THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUÓC TẾ THEO PHƯƠNG THỨC TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI NGÂN HÀNG PHÁT TRIỂN NHÀ ĐỎNG BẰNG SÔNG CỬU LONG CHI NHÁNH SÀI GÒN

TỔNG LIÊN ĐỒN LAO ĐỘNG VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC TƠN ĐỨC THẮNG
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO
HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG THANH TỐN QUỐC TẾ
THEO PHƢƠNG THỨC TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI
NGÂN HÀNG PHÁT TRIỂN NHÀ ĐỒNG BẰNG
SÔNG CỬU LONG CHI NHÁNH SÀI GÕN

Giảng viên Hướng dẫn: TS. LÊ VĂN BẢY
Sinh viên thực hiện : NGUYỄN ĐỨC BẢO TRINH
MSSV: 082739Q
Ngành: QUẢN TRỊ KINH DOANH QUỐC TẾ
Khóa: 12

TP HCM, tháng 8 năm 2012


LỜI CẢM ƠN
Em xin trân trọng và chân thành cảm ơn Quý Thầy Cô Trường Đại học Tôn
Đức Thắng. Thầy cơ đã tận tình chỉ dẫn và cho em những kiến thức và kinh
nghiệm sống quý báu trong suốt những năm học tập tại trường. Em xin trân trọng
cảm ơn Quý Thầy Cô trong Khoa Quản Trị Kinh Doanh, đặc biệt là Thầy T.S Lê
Văn Bảy, Thầy đã hết lòng vì sinh viên, hướng dẫn rất tận tình và chu đáo. Sự
giúp đỡ nhiệt tình và những sự góp ý bổ ích của Thầy đã giúp em hồn thành tốt
khóa luận tốt nghiệp.
Bên cạnh đó, nhờ sự quan tâm của Ban lãnh đạo và hướng dẫn tận tình của

tập thể nhân viên ngân hàng Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long (MHB) –
chi nhánh Sài Gòn em đã học hỏi được nhiều điều có ích cho cơng việc của em
sau này. Em chân thành cảm ơn các Anh Chị phịng Thanh tốn quốc tế đã giúp
đỡ em hồn thành tốt đề tài này.
Do trình độ lý luận và kiến thức bản thân còn nhiều hạn chế nên chuyên đề
này khơng tránh khỏi thiếu sót, em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của
Q Thầy Cơ khoa Quản Trị Kinh Doanh và các Anh Chị tại Ngân Hàng MHB Chi nhánh Sài Gòn.
Sau cùng em xin chúc Quý Thầy Cô trường Đại học Tôn Đức Thắng, Quý
Anh Chị Ngân hàng dồi dào sức khỏe và luôn thành công trong công tác.
Em xin chân thành cảm ơn!

TP.HCM, tháng 08 năm 2012
Nguyễn Đức Bảo Trinh

i


NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP
Sinh viên: Nguyễn Đức Bảo Trinh
MSSV: 082739Q
Lớp: 08QQ2D
Khóa: 12

..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................

..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
TP. HCM, .... tháng .... năm ....

ii


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪN
Sinh viên: Nguyễn Đức Bảo Trinh
MSSV: 082739Q
Lớp: 08QQ2D
Khóa: 12

..............................................................................................................................

..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
TP. HCM, .... tháng .... năm ....

iii


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN

Sinh viên: Nguyễn Đức Bảo Trinh
MSSV: 082739Q
Lớp: 08QQ2D
Khóa: 12

..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................

TP. HCM, .... tháng .... năm ....

iv


MỤC LỤC
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN KHÓA LUẬN ........................................................... 1
1.1 Giới thiệu........................................................................................................... 1
1.1.1 Sự cần thiết của đề tài ................................................................................1
1.1.2 Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................2
1.1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..............................................................2
1.1.4 Phương pháp nghiên cứu............................................................................2
1.1.5 Nguồn dữ liệu .............................................................................................2
1.1.6 Kết cấu của khóa luận ................................................................................3
1.2 Dự kiến đóng góp của khóa luận....................................................................... 4
1.2.1 Lược thảo một số tài liệu có liên quan đến đề tài nghiên cứu ...................4
1.2.2 Những điểm nổi bật của khóa luận ............................................................6
CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN .............................................................................. 7
2.1 Tổng quan về thanh toán quốc tế ...................................................................... 7
2.1.1 Khái niệm ...................................................................................................7
2.1.2 Vai trò của hoạt động thanh toán quốc tế...................................................7
2.2 Các phương thức thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại ..................... 8
2.2.1 Phương thức chuyển tiền (Remittance) ....................................................10
2.2.2 Phương thức nhờ thu (Collection of Payment) ........................................10
2.2.3 Phương thức tín dụng chứng từ (Documentary Credit) ...........................11
2.2.3.1 Thư tín dụng (Letter of Credit – LC) ...................................................11
2.2.3.2 Các bên tham gia phương thức tín dụng chứng từ ...............................13
2.2.3.3 Quy trình cơ bản của nghiệp vụ TTQT bằng LC .................................13
2.2.3.4 Ưu nhược điểm của phương thức thanh toán tín dụng chứng từ .........15
2.3 Hiệu quả hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại ............... 16

2.3.1 Các chỉ tiêu đánh giá về hiệu quả hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân
hàng thương mại ................................................................................................16
2.3.1.1 Dưới gốc độ nền kinh tế .......................................................................16
2.3.1.2 Dưới góc độ khách hàng ......................................................................16
2.3.1.3 Dưới góc độ ngân hàng ........................................................................17
2.3.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng
thương mại ........................................................................................................18
2.3.2.1 Các nhân tố khách quan .......................................................................18
2.3.2.2 Các nhân tố chủ quan ...........................................................................19
CHƢƠNG 3: GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG PHÁT TRIỂN
NHÀ ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG – CHI NHÁNH SÀI GÕN ................ 22

v


3.1 Tổng quan về ngân hàng phát triển nhà đồng bằng sơng Cửu Long (MHB) .. 22
3.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển MHB ....................................................22
3.1.2 Hoạt động kinh doanh của MHB .............................................................23
3.1.2.1 Hoạt động huy động vốn ......................................................................24
3.1.2.2 Hoạt động tín dụng ..............................................................................24
3.1.2.3 Hoạt động thanh tốn quốc tế ..............................................................25
3.1.2.4 Thẻ ATM .............................................................................................27
3.2 Giới thiệu ngân hàng phát triển nhà đồng bằng sơng Cửu Long-chi nhánh Sài
Gịn ........................................................................................................................ 27
3.2.1 Lịch sử hình thành MHB-CNSG .............................................................27
3.2.2 Cơ cấu hành chính và quản trị nhân sự ....................................................27
3.2.3 Kết quả hoạt động kinh doanh của MHB-chi nhánh Sài Gòn giai đoạn
2008-2011 .........................................................................................................28
3.2.4 Hoạt động Thanh toán quốc tế tại MHB-chi nhánh Sài Gịn ...................29
3.2.4.1 Tổng qt về tình hình hoạt động TTQT tại chi nhánh .......................29

3.2.4.2 Kết quả hoạt động kinh doanh của hoạt động TTQT tại MHB–chi
nhánh Sài Gòn giai đoạn 2008 – 2011 .............................................................33
CHƢƠNG 4: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THANH TỐN
QUỐC TẾ THEO PHƢƠNG THỨC TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI NGÂN
HÀNG PHÁT TRIỂN NHÀ ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG–CHI NHÁNH
SÀI GÕN .................................................................................................................. 35
4.1 Thực trạng hoạt động thanh tốn quốc tế của chi nhánh Sài Gịn giai đoạn
2007–2011 ............................................................................................................. 35
4.1.1 Tình hình chung về doanh số của hoạt động TTQT của MHB-CNSG giai
đoạn 2007-2011 .................................................................................................35
4.1.2 Tình hình doanh số của hoạt động TTQT xét theo hoạt động thanh toán
xuất-nhập khẩu của MHB-CNSG .....................................................................37
4.1.3 Tỷ trọng các phương thức thanh toán trong doanh số hoạt động TTQT
của MHB-CNSG giai đoạn 2007 – 2011 ..........................................................38
4.2 Thực trạng hoạt động TTQT theo phương thức tín dụng chứng từ tại MHBCNSG .................................................................................................................... 41
4.2.1 Thực trạng hoạt động TTQT theo phương thức tín dụng chứng từ thể hiện
qua quy trình thanh tốn tại MHB-CNSG ........................................................41
4.2.1.1 Quy trình thanh tốn hàng xuất............................................................41
4.2.1.2 Quy trình thanh toán hàng nhập ...........................................................45

vi


4.2.2 Thực trạng hoạt động TTQT theo phương thức TDCT tại MHB-CNSG
thể hiện qua doanh số thanh toán ......................................................................49
4.2.3 Thực trạng hoạt động TTQT theo phương thức TDCT tại MHB-CNSG
thể hiện qua rủi ro trong thanh toán ..................................................................51
4.2.3.1 Đánh giá rủi ro .....................................................................................51
4.2.3.2 Nguyên nhân gây ra rủi ro ...................................................................53
CHƢƠNG 5: MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO

HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN XUẤT NHẬP KHẨU THEO
PHƢƠNG THỨC TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI NGÂN HÀNG MHB – CHI
NHÁNH SÀI GÕN .................................................................................................. 54
5.1 Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động TTQT theo phương thức TDCT tại
MHB-CNSG .......................................................................................................... 54
5.1.1 Các nhân tố khách quan ...........................................................................54
5.1.2 Các nhân tố chủ quan ...............................................................................55
5.2 Phân tích SWOT về hoạt động TTQT theo phương thức TDCT của MHBCNSG .................................................................................................................... 56
5.2.1 Điểm mạnh (Strengths) ............................................................................56
5.2.2 Điểm yếu (Weaknesses) ...........................................................................57
5.2.3 Cơ hội (Opportunities) .............................................................................59
5.2.4 Thách thức (Threats) ................................................................................60
5.3 Các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động TTQT theo phương thức TDCT
tại MHB-CNSG ..................................................................................................... 64
5.3.1 Giải pháp đối với NHNN, Chính Phủ và các Bộ ngành liên quan ...........64
5.3.2 Giải pháp đối với ngân hàng phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Longchi nhánh Sài Gòn .............................................................................................67
KẾT LUẬN .............................................................................................................. 75

vii


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
***
ADB : Asian Development Bank – Ngân hàng phát triển Châu Á
AFD : Agence Francaise de Développement – Cơ quan phát triển Pháp
CNSG : Ngân hàng phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long – Chi nhánh Sài Gịn
ĐVT : Đơn vị tính
HĐQT : Hội đồng quản trị
MHB : Ngân hàng phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long
NH

: Ngân hàng
NHNN : Ngân hàng Nhà nước
NHTM : Ngân hàng thương mại
NK
: Nhập khẩu
SWIFT : Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication - Hiệp
hội Viễn thông Tài chính Liên Ngân hàng tồn Thế giới.
SMEs : Doanh nghiệp vừa và nhỏ
TDCT : Tín dụng chứng từ
TTQT : Thanh toán quốc tế
TTV : Thanh toán viên
XK
: Xuất khẩu
XNK : Xuất nhập khẩu
WB
: World Bank – Ngân hàng thế giới
WTO : Tổ chức thương mại thế giới

viii


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng
3.1
3.2
3.3
4.1
4.2
4.3
4.4

5.1
5.2

TÊN BẢNG
Kết quả hoạt động kinh doanh của MHB-CNSG giai đoạn 20082011
Các sản phẩm TTQT tại MHB-CNSG
Doanh thu của hoạt động TTQT trong tổng doanh thu của toàn đơn
vị MHB-CNSG giai đoạn 2008-2011
Tốc độ tăng trưởng doanh số hoạt động TTQT của MHB-CNSG giai
đoạn 2007-2011
Tốc độ tăng trưởng doanh số hoạt động TTQT xét theo hoạt động
thanh toán xuất - nhập khẩu của MHB-CNSG giai đoạn 2007-2011
Tỷ trọng các phương thức thanh toán trong doanh số hoạt động
TTQT của MHB-CNSG giai đoạn 2007-2011
Tỷ trọng của phương thức thanh tốn tín dụng chứng từ trong doanh
số hoạt động TTQT của MHB-CNSG giai đoạn 2007-2011
Ma trận SWOT về hoạt động TTQT theo phương thức TDCT tại
MHB-CNSG
Lượng kiều hối về Việt Nam giai đoạn 2008-2011

ix


DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
Sơ đồ
1.1
2.1
3.1
4.1
4.2

5.1
Biểu đồ
3.1
3.2
3.3
3.4
4.1
4.2
4.3
4.4

4.5

TÊN
Kết cấu khóa luận
Quy trình tổng qt nghiệp vụ thanh tốn LC
Cơ cấu tổ chức hành chính–nhân sự MHB-CNSG
Quy trình thanh tốn LC xuất của MHB-chi nhánh Sài Gịn
Quy trình thanh tốn LC nhập của MHB-chi nhánh Sài Gòn
Kết quả rút ra từ ma trận Swot
TÊN
Nguồn vốn của ngân hàng MHB từ năm 2001-2011
Tỷ trọng cho vay tại ngân hàng MHB trong năm 2011
Doanh thu của hoạt động TTQT tại MHB-CNSG giai đoạn 20082011
So sánh doanh thu của hoạt động TTQT và doanh thu của toàn
đơn vị MHB-CNSG giai đoạn 2008-2011
Tỷ lệ biến động doanh số hoạt động TTQT của MHB-CNSG giai
đoạn 2007-2011
Doanh số hoạt động TTQT của MHB-CNSG giai đoạn 20072011
Tỷ trọng các phương thức thanh toán trong doanh số hoạt động

thanh toán xuất khẩu của MHB-CNSG giai đoạn 2007-2011
Tỷ trọng các phương thức thanh toán trong doanh số hoạt động
thanh toán nhập khẩu của MHB-CNSG giai đoạn 2007-2011
Tỷ trọng LC trong doanh số hoạt động TTQT của MHB-CNSG
giai đoạn 2007-2011

x


LỜI MỞ ĐẦU
Khi quan hệ quốc tế mở rộng thì hoạt động thanh toán quốc tế của Việt Nam
cần được hoàn thiện và phát triển nhằm đáp ứng nhu cầu thanh toán. Đặc biệt, khi
hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu ngày càng đa dạng và mở rộng trên phạm vi
quốc tế, các phương thức thanh toán được sử dụng hỗ trợ cho quy trình thanh tốn
phải càng ngày càng chuyên nghiệp và mang lại hiệu quả cao hơn. Vì vậy, một
trong những thách thức lớn nhất của các ngân hàng thương mại Việt Nam tham gia
hoạt động trên là theo đuổi mục tiêu “Thuận tiện – An toàn – Hiệu quả”.
Mặc dù Ngân hàng phát triển nhà đồng bằng sơng Cửu Long (MHB) vẫn cịn
là thành viên khá non trẻ trong hoạt động thanh toán quốc tế đầy rủi ro này, song
MHB đã và đang cố gắng theo đuổi mục tiêu chung của cả hệ thống ngân hàng.
Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn và qua thời gian thực tập tại ngân hàng MHB – chi
nhánh Sài Gòn, em xin trình bày đề tài: “Thực trạng và giải pháp nhằm nâng cao
hiệu quả hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ tại ngân
hàng phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long – chi nhánh Sài Gịn” cho khóa luận
của mình.
Khóa luận trình bày theo thứ tự logic, từ cơ sở lý luận liên quan đến đề tài
nghiên cứu, đi đến thực trạng hoạt động thanh tốn quốc tế tại MHB – chi nhánh Sài
Gịn. Sau cùng, với việc phân tích ma trận SWOT, khóa luận đã đưa ra một vài kiến
nghị nhỏ nhằm cải thiện và phát triển hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu khơng
chỉ riêng cho phương thức tín dụng chứng từ mà cịn cho cả hoạt động thanh tốn

quốc tế tại MHB – chi nhánh Sài Gòn.

xi


CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN KHÓA LUẬN
1.1 Giới thiệu
1.1.1 Sự cần thiết của đề tài
Ngày 11/01/2007, Việt Nam chính thức gia nhập Tổ chức thương mại thế
giới WTO, mở ra những chuyển biến tích cực cho nền kinh tế trong nước. Hoạt
động xuất nhập khẩu của Việt Nam đang trên lộ trình hội nhập tồn cầu đầy hứa
hẹn, tuy nhiên các doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào lộ trình này cịn thiếu kinh
nghiệm trong việc kí kết hợp đồng để vừa đảm bảo quyền lợi của mình vừa hạn chế
rủi ro trong q trình thanh tốn.
Hoạt động thanh tốn XNK rất đa dạng và phức tạp, liên quan đến nhiều chủ
thể ở những quốc gia khác nhau do đó chứa đựng những rủi ro nhất định. Sự góp
mặt của ngân hàng như là trung gian thanh toán giúp cho quy trình thanh tốn giữa
nhà xuất khẩu và nhà nhập khẩu đi đến thống nhất lựa chọn phương thức thanh toán
phù hợp. Nhờ vào các chức năng cơ bản dưới đây, phương thức thanh tốn tín dụng
chứng từ là một trong những phương thức thanh toán phổ biến nhất hiện nay:
 Chức năng thanh toán: Là một phương thức thanh toán rất thông dụng trong
mua bán quốc tế và thường được sử dụng như là một cơng cụ thanh tốn
khơng dùng tiền mặt.
 Chức năng đảm bảo: Là một cam kết thanh tốn có điều kiện và độc lập của
NH phát hành, đảm bảo là người thụ hưởng sẽ khơng cịn bị phụ thuộc vào
thiện chí thanh tốn của người mua.
 Chức năng tín dụng: Trong một giao dịch TDCT, NH có thể chiết khấu
chứng từ hàng xuất của người XK với điều kiện là chứng từ đó hồn tồn
hợp lệ.
Ngân hàng phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long (MHB)–chi nhánh Sài

Gòn là một đơn vị kinh tế thuộc hệ thống Ngân hàng phát triển nhà đồng bằng sông
Cửu Long và được tọa lạc ngay trung tâm thành phố Hồ Chí Minh–hạt nhân kinh tế
của đất nước. Do chỉ mới thành lập từ năm 2004 nên hoạt động TTQT tại chi nhánh
vẫn còn nhiều tồn tại cần giải quyết như: quy mơ dịch vụ cịn nhỏ, các sản phẩm
dịch vụ chủ yếu vẫn là các sản phẩm truyền thống, sự nhận thức của khách hàng về
dịch vụ ngân hàng quốc tế của chi nhánh cịn chưa sâu sắc. Vì vậy, việc nghiên cứu,
phân tích thực trạng hoạt động thanh tốn quốc tế nhằm giải quyết các tồn tại cũng
như phát huy các thế mạnh của chi nhánh là hết sức cần thiết.
Qua việc nghiên cứu thực tiễn phát sinh tại MHB-CNSG cũng như được sự
hướng dẫn tận tình của Thầy Lê Văn Bảy và các cán bộ phòng TTQT tại MHBCNSG trong suốt quá trình thực tập, em chọn đề tài: “Thực trạng và giải pháp nhằm

1


nâng cao hiệu quả hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ
tại ngân hàng phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long – chi nhánh Sài Gịn” cho
khóa luận tốt nghiệp của mình.
1.1.2 Mục tiêu nghiên cứu
 Mục tiêu chung
Làm rõ vị trí và tầm quan trọng của hoạt động TTQT đối với NHTM và yêu
cầu phải nâng cao hiệu quả TTQT của hệ thống NHTM trong bối cảnh kinh tế hiện
nay. Đồng thời, hình thành một bài nghiên cứu có giá trị cả về lý luận và thực tiễn
về thực trạng hoạt động TTQT theo phương thức TDCT và các yếu tố ảnh hưởng
đến hoạt động này tại NHTM.
 Mục tiêu cụ thể
Trên cơ sở phân tích thực trạng hoạt động TTQT qua các năm với những khó
khăn, tồn tại riêng của MHB-CNSG, khóa luận đề xuất một số giải pháp nhằm nâng
cao hiệu quả TTQT theo phương thức TDCT tại chi nhánh.
1.1.3 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Hoạt động NH quốc tế bao trùm nhiều lĩnh vực khác nhau, nhưng trong giới

hạn thời gian và kinh nghiệm cho phép, khóa luận chỉ tập trung phân tích thực trạng
hoạt động TTQT mà đặc biệt là quy trình thanh tốn XNK theo phương thức TDCT
của MHB-CNSG trong mối tương quan với các nghiệp vụ NH khác từ năm 20072011.
1.1.4 Phƣơng pháp nghiên cứu
 Phƣơng pháp thu thập thơng tin dữ liệu
Khóa luận sử dụng các phương pháp phân tích thơng tin kinh tế theo chỉ tiêu,
phương pháp so sánh, tổng hợp… trên cơ sở các số liệu thống kê của MHB-CNSG
nói riêng và MHB nói chung cũng như một số số liệu về hoạt động kinh tế tài chính
đất nước giai đoạn 2007-2011.
Khóa luận dựa trên lý luận cơ bản của chủ nghĩa Mác–Lênin, của phép biện
chứng duy vật, đồng thời căn cứ vào đường lối chính sách phát triển kinh tế của
Đảng và Nhà nước ta.
 Phƣơng pháp xử lý thông tin dữ liệu
Sau khi thu thập được các thông tin, dữ liệu thì cần chọn lọc, thu thập các
yếu tố chính, sau đó dùng phương pháp so sánh để nhận định đánh giá, giúp cho
mục đích phân tích và trình bày lại các ý tưởng nghiên cứu phục vụ cho đề tài.
1.1.5 Nguồn dữ liệu
Các dữ liệu thứ cấp được tổng hợp từ:
 Ngân hàng phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long:

2


-

Báo cáo thường niên & Tổng quan hoạt động kinh doanh các năm
2007, 2008, 2009, 2010, 2011.

-

Cẩm nang quy trình các nghiệp vụ thanh toán quốc tế - chi nhánh Sài
Gòn.

-

Báo cáo hoạt động các năm 2007, 2008, 2009, 2010, 2011 của phịng
Thanh tốn quốc tế - chi nhánh Sài Gịn.
 Các website, sách, báo, tạp chí, và các ấn phẩm chun ngành.
 Những đóng góp, ý kiến và thơng tin từ các nhân viên làm việc tại phòng
TTQT tại MHB-CNSG.
 Các bài luận văn tốt nghiệp, luận văn thạc sỹ, tiến sỹ về một số đề tài có liên
quan đến hoạt động TTQT tại một số ngân hàng.
1.1.6 Kết cấu của khóa luận
Khóa luận gồm năm chương được tóm tắt theo sơ đồ sau:

3


Kết cấu chính

Chương 1

Chương 2

Chương 3

Chương 4

Chương 5

Giới
thiệu
Tổng
quan

Dự kiến
đóng góp
TTQT

Cơ sở
lý luận

TDCT
Đánh giá
hoạt động

Đề tài

MHB
Giới
thiệu
MHB

Thực
trạng

MHB
CNSG

Hoạt

động
TTQT
Hoạt
động
TDCT

Các nhân
tố ảnh
hưởng
Swot

Giải
pháp

Kiến
nghị

Sơ đồ 1.1 Kết cấu khóa luận
1.2 Dự kiến đóng góp của khóa luận
1.2.1 Lƣợc thảo một số tài liệu có liên quan đến đề tài nghiên cứu
Thực trạng hoạt động TTQT tại NHTM đã được đề cập ở một số nghiên cứu
trước đây. Ở cấp độ cử nhân có rất nhiều khóa luận tốt nghiệp nghiên cứu về chủ đề
này ở mức độ phân tích sâu về thực trạng hoạt động TTQT tại đơn vị. Nghiên cứu

4


các khóa luận do thực tập viên tại MHB–CNSG thực hiện từ năm 2002 đến năm
2010, kết quả cho thấy hầu hết các khóa luận đều xoay quanh đề tài “Biện pháp
nhằm hồn thiện quy trình thanh tốn hàng hóa nhập khẩu tại Ngân hàng phát triển

nhà đồng bằng sông Cửu Long – chi nhánh Sài Gịn”. Các khóa luận trên tuy đã nêu
lên được điểm nổi bật trong quy trình thanh tốn hàng nhập, nhưng do giới hạn về
thời gian nghiên cứu nên các kiến nghị được đề xuất chưa cụ thể và thiếu tính thực
tiễn.
Ở cấp độ thạc sỹ, đề tài về hoạt động TTQT theo phương thức TDCT cũng
nhận được rất nhiều sự quan tâm từ các nghiên cứu sinh với các đề tài như “Quản lý
rủi ro trong các phương thức thanh toán quốc tế tại Sở giao dịch II – Ngân hàng
Công thương Việt Nam (Vietinbank)”, “Thanh tốn quốc tế bằng phương thức tín
dụng chứng từ - Giải pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro tại Ngân hàng nông nghiệp
và phát triển nông thôn Việt Nam”, “Giải pháp phát triển hoạt động thanh toán quốc
tế bằng phương thức tín dụng chứng từ tại Ngân hàng Cơng thương - chi nhánh
Long An”, “Giải pháp hồn thiện và phát triển thanh toán quốc tế theo phương thức
tín dụng chứng từ tại các chi nhánh của Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông
thôn Việt Nam trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh”… Đặc biệt, luận văn thạc sỹ
kinh tế của tác giả Nguyễn Thị Hồng Ngọc (2008) “ Nâng cao năng lực cạnh tranh
của ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn-Hà Nội sau khi chuyển đổi từ ngân
hàng nông thôn lên đô thị”, Đại học kinh tế TP.HCM tuy khơng nói về đề tài TTQT
nhưng là một luận văn có giá trị tham khảo cao khi tác giả đã chú trọng dùng ma
trận Swot phân tích năng lực cạnh tranh của đơn vị và đóng góp một số kiến nghị
mang tính thực tiễn dựa trên mơ hình Swot.
Ở cấp độ tiến sỹ, đề tài nghiên cứu của nghiên cứu sinh Vũ Thị Thúy Nga
(Học viện ngân hàng, 2003) “Những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động
thanh toán quốc tế tại ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank)”, đã đi sâu
phân tích ưu nhược điểm của phương thức TTQT áp dụng tại các NHTM, đồng thời
đánh giá kết quả hoạt động TTQT của Vietcombank và nêu lên một số nhân tố ảnh
hưởng đến hiệu quả hoạt động TTQT của Vietcombank nói riêng và tồn hệ thống
NHTM nói chung.
Ngồi ra, cũng có rất nhiều bài nghiên cứu đăng trên báo, tạp chí đi sâu phân
tích ưu nhược điểm về hoạt động TTQT của hệ thống NHTM Việt Nam có giá trị
tham khảo cao. Nổi bật là bài viết của ThS. Nguyễn Thị Cẩm Thủy và Lê Bích

Ngọc (5/2010) “Phân tích SWOT về mơi trường kinh doanh nghiệp vụ ngân hàng
quốc tế của các ngân hàng thương mại Việt Nam”, Tạp Chí Ngân Hàng, Số 5/2010
đã phân tích cặn kẽ và sâu sắc điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức về môi

5


trường hoạt động TTQT của toàn hệ thống NH Việt Nam trong điều kiện cạnh tranh
ngày càng gay gắt từ khối NH có vốn đầu tư nước ngồi.
Qua việc phân tích và nghiên cứu, có thể nhận ra các đề tài liên quan đến
thực trạng hoạt động TTQT tại một số NH quốc doanh lớn như NH Ngoại thương,
Công thương, Nông nghiệp và phát triển nông thôn… đã được đề cập rất nhiều. Tuy
nhiên, thực trạng TTQT tại những NH non trẻ như chi nhánh Sài Gòn của hệ thống
MHB lại ít nhận được sự quan tâm trong khi vẫn cịn nhiều bất cập về quy mơ tổ
chức, quy trình thực hiện, với những khó khăn khi gia nhập thị trường muộn trong
một môi trường cạnh tranh khốc liệt.
1.2.2 Những điểm nổi bật của khóa luận
Chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy rằng, nghiệp vụ các NHTM đều giống
nhau như huy động vốn, cho vay sản xuất kinh doanh và các dịch vụ NH quen thuộc
như chuyển tiền trong nước và quốc tế, thu đổi ngoại tệ…Vì vậy, việc nghiên cứu
thực trạng hoạt động của NH quốc doanh có quy mô tương đối nhỏ như ngân hàng
MHB–CNSG, đặc biệt là hoạt động thanh toán XNK là rất quan trọng trong bối
cảnh cạnh tranh gay gắt như hiện nay.
Khóa luận đã mạnh dạn phân tích thực trạng TTQT của MHB-CNSG thơng
qua quy trình thanh tốn XNK theo phương thức TDCT, nêu bật được các rủi ro tồn
tại tại chi nhánh cũng như các điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của tồn
hệ thống MHB bằng ma trận Swot.
Khóa luận ứng dụng ma trận Swot đối với hoạt động TTQT của ngân hàng
MHB–CNSG nhằm phân tích hiệu quả hoạt động và lợi thế so sánh của chi nhánh,
từ đó tìm ra một số giải pháp nhằm nâng cao thế mạnh, tận dụng cơ hội, giảm thiểu

điểm yếu và tìm ra các giải pháp đối phó với các thách thức mà chi nhánh đang gặp
phải.

6


CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN
2.1 Tổng quan về thanh toán quốc tế
2.1.1 Khái niệm
Kinh tế đối ngoại là một lĩnh vực kinh tế góp phần quan trọng tăng nguồn
thu cho nước ta trên đà hội nhập kinh tế thế giới. Hoạt động tiêu biểu của lĩnh vực
này chính là hoạt động xuất nhập khẩu giữa các quốc gia trên thế giới và dẫn đến
nhu cầu chi trả, thanh toán tiền hàng giữa các chủ thể ở những nước khác nhau. Từ
đó phát sinh nhu cầu thực hiện các hoạt động thanh toán quốc tế.
“TTQT là việc thực hiện các nghĩa vụ tiền tệ, nảy sinh trên cơ sở các hoạt
động kinh tế và phi kinh tế giữa các tổ chức hay cá nhân nước này, với tổ chức hay
cá nhân nước khác, hoặc giữa một quốc gia với tổ chức quốc tế, thông qua mối
quan hệ giữa các ngân hàng có liên hệ”
TTQT gồm thanh tốn mậu dịch và thanh toán phi mậu dịch, chủ yếu tiến
hành bằng ngoại tệ, được thực hiện trên nền tảng pháp luật và tập quán thương mại
quốc tế, kết hợp với pháp luật trong nước, chịu ảnh hưởng bởi chính sách kinh tế,
chính sách ngoại thương, ngoại hối quốc gia.
Thanh toán phi mậu dịch khơng mang tính chất thương mại, bao gồm chi phí
của cơ quan ngoại giao, ngoại thương ở các nước sở tại, quà biếu, trợ cấp của cá
nhân tổ chức nước ngoài cho cá nhân tổ chức trong nước… Mặt khác, thanh toán
mậu dịch là quan hệ thanh toán dựa trên cơ sở trao đổi hàng hóa và dịch vụ thương
mại theo giá cả quốc tế. Từ đó, hợp đồng ngoại thương ra đời nhằm quy định rõ
trách nhiệm của các bên liên quan, phương thức thanh toán, đồng tiền dùng trong
thanh toán…
Đồng tiền được quy định trong hợp đồng ngoại thương thường là ngoại tệ

mạnh như EURO (Đơn vị tiền tệ của khối cộng đồng kinh tế châu Âu – EU), USD
(Dollars Mỹ), GBP (Bảng Anh), JPY (Yên Nhật)… Vì vậy, việc thanh tốn sẽ liên
quan đến vấn đề tỷ giá. Sự xuất hiện của các định chế tài chính như ngân hàng là
nhằm bảo vệ quyền lợi cho các bên liên quan tránh khỏi rủi ro trong thương mại
quốc tế. Sự chính xác, nhanh chóng và an tồn trong cơng tác TTQT mà các NHTM
cung cấp góp phần rút ngắn thời gian giao thương. Chính vì vậy, rủi ro tỷ giá và
biến động tiền tệ được giảm thiểu nhằm thúc đẩy ngoại thương phát triển.
Tóm lại, thương mại quốc tế làm nảy sinh TTQT và ngược lại TTQT làm
đòn bẩy cho sự phát triển của thương mại quốc tế nói riêng và tồn nền kinh tế nói
chung.
2.1.2 Vai trị của hoạt động thanh tốn quốc tế
 Đối với nền kinh tế

7


Nhằm phát huy lợi thế so sánh, mỗi quốc gia cần thực hiện chính sách kinh
tế mở cửa để có thể tăng nguồn thu ngoại tệ về cho đất nước đồng thời tiếp cận các
công nghệ tiên tiến của các quốc gia trên thế giới. Nhờ đó, nguồn dự trữ ngoại tệ
quốc gia tăng lên đáng kể, góp phần ổn định đồng nội tệ và kiềm chế lạm phát trong
nước. Có thể nói, hoạt động TTQT càng phát triển mở rộng thì vị thế kinh tế của
mỗi quốc gia ngày càng được nâng cao trên trường quốc tế.
 Đối với các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu
Tham gia vào quá trình TTQT nhiều rủi ro và thách thức, các doanh nghiệp
kinh doanh hàng hóa XNK có cơ hội được tài trợ thương mại bởi các NHTM. Ngoài
ra, các doanh nghiệp này còn được NH tư vấn để thực hiện một quy trình TTQT
nhanh chóng, an tồn và hiệu quả.
 Đối với bản thân các ngân hàng thƣơng mại
Hoạt động TTQT đóng vai trị quan trọng trong hoạt động kinh doanh của
NHTM vì nó đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng về các dịch vụ tài chính có

liên quan đến mậu dịch quốc tế. Trên cơ sở đó giúp NH tăng doanh thu, nâng cao uy
tín cho NH và tạo dựng niềm tin cho khách hàng. Với sự phát triển của hoạt động
TTQT, NH có thể mở rộng hoạt động kinh doanh ngoại tệ, hoạt động tín dụng XNK
và các dịch vụ NH khác. Qua đó, NHTM có thể huy động nhiều nguồn vốn trong
nước và thu hút nhiều nguồn tài trợ từ nước ngoài hơn.
Mậu dịch quốc tế tiềm ẩn nhiều rủi ro cho các bên XNK nên với vai trị trung
gian thanh tốn thì NH đứng ra bảo vệ quyền lợi cho các doanh nghiệp đó. Nhìn
chung, để thực hiện được vai trị trung gian này thì NH cần thiết lập mối quan hệ
NH đại lý với các NH nước ngoài nhằm giúp khách hàng thuận tiện trong giao dịch
cũng như nâng cao uy tín cho bản thân NH. Nhờ đó, NH thu hút được nguồn vốn
nhàn rỗi của các doanh nghiệp có quan hệ TTQT với NH thơng hình thức các khoản
ký quỹ. NH cịn khai thác được nguồn tài trợ của các NH nước ngồi và nguồn vốn
trên thị trường tài chính quốc tế. Ngồi ra, NH cịn tiếp cận được với các cơng nghệ
hiện đại tiên tiến từ các NH đại lý nhằm nâng cao quy mơ và mạng lưới NH.
Tóm lại, TTQT có vai trị quan trọng trong mậu dịch quốc tế và là điều kiện
đảm bảo cho các bên tham gia hoạt động XNK cũng như tài trợ đẩy mạnh sản xuất
kinh doanh.
2.2 Các phƣơng thức thanh toán quốc tế của ngân hàng thƣơng mại
Sự khác biệt về địa lý, môi trường kinh doanh, môi trường pháp lý, quyền lợi
kinh tế…đã dẫn đến những rủi ro trong hoạt động thanh toán XNK. Để đảm bảo
quyền lợi của các bên, trong hợp đồng ngoại thương bắt buộc phải quy định các

8


điều kiện liên quan đến thanh toán, gồm bốn điều kiện chủ yếu liên quan đến tiền tệ,
địa điểm, thời gian và phương thức thanh toán.
Điều kiện về tiền tệ quy định việc sử dụng loại tiền nào để tính toán và
thanh toán trong các hợp đồng, đồng thời quy định cách xử lý khi giá trị đồng tiền
biến động. Trong đó tiền tệ tính tốn biểu hiện giá cả hàng hóa dịch vụ và tính tốn

tổng giá trị hợp đồng; cịn tiền tệ thanh tốn dùng để thanh tốn nợ nần, thanh toán
tổng giá trị hợp đồng. Nếu hai loại đồng tiền trên giống nhau thì các bên tham gia
hợp đồng thường chọn một đồng tiền thứ ba tương đối ổn định làm bảo đảm, nếu
hai loại đồng tiền trên khác nhau thì họ sẽ lựa chọn một đồng tiền thanh toán là
đồng tiền tương đối ổn định làm đảm bảo.
Điều kiện về địa điểm thanh toán quy định nghĩa vụ thanh toán tiền trong
hợp đồng được thực hiện tại nước XK, nước NK hay nước thứ ba.
Điều kiện về thời gian thanh toán quy định rõ thời hạn người NK phải
thanh toán tiền cho người XK theo quy định trong hợp đồng, thường được quy định
theo ba mốc thời gian sau: trả tiền trước, trả tiền ngay và trả tiền sau.
Trả tiền trước: Người mua trả tiền cho người bán sau khi kí hợp đồng hoặc
sau khi người bán nhận đơn đặt hàng của người mua, nhưng phải trước thời điểm
giao hàng. Đây có thể xem như một hình thức cấp tín dụng ngắn hạn của người mua
cho người bán, người bán vừa được an toàn vốn, vừa có vốn huy động sản xuất kinh
doanh.
Trả tiền ngay: Người mua trả tiền ngay khi nhận được điện báo của người
bán là hàng đã sẵn sàng bốc lên phương tiện vận tải, ngay sau khi người bán hoàn
thành nghĩa vụ giao hàng cho người chuyên chở tại nơi quy định, ngay sau khi nhận
BCT do người bán lập, hoặc ngay sau khi nhận hàng theo đúng nơi quy định.
Trả tiền sau: Đây là khoản tín dụng ngắn hạn người bán cấp cho người mua
vì người mua có thể trả tiền sau x ngày kể từ ngày nhận được thông báo của người
bán đã hoàn thành nghĩa vụ giao hàng tại nơi quy định, sau x ngày kể từ ngày nhận
được BCT, sau x ngày kể từ ngày nhận được hối phiếu hay kể từ ngày nhận hàng.
Điều kiện về phƣơng thức thanh toán quy định phương cách thanh toán
nhất định, thơng qua đó người mua trả tiền cho người bán theo phương thức nào?
Hay người bán thu tiền hàng người mua ra sao? Xuất phát từ yêu cầu của người bán
là thu tiền nhanh, đầy đủ và yêu cầu của người mua là nhập hàng đúng số lượng,
chất lượng, đúng hạn mà phát sinh ra các phương thức thanh toán khác nhau để phù
hợp với yêu cầu trong từng hoàn cảnh nhất định. Do việc thanh toán hợp đồng XNK
thuộc về các chủ thể ở hai quốc gia khác nhau nên dù lựa chọn phương thức thanh

toán nào đi nữa thì đều phải được tiến hành thơng qua trung gian NH và phù hợp

9


với tập qn bn bán quốc tế. Nhìn chung, trong ngoại thương hiện nay người ta
thường sử dụng các phương thức thanh toán như: chuyển tiền (Remittance), nhờ thu
(Collection of payment) và tín dụng chứng từ (Documentary Credit).
2.2.1 Phƣơng thức chuyển tiền (Remittance)
Phương thức chuyển tiền là phương thức thanh tốn, trong đó bên mua sau
khi đã nhận hàng hoặc bộ chứng từ hàng hóa, yêu cầu NH phục vụ mình chuyển
một số tiền nhất định cho người thụ hưởng ở một địa phương khác. Phương thức
chuyển tiền có thể thực hiện bằng hai cách:
 Chuyển tiền bằng điện (T/T Telegraphic Transfer): ngân hàng thực hiện việc
chuyển tiền bằng cách điện ra lệnh cho ngân hàng đại lý ở nước ngoài trả
tiền cho người nhận.
 Chuyển tiền bằng thư (M/T Mail Transfer): ngân hàng thực hiện việc chuyển
tiền bằng cách gửi thư ra lệnh cho ngân hàng đại lý ở nước ngoài trả tiền cho
người nhận.
Trong phương thức này, NH chỉ đóng vai trị trung gian thanh tốn giữa
người chuyển tiền và người thụ hưởng, thực hiện theo lệnh của các bên liên quan.
Nếu hai bên mua bán thiếu đạo đức trong kinh doanh thì rủi ro vẫn có thể xảy ra và
có thể ảnh hưởng đến uy tín và hiệu quả hoạt động của NHTM. Đối với phương
thức chuyển tiền sau khi giao hàng thì việc trả tiền hồn tồn phụ thuộc vào khả
năng và thiện chí của người mua nên người bán dễ bị chiếm dụng vốn. Đối với
phương thức chuyển tiền trước khi giao hàng thì rủi ro lại thuộc về người mua vì
việc giao hàng đúng theo các quy định của hợp đồng phụ thuộc vào sự cam kết và
đạo đức của người bán. Vì vậy, phương thức này thường được dùng để thanh toán
các chi phí nhỏ liên quan đến XNK như bảo hiểm, vận chuyển, cước bưu điện …
trong lĩnh vực phi mậu dịch thì dùng để chuyển vốn lợi nhuận ra nước ngồi,

chuyển kiều hối…
2.2.2 Phƣơng thức nhờ thu (Collection of Payment)
Nhờ thu là phương thức thanh tốn, trong đó người bán sau khi đã hoàn
thành nghĩa vụ giao hàng, ủy thác cho NH phục vụ mình thu hộ tiền ở người mua
trên cơ sở hối phiếu do người bán lập ra. Có hai hình thức nhờ thu:
Nhờ thu trơn (Clean Collection): Sau khi nhà XK giao hàng và giao BCT
trực tiếp cho nhà NK thì lập hối phiếu và ủy nhiệm NH thu hộ tiền từ nhà NK.
Nhờ thu kèm chứng từ (Documentary Collection): Sau khi hoàn thành
nhiệm vụ giao hàng, nhà XK lập hối phiếu kèm BCT gửi vào NH yêu cầu thu hộ số
tiền trên tờ phiếu. Người mua chỉ nhận được BCT khi đã trả tiền (đối với điều kiện

10


D/P – Documents against Payment) hoặc đã chấp nhận trả số tiền trên hối phiếu (đối
với điều kiện D/A- Documents against Acceptance).
So với phương thức nhờ thu trơn thì nhờ thu kèm chứng từ an tồn cho người
bán hơn vì NH đã thay mặt người bán khống chế BCT, nếu người mua thanh tốn
hay chấp nhận trả tiền thì mới được nhận BCT để nhận hàng. Tuy nhiên, NH chỉ
khống chế chứng từ chứ không khống chế được hành vi thanh toán của người mua,
tức là việc thanh toán vẫn phụ thuộc vào khả năng và thiện chí người mua, do người
mua chủ động thanh toán để nhận BCT rồi đi nhận hàng. Trong trường hợp bên mua
vi phạm đạo đức kinh doanh, từ chối thanh tốn thì sẽ gây nhiều tổn thất cho nhà
XK: không thu hồi được vốn, chịu chi phí th kho lưu hàng hóa ở nước ngồi, điều
tra ngun nhân bị từ chối, quảng cáo tìm khách hàng tiêu thụ hàng hóa…Trái lại,
bên mua vẫn gặp rủi ro vì phải chấp nhận trả tiền hoặc kí chấp nhận hối phiếu mà
chưa kiểm tra hàng hóa trước khi nhận hàng, nên có thể xảy ra trường hợp hàng hóa
được giao khơng đúng quy định đã kí kết.
Tóm lại, cả hai phương thức nhờ thu vẫn phải dựa trên sự tin tưởng, quen
biết lẫn nhau giữa các bên mua bán. Trong đó, phương thức nhờ thu kèm chứng từ

được sử dụng phổ biến hơn vì bảo đảm quyền lợi của người bán hơn.
2.2.3 Phƣơng thức tín dụng chứng từ (Documentary Credit)
TDCT là phương thức thanh tốn trong đó một NH đứng ra cam kết trả một
số tiền nhất định cho một người nào đó, khi người này đã thực hiện đầy đủ những
quy định thể hiện trong nội dung của một bức thư tín dụng. Bản chất của tín dụng
chứng từ là một cam kết thanh tốn có điều kiện bằng văn bản của NH.
2.2.3.1 Thƣ tín dụng (Letter of Credit – LC)
Thư tín dụng (Letter of Credit – LC) là bức thư, do một NH lập ra, trên cơ sở
yêu cầu của khách hàng là người NK; trong đó NH này cam kết trả một số tiền nhất
định, trong một thời hạn nhất định cho người XK, với điều kiện người này xuất trình
bộ chứng từ thanh toán phù hợp với những điều khoản và điều kiện đã quy định
trong thư.
Trong quá trình áp dụng các bên cần lưu ý các đặc điểm pháp lý sau đây của
thư tín dụng để tránh áp dụng sai, gây thiệt hại cho chính bản thân mình:
 LC là một khế ước độc lập với hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế (hợp
đồng cơ sở): LC được hình thành trên cơ sở hợp đồng cơ sở (hợp đồng mua
bán hàng hóa, hợp đồng dịch vụ...) nhưng khi được phát hành nó hồn tồn
độc lập với hợp đồng cơ sở. NH mở và các NH khác tham dự vào nghiệp vụ
thư tín dụng chỉ làm theo quy định của thư.

11


 LC là một “kiểu mua bán chứng từ”: Theo điều 5 của UCP 600 thì “ Các NH
giao dịch trên cơ sở các chứng từ chứ không phải bằng hàng hóa, dịch vụ
hoặc các thực hiện khác mà các chứng từ có liên quan”. Như vậy NH có
nghĩa vụ thanh tốn cho nhà XK khi họ xuất trình được các chứng từ phù
hợp với các điều kiện và điều khoản quy định trong LC. NH không được
phép lấy lý do bên mua chưa nhận được hàng để từ chối thanh tốn nếu
chứng từ mà bên bán xuất trình phù hợp với các điều kiện và điều khoản quy

định trong LC.
Việc phân loại LC dựa trên thể loại, thời hạn thanh toán hay phương thức sử
dụng
Phân theo thể loại ( Type): 2 loại
 LC có thể hủy ngang (Revocable LC)
 LC không thể hủy ngang (Irrevocable LC): Sau khi được phát hành, NH chỉ
có thể tiến hành sửa đổi trên cơ sở sự thỏa thuận của các bên liên quan.
Phân theo thời hạn thanh toán ( Payment time): 3 loại
 LC trả ngay (At sight LC): NH cam kết thanh toán tiền hàng cho nhà XK
ngay khi nhận được chứng từ phù hợp với LC trong thời hạn hiệu lực.
 LC trả chậm (Ussance LC): NH mở cam kết thanh toán tiền hàng cho nhà
XK sau một thời gian nhất định đã được thỏa thuận giữa các bên liên quan
sau khi nhận được chứng từ phù hợp LC trong thời hạn hiệu lực.
 LC thanh toán dần (Deffered Payment LC): NH cam kết sẽ trả dần cho người
thụ hưởng toàn bộ số tiền LC trong thời hạn hiệu lực.
Phân theo phương thức sử dụng (Usage): 8 loại
 LC không thể hủy ngang có xác nhận (Confirmed Irrevocable LC): Là LC
khơng hủy ngang, được một NH khác đảm bảo trả tiền cho người thụ hưởng
theo yêu cầu của NH mở LC.
 LC khơng thể hủy ngang miễn truy địi (Irrevocable without resourse LC):
Sau khi nhà XK đã được trả tiền NH mở khơng có quyền địi tiền lại từ người
XK trong bất cứ trường hợp nào.
 LC chuyển nhượng (Transferable LC): Nhà XK được chuyển nhượng một
phần hay toàn bộ số tiền LC cho người thứ hai, thường là người cung cấp
hàng hóa. Loại này chỉ cho phép chuyển nhượng một lần. Chi phí chuyển
nhượng thường do người chuyển nhượng đầu tiên chi trả.
 LC tuần hoàn (Revolving LC): NH mở LC cam kết khi LC đã được sử dụng
hết tổng giá trị ban đầu thì tự động lặp lại giá trị ban đầu.

12

 LC giáp lưng (Back to back LC): Sau khi nhận được LC do nhà NK mở, nhà
XK yêu cầu NH mở LC khác cho người cung cấp hàng hóa hưởng. Được sử
dụng trong giao dịch mua bán qua trung gian.
 LC điều khoản đỏ (Red clause LC): Nhà NK ứng trước một phần hay toàn bộ
giá trị hàng NK cho người bán thông qua NH nhà NK.
 LC đối ứng (Reciprocal LC): Chỉ có hiệu lực khi có một LC khác đối ứng
với nó được mở.
 LC dự phịng (Stand-by LC): NH mở LC cam kết trả lại cho nhà NK các
khoản tiền đã cung ứng cho nhà XK như tiền đặt cọc, tiền ứng trước, chi phí
mở LC…khi nhà XK khơng hồn thành nghĩa vụ giao hàng mà LC đã quy
định.
2.2.3.2 Các bên tham gia phƣơng thức tín dụng chứng từ
 Người yêu cầu mở thư tín dụng (Applicant): người mua, nhà NK.
 NH thanh toán (Issusing bank): NH phát hành thư tín dụng theo yêu cầu của
người NK, ở bên nước người NK, cung cấp tín dụng cho nhà NK và là NH
được hai bên XK và NK thỏa thuận, lựa chọn và được quy định trong hợp
đồng thương mại. Nếu khơng có sự quy định trước, nhà NK có quyền lựa
chọn.
 Người thụ hưởng (Beneficiary): Người XK hoặc người được chỉ định thụ
hưởng LC.
 NH thông báo (Advising bank): NH đại lý hoặc chi nhánh của NH mở thư tín
dụng, phục vụ cho nhà XK.
 Ngồi bốn thành phần chính trên, trong thực tế cịn phát sinh các chủ thể
khác như:
 NH xác nhận (Confirming bank): là NH khác đứng ra cam kết thanh toán
LC, áp dụng khi người thụ hưởng nghi ngờ khả năng của NH mở LC.
 NH thanh toán (Paying bank): NH được NH mở LC chỉ định thanh toán,
chấp nhận thanh toán cho người hưởng lợi.

 NH chiết khấu (Negotiating bank): NH được NH mở LC cho phép chiết khấu
BCT theo LC, là NH thơng báo hoặc NH khác.
Ngồi ra, tùy theo tình hình thực tế phát sinh, cịn có các NH sau tham gia:
NH chấp nhận (Accepting bank), NH được chỉ định (Nominated bank), NH bồi
hoàn (Reimbursing bank), NH chuyển nhượng (Transfering bank).
2.2.3.3 Quy trình cơ bản của nghiệp vụ TTQT bằng LC

13