡ úng gúi, c bit l
quy nh v v sinh an ton thc phm, v sinh phũng dch i
vi thc phm ti sng, tiờu chun v bo v mụi trng sinh
thỏi v cỏc mỏy múc, dõy truyn thit b cng ngh.
Tr cp xut khu: Chớnh ph cú th ỏp dng cỏc bin phỏp t cp
trc tip hoc cho vay vi lói sut thp i vi cỏc nh xut khu
trong nc, bờn cnh ú chớnh ph cũn cú th thc hin mt khon
cho vay u ói vi cỏc bn hng nc ngoi cú th cú cỏc iu
kin mua cỏc sn phm do nc mỡnh sn xut ra v xut khu
ra bờn ngoi.
1.3.7.Tỏc ng ca t giỏ hi oỏi
T giỏ hi oỏi, thụng qua vic phn ỏnh tng quan giỏ tr ca ng
tin cỏc nc khỏc nhau m t giỏ hi oỏi cú c vai trũ nht nh i
vi quỏ trỡnh ngang giỏ v cựng mt lot cỏc nhõn t khỏc nú tỏc ng ti
tng quan giỏ c xut khu vi nhp khu, ti kh nng nhp khu ca cỏc
cụng ty.
Trong trng hp t giỏ hi oỏi gim xung, cú ngha l ng bn t
cú giỏ tr thp hn so vi ng ngoi t, nu nh khụng cú cỏc yu t khỏc
nh hng thỡ nú s tỏc ng ti xut khu.
Trong trng hp t giỏ hi oỏi tng lờn cú ngha l ng bn t cú
giỏ tr tng lờn so vi ng ngoi t, nu nh khụng cú cỏc nhõn t nh
hng thỡ s khuyn khớch nhp khu vỡ hng nhp khu tr nờn r hn so
vi giỏ c chung trong nc. Nhng ng thi t giỏ tng lờn s gõy nhiu
bt li cho xut khu vỡ hng xut khu tr nờn t, khú bỏn ra nc ngoi.

Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Bá Hải-KTQT44
1.3.8.nh hng ca h thng giao thụng vn ti, thụng tin liờn lc
Vic thc hin xut khu gn lin vi cụng vic vn chuyn, thụng tin
liờn lc, nh cú thụng tin liờn lc m cỏc tho thun cú th tin hnh nhanh
chúng, kp thi. Thc t cho thy rng nh hng ca h thụng thụng tin
cho Fax, telex ó n gin hoỏ cụng vic ca hot ng xut khu rt nhiu,
gim i hng lot cỏc chi phớ, nõng cao kp thi nhanh gn v vic hin i
hoỏ cỏc phng tin vn chuyn, bc d, bo qun gúp phn em quỏ trỡnh
thc hin xut khu c nhanh chúng v an ton.
Nc ta cú v trớ thun li v giao thụng l trung tõm vn hnh ng
bin trong khu vc ụng Nam , rt thun tin cho hot ng ngoi
thng, tuy nhiờn phng tin ng xỏ, c s vt cht cũn rt lc hu.
Khc phc, i mi h thng giao thụng vn ti ang l vn cp bỏch
c t ra.
1.3.9.nh hng ca h thng ti chớnh ngõn hng
H thng ti chớnh ngõn hng giỳp cho vic qun lý, cung cp vn,
m trỏch vic thanh toỏn mt cỏch thun tin, nhanh chúng, chớnh xỏc v
an ton cho doanh nghip iu ny rt quan trng i vi doanh nghip
hot ng trong lnh vc xut khu. Hin nay, h thng ti chớnh ngõn hng
ó phỏt trin ht sc ln mnh, can thip n tt c cỏc doanh nghip trong
nn kinh t, lm cho hot ng xut khu ht sc thun li.
1.3.10.Mụi trng kinh doanh ca doanh nghip
Mụi trng kinh doanh ca doanh nghip l tp hp nhng iu kin,
nhng yu t bờn trong hoc bờn ngoi nh hng trc tip hay giỏn tip
n hot ng kinh doanh ca doanh nghip.
Cỏc yu t thuc mụi trng kinh doanh l cỏc yu t khỏch quan m
doanh nghip khụng th kim soỏt c. Nghiờn cu cỏc yu t ny khụng
nhm iu khin nú theo ý mun ca doanh nghip m nhm to ra kh
nng thớch ng mt cỏch tt nht vi xu hng vn ng ca nú.
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Bá Hải-KTQT44

2.S cn thit phi y mnh xut khu hng hoỏ sang th trng chõu
Phi
2.1.Tớnh tt yu ca m rng hot ng xut khu
Hot ng xut khu l mt yu t quan trng mi quc gia phỏt
trin trỡnh qun lý cng nh tip thu nhng khoa hc cng ngh k thut
m nhõn loi phỏt minh ra chỳng. Do nhng iu kin kinh t khỏc nhau
mi quc gia cú th mnh v mt lnh vc ny nhng li yu v lnh vc
khỏc. cú th dung ho c nguy c v li th s dng ti a cỏc c hi
sn cú nhm to ra s cõn bng trong quỏ trỡnh sn xut v tiờu dựng gia
cỏc quc gia, iu ny ch cú th gii quyt c nh cỏc hot ng trao
i quc t.
Cựng vi chin lc hi nhp, phỏt trin thng mi quc t l mt b
phn quan trng. Vỡ vy vic y manh giao lu thng mi quc t núi
chung v thỳc y xut khu hng hoỏ, dch v núi riờng l mc tiờu phỏt
trin kinh t hng u ca cỏc quc gia. Thc t cho thy cỏc nc cú d
tr ngoi t ln nh M, Nht, i Loan, u l nhng nc cú t trng
xut khu ln trờn th gii. Vỡ vy cú th núi xut thỳc y xut khu hng
hoỏ dch v l mt ng lc phỏt trin kinh t:
Xut khu to in kin cho cỏc quc gia tn dng c li th so sỏnh
ca mỡnh sc cnh tranh ca hng hoỏ c nõng cao tng trng kinh t
tr nờn n nh v bn vng hn nh cỏc ngun lc c phõn b mt cỏch
cú hiu qu hn. Quỏ trỡnh ny cng to ra c hi ln cho tt c cỏc nc.
Xut khu to ngun vn ch yu cho nhp khu cụng ngh v mỏy
múc nhng nguyờn nhiờn vt liu cn thit phc v cho s cụng nghip
cụng nghip hoỏ-hin i hoỏ.
Hot ng xut khu cũn kớch thớch cỏc ngnh kinh t phỏt trin gúp
phn tớch lu vn, m rng sn xut, tng thu nhp cho nn kinh t, ci
thin mc sng, ngoi t thu c l ngun tng d tr ngoi t. Xut khu
úng gúp vo chuyn dch c cu kinh t thỳc y sn xut sn phm.
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Bá Hải-KTQT44

Cỏc ngnh sn xut hng xut khu to iu kin cho cỏc ngnh khỏc
cú c hi phỏt trin thun li. Vớ d nh phỏt trin ngnh dt xut khu
nguyờn liu nh bụng, thuc nhum xut khu to ra kh nng m rng thi
trng tiờu th nh vy m sn xut cú th phỏt trin v n nh.
Xut khu to iu kin kh nng cung cp u vo cho sn xut.
Xut khu to ra nhng tin kinh t k thut nhm to v nõng cao
nng lc sn xut trong nc.
Thụng qua xut khu, hng hoỏ ca ta s tham gia vo cuc cnh tranh
trờn th trng th gii v giỏ c, cht lng ũi hi chỳng ta phi t chc
li sn xut.
Xut khu ũi hi nhng doanh nghip luụn i mi v hon thin
cụng vic qun tr v kinh doanh.
Xut khu cú tỏc ng tớch cc n vic gii quyt cụng vic lm v
ci thin i sng nhõn dõn trc ht sn xut hng xut khu l ni thu hỳt
hng triu lao ng vo lm vic vi thu nhp cao, xut khu cũn to ra
ngun vn nhp khu vt phm tiờu dựng thit yu phc v cho i sng
v ỏp ng ngy cng phong phỳ thờm nhu cu tiờu dựng.
Xuỏt khu l c s m rng v thỳc y cỏc quan h kinh t i
ngoi, tng cng a v kinh t ca mi quc gia th trng th gii.
Thc t qua gn 20 nm thc hin cụng cuc i mi nc ta cho
thy úng gúp ca hot ng xut khu i vi s phỏt trin ca nn kinh t
l rt ỏng k.
Qua nhng phõn tớch trờn õy, ta cú th thy vic m rng hot ng
xut khu l mt tt yu khỏch quan.
2.2.S cn thit phi y mnh hot ng xut khu hng hoỏ
Vit Nam sang th trng chõu Phi
Trc ht, vic m rng quan h thng mi vi cỏc nc chõu Phi
gúp phn tớch cc vo vic thc hin thng li ng li i ngoi ca
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Bá Hải-KTQT44
ng v Nh nc ta, vi nhim v c xỏc nh t i hi ng VIII l

m rng quan h i ngoi, ch ng tham gia cỏc t chc quc t v khu
vc, cng c v nõng cao v th nc ta trờn trng quc t cng nh ch
trng c khng nh ti i hi ng IX l tranh th ngun lc bờn
ngoi v ch ng hi nhp kinh t quc t phỏt trin nhanh, cú hiu qu
v bn vng.
Phỏt trin quan h thng mi Vit Nam-chõu Phi úng gúp tớch cc
vo vic cng c tỡnh on kt, hu ngh v s hp tỏc nhiu mt gia Vit
Nam vi cỏc nc chõu Phi, gúp phn nõng cao hỡnh nh v v th ca Vit
Nam trong lũng chớnh ph v nhõn dõn cỏc nc ca chõu lc ny.
Phỏt trin quan h thng mi vi chõu Phi cũn gúp phn vo vic a
dng hoỏ hot ng ngoi thng ca nc ta, c bit trong bi cnh th
trng bn bố truyn thng l Liờn Xụ v cỏc nc Xó hi ch ngha ụng
u tan dó vo u thp niờn 90. Ngoi n lc phỏt trin quan h buụn bỏn
vi mt s th trng trng im nh khu vc chõu -Thỏi Bỡnh Dng,
ASEAN, liờn minh chõu u, thỡ phỏt trin quan h thng mi vi nhng
th trng tim nng nh chõu Phi l iu c bit quan trng m bo
u ra cho sn phm Vit Nam v u vo v nguyờn, nhiờn vt liu phc
v sn xut, m bo s tng trng bn vng cho nn thng mi cng
nh nn kinh t t nc.
V mt khỏch quan, tuy chõu Phi cũn trong tỡnh trng úi nghốo, kộm
phỏt trin so vi cỏc chõu lc khỏc nhng ng trc yờu cu ca thi i
l phỏt trin kinh t, n nh ho bỡnh, tng cng hp tỏc phỏt trin, 54
quc gia chõu Phi chc chn ngy cng cú ting núi quan trng hn trong
cng ng quc t. õy l mt khu vc th trng cú nhiu c hi trong khi
cỏc khu vc th trng khỏc ca th gii ó dn tr nờn bóo ho. Chõu lc
ny ang tr thnh a bn cnh tranh v li ớch kinh t, chớnh tr ca cỏc
nc ln trờn th gii cng nh ca cỏc nc trong khu vc nh Trung
Quc, Hn Quc, Thỏi Lan. Phỏt trin quan h thng mi vi chõu Phi l
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Bá Hải-KTQT44
mt vic lm khụng th thiu nhm nõng cao kh nng cnh tranh ca

doanh nghip, ca nn kinh t nc ta cng nh v th ca Vit Nam ti lc
a ny.
T nm 1986 Vit Nam ó tỡm thy gii phỏp hng u thoỏt khi
khng hong, thc hin thnh cụng cỏc nhim v chin lc, ú l phỏt
trin hot ng thng mi vi vic y mnh vic xut khu, m rng th
trng quc t, gúp phn hon thnh thng li cụng cuc cụng nghip
hoỏ, hin i hoỏ t nc, a t nc vo gung quay hi nhp kinh t
quc t.
Hi nhp kinh t quc t l mt xu th khỏch quan trờn th gii. Hi
nhp kinh t quc t cú ngha l m ca nn kinh t thc hin t do hoỏ
thng mi a cỏc doanh nghip tham gia vo cnh tranh quc t. Trong
iu kin nn kinh t m v hi nhp cnh tranh quc t gia cỏc doanh
nghip sn xut kinh doanh din ra ht sc khc nghit. iu ny ang gõy
ra nhiu sc ộp ln i vi cỏc doanh nghip Vit Nam khi mi tham gia v
cnh tranh quc t, c bit i vi cỏc hot ng xut khu v m rng th
trng nc ngoi. Vi iu kin ca mỡnh, chỳng ta khú cú th cnh tranh
v ng vng trờn nhng th trng ln vi s cnh tranh khc lit. Chỳng
ta ó cú nhng bi hc t giỏ nhng th trng ln qua cỏc v kin bỏn
phỏ giỏ. c bit l hai th trng trng im ca chỳng ta, in hỡnh l
v kin bỏn phỏ giỏ tụm v cỏ basa th trng M, v kin bỏn phỏ giỏ
bt la ga, xe p v giy dộp th trng EU. Trong nhng v kin ú,
ngi thua cuc khụng ai khỏc l cỏc doanh nghip Vit Nam. Hu qu l
chỳng ta phi chu mt thu xut cc cao khi a hng v cỏc th trng ú.
iu ny gõy nhiu khú khn cho hng hoỏ Vit Nam cỏc th trng ny.
nh hng c th ca nú th hin vic gim sỳt nghiờm trng giỏ tr xut
khu ca hng ny vo th trng ny. iu ú buc chỳng ta phi tỡm
kim v phỏt trin sang th trng khỏc m chỳng ta cú kh nng cnh tranh
cao hn. ú chớnh l th trng chõu Phi.
Chõu Phi l khu vc giu ti nguyờn thiờn nhiờn v l mt th trng
cú sc tiờu th ln, vi hn 800 triu dõn, cú nhu cu tng i ln v

nhiu chng loi mt hng v yờu cu v tiờu chun hng hoỏ khụng kht
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Bá Hải-KTQT44
khe nh nhiu khu vc khỏc trờn th gii. Bờn cnh ú, 41 trong tng s
hn 50 quc gia chõu Phi l thnh viờn ca t chc thng mi th gii
(WTO). iu ú cú ngha l cỏc nc ny c hng ch u ói trong
quan h thng mi quc t. Trong iu kin cha phi l thnh viờn ca
WTO, Vit Nam cú th thụng qua quan h hp tỏc vi cỏc nc chõu Phi
tip cn sõu hn vo cỏc th trng quan trng khỏc trờn th gii nh
EU, M.
Hin nay, cuc chy ua chim lnh th trng lc a ny ang din
ra gay gt, rt nhiu nc ang tranh th chim lnh th trng tiờu th
hng hoỏ rng ln ny. c bit, M v Trung Quc ang tỡm cỏch m
rng quan h vi chõu Phi. Nu Vit Nam ng ngoi thỡ chỳng ta s thua
thit v mi mt, khi m hng hoỏ ca cỏc nc ó cú ch ng vng chc
th trng chõu Phi thỡ chỳng ta khú cú th cnh tranh c.
Th mnh ca Vit Nam l cỏc hng hoỏ cú hm lng lao ng cao
nh cỏc mt hng nụng sn nh go, c phờ, ht iu v cỏc hng dõn dng
nh may mc, giy dộp, in t, in gia dng.Ngc li, chõu Phi cng
l i tỏc cung cp cho Vit Nam mt s nguyờn vt liu nh st thộp, bụng
thiờn nhiờn, g, kim loi, thuc lỏTheo phõn tớch, cỏc mt hng ny cú
cht lng tt giỏ li mm hn cỏc nc khỏc. T ú cú th thy hai bờn
phi hp tỏc giao thng bự p nhng thiu ht ca nhau, a n s
phỏt trin cho c hai.
Túm li, m rng th trng ra nc ngoi l mt tt yu khỏch quan
m bt k doanh nghip no mun tn ti v phỏt trin trong iu kin hi
nhp hin nay, khụng nhng tn dng ht on th trng sn phm ca
mỡnh m cũn l c hi cho doanh nghip tng doanh s, tn dng mt s
ngun lc trong nc cũn thiu. Chõu Phi l mt th trng rng ln vi
hn 800 triu dõn, l mt th trng tim nng cho hng nụng sn, may mc
ca Vit Nam.

LuËn v¨n tèt nghiÖp NguyÔn B¸ H¶i-KTQT44
CHƯƠNG 2
GIỚI THIỆU CHUNG VỀ THỊ TRƯỜNG CHÂU PHI
VÀ MỘT SỐ LƯU Ý KHI XUẤT KHẨU HÀNG HOÁ SANG
THỊ TRƯỜNG CHÂU PHI
1.Những đặc điểm chung về thị trường châu Phi
1.1.Đặc điểm về điều kiện tự nhiên
Châu Phi có diện tích 30.310.000 km2, gồm một lục địa rộng lớn và
các đảo thuộc Ấn Độ Dương, Đại Tây Dương, trong đó lớn nhất là đảo
Mađagatca. Phần lớn lục địa châu Phi được bao bọc bởi ấn Độ Dương và
Đại Tây Dương. Địa hình chủ yếu của châu Phi là cao nguyên, núi và sa
mạc Xahara rộng tới 7triệu km
2
.
Trên bản đồ thế giới, châu Phi nằm về phía tây nam đại lục Á-Âu. Ở
phía bắc, châu Phi nhìn ra Địa Trung Hải. Ở phía đông bắc, châu Phi giáp
với khu vực Trung Đông và tách với bán đảo Ả rập bởi Hồng Hải. Châu Phi
nhìn ra Đại Tây Dương ở phía tây và Ấn Độ Dương ở phía đông. Châu Phi
nằm trên tuyến đường giao thông quốc tế từ đông sang tây, nối Đại Tây
Dương với Ấn Độ Dương, nối châu Á với châu Âu và châu Mỹ, có ý nghĩa
chiến lược cả về kinh tế lẫn quân sự.
Châu Phi là lục địa lớn thứ ba thế giới (sau châu Á, châu Mỹ), với diện
tích rộng 30 triệu km
2
. Dân số châu Phi là 819,4 triệu người vào năm 2005,
chiếm 13% dân số thế giới, đứng thứ hai sau châu Á. Hiện nay, châu Phi có
54 quốc gia, tất cả đều là các quốc gia độc lập. Phần lớn diện tích châu Phi
được tạo thành từ các cao nguyên cổ, độ cao tăng dần từ tây bắc xuống
đông nam. Các cao nguyên thường kết thúc khi ra gần biển, nhường chỗ
cho những dải đồng bằng hẹp ven biển. Từ bắc xuống nam, các dãy núi

chính của châu Phi là dãy Atlas (đạt độ cao trên 3960 mét), dãy Ethiopi
(trên 4570m), dãy Ruwenzori (trên 4880m) và dãy Drakensberg (trên
3350m). Hệ thống sông hồ châu Phi khá phong phú. Các sông lớn nhất là
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Bá Hải-KTQT44
sụng Nile (di nht th gii vi chiu di trờn 6000km), sụng Congo, Niger,
Zambezi... Cỏc h ln nht l h Victoria (h nc ngt ln th hai th gii
sau h Baikan), h Tanganyika, Albert, Turkana v Nyasa, tt c u khu
vc ụng Phi.
Chõu Phi ni ting vỡ ngun ti nguyờn thiờn nhiờn phong phỳ vi tr
lng ln. Trong 50 loi khoỏng sn ch yu thỡ chõu Phi cú tr lng
ng u th gii ti 17 loi, nh kim cng chim 90% tr lng th gii,
cobalt - 87%, vng - 67%, photphat - trờn 70%, crom - 54%, mangan -
70%, uranium - 37%, ng v boxit - 21%. Chõu Phi cng cú tr lng ln
v du m v khớ t ( Angieri, Nigeria, Angola, Liby, Gabon, Cng hũa
Congo...). Tim nng v thu in ca chõu Phi chim 35,4% tim nng
chung ca ton th gii.
Do cú v trớ i xng nhau v hai phớa bỏn cu Bc v Nam, chõu Phi
cú th chia lm sỏu vựng khớ hu chớnh. Khu vc gn xớch o v
Madagascar cú khớ hu nhit i núng m, vi lng ma ln v nn nhit
cao quanh nm. Giỏp vi khu vc ny v hai phớa bc v nam l vnh
ai nhit i cú khớ hu savan, vi nhit cao v lng ma phõn b theo
mựa (ch yu v mựa hố). Tin lờn v c hai phớa l vựng khớ hu tho
nguyờn na sa mc, vi lng ma cng tp trung v mựa hố nhng hn
ch. Tip theo l vựng khớ hu sa mc vi sa mc Xahara mờnh mụng
phớa bc v sa mc Kalahari phớa nam. i lờn hn na v phớa hai cc ca
vựng sa mc l vnh ai khớ hu tho nguyờn bỏn sa mc vi lng ma
hn ch tp trung v mựa ụng. Cui cựng, hai cc bc v nam ca chõu
Phi l nhng di t hp cú khớ hu cn nhit i kiu a Trung Hi vi
thi tit ụn hũa.
Thc vt t nhiờn chõu Phi cng rt phong phỳ. Trong khu rng rm

nhit i xanh tt quanh nm, vi nhiu chng loi lõm th sn quý him,
cỏc loi thỳ( s t, h bỏo, hu cao c, tờ giỏc) l nhng tim nng du
lch v kinh t rt phong phỳ.
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Bá Hải-KTQT44
1.2.c im chớnh tr, vn hoỏ v xó hi
Chõu Phi cú hn 800 triu dõn vi 54 quc gia. õy vn l khu vc t
rng, ngi tha, mt dõn c trung bỡnh khụng cao. Dõn c chõu Phi
thuc nhiu chng tc v dõn tc khỏc nhau, to nờn s a dng v phong
phỳ trong sc thỏi vn hoỏ. Phn ln dõn c vn sng nụng thụn. mt s
quc gia cú nn kinh t phỏt trin hn thỡ t l dõn c thnh thỡ cao hn.
Nhỡn chung th hiu tiờu dựng v yờu cu v hng hoỏ khụng cao. Nh vy,
õy l mt th trng cũn rt tim nng cho cỏc nc ang phỏt trin núi
riờng v th gii núi chung.
Dõn c chõu Phi rt a dng v sc tc, cú th phõn chia thnh hn
1000 nhúm nh theo nhng c im ngụn ng v vn húa khỏc nhau. Sa
mc Xahara to nờn s phõn chia a lý chng tc ln nht. phớa bc sa
mc ny ch yu tp trung ngi Arp, ngi Berber. Ton b chõu Phi
nam Xahara l ni sinh sng ca cỏc tc ngi Phi en. B phn kiu dõn
chõu u tp trung cỏc vựng cú khớ hu cn nhit i; phớa nam ch yu
l ngi gc Anh v H Lan, phớa bc l ngi gc Phỏp, Italia v Tõy Ban
Nha. Ngi gc Libng to nờn mt cng ng quan trng Tõy Phi, cũn
ngi gc n thỡ tp trung nhiu thnh ph ven bin ụng v Nam
Phi. Ngoi ra cng cú nhiu ngi Arp ụng Phi v gn õy c Tõy
Phi. Nhỡn chung dõn c chõu Phi phõn b tha tht. Nhng ni cú mt
dõn s ln l Nigeria, Ethiopi, thung lng sụng Nile v quanh vựng H Ln
(gm h Victoria v h Tanganyika). Cỏc thnh ph ụng dõn ca chõu Phi
ch yu l cỏc th ụ v hi cng ln. Nhng thnh ph ln nht chõu Phi
l Cairo v Alexandria (Ai Cp), Lagos (Nigeria), Kinshasa (Cng hũa Dõn
ch Congo), Johanesburg (Nam Phi) v Casablanca (Maroc).
Vi s a dng v cỏc tc ngi, chõu Phi cú mt nn vn húa phong

phỳ, a dng, nhiu bn sc. Cỏc tụn giỏo cng bt r lõu i trong i sng
cỏc dõn tc chõu Phi v cũn nh hng sõu rng n ngy nay. Ngoi hng
trm o giỏo hoc nghi l th cỳng khỏc nhau, nhng tụn giỏo ln nht
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Bá Hải-KTQT44
chõu Phi l o Hi, o Thiờn chỳa, Bỏi vt giỏo, o Tin lnh, o Hindu.
nh hng ca cỏc tụn giỏo thay i tu tng khu vc v quc gia: cỏc
nc Bc Phi ch yu theo o Hi, cỏc nc Tõy Phi theo o Hi v Bỏi
vt giỏo, cỏc nc ụng Nam Phi theo o Thiờn chỳa v Bỏi vt giỏo.
Tỡnh trng kinh t thp kộm kộo theo hng lot cỏc vn v xó hi
cng ht sc phc tp v nan gii: 80% dõn s mự ch v khụng c dựng
nc sch, tỡnh trng thiu úi l khỏ ph bin, cú ti 36 triu ngi thiu
úi hng nm. Trờn th gii c 42 triu ngi mc bnh AIDS thỡ riờng
chõu Phi cú khong 30 triu ngi. Hn th na, cỏc cuc ni chin vn
cũn tn ti v gõy nhiu tn tht c v ngi v ca cho khu vc ny.
V mt xó hi, cỏc nh chõu Phi hc cao tớnh cc k d thớch ng
ca con ngi da en v kh nng vụ hn v s thớch nghi v s tip thu
vn hoỏ v s nhn nhn ca h. Nhng kh nng ny giỳp cho h cú th
hon thnh vic chuyn mt nn kinh t cũn thụ s sang mt nn kinh t
hin i.
Tụn giỏo truyn thng ú cú nhng hỡnh thc thay i tu theo nhng
vựng v nhng nhúm sc tc. Vn theo thuyt vt linh tụn giỏo, õu cng
da vo tớn ngng cho rng thn linh tn ti trong tt c mi sinh vt,
trong thiờn nhiờn, cỏc thn linh ú vn sng sau khi cỏc sinh vt ú cht i
v cỏc thn linh ú cng tn ti trong vt.
T chc xó hi chõu Phi luụn luụn da vo khỏi nim h hng. Cỏc gia
ỡnh theo ch gia trng, theo mt th t ng cp nghiờm ngt a li
cho v gia trng ú quyn lc tuyt i vi tt c cng ng ca h hoc
ca phe nhúm.
Chu tỏc ng bi s tranh ginh nh hng ca cỏc cng quc ln,
c bit l M v Liờn Xụ (c), cỏc nc chõu Phi cú 3 mụ hỡnh phỏt trin

xó hi chớnh sau khi ginh c c lp. Nhng nc la chn con ng
phỏt trin t bn ch ngha nh Maroc, Cụtdivoa, Nam Phi, Tuynidi,
Kenya, Gabon... thng do giai cp t sn mi bn hoc phong kin nm